Bọmọke mi na ki ta oborẹ ọ phiare, ji mẹ ta rẹn are kpahen oborẹ mi ru tuẹn owian Uvie na rhọ vuọnvuọn.

E vwiẹre mẹ uvuẹn ẹgbukpe 1942, uvuẹn ekete ame o kinhariẹ obẹ Curaçao. Ọsẹ mẹ onyẹ Suriname, ọrẹn nọ kwa riẹ ekete ame o kinhariẹ na fọkiẹ owian. O jiri-i, bọmọke e ki vwiẹ mẹ, no rhiẹ owuọwan usuẹn Iseri Jehova erukaro ro bromarhame obẹ i Curaçao. a Nọ ha i Baibol na yono ame ri rhiẹ emọyen kọkprughwre kọkprughwre, dedevwo orhiẹ ọke ephian yẹ ame a guọlọ yono-o. Ọke mie te ẹgbukpe 14, ọsẹ mẹ nọ kwa ghwẹrioma riẹ Suriname, nọ hẹrote izie rọ ho ne.

Uvuẹn Suriname, ni mie kwomakugbe iphuphẹn ri ha ukoko na ra ga i Jehova sasasa. Aye a ghwai djerhi mẹ seri-i, aye a je ga ẹrhẹ ekobaro. Oma ọ dabu merhen aye ọke aye a ta kpahen oborẹ aye i rhiẹromẹrẹn uvuẹn aghwoghwo na. Erhe fuen uyono ukoko hin, mẹmẹ ọrhẹ igbehian mẹ na ta kpahen irhomu-ẹmro i Baibol sansan​—ọkezẹko, ame e siyẹ otafe, ji ni ikereti ri ha idjuwu na. Igbehian enana i ha userhumu mẹ rhe oborẹ mi guọlọ ha akpọ mẹ ru; mi guọlọ wian harẹn Jehova. Omarana, ni mi bromarhame ọke mie te ẹgbukpe 16. Ọke oru, ọke mia ha ẹgbukpe 18, ni mi tuẹn owian ọkobaro rhọ.

Mi yono ekwakwa buebun ọke mie rhiẹ ọkobaro, iyono erana ni ha userhumu mẹ uvuẹn ọsoso ọke mia wian owian Uvie na vuọnvuọn. Jerẹ udje, owu usuẹn oborẹ mi yonorin, yẹ ọghanronmẹ re ne yono awọrọ. Ọke mia tuẹn owian ọkobaro rhọ, omizu re se Willem van Seijl ro rhiẹ imishọnari, no vwo ọdamẹ kpahen mẹ. b Nọ yonirin mẹ ekwakwa buebun kpahen oborẹ ene ru ­hẹrote  ewian ukoko na. Ọke ọrana, mie rhe oborẹ uyono ọrana ọ ghanren te-e. Ẹgbukpe rọ ha kpahiẹn, ni mi rhiẹ ọkobaro oghẹnrensan, jeghwai hẹrote ẹko imizu ri ha ọko sansan ri serabọ nẹ ekete imizu i havwọ uvuẹn Suriname. Oma ọ merhenren mẹ taghene imizu na i yẹre mẹ uyono erana uvuẹn ọke ri serhọ! Nẹ ọke ọrana rhe, ni mia damoma nyalele udje aye, ji fi ọke rhotọre yono awọrọ.

Uyono ọreva mi yonorin yẹ ọrẹ mi ne nyerẹn akpọ rọ lọhọre, ji ruẹ ẹkwaphiẹrhotọre kpahen obaro na. Uvuẹn ọtonrhọ ubiamo owuowu, mẹmẹ ọrhẹ omizu ọrọrọ ro rhiẹ ọkobaro oghẹnrensan rẹ ame a wian kugbe, ne ruẹ ẹkwaphiẹrhotọre ekwakwa ame i guọlọre uvuẹn ikprughwre ra sa na. Orho ru, owuọwan usuẹn ame no riẹ esiri amwa na ya dẹ aye. Ame a ha ẹghwanren ha igho ra yẹre ame ọrhẹ ekwakwa ame i dẹre ruiruo, neneyo ọ sabu te uvuẹn ọsoso ibiamo na. Orhianẹ ame erhe vwo oborẹ ame i guọlọre uvuẹn ọko na-a, ibiẹ ihworho yi na sabu ha userhumu rẹn ame, orho vwo ohworho dede. O mwurun mẹ ẹro taghene fọkime mi yono oborẹ e nyerẹn akpọ rọ lọhọre ọke uphuphẹn, ọ ha userhumu mẹ tẹnrovi owian i Jehova uvuẹn ọsoso akpenyerẹn mẹ.

Emru ọresa mi yonorin, yẹ ọrẹ ene yono ihworho uvuẹn edjadjẹ aye. Ọke mia ghwan­ran, mia djẹ edjadjẹ i Dutch, Oyibo, Papiamen­to, ọrhẹ Sranantongo (E ji rhe yi rhẹ Sranan), ro rhiẹ edjadjẹ ra mai djẹ uvuẹn Suriname. Ọrẹn, uvuẹn ọko na, mi mẹrẹn­vwrurhe taghene ihworho na a dabu kpahanrhọ iyẹnrẹn esiri na, arha haye phia uvuẹn edjadjẹ aye. Ọ bẹn ha mẹ mi na djẹ edjadjẹ enana ezẹko, jerẹ Saramaccan, ra djẹ rhẹ uvwele ro rierun ji riotọre. Ọrẹn, oma ọ merhenren mẹ taghene mi yonirien. Ẹgbukpe buebun rhe na, mi sabu yono ihworho buebun urhomẹmro na ne, fọkime mia sabu djẹ edjadjẹ aye.

Itiọrurhomẹmro, mi ruẹ ekwakwa ezẹko ri lẹrhẹ ofa ro mẹ. Jerẹ udje, uvuẹn erhirhiẹ owu, mia guọlọ ha edjadjẹ Saramacca nọ ọmase owu mia ha i Baibol yono kpahen oborẹ omayen ọ havwọ, ra mẹriẹn taghene evwan yen ọ miamiẹ. Ọrẹn, ni mi nọriẹn sẹ ọ mẹrenvwan! Ọrẹ imwẹro oma ọ merhiẹn kpahen onọ na-a. Udabọ aruẹ erhirhiẹ erana, mi damoma yono edjadjẹ ihworho ri ha okogho mie ghwoghwo.

Uvuẹn ẹgbukpe 1970, na yẹre mẹ owian oniruo okinhariẹ. Ẹgbukpe ọrana, ni mi ha ẹkwaphiẹrhotọre ividio na, “Visiting the World Headquarters of Jehovah’s ­Witnesses” phia rẹn ẹko buebun ri serabọ uvuẹn egbo na. Na sabu mẹrẹn aye, mẹmẹ ọrhẹ imizu ezẹko na ha owọ oseseri ra ha orhan ru, ghwa uvuẹn Urhie na. Ame i kpare igẹnẹretọ rhẹ owọ na, igalọni ipẹtro, ikpẹ ra ha ipẹtro ruiruo, ọrhẹ oborẹ ame ina ha dje ividio rẹn ihworho. Ame i rhe te okogho ame a nya, ame na kpare ekwakwa erana nya riẹ ekete ame ine dje ividio na phia. Ọrẹn, oborẹ mi mai karorhọ uvuẹn onya erana yẹ, oborẹ ihworho ri ha ọko erana i vwo omamerhomẹ kpahen ẹkwaphiẹrhotọre ividio na te.  Oma ọ merhenren mẹ mia ha userhumu rẹn aye yono kpahen Jehova ọrhẹ ukoko yi uvuẹn otọrakpọ na. Ọke mia mẹrẹn oborẹ ihworho e tiẹkẹrẹ i Jehova rhọ, ọ lẹrhẹ oma merhen mẹ taghene mia wian gbanhan uvuẹn owian i Jehova.

Dedevwo fọkime mia ji rọnmọ-ọ, ọ lẹrheriẹ phẹrẹ mẹ mi na wian owian mẹ, ọrẹn mi ji guọlọ rọnmọ. Omarana, ni mia nẹrhomo ne mi sabu mẹrẹn omizu ọmase ro no leli mẹ wian kugbe rhẹ aghọghọ uvuẹn owian Uvie ọgbogbanhon ọnana, re riẹ ọko ri serabọ na. Uvwre ẹgbukpe owu, ni mia kọn rhọ Ethel, ro rhiẹ ọkobaro oghẹnrensan, ro mwuegbe rọ nọ wian gbanhon rẹn Jehova. Nẹ ọke uphuphẹn rhe, Ethel o vwo ọdamẹ okokodo kpahen udje ọnyikọ Paul, ji guọlọ wian gbanhon uvuẹn owian Uvie na jerẹ oborẹ o ruru. Ame ni rọnmọren uvuẹn September 1971, ji tuẹn owian oniruo okinhariẹ rhọ kugbe.

Ekrun Ethel e vwo ekwakwa ugboma bun ọke rọ ghwanran sa-a, omarana, nọ sabu riẹnrioma rhẹ owian re kiẹn ukoko uvuẹn ọko ri serabọ na. Jerẹ udje, ọke ame e mwuegbe ame ine kiẹn ikoko ri ha ekete erana, ame i vwa kpare ekwakwa i buebu-un. Ame a fọn­rhọn ewẹn ji wọ uvuẹn urhie na. Ame a ji riẹ emaren imizu na i yẹre ame ephian​—iguanas, piranhas, yanghene kemru kemru aye i mwurun uvuẹn egbo yanghene uvuẹn urhie na. Ekete ro vwo vwo ọmoze, ame na ha ọbe olukodibo riẹ emaren. Ekete ro vwo vwo ikujẹrẹn, ame na ha abọ riẹ emaren na. Mẹmẹ ọrhẹ Ethel i mẹrẹnvwrurhe taghene fọkime ame i ze izobo buebun kugbe uvuẹn ogame i Jehova, ọrana ọ lẹrhẹ onyerẹnkugbe ame kpẹnkpẹnrhọ ne. (Eccl. 4:12) Oma ọ merhenren ame omamọ kpahen ekwakwa erana ame i rhiẹromẹrẹn na!

Ẹdẹ owu ọke ame a ghwẹrioma rie nẹ owu usuẹn ọko ri serabọ na, yẹ oborẹ mi ta kpahen uvuẹn ọtonrhọ na ọ phia. Ọke owọ na ọ ruẹ urhie na, nọ ruẹ obotọre ame na ibiọke,  ọrẹn nọ rharhumu kpare rierun ogege. Ọrẹ omamerhomẹ, ame i ku life jacket (ibie ewun ohworho o kwẹrhọ rọ lẹrhiẹ sabu volo oberun ame) rhọ, ame e se nẹ owọ na-a. Ọrẹn, ame nọ vuọn owọ na. Ame ni rhiẹ emaren ame fughwẹ nẹ ame i sabu ha ipọtu na sa ame nẹ owọ na.

Ra mẹriẹn taghene ame i rhiẹ emaren ame fughwẹ na, ame na guọlọ irhenrin ọke ame a ghwa nyarhẹn uvuẹn urhie na. Ọrẹn, ame e kpe owuorowu-u. Omarana, ame ni nẹrhomo vwe i Jehova, ji nekpẹn emaren ọrẹ edẹ ọrana mie yi. Ọke ame a nẹrhomo hin, owuọwan usuẹn imizu na no donron ufi re mwu erhenrin rhẹ ame na, no mwu erhenrin ọduado ro no te ame awan isionrin re ason ọrana, ji vuọn ame evwan.

Ẹgbukpe isionrin a vrẹn hin uvuẹn owian okinhariẹ ame, mẹmẹ ọrhẹ Ethel ni mẹrẹn ebrurhọ ọrọrọ rẹ ame i vwe fiẹrorhọ​—ame ine rhiẹ emiemọ. Oma ọ merhenren mẹ mie rhon iyẹnrẹn ọrana, dedevwo mia ghwai rhe oborẹ obaro na ono rhirhiẹ-ẹ. Ethel ọrhẹ omẹmẹ i vwo ẹhẹn ame ina ji wian owian Uvie na vuọnvuọn, uphẹn na ọrhọ ji havwiẹ. Uvuẹn ẹgbukpe 1976 ne vwiẹ ọmọ ame ọhworhare re se Ethniël. Ẹgbukpe eva gbẹ uphrophro a vrẹn hin, ne vwiẹ ọmọ ame ọhworhare ọreva re se Giovanni.

Fọkiẹ owian rọ havwiẹ uvuẹn Suriname uvwre ọke ọrana, Oghọn Ukoko na no ruẹ ẹkwaphiẹrhotọre mi na ji wian owian oniruo okinhariẹ, ọke mia ji hẹrote emọ mẹ. Ọke emọ ame a ji kamu, na yẹre mẹ owian mi ne kiẹn ikoko ezẹko. Ọrana, nọ ha uphẹn mẹ wian ikprughwre ezẹko uvuẹn ibiamo na jerẹ oniruo okinhariẹ, ji ha ọke ri hẹrhẹre na wian owian ọkobaro uvuẹn ukoko re djeri ame nya. Ethel ọrhẹ emọ ame ne leli mẹ ọke mia ya ga uvuẹn ikoko ri kẹrẹ oghwa ame. Ọrẹn, mẹmẹ ọvo ọye riẹ ikoko ọrhẹ emẹvwa okinhariẹ ri serabọ nẹ ekete ame i havwọ.

Ni mi dabu ruẹ ẹkwaphiẹrhotọre mẹ serhọ ne mi sabu wian ọsoso ewian mẹ gba. Ame e ruẹ uyono ogame ekrun kọkprughwre kọkprughwre. Ọke mi rhe ye kiẹn ikoko ri serabọ nẹ oghwa ame, Ethel nọ yọ ha ogame ekrun phia rhẹ emọ ame uvuẹn oghwa. Ọrẹn, ame e ruẹ ekwakwa kugbe jerẹ ekrun. Mẹmẹ ọrhẹ Ethel e lele emọ ame ronmoma kugbe, nọyẹ ame e ruiruẹn kugbe yanghene kọn riẹ ekete ri vwo erhumu ri kẹrẹ oghwa ame. Ọgbọ buebun, mie rhirhiẹ ye te ikperimi ason mwuegbe rhẹ ewian ukoko na. Fọkime, Ethel  o vwo uruemru obọdẹn ane re dje rhẹ Proverbs 31:15, nọ kiki rhọmọ, neneyo ame i sabu se isese i kẹdẹkẹdẹ kugbe jerẹ ekrun, ji riẹ emaren kugbe bọmọke emọ ame ine ki riẹ isukuru. Oma ọ merhenren mẹ omamọ taghene mi rọnmọ ane rọ homakpahontọre wian, ji ha userhumu mẹ hẹrote ọsoso ewian ri Jehova ọ yẹre mẹ!

Fọkime ame emiemọ, ame ni wian gban­hon ha userhumu rẹn emọ ame vwo ẹguọlọ kpahen Jehova ọrhẹ owian Uvie na. Ame i guọlọre nẹ emọ ame i djẹ odjẹ aye ine vwobọrhọ owian Uvie na vuọnvuọn, orhiẹ i fọkime ọrana yẹ oborẹ ame i guọlọre-e, ọrẹn fọkime ọrana yẹ odjẹ aye. Ame a kan­runumwu aghọghọ rọ ha uvuẹn owian Uvie na rẹn aye ọke ephian. Ame i ji hunute ebẹnbẹn ri havwiẹ, ọrhẹ oborẹ i Jehova ọ ha userhumu ọrhẹ ebrurhọ rẹn ekrun ame ne. Emọ ame i mwu igbehian rhẹ imizu ukoko na ra ha ogame i Jehova karo uvuẹn akpenyerẹn aye.

Jehova ọ yẹre ame ọsoso oborẹ ame i guọlọre ọke ame a hẹrote ekrun ame. Itiọrurhomẹmro, mi damoma hẹrote edamẹ ekrun mẹ. Oborẹ mi rhiẹromẹrẹn ọke mia ga ẹrhẹ ọkobaro oghẹnrensan uvuẹn ikoko ri serabọ na, o yonirin mẹ oborẹ mi ne ru sẹrorẹ igho mi na dẹ ekwakwa mi guọlọre. Ọrẹn ọkezẹko, udabọ omẹdamu ame, ame i vwe ji vwo ọsoso oborẹ ame i guọlọre-e. Uvuẹn erhirhiẹ erana, o mwurun mẹ ẹro taghene Jehova ọ ha userhumu rẹn ame. Jerẹ udje, uvwre ehion 1986 riẹ ọtonrhọ 1992, obẹnbẹn nọ homaphia obẹ Suriname. Uvwre ẹgbukpe erana, ọ bẹn ra na sabu mẹrẹn ekwakwa ri rhiẹ ọdamẹ. Udabọ ọrana, Jehova ọ hẹrote ame.​—Matt. 6:32.

Uvuẹn ọsoso akpenyerẹn ame, Jehova ọ hẹrote ame ọke ephian, ji yẹ ame obọdẹn aghọghọ ọrhẹ ẹhẹn otemẹ. Emọ ame jẹ ebrurhọ ọduado rẹn ame, oma ọ merhen­ren ame taghene ame i sabu yono aye nẹ aye i ga i Jehova. Oma ọ ji merhen ame taghene aye i djẹ odjẹ aye ine vwobọrhọ owian Uvie na vuọnvuọn ọsoso akpenyerẹn aye. Ethniël ọrhẹ Giovanni i ruotọre nẹ isukuru Uvie na, vwana aye awanva kugbe ane aye, a ga uvuẹn Oghọn Ukoko rọ ha Suriname.

Mẹmẹ ọrhẹ Ethel i ho ne vwana, ọrẹn ame a ji wian rẹn Jehova jerẹ ekobaro oghẹnren­san. Itiọrurhomẹmro, ame i vwo ewian buebun te erhirhiẹ mi vwe ji vwo uphẹn ye yono oborẹ a rhẹnrhẹn ame! Ọrẹn, mi vwa vioja-a. Ọke mie roro kpahen ekwakwa ri phia vrẹn nẹ, mi mẹrẹnvwrurhe taghene orhienbro mẹ ọke uphuphẹn mi ne vwobọrhọ owian Uvie na vuọnvuọn, yẹ owu usuẹn obọdẹn odjẹ mi djẹre.