1. Me yo fori nẹ emiemọ ri rhiẹ Ilele Kristi i vwo imwẹro kpahen, ọmọ aye o ki bromarhame?

BLOSSOM BRANDT nọ ta kpahen oborẹ ọ phiare ọke ro brorhiẹn ro no bromarhame, nọ tare: “Uvwre ibiamo buebun yi mia ta rẹn eri vwiẹre mẹ taghene mi guọlọ bromarhame, aye ni jeghwai lele mẹ tẹmro kpahiẹn. Aye i guọlọre taghene mi dabu rhe oborẹ orhienbro mẹ ọghanren te. Omarana, uvuẹn December 31, 1934, ni mi bromarhame.” Inyenana, emiemọ ri rhiẹ Ilele Kristi i ji guọlọ ha userhumu rẹn emọ aye brorhiẹn rọ gbare. Erhe kpọke omebrurhame, ọrẹn, rhẹ emru yẹ ọsoriẹ-ẹ, ọnọ sabu fi onyerẹnkugbe ọmọ na o vwori rhẹ i Jehova rhẹ erhirhiẹ imwofẹn. (Jas. 4:17) Ọrẹn, bọmọke ọmọ na ono ki bromarhame, o fori nọ dabu mwu eri vwiẹ ọmọ na ẹro taghene ọmọ na o mwuegbe ro no rhiẹ odibo i Kristi ne.

2. (a) Me yẹ iniruo okinhariẹ buebun i niso ne? (b) Me ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana?

² Iniruo okinhariẹ buebun i dje ọdamẹ phia nime aye a  mẹrẹn ihworho ri joma te ẹgbukpe 20 ne, yanghene eri vrẹnriẹn ne, ri vwe ji bromarhame, dedevwo, eri vwiẹrẹ aye i ha ukoko na. Ọke buebun, aye e riẹ uyono jeghwai vwobọrhọ owian aghwoghwo na. Aye e ni oma aye taghene aye Iseri Jehova. Ọrẹn, fọkiẹ ekwakwa ezẹko, aye i vwe kwe homakpahontọre jeghwai bromarhame-e. Me yọ nọ sabu suẹ ọnana? Emiemọ ezẹko ya ta rẹn emọ na, nẹ aye i kpare ọke omebrurhame aye riẹ obaro. Uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana, ene yono kpahen ekwakwa ẹne ra lẹrhẹ emiemọ ezẹko ja ha userhumu rẹn emọ aye mwuovwan omebrurhame.

3. Me yẹ eri vwiẹ i Blossom i roro kpahen?

³ Eri vwiẹ i Blossom ra hunute uvuẹn udjoghwẹ ọrukaro na, i dabu rorie sẹ ọmọ aye o te ohworho ro no vwẹruọ ọghanromẹ omebrurhame ne. Marhẹ emiemọ ine ru rhe sẹ ọmọ aye o te ohworho rọ nọ homakpahontọre ne?

4. Marhẹ ẹmro i Jesu uvuẹn Matthew 28:​19, 20, ono ru ha userhumu rẹn emiemọ ọke aye e yono emọ aye?

⁴ Se Matthew 28:​19, 20. Jerẹ oborẹ a hunute uvuẹn urhomu-ẹmro ọrukaro, Baibol na ọ hunute ẹgbukpe ohworho ono te vwẹre no ki bromarhame-e. Ọrẹn, emiemọ ina sabu mẹrẹn erere, aye i rhe roro kpahen oborẹ o mevirhọ re ne ruẹ idibo. Ẹmro i Greek ra rhian rhẹ “ruẹ idibo” uvuẹn Matthew 28:19 na, o sekpahen uruemru re yono ohworho nọ sabu rhiẹ odibo. Ohworho na no yono kpahen iyono i Jesu, vwẹruọ ye jeghwai brorhiẹn rọ nọ ha aye ruiruo. Omarana, no fori nẹ emiemọ i yono emọ aye nẹ ọke emọvwerhe, nẹ aye i sabu rhiẹ idibo i Kristi. Ọrẹn, ọmọboban o mwuovwan omebrurhame-e. Udabọ ọrana, Baibol na o djephia taghene emọvwerhe dede ina sabu vwẹruọ irhomẹmro i Baibol na jeghwai vwo ọdaremẹro kpahen aye.

5, 6. (a) Jerẹ oborẹ i Baibol na ọ ta kpahen i Timothy, me ya na sabu ta kpahen omebrurhame ọnẹyen? (b) Marhẹ emiemọ ri vwo ọmẹrẹnvwrurhe ine ru sabu ha userhumu rẹn emọ aye?

⁵ Timothy odibo rọ ha urhomẹmro na ruẹ ọnẹyen nẹ ọke emọvwerhe. Ọnyikọ Paul ọ tare taghene nẹ ọke emọvwerhe yi Timothy o yono i Baibol na. Dedevwo ọsẹ i Timothy rhẹ Olele Kristi-i, ọrẹn, izie ọrhẹ izie ọduado ri rhiẹ itu i Jew, i yonirien no vwo ọdaremẹro kpahen Eyaya Ọfuanfon na. Fọkiẹ ọnana, nọ sabu vwo esegburhomẹmro ọgbogbanhon. (2 Tim. 1:5; 3:​14, 15) Ọke i Timothy ọ joma te ẹgbukpe 20 ne, yanghene vrẹn yen ne, nọ sabu rhiẹ odibo ro mwuovwan ẹrhẹ oghenrẹnsan uvuẹn ukoko na.​—⁠Acts 16:​1-3.

⁶ Itiọrurhomẹmro, oborẹ emọ sansan i havwọ i vẹnẹren; omarana, ezẹko ne kiki erọrọ dua te edje. Ezẹko e kiki vwo irherhe rọ gbare jeghwai vwo ẹghwanren rọ lẹrhẹ aye dje ẹguọlọ aye vwori phia kpahen i Jehova, nọ ji lẹrhẹ aye brorhiẹn omebrurhame. Ọrẹn, erọrọ i vwe mwuovwan omebrurhame-e, jokpanẹ aye i ghwanren ne ibiesuọn. Omarana, emiemọ ri vwo ọmẹrẹnvwrurhe, i vwa gba emọ aye bromarhame-e. Ukpomaran, aye na ha userhumu rẹn emọ na, nẹ aye i do riaro uvuẹn ogame i Jehova, lele omẹgbanhon ro gbere owuowọnwan. Oma ọnọ merhen emiemọ ọke emọ aye a ha oborẹ ọ ha uvuẹn Proverbs 27:11 ruiruo. (Seyi.) Ọrẹn, aye i tẹnrovi oborẹ aye ine ru ha userhumu rẹn emọ aye rhiẹ Ilele Kristi ri bromarhame. Omarana, o fori nẹ emiemọ i roro kpahen onọ ọnana, ‘Ọmọ mẹ o vwo irherhe ro teri rọ nọ ha userhumu  riẹn homakpahontọre, jeghwai bromarhame?’

7. O fori nẹ ohworho rọ guọlọ bromarhame o rhe ọsoso oborẹ ọ ha uvuẹn i Baibol na? Dje yi fiotọre.

⁷ Emiemọ e rhiẹ ihworho re yono emọ aye na, no fori ne aye i ha userhumu rẹn emọ aye vwo irherhe okokodo, rọ nọ ha userhumu rẹn aye homakpahontọre. Ọrẹn, ohworho o vwo roro taghene ono vwo irherhe obuebun vwẹre, nọ ki sabu homakpahontọre jeghwai bromarhame-e. Arha tobọ bromarhame ne, Ilele Kristi ephian e ji yono, neneyo irherhe aye ọ sabu rha dua riaro. (Se Colossians 1:​9, 10.) Omarana, marhẹ irherhe ọwan ono bun te na ki sabu mwuovwan omebrurhame?

8, 9. Me ya na sabu yono nẹ ikuegbe i Paul ọrhẹ ohworho rọ hẹrote ekanron na?

⁸ Udje ekrun owu uvuẹn ọke inyikọ na, ọnọ ha userhumu rẹn ọwan. (Acts 16:​25-33) Uvuẹn ẹgbukpe 50 C.E., Paul nọ nya ugbo onya ọreva uvuẹn owian aghwoghwo na riẹ ẹkwotọre i Philippi. Ọke rọ ha avwaye, na mọrenfian bariẹn ọrhẹ i Silas, omarana, ne fi rẹ aye rhẹ ekanron. Uvuẹn ason, otọre no kpoghori gbangbanhon, ọsoso ighwe ekanron na ni rhieri. Ohworho rọ hẹrote ekanron na nọ guọlọ kpe omayen, nime o rorori taghene aye i zẹ ne, ọrẹn, Paul no serie. Paul ọrhẹ i Silas ni dabu se oseri ro mwidjẹn rẹn ohworho rọ hẹrote ekanron na ọrhẹ ekrun ọnẹyen. Idjaghwẹ ọgo yẹ ọdaremẹro aye i vwo kpahen irhomẹmro rẹ aye i yonirin na, o mwuru aye kpare? Aye ni bromarhame ogege. Me ya na sabu yono nẹ iyẹnrẹn ọnana?

⁹ Jerẹ oborẹ o rhiẹ uruemru amwa aye, ọkezẹko, ohworho rọ hẹrote ekanron na isodja rọ ruotọre nẹ iruo ne. O rhe Eyaya Ọfuanfon na-a. Omarana, nọ ki sabu vwo irherhe Eyaya Ọfuanfon na, ono yono irhomẹmro ri ha uvuẹn i Baibol na, jeghwai vwẹruọ oborẹ o mevirhọ re ne rhiẹ odibo Osolobrugwẹ, nọ ji nyalele iyono i Jesu. O jiri-i, irherhe ọrhẹ ọdaremẹro ro vwo kpahen Eyaya Ọfuanfon na, no mwurien bromarhame. O vwo ẹfro-o, o yono riarorhọ ọke o bromarhame hin. Me yẹ emiemọ ina sabu yono nẹ udje ọnana, orhianẹ emọ aye i dje ọdaremẹro phia kpahen iyono kirighwo ri ha uvuẹn i Baibol na, jeghwai rhe oborẹ omẹhakpahontọre ọrhẹ omebrurhame o mevirhọ? Are ri rhiẹ emiemọ, ina sabu ta rẹn emọ are nẹ aye i ya mẹrẹn ekpako na, sẹ aye i mwuovwan omebrurhame ne. * Jerẹ oborẹ idibo erọrọ ri bromarhame ne e ruẹ, o fori no rho yono i Baibol na, nọ dabu rhe ọhọre i Jehova uvuẹn akpenyerẹn yen, nẹ ọke ọnana riẹ i bẹmẹdẹ.​—⁠Rom. 11:​33, 34.

10, 11. (a) Orhienbro ọgo yẹ emiemọ ezẹko i bru ne? (b) Me yo fori nẹ emiemọ i kiki roro kpahen?

¹⁰ Emiemọ ezẹko e roro taghene o fori nẹ emọ aye ehworhare yanghene egbọtọ i kpọke omebrurhame, neneyo aye i sabu riẹ isukuru eduado jeghwai vwo omamọ iruo vwẹre. Aruẹ iroro ọrana, ọnọ sabu serhọ, ọrẹn, ọnọ ha userhumu rẹn ọmọ na vwo efikparobọ uvuẹn ogame i Jehova? Ọrọ mai ghanren, ọrana o serhọ rhẹ oborẹ i Baibol na ọ tare? Urhebro ọgo yi Baibol na ọ yẹrẹ ọwan?​—⁠Se Ecclesiastes 12:⁠1.

¹¹ O fori na karorhọ taghene akpọ ọnana ọrhẹ ekwakwa ri ha uvuien, i  kparehasuẹ ọhọre ọrhẹ iroro i Jehova. (Jas. 4:​7, 8; 1 John 2:​15-17; 5:19) Onyerẹnkugbe rọ kpẹnkpẹnren rhẹ i Jehova, yọ nọ sabu ha userhumu rẹn ọmọ ọnọ wọnrọn haso Echu, akpọ ọnana, ọrhẹ iroro esọsọ. Emiemọ i rha ha urhebro rẹn ọmọ aye nọ hatua isukuru eduado, ọnọ lẹrhẹ ẹhẹn yen tagha, jẹghwai lẹrhiẹ dẹrughwaroghwu erhirhiẹ imwofẹn. Ọmiọmọ ro rhiẹ Olele Kristi, ọnọ ghini ha uphẹn rẹn akpọ na no yono ọmọyen oborẹ efikparobọ o mevirhọ? Itiọrurhomẹmro, ana sabu mẹrẹn aghọghọ ọrhẹ efikparobọ orhianẹ a ha ogame i Jehova karo uvuẹn akpenyerẹn ọwan.​—⁠Se Psalm 1:​2, 3.

12. Mesoriẹ emiemọ ezẹko a guọlọ nẹ emọ aye i kpare ọke omebrurhame aye?

¹² Ọke izu owu ro rhiẹ Olele Kristi o dje oborẹ ọsoriẹ ọ vwọ guọlọ nẹ ọmọyen ọgbọtọ o bromarhame, nọ tare: “Ofa ọ ro mẹ mi na ta taghene fọkiẹ ẹkwaphiẹrhotọre re le ohworho nẹ ukoko, yọ soriẹ mi vwe kwe.” Jerẹ omizu ọmase ọrana, emiemọ ezẹko e roro taghene o fori nẹ aye i kpare ọke omebrurhame emọ aye riẹ ọke aye i ghwanren ne. (Gen. 8:21; Prov. 22:15) Aye ina sabu roro taghene, ‘Nime ọmọ mẹ o ji bromarhame-e, a sabu le yi nẹ ukoko-o.’ Mesoriẹ iroro ọnana ọ sọ?​—⁠Jas. 1:⁠22.

13. Ohworho orho kpọke omebrurhame ọnẹyen, ana ji haye guẹnzọn? Dje yi fiotọre.

¹³ Itiọrurhomẹmro, emiemọ ri rhiẹ Ilele Kristi, i guọlọre taghene emọ aye i ki bromarhame, o fori nẹ aye i ghwanren te ohworho rọ nọ sabu homakpahontọre. Ọrẹn, o fo na ta taghene Jehova ọ ha emọ guẹnzọn, orhianẹ aye e ji bromarhame-e. Mesoriẹ? A bọn ẹzẹnguon i Jehova kpahen omebrurhame-e. Ukpomaran, a bọnriẹn kpahen ọrẹ ọmọ na ono rhe oborẹ obiomurun ọrhẹ oborẹ orhomurun uvuẹn ukẹro i Jehova. (Se James 4:17.) Omarana, o fori nẹ emiemọ i ha omamọ udje rhotọre, ukperẹ aye ine kpe ẹhẹn omebrurhame emọ aye. O fori nẹ aye i yono emọ aye nẹ ọke emọvwerhe, nẹ aye i vwo ọdaremẹro kpahen ovwan i Jehova. (Luke 6:40) Aruẹ ọdaremẹro ọrana, yọ mai rhomu, nime ọnọ ha userhumu rẹn ọmọ na nyalele izede ọgbagba i Jehova.​—⁠Isa. 35:⁠8.

14. Marhẹ ekpako ukoko ine ru sabu ha userhumu phia, nẹ iphuphẹn i sabu mwuovwan omebrurhame?

¹⁴ Ekpako ukoko ina ji sabu ha userhumu phia nyoma aye ine jiri ẹkẹ re bruẹ te oma uvuẹn ogame i Jehova. Omizu ọmase owu rọ gare uvuẹn ẹrhẹ ọkobaro ọke ephian ghwẹ ẹgbukpe 70, nọ tare taghene ẹmro rẹ Omizu Charles T. Russell ọ ta riẹn ọke rọ ha ẹgbukpe erhan, yọ ha userhumu riẹn. Nọ tare, “Mẹmẹ ọrhẹ ọye i ha iminiti 15 tẹmro kpahen ẹkẹ mi bru te oma uvuẹn ogame i Jehova.” Itiọrurhomẹmro, ẹmro urhebro ọrhẹ omamọ ẹmro, a bọn ohworho gbanhan ọke jijiri. (Prov. 25:11) Ekpako ukoko ina sabu ha emiemọ ọrhẹ emọ aye ba ewian Aghwẹlẹ Uvie, jeghwai yẹ iphuphẹn ewian lele omẹgbanhon aye.

15. Me yẹ izede ezẹko rẹ awọrọ uvuẹn ukoko na, ine ru sabu ha userhumu rẹn iphuphẹn?

¹⁵ Ihworho ri ha uvuẹn ukoko na ina ji sabu ha userhumu phia nyoma aye ine dje ọdamẹ kpahen iphuphẹn na. Ọnana o sekpahen ekwakwa ri na sabu lẹrhẹ ohworho ru riaro. Wu na sabu jiri uphuphẹn rọ kpahenrhọ onọ rọ dabu mwidjẹn, yanghene vwobọrhọ ẹmro uvuẹn uyono. Jeghwai jirie, orho fi  ọdamuni kparobọ, yanghene ọrhọ sabu ghwoghwo obẹ isukuru. Dabu jirie nẹ ẹhẹn rhe. Ono ji serhọ wu rhe vwo uruemru re lele uphuphẹn tẹmro kpahen edamẹ yen, bọmọke uyono ọ ki tuan rhọ yanghene orho fuen. Wu rhe ruẹ enana, wu na ha userhumu rẹn iphuphẹn mẹrẹnvwrurhe taghene aye i ha usuẹn “ukoko ọduado na.”​—⁠Ps. 35:⁠18.

16, 17. (a) Mesoriẹ o fo nẹ emọ i bromarhame? (b) Aghọghọ ọgo yẹ emiemọ ephian ri rhiẹ Ilele Kristi a damoma aye ine vwo? (Ni ifoto rọ ha uvuẹn ọtonrhọ uyono na.)

¹⁶ Na sabu ‘ghwọghwu emọ, jeghwai yono aye lele ọkpọvi Jehova,’ uphẹn ọduado rẹn emiemọ ri rhiẹ Ilele Kristi. (Eph. 6:4; Ps. 127:⁠3) E vwiẹ emọ Israel ọke ahwanren rhiẹ ihworho ri homakpahontọre rẹn i Jehova ne, ọrẹn, orhiẹ omaran inyenana-a. Habaye, a vwa ha ẹguọlọ re vwo kpahen Osolobrugwẹ ọrhẹ urhomẹmro na riuku-u. Omarana, o fori nẹ emiemọ i vwo ẹhẹn aye ina ha userhumu rẹn emọ aye mwuovwan omẹhakpahontọre ọrhẹ omebrurhame nẹ ẹdẹ aye e vwiẹ emọ na. Itiọrurhomẹmro, ọnana yọ mai ghanren. Ohworho rọ sabu homakpahontọre, bromarhame jeghwai fuevwan ga i Jehova, yọ nọ sabu vrẹn ukpokpogho rode na.​—⁠Matt. 24:⁠13.

¹⁷ Ọke i Blossom Brandt o brorhiẹn taghene ono bromarhame, eri vwiẹriẹ ni lelirie tẹmro, nọ sabu mwu aye ẹro taghene o mwuovwan rọ nọ kpare idjaghwẹ rọ mai ghanren uvuẹn akpenyerẹn yen ne. Ọke o mwu aye ẹro ne, aye ni hobọtua orhienbro yi. Uvuẹn ason o ki bromarhame, ọsẹ ye no ruẹ emru orhorhomu owu. Blossom nọ tare: “Nọ ta rẹn ame ephian taghene ame i sighwẹ, no lelirẹ ame nẹrhomo kugbe. Nọ ta rẹn i Jehova taghene oma ọ merheriẹn kpahen orhienbro rẹ ọmọyen ọgbọtọ o bruru rọ nọ homakpahontọre riẹn.” Ọke ẹgbukpe 60 a vrẹn ne, Blossom nọ tare: “Itiọrurhomẹmro, ason ọrana, ọ sẹre mẹ ẹro-o!” Omarana, jenẹ are ri rhiẹ emiemọ, i mẹrẹn aghọghọ ọrhẹ evwẹnvuọn rọ havwiẹ ọke emọ are ina homakpahontọre jeghwai bromarhame uvuẹn ogame i Jehova.