1-3. (a) Erhirhiẹ ego yẹ emọ Israel i dẹrughwaroghwu ọke i Zechariah ọ tuẹn aruẹmẹrẹn ọnẹyen rhọ? (b) Mesoriẹ i Jehova ọ ta rẹn ihworho yi nẹ aye i ‘rharhumu bruie rhe’?

UVUẸN ọbe i Zechariah, a mẹrẹn ekwakwa udje enana, ukpitọnbe rọ dan, ọmase re tinu uvuẹn ukoroba ọrhẹ emẹse awanva ra dan uvuẹn ivwrevwrede na rhẹ ibekpe ilebe. (Zech. 5:​1, 7-9) Mesoriẹ i Jehova o dje emena arudo enana rẹn ọmẹraro na? Erhirhiẹ ego yẹ emọ Israel i dẹrughwaroghwu ọke ọrana? Marhẹ emena arudo i Zechariah na i ru hobọte ọwan inyenana?

² Emọ Israel ri rhiẹ ihworho i Jehova i ghọghọre omamọ uvuẹn ẹgbukpe 537 B.C.E. Dedevwo aye i ha erhirhiẹ evrẹn te ẹgbukpe 70 ne, aye i me vwo ugbomọphẹ nẹ abọ i Babylon ne. Fọkiẹ oruru ọgbogbanhon rẹ aye i vwori na, aye ni tuẹn owian rhọ rẹ aye ina ha ẹga urhomẹmro mwu uvuẹn i Jerusalem. Uvuẹn 536 B.C.E., na ha usimo oghwa ẹga na mwu. Ọke ọrana, ihworho na ne “bunu gbangbanhon, ne rhon edon aye uvuẹn ekete ro sereri omamọ.” (Ezra 3:​10-13) Ọrẹn, o jiri-i, aye ni rhiẹromẹrẹn ẹkparehaso ọgbogbanhon fọkiẹ ọwian ebanbọn na.  Fọkiẹ ebẹnbẹn buebun rẹ aye i dẹrughwaroghwu, ẹhẹn ihworho na ni seriotọre, aye ni sẹrerhumji ebanbọn oghwa ẹga na, aye na hẹrote eghwa aye jeghwai ru ikebi. Dedevwo ẹgbukpe ikpegberhan i vrẹn ne, ihworho na a ji bọn ọghwa ẹga i Jehova hi-in. Omarana, ihworho na ni guọlọ okarorhọ rẹ aye ina rharhumu bru i Jehova rhe, nẹ aye i fi edamẹ aye rhẹ okokọ. Jehova ọ guọlọre nẹ aye i rharhumu bruie rhe, nẹ aye i homakpahontọre ha ẹga ro fiotọre riẹn.

³ Osolobrugwẹ no dje ọmẹraro Zechariah vwe ihworho yi uvuẹn ẹgbukpe 520 B.C.E, neneyo ọ karorhọ aye oborẹ ọsoriẹ e tiobọnu aye uvuẹn i Babylon. O rhiẹ emru omamerhomẹ taghene odẹ i Zechariah o mevirhọ “Jehova ọ Karorhọ ne.” Dedevwo, ewian igbevwunu i Jehova i sẹrẹ ihworho na ẹro, Jehova ọ ji karorhọ ihworho yi. (Se Zechariah 1:​3, 4.) Jehova nọ ha izede ẹguọlọ ta rẹn aye taghene ọnọ ha userhumu rẹn aye nẹ aye i sabu rharhumu ha ẹga urhomẹmro mwu, ọrẹn, nọ ha orhetio rẹn aye taghene ọye ọ guọlọ ẹga ro nẹ otọre ẹhẹn rhe. Jene yono kpahen oborẹ i Jehova o ru nyoma emena arudo i Zechariah ọrẹ erhan ọrhẹ ọrẹ irhiruẹ lẹrhẹ ihworho na rharhumu tuẹn owian na rhọ. Habaye, iyono ego ya na sabu yono nẹ emena arudo na rhe inyenana?

4. Me yẹ emena arudo i Zechariah ọrẹ erhan na, mesoriẹ orhiẹ emru oka taghene a ya rhẹ obaro ọrhẹ oberhumu ukpitọnbe na? (Mẹrẹn ifoto rọ ha uvuẹn ọtonrhọ uyono na.)

⁴ Zechariah urhomu-ẹmro ọrẹ 5, ọ tonrhọ rhẹ emena arudo oghẹnrensan. (Se Zechariah 5:​1, 2.) Zechariah ọ mẹrẹn ukpitọnbe rọ dan uvuẹn ivwrevwrede na, o seri te isihanghwẹ 30 jeghwai keri tẹ isihanghwẹ 15! A rhan ukpitọnbe na rhotọre, nọyẹ, e mwuegbe re ne se yi ne. Ukpitọnbe na o vwo iyẹnrẹn ezẹnguon, rọ vuọn obaruiẹ ọrhẹ oberhumuie. (Zech. 5:⁠3) Vẹrhẹ bi, obaro ọvo yẹ a ya iyẹnrẹn rhọ uvuẹn ukpitọnbe, ọnana no djephia taghene ukpitọnbe ọnana ọ vwo iyẹnrẹn ọghwaghwa.

5, 6. Ukẹro ọgo yi Jehova ọ ha ni aruo uhieso ephian?

⁵ Se Zechariah 5:​3, 4. Dedevwo ituakpọ ephian ina nẹ iyẹnrẹn oma aye rẹn Osolobrugwẹ, ọrẹn, ihworho i Jehova yi mai vwo owian ọrana. Ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ, i rheri taghene aruo uhieso ephian a rhua ekan vwe odẹ Osolobrugwẹ. (Prov. 30:​8, 9) O toro oborẹ ọsoriẹ ohworho o so uhi-i, ohi na ọ ha ọdamẹ ọnẹyen karo ukperẹ ono rhiẹ ọrẹ Osolobrugwẹ, nime ọ tẹnrovi ekwakwa ugboma. Ohi na ọ ha ukẹro ọkokamu ni urhi ọrhẹ odẹ Osolobrugwẹ.

⁶ Wu djokarhọ ye uvuẹn Zechariah 5:​3, 4 taghene ekan na ‘ọnọ ruẹ oghwa ohworho ro so uhi na, rhirhiẹ avwaye jeghwai ghwọghiẹ’? Ohworho ro so uhi, ọ sabu tiomanuẹ rẹn i Jehova-a. Jehova ọnọ sabu ghwolo aruo edandan rẹ ihworho i ruru ephian phia. Orhianẹ ohworho ro so uhi o ti rie nu nẹ ihworho re suẹn, ihworho rọ wian riẹn, ekpako ukoko, yanghene eri vwiẹriẹ, ọ sabu tienuẹ rẹn Osolobrugwẹ rọ mẹrẹn i kemru kemru-u. (Heb. 4:13) O rhiẹ emru omamerhomẹ re kwomakugbe ihworho ra ta urhomẹmro “ọrẹ kemru kemru”!​—⁠Heb. 13:⁠18.

7. Marhẹ ene ru vabọ ekan ri ha uvuẹn ukpitọnbe rọ dan na?

⁷ Jehova o vwo utuoma kpahen aruo uhieso ephian. Ọwan e nie rhiẹ uphẹn ọduado re ne nyerẹn mwu ovwan i Jehova, ra sẹrorẹ omamọ uruemru ọwan ne je rhe gbe odẹ ye ghwu. Omarana, ana sabu vabọ ẹzeguon ri Jehova ọnọ ha vwe ihworho ri ha arudo ruẹ ọdandan.

8-10. (a) Me yẹ irhonrin edumu? (b) Irhonrin ọgo yi Zedekiah o dumurun rọ vwọ nyamwu?

⁸ Iyẹnrẹn ra ya rhẹ oborẹva ukpitọnbe na nọ ha orhetio rẹn ‘ihworho ra ha odẹ Osolobrugwẹ dumirhonrin efian.’ (Zech. 5:⁠4) Ihworho e dumirhonrin no djephia taghene oborẹ aye i tare urhomẹmro yanghene aye e vive taghene aye ine ru emru yanghene aye i ruie-e.

⁹ O rhiẹ emru ọduado omamọ ra na ha odẹ Osolobrugwẹ dumirhonrin. Ọrana yẹ oborẹ orodje ro sun i Jerusalem kẹta o ruru. Zedekiah ọ ha odẹ i Jehova dumirhonrin taghene ọye ọnọ homakpahontọre rẹn orodje i Babylon. Ọrẹn, Zedekiah o ru lele oborẹ ọ tare na-a. Fọkiẹ ọrana, Jehova nọ brorhiẹn kpe yi nyoma ẹmro enana: “Ra mẹriẹn taghene mie nyerẹn na . . . [Zedekiah] rọ vwọ nyamwu ive yi na, rọ vwọ ji nyamwu obesurhe yi na ono hwu rhẹ i Babylon, uvuẹn ekete rẹ orodje rọ hariẹ mwu ẹrhẹ orodje o rhirhiẹ na.”​—⁠Ezek. 17:⁠16.

¹⁰ Manẹ Orodje Zedekiah ọ nyamwu irhonrin ro dumurun na fọkime ọ ha odẹ i Jehova dumirhonrin. (2 Chron. 36:13) Ukpomaran, Zedekiah no bru Egypt nya nẹ aye i ha userhumu riẹn nẹ abọ i Babylon.​—⁠Ezek. 17:​11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Me yẹ ive rọ mai ghanren ra na sabu ve? (b) Izede ego yẹ ive omẹhakpahontọre ọwan o ru hobọte akpenyerẹn ọwan?

¹¹ Jehova ọ ji kerhọ ive ọwan e ve. Ọ ha ukẹro ọghoghanren ni ive ọwan, omarana no fori na nyamwu aye. (Ps. 76:11) Ive rọ mai ghanren rẹ ọwan ina sabu ve yẹ ive omẹhakpahontọre ọwan rẹn i Jehova. Omẹhakpanhontọre o sekpahen ive ra ta rẹn i Jehova taghene ana ga ye ọke ephian, o toro erhirhiẹ na-a.

¹² Marhẹ ọwan ine ru nyamwu ive omẹhakpahontọre ọwan? Oborẹ ọwan e ruẹ lele arha damu ọwan ni uvuẹn erhirhiẹ eduado ọrhẹ ekokamo, o djephia  taghene a nyamwu ive ọwan i veri taghene ene jiri Jehova “nẹ ẹdẹ fiẹ ẹdẹ.” (Ps. 61:⁠8) Jerẹ udje, orhianẹ ohworho we lele wian yanghene ohworho we lele riẹ isukuru kugbe o vwo uruemru obẹlẹme, wa mẹrẹn ọnana rhiẹ uphẹn wu ne djephia taghene wu vwo ẹguọlọ kpahen izede i Jehova nyoma wu na tiẹn orharhere uruemru na? (Prov. 23:26) Arha ha uvuẹn ekrun re riẹ ẹga sansan, a nẹrhomo vwe i Jehova nọ ha userhumu rẹn ọwan sẹrorẹ omamọ uruemru re vwori, ọrhọ tobọ rhianẹ awọrọ i vwe ru omara-an? Ọwan a kpẹmẹ i Jehova kẹdẹkẹdẹ uvuẹn ẹrhomo ọwan, fọkiẹ ẹguọlọ ọrhẹ usun ọnẹyen? Ọwan a kwaphiẹ ọke rhọ, ne se i Baibol na kẹdẹkẹdẹ? Ọke re vive omẹhakpahontọre na, a ta rẹn i Jehova taghene ene ru ekwakwa erana. Omẹhakpahontọre ọwan o sekpahen ọrẹ ana huvwele. Erhe fiomarhọ ogame i Jehova, e djephia taghene e vwo ẹguọlọ kpahiẹn, a jeghwai homakpahontọre riẹn ne. Ogame ọwan yẹ akpenyerẹn ọwan, orhiẹ oborẹ a gemai ruẹ-ẹ. Orhomurun na nyamwu ive ọwan, nime ọnọ lẹrhẹ ọwan vwo obọdẹn obaro akpọ.​—⁠Deut. 10:​12, 13.

13. Me ya na sabu yono nẹ emena arudo i Zechariah ọrẹ erhan na?

¹³ Emena arudo i Zechariah ọrẹ erhan na, ọ lẹrherẹ ọwan rhe taghene ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen i Jehova, i vwe vwobọrhọ uhieso yanghene dumirhonrin efia-an. A jeghwai mẹrẹnvwrurhe taghene udabọ orusọ emọ Israel na, Jehova ọ sẹrerhumuji aye-e. Jehova o rhe aruo erhirhiẹ aye i dẹrughwaroghwu fọkiẹ evwreghrẹn ri kinhariẹ aye. Jehova o dje udje na rẹn ọwan nyoma ọ nyamwu ive enẹyen, ọnọ jeghwai ha userhumu rẹn ọwan nyamwu ive ọwan. Izede owu ro ru ọnana ọrẹ o vive taghene ono fioba rhẹ edandan re ruẹ uvuẹn akpọ na inyenana. Emena arudo i Zechariah rọ ha kpahiẹn, o dje ifiẹrorhọ ọnana fiotọre.

14, 15. (a) Me yẹ emena arudo i Zechariah ọrẹ irhiruẹ na? (Mẹrẹn ifoto rọ ha uvuẹn ọtonrhọ uyono na 2.) (b) Me yẹ ọmase rọ ha uvuẹn ukoroba ephah na o mevirhọ, mesoriẹ e fie rhẹ ukoroba na jeghwai rhurhie rhẹ avwaye?

¹⁴ Ọke i Zechariah ọ mẹrẹn ukpitọnbe rọ dan na hin, ọmakashe na nọ ta riẹn taghene “o ni oberun.” Me yẹ emena arudo ọrẹ irhiruẹ na? Zechariah nọ mẹrẹn ukoroba re se “ephah” rọ homaphia. (Se Zechariah 5:​5-8.) E rhurhu ukoroba ọnana rọ vwọ ghwai do na. Ọke e rhie yi, Zechariah nọ mẹrẹn “ọmase ro siyẹ uvuẹn ukoroba na.” Ọmakashe na nọ tare taghene ọmase na yẹ “Ọdandan.” Gbe roro kpahen ofẹn ro no mwu i Zechariah ọke rọ mẹrẹn ọmase na rọ guọlọ shọrọ nẹ ukoroba na! Ogege ọmakashe na nọ mwa ọmase na rharhumu ruẹ ukoroba na, nọ ha urhurho ọghwaghwa na e dien. Me yẹ ọnana o mevirhọ?

¹⁵ Emena arudo ọnana o djephia taghene i Jehova o vwo utuoma kpahen ọdandan ephian uvwre ihworho enẹyen. Jehova ọrhọ mẹrẹn oborẹ o biomurun uvwre ihworho yi, no tie nie kpatakpata. (1 Cor. 5:13) Ọmakashe na nọ yẹrẹ ọwan imwẹro ọnana nyoma o brokpakpa rhurhu ukoroba na.

16. (a) Me yi Zechariah ọ mẹrẹnren taghene ọ phia rẹn ukoroba ephah na? (Mẹrẹn ifoto rọ ha uvuẹn ọtonrhọ uyono na 3.) (b) Bọgo yẹ emẹse awanva ri vwo ibekpe na i kpare ukoroba na nya?

¹⁶ Ọke oru, Zechariah nọ mẹrẹn emẹse awanva ri vwo ibekpe jerẹ ibekpe ilebe. (Se Zechariah 5:​9-11.) Emẹse awanva enana i vẹnẹ ọmase rọ ha uvuẹn ukoroba na! Emẹse awanva na i dan rhe mọ kpare ukoroba rẹ “Ọdandan” ọ havwọ na. Bọgo aye a kpariẹ nya? Aye a kpare Ọdandan riẹ “ẹkwotọre i Shinar,” ro rhiẹ i Babylon. Ọrẹn, mesoriẹ aye a kpare ukoroba na riẹ i Babylon?

17, 18. (a) Mesoriẹ Shinar o rhiẹ ekete ro fo rẹn Ọdandan? (b) Me yẹ orhienbro ọwan sekpahen ọdandan?

 ¹⁷ Emọ Israel ọke i Zechariah, i nirien taghene Shinar yo fo ekete re ne fi Ọdandan rhọ. Zechariah ọrhẹ itu i Jew ri hẹrhẹre na, i rheri taghene Babylon ọ vuọnren rhẹ ọdandan uvuẹn ọke aye. Ra mẹriẹn taghene aye i ghwanranren uvuẹn i Babylon rọ vuọnren rhẹ irueruo ẹga efian buebun, aye na damoma kẹdẹkẹdẹ neneyo aye i wọnrọn haso oriẹriẹme ẹkwotọre ọrana. Omarana, ẹhẹn aye no totọre fọkiẹ emena arudo ọnana ro djephia taghene i Jehova ọnọ ha ọke ephian ru ogame urhomẹmro fon!

¹⁸ Ọrẹn, emena arudo ọrana, nọ ji karorhọ emọ Israel taghene aye yi vwo owian rẹ aye ina sẹrorẹ ẹfuọn ọrẹ ogame urhomẹmro. A sabu lẹrhẹ ọdandan nọ ruẹ uvwre ihworho i Jehova yanghene nọ tobọ daji uvuie-en. Ra mẹriẹn taghene a ha uvuẹn ukoko i Jehova rọ fonron, rọ jeghwai dje ẹguọlọ phia rẹn ọwan na, no fori na sẹrorẹ ẹfuọn na. Ọwan ephian i vwo omwemẹ re ne ru ukoko na fon? O fori ne ti aruo ọdandan ephian nẹ ukoko i Jehova.

19. Me yẹ emena arudo Zechariah na o mevirhọ rẹn ọwan inyenana?

¹⁹ Emena arudo i Zechariah ọrẹ erhan ọrhẹ ọrẹ irhiruẹ na, i ha orhetio rẹn ihworho re ru irueruo ọghware, taghene i Jehova o vwo utuoma kpahen ọdandan. Habaye, o fori nẹ ihworho ra fuevwan ga ye, i vi vwo utuoma kpahen ọdandan. Emena enana a jeghwai yẹ ọwan imwẹro taghene erhe ru oborẹ i Jehova ọ guọlọre, ọnọ sẹrorẹ ọwan jeghwai yẹ ọwan ebrurhọ, ọ vwọ samọ ghwọghọ ọwa-an. Ọke ọrana, nẹ ana mẹrẹn erere nẹ omẹdamu ọwan ra na fon uvuẹn akpọ rọ vuọnren rhẹ ọdandan. Ana sabu vwo imwero taghene i Jehova ọnọ ha userhumu rẹn ọwan vwo efikparobọ! Ọrẹn, marhẹ ene ru sabu vwo imwẹro taghene ogame urhomẹmro ono fikparobọ uvuẹn akpọ rọ vuọnren rhẹ ọdandan? Imwẹro ọgo ye vwori taghene i Jehova ọnọ sẹrorẹ ukoko ọnẹyen ọke ukpokpogho rode na? Ana kpahenrhọ enọ enana uvuẹn urhomu-ẹmro rọ ha kpahen ọnana.