1-2. (a) Marhẹ igọmẹti ezẹko i ru kparehaso ihworho i Jehova ne, ọrẹn marhẹ aye i kpahenrhọ ye lele? (b) Mesoriẹ oma ọnọ merhen ọwan dedevwo a kparahaso ọwan? (Ta kpahen ifoto obaro ọbe na.)

 VWANA, a dobọ owian Uvie na ji uvuẹn ẹkwotọre ri vrẹn 30 uvuẹn akpọ na. Uvuẹn ẹkwotọre ezẹko, eri vwo omẹgbanhon usun i fiẹ imizu ukoko na rhẹ ekanron. Me yẹ orusọ aye? Jehova o rheri taghene aye e ruẹ emru sọ-ọ. Oborẹ aye i ruru yẹ isese ọrhẹ uyono i Baibol na, rẹ aye ghwoghwo rẹn awọrọ kpahen imwẹro aye, ji riẹ uyono ukoko rhẹ imizu erọrọ. Aye e kwe vwobọrhọ irueruo usun oseghe-e. Udabọ ẹkparehaso ọgbogbanhon, idibo enana ra fuevwan na, i sẹrorẹ emevigbanhon * aye, rọ lẹrhẹ aye a ha ogame ro fiotọre rẹn Jehova. Ọrana ọ lẹrhẹ oma ji merhen aye!

² Ọkezẹko, wu mẹrẹn ifoto imizu erana ri fiudugbere ne, ji djokarhọ taghene aye a chẹẹ. Aye a ghọghọ fọkime aye i rheri taghene oma ọ merhen Jehova kpahen aye, fọkime aye i sẹrorẹ emevigbanhon aye. (1 Chron. 29:17a) Jesu ọrhọ ta: “Omamerhomẹ ọ havwiẹ rẹn ihworho ra kparehaso fọkiẹ irueruo ọvwata . . . Ghọghọ nẹ oma ọ ji dabu merhen are, fọkime osa ẹkwa are ọ doro obẹ odjuwu.”​—Matt. 5:10-12.

3. Jerẹ oborẹ ọ ha Acts 4:19, 20, marhẹ inyikọ na ọke Ilele Kristi erukaro na i kpahenrhọ ẹkparehaso lele, mesoriẹ?

³ Imizu ukoko na ezẹko e rhiẹromẹrẹn oborẹ inyikọ na i vwo edirien ọke ra kparehaso aye fọkime aye e ghwoghwo kpahen Jesu. Ọgbọ buebun, iguẹnzọn itu i Jew na ni “jurhi rẹn aye taghene aye i vwa tẹmro owuorowu kpahen odẹ i Jesu-u.” (Acts 4:18; 5:27, 28, 40) Marhẹ inyikọ na i kpahenrhọ ye lele? (Se Acts 4:19, 20.) Aye i rheri taghene ohworho ro vwo omẹgbanhon usun ọduado, o ‘jurhi rẹn aye taghene aye i ghwoghwo ji yono ihworho’ kpahen Kristi. (Acts 10:42) Omarana, Peter ọrhẹ John ri mevi rẹn inyikọ na, ni tare rhẹ uduefigbere taghene aye ina huvwele Osolobrugwẹ ghwẹ ọrẹ iguẹnzọn re suẹn na, ji ta taghene aye ine rhe ghwoghwo kpahen Jesu. Nọ họhọre taghene aye na nọ ere suẹn na onọ ọnana, ‘Are e hinmi ta rẹn ame nẹ ame i huvwele ekama are nyaji ọrẹ Osolobrugwẹ vwo?’

4. Jerẹ oborẹ ọ ha Acts 5:27-29, udje ọgo yẹ inyikọ na i dje rhotọre rẹn Ilele Kristi ephian, marhẹ ene ru hẹrokele aye?

⁴ Inyikọ na i dje omamọ udje rhotọre rẹ Ilele Kristi ephian a nyalele, nọyẹ ọrẹ ana “huvwele Osolobrugwẹ taghene ọye yo suẹn ukperẹ ono rhiẹ ituakpọ.” (Se Acts 5:27-29.) Ọke re kpe aye hin fọkiẹ emevigbanhon aye, inyikọ na ni nya nẹ oghwa ẹghware ọduado itu i Jew na “rhẹ aghọghọ, fọkime e kelirẹ aye ba ihworho ri mwuovwan ri na rioja fọkiẹ odẹ [i Jesu],” habaye aye a dobọ aghwoghwo ji-i!​—Acts 5:40-42.

5. Enọ ego yo fori na kpahenrhọ?

⁵ Udje inyikọ na ọnọ sabu lẹrhẹ ọwan nọ enọ ezẹko. Jerẹ udje, marhẹ orhienbro ra na huvwele i Jehova ghwẹ ituakpọ o ru serhọ rhẹ akama rọ ha i Baibol na kpahen ọrẹ ana “homariotọre harẹn ihworho ri vwo omẹgbanhon usun”? (Rom. 13:1) Marhẹ ene ru “huvwele itu igọmẹti ọrhẹ eri ha omẹgbanhon usun,” jerẹ oborẹ ọnyikọ Paul ọ tariẹ, ji rha sẹrorẹ emevigbanhon ọwan kpahen Jehova ro rhiẹ Osun ọrukaro?​—Titus 3:1.

6. (a) Ayọmo yẹ “ihworho ri vwo omẹgbanhon usun” ra hunute uvuẹn Romans 13:1, marhẹ ene ruẹ aye lele? (b) O vwo ekete omẹgbanhon usun ituakpọ ọ bare?

⁶ Se Romans 13:1. Uvuẹn oghwẹmro ọnana, ẹmro na “ihworho ri vwo omẹgbanhon usun,” o mevirhọ ituakpọ ri vwo omẹgbanhon aye ine jurhi rẹn awọrọ. Ilele Kristi i ha otọre usun ihworho erana. Igọmẹti a sẹrorẹ okugbe, jurhi, ọkezẹko aye a ji chochọn Iseri Jehova. (Rev. 12:16) Omarana, e jurhi rẹn ọwan na kwosa urhomu, họghọ rẹn aye, zofẹn aye, ji nyalele urhi aye. (Rom. 13:7) Ọrẹn, igọmẹti enana i vwo omẹgbanhon usun fọkime i Jehova ọ ha uphẹn rẹn aye nẹ aye i vwo yi. Jesu ọ dabu dje ọrana fiotọre ọke Igọvunọ i Roman re se Pontius Pilate, ọ nọ yen enọ. Ọke i Pilate ọ ta kpahen omẹgbanhon usun ro vwori ro no simi arhọ i Jesu yanghene kpe yi hwu, Jesu nọ ta riẹn: “Wu vwo omẹgbanhon usun owuorowu haso mẹ-ẹ, jokpanẹ a yẹruọ nẹ oberun rhe.” (John 19:11) Jerẹ oborẹ ọ havwọ rhẹ Pilate, omẹgbanhon usun ituakpọ ephian inyenana ọrhẹ ere suẹn, o vwo ekete rọ bare.

7. Uvuẹn erhirhiẹ ego yo vwo fo na huvwele igọmẹti, me yo fori nẹ aye i karorhọ?

⁷ Ilele Kristi a huvwele irhi igọmẹti ituakpọ orhianẹ ọ kparehaso irhi Jehova-a. Ọrẹn, ọwan i vwa huvwele ituakpọ orhianẹ aye i guọlọre ne ru oborẹ i Jehova ọ tenre-en, yanghene ten oborẹ i Jehova ọ guọlọre-e. Jerẹ udje, aye ina sabu ta taghene idama i ye fiuvweri rẹn ẹkwotọre aye. * Yanghene aye ina sabu ta taghene a vwa ha i Baibol ọrhẹ ẹbe ukoko na ruiruo-o, yanghene e vwe ghwoghwo ji vwoma kugbe ruẹ uyono ukoko-o. Ọke igọmẹti i rha ha omẹgbanhon aye ruiruo izede rọ sọre, jerẹ ọrẹ aye e sehiẹn idibo i Kristi, aye ina nẹ iyẹnrẹn rẹn Osolobrugwẹ. Jehova ọ mẹrẹn aye!​—Eccl. 5:8.

8. Dje kpahen ovẹnẹ rọ ha uvwre omẹgbanhon usun ituakpọ ọrhẹ ọrẹ i Jehova, mesoriẹ ọghanren?

⁸ Ẹmro na “rierun” o mevirhọ “o rhomu ghwẹ, yanghene ọ do ghwẹ arha ta kpahen ẹrhẹ.” Ọrẹn, o mevirhọ “ọrọ mai rhomu, ọrọmaido, yanghene ọrọ mai rieru-un.” Ọrana ẹrhẹ ọrọrọ.” Dedevwo e dje igọmẹti ituakpọ rhiẹ “ihworho ri vwo omẹgbanhon usun,” ọrẹn o vwo omẹgbanhon usun ọrọrọ rọmaido, nọyẹ ọrọ mai rierun. Ọgbọ ẹne uvuẹn i Baibol na ye se i Jehova odovan na, “Ọrọ Mai Rierun na.”​—Dan. 7:18, 22, 25, 27.

9. Me yẹ ọmẹraro Daniel ọ mẹrẹnren uvuẹn emena arudo sansan?

⁹ Ọmẹraro Daniel ọ mẹrẹn emena arudo sansan ri dabu dje kpahen ọdo-usun ri Jehova o vwo vrẹn ọsoso igọmẹti akpọ na. Daniel ọ kiki mẹrẹn eranmo ra djoma eduado ẹne ri mevirhọ omẹgbanhon akpọ ephian ri sun vrẹn ne ọrhẹ eri havwiẹ vwana​—Babylon, Medo-Persia, Greece, Rome kugbe ọrẹ o suẹn inyenana, Anglo-America. (Dan. 7:1-3, 17) Ọke oru, Daniel nọ mẹrẹn i Jehova ro siyẹ aga usun ọnẹyen obẹ odjuwu. (Dan. 7:9, 10) Ofori nẹ oborẹ ọ ha kpahiẹn rẹ ọmẹraro ọrana ọ mẹrẹnren, no rhiẹ orhetio rẹn igọmẹti inyenana.

10. Lele oborẹ ọ ha Daniel 7:13, 14, 27, ayọmo yi Jehova ọ ha omẹgbanhon usun akpọ na riẹn, me ọrana o djephia kpahen Jehova?

¹⁰ Se Daniel 7:13, 14, 27. Jehova nọ ha ọsoso omẹgbanhon usun mie igọmẹti  ephian, ji haye rẹn awọrọ ri mwuovwan yen, ji vwo omẹgbanhon ro kerabọ. Ayọmo? Harẹn “ohworho rọ họhọ ọmọ onyakpọ,” Jesu Kristi, ọrhẹ “ihworho efuanfon erẹ Ọrọ Mai Rierun na,” awan 144,000 ri ne suon “bẹmẹdẹ bẹmẹdẹ.” (Dan. 7:18) Itiọrurhomẹmro, Jehova yẹ “Ọrọ Mai Rierun na,” fọkime ọye ọvo yo vwo omẹgbanhon usun rọ nọ kpare idjaghwẹ ọrana.

11. Emru ọrọrọ ọgo yi Daniel ọ yare ro dje kpahen ọdo-usun i Jehova kpahen ọsoso egbamwa na?

¹¹ Ekwakwa ri Daniel ọ mẹrẹnren uvuẹn emena arudo na oserhọ rhẹ oborẹ ọ ta vrẹn ne. Daniel ọrhọ ta: “Osolobrugwẹ ọrẹ odjuwu na, o tiẹ irodje nẹ ẹrhẹ ji ha irodje mwuẹ.” Nọ ji ya taghene: “Ọrọ Mai Rierun na Osun uvuẹn uvie ọrẹ ituakpọ, ọye ọ ji ha ye rẹn ọro jerie.” (Dan. 2:19-21; 4:17) O vwo erhirhiẹ ri Jehova o tiẹ irodje nẹ ẹrhẹ aye, yanghene ha aye mwu ne? Ee!

12. Dje udje oborẹ i Jehova o ru tiẹ irodje nẹ ẹrhẹ aye uvuẹn ọke ahwanren. (Ni ifoto na.)

¹² Jehova o djephia ne taghene ọye yọ mai rierun ghwẹ eri “vwo omẹgbanhon usun.” Roro kpahen idje esa. Pharaoh ro suẹn Egypt ọ ha ihworho i Jehova ruẹ evrẹn, ji ten ọgbọ buebun taghene ọye o tiobọnu aye-e. Ọrẹn, Jehova nọ yẹre aye ugbomọphẹ, ji kpe i Pharaoh hwu uvuẹn Urhie i Red na. (Ex. 14:26-28; Ps. 136:15) Orodje Belshazzar ro suẹn Babylon ọ riorẹ, ji dje “[omayen] gegerege haso Ọrovwori ọrẹ idjuwu na,” jeghwai “jiri isolobrugwẹ idọlọ efuanfon ọrhẹ oro,” ukperẹ ono rhiẹ Jehova. (Dan. 5:22, 23) Ọrẹn, Jehova nọ hasuiẹ. Uvuẹn “ason ọrana,” ne kpe i Belshazzar hwu, ji ha uvie yi rẹn itu i Mede ọrhẹ Persia. (Dan. 5:28, 30, 31) Orodje Herod Agrippa I ọrẹ Palestine yo jurhi ne kpe ọnyikọ James hwu, ne ji fiẹ ọnyikọ Peter rhẹ ekanron, rhẹ ẹhẹn ro no ji kpe yi hwu. Ọrẹn, Jehova nọ da i Herod obọ ji no jo ru oborẹ ọ ha ẹhẹn yen. “Ọmakashe i Jehova nọ ghwiẹ riẹ,” no hwuru.​—Acts 12:1-5, 21-23.

13. Dje udje oborẹ i Jehova o ru fiẹ ọsoso okugbe irodje kparobọ.

¹³ Jehova o ji djephia ne taghene ọye yọ mai rierun ghwẹ ọsoso okugbe irodje. Ọ wọnrọn harẹn Israel, rọ ha userhumu rẹn aye sabu ghwọghọ okugbe irodje  itu i Canaan ri te 31, ji ha ekete ọduado uvuẹn Otọre Ive na riuku. (Josh. 11:4-6, 20; 12:1, 7, 24) Jehova o ji fiẹ Orodje Ben-hadad ọrhẹ irodje itu i Syria ri te 32 kparobọ, ri ye fiuvweri rhẹ Emọ Israel.​—1 Ki. 20:1, 26-29.

14-15. (a) Me yẹ Orodje Nebuchadnezzar ọrhẹ Darius i ta kpahen ọdo-usun i Jehova? (b) Me yẹ ọbo ijoro na ọ ta kpahen Jehova ọrhẹ agbamwa Ọnẹyen?

¹⁴ Ọgbọ buebun, Jehova o djephia ne taghene ọye yẹ Ọrọ Mai Rierun na! Ọke Orodje Nebuchadnezzar ọrẹ Babylon ọ kparoma fọkiẹ ‘omẹgbanhon, ọdo ọrhẹ odidi usun ọnẹyen’ ukperẹ ọnọ homariotọre kwe taghene Jehova yẹ Ohworho ro fo ujiri, Jehova no rurie no kpomorhuẹ. Ọke omayen ọ gbanhon hin, Nebuchadnezzar no “jiri Ọrọ Maido na,” ji kwe taghene “usuon [i Jehova] usun ọrẹ i bẹmẹdẹ.” Nọ habaye: “O vwo ohworho rọ nọ sabu da ye obọ ji-i.” (Dan. 4:30, 33-35) Ọke ra damu emevigbanhon Daniel hin, ri Jehova o ji simiẹ nẹ ukpotọ ikporokpo i havwọ hin, Orodje Darius no ghwoghwori: “Ihworho ine ghweghwe ọrẹ ofẹn uvuẹn obaro Osolobrugwẹ i Daniel. Fọkime ọye yẹ Osolobrugwẹ ro nyerẹn na, ọ ji havwiẹ bẹmẹdẹ. Uvie yi ọ ghwọghọ dẹ-ẹ, ọdo-usun ọnẹyen ọrẹ i bẹmẹdẹ.”​—Dan. 6:7-10, 19-22, 26, 27, ekete ra djokarhọ.

¹⁵ Ọbo ijoro na ọrhọ ta: “Jehova o fiẹ ọyanghan rhẹ irorẹdjẹ egbamwa na ne; ọ ghwọghọ ẹkwaphiẹrhotọre ihworho na ne.” Nọ habaye: “Omamerhomẹ ọ havwiẹ harẹn agbamwa rẹ Osolobrugwẹ aye o rhiẹ i Jehova, ihworho rẹ ọye ọ djẹha ni rhiẹ enyerẹn yen.” (Ps. 33:10, 12) Itiọrurhomẹmro, ọrana omamọ iroro rọ nọ lẹrhẹ ọwan sẹrorẹ emevigbanhon ọwan kpahen Jehova!

16. Imwẹro ọgo ya na sabu vwo sekpahen ọke “ukpokpogho rode na,” mesoriẹ? (Ni ifoto na.)

¹⁶ E yono kpahen oborẹ i Jehova o ruru ọke rọ vrẹn ne. Ọrẹn, me ya na sabu fiẹrorhọ uvuẹn obaro na? Ana sabu fiudugbere  taghene Jehova ono simi idibo yi ri vwo atamwu uvwre “ukpokpogho rode” rọ sa na. (Matt. 24:21; Dan. 12:1) Ono ruẹ ọnana ọke okugbe egbamwa na re rhe rhẹ Gog ọrẹ Magog, ọnọ kparehaso idibo i Jehova ephian gbalogbalo uvuẹn akpọ na. Ọrhọ tobọ rhianẹ ọsoso okugbe ọrana yẹ awan 193 ri rhiẹ Okugbe Egbamwa na, aye i te emru owuorowu rẹn Ọrọ Mai Rierun na ọrhẹ emakashe enẹye-en! Jehova o veri: “Ni mi na kpare omamẹ rierun jeghwai ru omamẹ fon ji dje omamẹ harẹn egbamwa buebun; aye ni ne rhe taghene mẹmẹ yi Jehova.”​—Ezek. 38:14-16, 23; Ps. 46:10.

17. Me yi Baibol na ọ tare taghene ọnọ phia rẹn irodje akpọ na, ọrhẹ ihworho ri sẹrorẹ emevigbanhon aye kpahen Jehova uvuẹn obaro na?

¹⁷ Ẹkparehaso i Gog, yo no sun riẹ uvweri Armageddon, ọke i Jehova ọnọ ghwọghọ “irodje akpọ na ephian.” (Rev. 16:14, 16; 19:19-21) Ọrẹ ovẹnẹ, “ihworho ọsoso na ọvo yi ne rhirhiẹ otọrakpọ na, eri sẹrorẹ emevigbanhon aye yi na daji uvuien.”​—Prov. 2:21, ekete ra djokarhọ.

18. Me yẹ Ilele Kristi urhomẹmro na e ruẹ, mesoriẹ? (Daniel 3:28)

¹⁸ Nẹ ọke ahwanren rhe, Ilele Kristi urhomẹmro buebun, i fiẹ ugbomọphẹ ọrhẹ arhọ aye dede rhẹ erhirhiẹ imwofẹn, fọkime aye i vwo ẹguọlọ kpahen Jehova ro rhiẹ Osunsuiensun Rọmaido aye i vwori. Aye a sẹrorẹ emevigbanhon aye, jeghwai vwo aruẹ omwemẹ rẹ itu i Hebrew awansa na i vwori, re simi arhọ aye nẹ erhanren rọ djẹrẹ omamọ na, fọkime aye i fuevwan kpahen Ọrọ Mai Rierun na.​—Se Daniel 3:28.

19. Sekpahen i me yi Jehova ọnọ ha ihworho enẹyen guẹnzọn, me ye ne vi ru vwana?

¹⁹ David ọ ya kpahen ọghanronmẹ ra na sẹrorẹ emevigbanhon ọwan kpahen Jehova: “Jehova ono brorhiẹn kpe ihworho na. Ha mẹ guẹnzọn, O Jehova, sekpahen irueruo ọsoso ọrhẹ emevigbanhon mẹ.” (Ps. 7:8) Ọgbọrọrọ, David ọrhọ ya: “Jenẹ emevigbanhon ọrhẹ izede ọsoso ọ sẹrorẹ mẹ.” (Ps. 25:21) Izede rọ mai rhomu re ne nyerẹn lele, yẹ ọrẹ ana fuevwan kpahen Jehova, sẹrorẹ atamwu ọwan kpahiẹn, o toro oborẹ ana dẹrughwaroghwu-u! Ọke ọrana, ne ne vwo aruẹ ẹhẹn obọ ijoro na o vwori, rọ yare: “Omamerhomẹ ọ havwiẹ harẹn eri sẹrorẹ emevigbanhon aye . . . , era nya uvuẹn urhi ọrẹ i Jehova.”​—Ps. 119:1, ekete ra djokarhọ.