1. Jerẹ oborẹ ọ ha Ecclesiastes 7:20, urhomẹmro ọgo yẹ Orodje Solomon o djephia?

 ORODJE Solomon ọrhọ ta: “O vwo onyakpọ owuorowu uvuẹn akpọ na ro ruẹ oborẹ orhomurun ọke ephian ro vwo ruẹ ọdanda-an.” (Eccl. 7:20) Ọrana urhomẹmro! Ọwan ephian iruedandan. (1 John 1:8) Omarana, a guọlọ ẹharhomu mie Jehova ọrhẹ ituakpọ re ruẹ ọdandan haso.

2. Marhẹ oma o ruo ọke ugbehian rọ kpẹnkpẹnren ọrhọ harhomuo?

² O vwo ẹfro-o, wu karorhọ ọke we ruẹ oborẹ o biomu ugbehian evwan. Wu guọlọ ruẹ ekwakwa serhọ ji kwaphiẹ onyerẹnkugbe are rhọ, omarana ne wu dabu rhomu unu. Marhẹ oma o ruruo ọke ugbehian ọ harhomuo nẹ ẹhẹn rhe? Ẹhọn o te otọre? Ee, oma ọ ji merhuọn!

3. Me ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana?

³ Ọwan i guọlọre ni Jehova o rhiẹ Ugbehian ọwan rọ mai kpẹnkpẹn, ọrẹn ọkezẹko, ana sabu ru yanghene ta oborẹ ọnọ lẹrhẹ oma ja merhiẹn. Ọrẹn, marhẹ ene ru vwo imwẹro taghene Jehova o mwuegbe rọ nọ harhomu? Izede ọgo yẹ ẹharhomu i Jehova o ru vẹnẹ ẹharhomu ra na sabu harhomu awọrọ? Ọrọkẹta, ayọmo yi Jehova ọ harhomẹ?

4. Mesoriẹ ana sabu vwo imwẹro taghene Jehova o mwuegbe rọ nọ harhomu?

⁴ Baibol na ọ yẹre ọwan imwẹro taghene Jehova o mwuegbe rọ nọ harhomu. Ọke i Jehova o dje omayen  rẹn Moses uvuẹn Ugbenu Sinai, Jehova nọ tare nyoma ọmakashe: “Jehova, Jehova, Osolobrugwẹ arodọmẹ ọrhẹ aruẹdọn, ọ vwọ kiki tuekwẹre-e, ọ vuọnren rhẹ ẹguọlọ atamwu ọrhẹ urhomẹmro, ro dje ẹguọlọ atamwu rẹn uriusionrin buebun, rọ harhomu orusọ, ogbegbon, ọrhẹ ọdandan.” (Ex. 34:6, 7) Jehova o dje uruemru esiri ọrhẹ arodọmẹ phia ọke ephian, o ji mwuegbe rọ nọ harhomu iruedandan ri ghwẹriẹre.​—Neh. 9:17; Ps. 86:15.

5. Lele oborẹ ọ ha Psalm 103:13, 14, me yi Jehova o ruẹ fọkime o rhe oborẹ ituakpọ i havwọ?

⁵ Fọkime Jehova yẹ Ọmemama, ọye o rhe i kemru kemru kpahen ọwan. Gbe rorie! O rhe i kemru kemru kpahen kohworho kohworho rọ ha uvuẹn otọrakpọ na. (Ps. 139:15-17) Omarana, ọ mẹrẹn ọsoso ijẹgba ra ha riuku mie eri vwiẹre ọwan. Habaye, ọ dabu rhe kpahen ekwakwa re rhiẹromẹrẹn ne, ri lẹrherẹ ọwan rhiẹ aruẹ ihworho ra havwọ vwana. Me yi Jehova o ruẹ fọkime ọ dabu rhe aruẹ ihworho ra havwọ? O mwuie gbe arodọmẹ rẹn ọwan.​—Ps. 78:39; se Psalm 103:13, 14.

6. Marhẹ i Jehova o ru djephia taghene o vwo oruru rọ nọ harhomu?

⁶ Jehova o djephia ne taghene o vwo oruru rọ nọ harhomu. O vwẹruọ ye taghene fọkiẹ oborẹ ọhworhare ọrukaro re se Adam o ruru, ituakpọ ephian nẹ iruedandan re ji hwuẹ. (Rom. 5:12) O vwo izede owuorowu rẹ ọwan ine simi oma ọwan yanghene awọrọ nẹ ephien ọrana-a. (Ps. 49:7-9) Ọrẹn, Jehova no dje aruẹdọn rode phia, ji ruẹ ẹkwaphiẹrhotọre re ne vwo ugbomọphẹ. Me yo ruru? Jerẹ oborẹ John 3:16 o djephia, Jehova no dje Ọmọyen owu ọvo no hwu rẹn ọwan. (Matt. 20:28; Rom. 5:19) Jesu no hwu rẹn ọwan neneyo kohworho kohworho ro vwo esegburhomẹmro kpahiẹn, nọ sabu vwo ugbomọphẹ. (Heb. 2:9) Ọ miami Jehova oma omamọ ọke rọ mẹrẹn Ọmọyen ro vwo ẹguọlọ kpahen, rọ rioja uhwu ọgbogbanhon! Itiọrurhomẹmro, manẹ Jehova ọ vwọ ha uphẹn rẹn ọmọyen no hwu, orhianẹ Ọye ọ guọlọ harhomu ọwa-an.

7. Idje ihworho ego uvuẹn i Baibol na yi Jehova ọ harhomu nẹ ẹhẹn rhe?

⁷ Baibol na o vwo idje ihworho buebun  ri Jehova ọ harhomu nẹ ẹhẹn rhe. (Eph. 4:32) Ọrọmo wu karorhọ? Ọkezẹko we roro kpahen Orodje Manasseh. Ọhworhare ọrana o dumu ọkon ọvwiavwia haso i Jehova uvuẹn izede buebun. Ọye yọ kobaro uvuẹn ogame efian. O kpe emọyen hwu, ji ha aye ze izobo rẹn isolobrugwẹ efian. Ọ ji tobọ kpare oma osolobrugwẹ ofian ruẹ oghwa ẹga ọfuanfon i Jehova. Baibol na ọrhọ ta kpahen Manasseh: “O ruẹ oborẹ obiomurun omamọ uvuẹn ukẹro i Jehova, nọ lẹrhiẹ tuekwẹre.” (2 Chron. 33:2-7) Ọrẹn, ọke i Manasseh o djephia taghene ọ ghini ghwẹriẹ ne, Jehova nọ dabu harhomie. Jehova nọ tobọ rharhumu haye mwu ẹrhẹ orodje rọ havwọ bi. (2 Chron. 33:12, 13) Ọkezẹko, we ji roro kpahen Orodje David, ro ruẹ edandan eghwaghwa haso i Jehova, kugbe ọrẹ ọye ọ ghwọwe ji kpe ohworho hwu. Ọrẹn, ọke i David ọ ghini ghwẹriẹ, ji kwe orusọ ye, Jehova nọ ji dabu harhomie. (2 Sam. 12:9, 10, 13, 14) Omarana, ana sabu vwo imwẹro taghene Jehova o mwuegbe rọ nọ harhomu. Habaye, jerẹ oborẹ ene yono, omẹgbanhon Jehova ọnọ harhomu ọ havwọ san arha haye vwanvwọn ọrẹ ituakpọ ina harhomu omoma aye.

8. Marhẹ ẹrhẹ oghẹnrensan ri Jehova o rhiẹ Oguẹnzọn o ru hobọte omẹgbanhon rọ nọ harhomu?

⁸ Jehova yẹ “Oguẹnzọn akpọ na ephian.” (Gen. 18:25) O fori nẹ obọdẹn oguẹnzọn ọ dabu vwẹruọ urhi na fiotọre. Jehova yẹ Oguẹnzọn ọwan, ọye ọ ji dabu rhe urhi na fiotọre, fọkime ọye Ọrojurhi rẹn ọwan. (Isa. 33:22) O vwo ohworho ro vwo irherhe okokodo kpahen oborẹ orhomurun ọrhẹ oborẹ obiomurun te Jehova-a. Me yẹ obọdẹn oguẹnzọn ọ ji guọlọ? O fori no ni ọsoso iyẹnrẹn eghoghanren ri sekpahen ẹzọn rọ guọlọ brorhiẹn yen na so, no ki brorhiẹn. Omarana, Jehova yẹ Oguẹnzọn rọ mai rhomu kparobọ.

9. Iyẹnrẹn ego yi Jehova o vwori ọke ro brorhiẹn sẹ ọnọ harhomu?

⁹ Ọrẹ ovẹnẹ rhẹ iguẹnzọn ituakpọ, Jehova ọ dabu vwo ọsoso iyẹnrẹn rọ gbare kpahen kẹzọn kẹzọn ra kpare bruie. (Gen. 18:20, 21; Ps. 90:8) O vwo brorhiẹn lele oborẹ ituakpọ i mẹrẹnren yanghene rho-on. Ọye ọ dabu vwẹruọ oborẹ ohworho o havwọ uvuien, oborẹ a mọrenriẹn lele, ekete rọ ghwanren ọrhẹ omọkpokpọ ye rọ hobọte irueruo yi. Jehova o ji rhe oborẹ ọ ha ẹhẹn yen. Jehova ọ dabu vwẹruọ omwemẹ ohworho owuowu, ẹhẹn ro mwuie ruẹ emru, ọrhẹ ojemẹ yen. Jehova ọ mẹrẹn kemru kemru. (Heb. 4:13) Omarana, ọke i Jehova ọrhọ harhomu ohworho, ọye o rhe kemru kemru kpahen erhirhiẹ ye.

10. Mesoriẹ ana sabu ta taghene ẹzenguon i Jehova i gbare ọke ephian? (Deuteronomy 32:4)

¹⁰ Ẹzenguon i Jehova i gbare ọke ephian. Ọye o brorhiẹn ọsoso. Ọye ọ vwọ harhomu ohworho fọkiẹ erhumu, efe, oborẹ o titi te yanghene omẹgbanhon ro vwori-i. (1 Sam. 16:7; Jas. 2:1-4) O vwo ọrọ nọ sabu gba i Jehova yanghene djẹ ufan riẹ-ẹn. (2 Chron. 19:7) O vwo brorhiẹn fọkime o rhe oborẹ ono ruo-o. (Ex. 34:7) O vwo ẹfro-o, Jehova obọdẹn Oguẹnzọn fọkime o vwẹruọ i kemru kemru kpahen erhirhiẹ ọwan.​—Se Deuteronomy 32:⁠4.

11. Marhẹ ẹharhomu i Jehova o ru rhiẹ ọrẹ oghẹnrensan?

 ¹¹ Ihworho ri ya obọrẹ a ha edjadjẹ i Hebrew ya uvuẹn i Baibol na, i mẹrẹnvwrurhe taghene ẹharhomu i Jehova ọ havwọ san. Uvuẹn erhirhiẹ ezẹko, aye i ha ukorẹmro i Hebrew rẹ ọbe owu ọ tare taghene “ọyẹ oborẹ a ha dje izede i Jehova ọ harhomu iruedandan lele, a vwa haye dje aruẹ ẹharhomu ghemeghe rẹ ituakpọ a harhomu omoma aye-e.” Jehova ọvo yo vwo omẹgbanhon rọ nọ harhomu oruọdandan phẹlẹphẹlẹ. Me yo nerhumie sa ọke i Jehova ọrhọ harhomu ọwan?

12-13. (a) Me yẹ ohworho ọ riamerhiẹn ọke i Jehova ọrhọ harhomie? (b) Marhẹ ebrurhọ ẹharhomu i Jehova o jirẹ te?

¹² Ọke erhe kwerhọ ye taghene Jehova ọ harhomu ọwan ne, na riamerhen “ọke omẹrhuọnrhuọn,” ọrhẹ ẹhẹn ro te otọre kugbe ẹhẹn obrorhiẹn rọ fonron. Aruẹ omẹrhuọnrhuọn ro nẹ ẹharhomu ọrana, ọ vwọ sabu nẹ abọ ituakpọ sa-a, ọrẹn o nẹ obẹ i ‘Jehova ọvo rhe.’ (Acts 3:19) Ọke i Jehova ọrhọ harhomu ọwan, nọ rharhumu vwo obọdẹn onyerẹnkugbe rhẹ ọwan, rọ nọ lẹrhiẹ họhọ taghene e ruẹ ọdandan hasuiẹ bi-i.

¹³ Jehova ọrhọ harhomu ọwan hin, ọ vwọ ha ọwan guẹnzọn yanghene ha oja re ọwan fọkiẹ ọdandan ọrana-a. (Isa. 43:25; Jer. 31:34) Jehova o donron ọdandan na seseri, jerẹ “oborẹ ekete ọren na ọ va nẹ sa o sereri nẹ ekete orho se.” * (Ps. 103:12) Ọke re roro kpahen oborẹ ẹharhomu i Jehova ọ do te, oma nọ dabu merhen ọwan, ne ji vwo ọdaremẹro okokodo kpahiẹn. (Ps. 130:4) Ọrẹn, ayọmo yi Jehova ọ harhomẹ izede omaran?

14. Me ye yono ne kpahen orhienbro i Jehova rọ nọ harhomu?

¹⁴ Jerẹ oborẹ e yono ne, orhienbro ri Jehova ọnọ harhomu, o toro sẹ ọdandan ohworho na ọ doro yanghene ọ kamuru-un. Habaye, e yonorin taghene Jehova ọ ha irherhe yi ro rhiẹ Ọmemama,  Ọrojurhi, ọrhẹ Oguẹnzọn ruiruo ọke ro brorhiẹn sẹ ono harhomu yanghene ọ harhomẹ-ẹ. Me yẹ erhirhiẹ ezẹko ri Jehova o roro kpahan?

15. Lele oborẹ ọ ha Luke 12:47, 48, me yẹ emru owu ri Jehova o roro kpahan?

¹⁵ Emru owu ri Jehova o roro kpahan yẹ, sẹ ohworho na o ghini rhe taghene o ruẹ ọdandan. Jesu o dje ọnana fiotọre, lele oborẹ a ya rhẹ Luke 12:47, 48. (Seyi.) Ohworho rọ ha arudo ruẹ oborẹ obiomurun, nọyẹ o rheri taghene ọye o ruẹ oborẹ i Jehova o vwo vwo ekwerhọ kpahen, o ruẹ ọdandan ọghwaghwa. Jehova ọnọ sabu brorhiẹn rọ nọ jọ harhomu aruẹ ohworho ọrana. (Mark 3:29; John 9:41) Ọrẹn, o fori ne kwe taghene ọkezẹko, ọwan i rheri taghene e ruẹ oborẹ ọsọre. O vwo ifiẹrorhọ owuorowu rẹn ọwan uvuẹn erhirhiẹ ọrana? Ee! Ọnana ọnọ lẹrhẹ ọwan yono kpahen emru ọrọrọ ri Jehova o roro kpahan.

16. Me yẹ ẹghwẹriẹ, mesoriẹ ọghanren orhianẹ a guọlọre ni Jehova ọ harhomu ọwan?

¹⁶ Emru ọrọrọ ri Jehova o roro kpahan yẹ, sẹ oruọdandan na ọ ghini ghwẹriẹ. Me yo mevirhọ ra na ghwẹriẹ? Na ghwẹriẹ, o mevirhọ taghene “ene wene iroro, uruemru yanghene irueruo ọwan.” O ji mevirhọ ọrẹ ana vioja ji mwuomarhọ omamọ kpahen ekwakwa ibiobiomu re ruru, yanghene fọkiẹ ekwakwa irhorhomu ro fori ne ru, re vwe ru bi. Ohworho rọ ghini ghwẹriẹ, o vwo mwuomarhọ fọkiẹ ekwakwa ibiobiomu ro ruru ọvo-o, ọrẹn fọkiẹ onyerẹnkugbe yi rhẹ Jehova ro seriotọre rọ lẹrheriẹ ruẹ oborẹ ọsọre na. Karorhọ taghene Orodje Manasseh ọrhẹ David i ruẹ edandan eghwaghwa; ọrẹn, Jehova ọ harhomu aye fọkime aye i ghini ghwẹriẹ. (1 Ki. 14:8) Itiọrurhomẹmro, Jehova ọ harhomẹ ọke ọrhọ mẹrẹnvwrurhe taghene a ghini ghwẹriẹ ne. Ọrẹn, o te re ne mwuomarhọ fọkiẹ ọdandan re ruẹ yanghene re ru vrẹn ne-e. O fori na kpare idjaghwẹ. * Ọrana yẹ emru ọrọrọ ri Jehova o roro kpahan.

17. Me yẹ obọ ewene, mesoriẹ ọ ghanren na kẹnoma rẹn edandan re ru vrẹn ne? (Isaiah 55:7)

 ¹⁷ Emru ọghoghanren ọrọrọ ri Jehova o roro kpahan yẹ ọrẹ ene wene obọ. Obọ ewene o mevirhọ “ọrẹ ene kin oma hariẹ.” Nọyẹ, o fori nẹ ohworho o vi wene nyoma rọ nọ nyaji irueruo obiobiomu ro ruẹ bi vwo, ji ha kpahen izede i Jehova. (Se Isaiah 55:⁠7.) Ohworho na ono vi wene iroro yi neneyo, ọ ha uphẹn rẹn Jehova no suien. (Rom. 12:2; Eph. 4:23) Ono vi brorhiẹn rọ nọ nyaji iroro ọrhẹ irueruo ibiobiomu ro ruẹ bi vwo. (Col. 3:7-10) Itiọrurhomẹmro, esegburhomẹmro re vwo kpahen izobo otan i Jesu, yo lẹrhẹ i Jehova harhomu ọwan, ji hionron ọwan nẹ edandan re ruru. Jehova ọnọ harhomu ọwan sekpahen ọghanronmẹ izobo otan ọrana, ọrhọ mẹrẹnvwrurhe taghene ọwan a damoma wene irueruo ọwan.​—1 John 1:7.

18. Me ye yono kpahen ẹharhomu i Jehova ne?

¹⁸ Jenẹ a rharhumu karorhọ oma ọwan ihwẹnmro ezẹko kirighwo re yono ne. Jehova yi ghini Ohworho rọ mai harhomẹ kparobọ uvuẹn otọrakpọ tẹ idjuwu na. Mesoriẹ a sabu ta omaran? Ọrukaro, o mwuegbe rọ nọ harhomu ọke ephian. Ọreva, ọ dabu rhe ọwan fiotọre. Ọ dabu vwẹruọ erhirhiẹ ọwan, ọye yẹ Ohworho rọ nọ sabu rhe ọrọ ghini ghwẹriẹ. Ọresa, ọke i Jehova ọrhọ harhomu, o hionron ọdandan na nie phẹlẹphẹlẹ, nọ họhọ taghene a tobọ ruẹ ọdandan bi-i. Ọnana nọ yẹ ọwan uphẹn re ne vwo ẹhẹn obrorhiẹn rọ fonron, ji vwo ekwerhọ i Jehova.

19. Dedevwo ọwan ihworho ri vwa gba ri ne ji rhe ruẹ ọdandan, mesoriẹ ana sabu ghọghọ?

¹⁹ Itiọrurhomẹmro, fọkime ọwan ihworho ri vwa gba, ene ji rhe ruẹ ọdandan. Ọrẹn, ana sabu mẹrẹn urhebro nẹ ẹmro ri ha ọbe na, Insight on the Scriptures, Volume 2, aruọbe 771: “Jehova o gbe arodọmẹ rẹn idibo yi, o ji rhe kpahen ovwiẹlẹme aye, orho fo taghene aye i kperi oma aye ọke ephian kpahen ọsọre aye i ruru fọkiẹ ijẹgba aye-e. (Ps 103:8-14; 130:3) Orhianẹ aye a damoma ruẹ ọhọre i Jehova, o fori nẹ aye i ghọghọ. (Php 4:4-6; 1Jo 3:19-22).” Ọrana ghini obọdẹn ẹmro urhebro!

20. Me ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro rọ ha kpahen ọnana?

²⁰ Orhiẹ emru omamerhomẹ re rhe taghene Jehova o mwuegbe rọ nọ harhomu ọwan ọke arha ghini ghwẹriẹ nẹ edandan re ruru. Ọrẹn, marhẹ ene ru hẹrokele ẹharhomu i Jehova? Izede ọgo yẹ ẹharhomu ọwan o ru họhọ ọrẹ i Jehova, ọrẹn marhẹ o ru vẹnẹ? Mesoriẹ ọghanren ne rhe ovẹnẹ rọ ha uvwre aye? Ana kpahenrhọ enọ erana uvuẹn urhomu-ẹmro rọ ha kpahen ọnana.