1. Mesoriẹ o fo na họghọ rẹn ihworho ezẹko, me ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana?

NA HỌGHỌ rẹn ohworho, o mevirhọ ọrẹ ọwan ina huvwele jeghwai homariotọre riẹn. Itiọrurhomẹmro, ọwan a họghọ rẹn ihworho fọkiẹ oborẹ aye i ruru yanghene fọkiẹ ẹrhẹ aye i havwọ. Uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana, ene yono kpahen ihworho ri mwuovwan ọghọ rẹ ọwan a harẹn aye, ọrhẹ oborẹ ọsoriẹ aye e mwuovwan yen.

2, 3. (a) Mesoriẹ i Jehova o mwuovwan ọghọ rẹ ọwan a ha riẹn? (Mẹrẹn ifoto rọ ha uvuẹn ọtonrhọ uyono na.) (b) Ọrọmo yẹ ọmogegede ra ta kpahen uvuẹn Revelation 5:13, mesoriẹ o ji mwuovwan ọghọ rẹ ọwan a ha riẹn?

² Jerẹ oborẹ Revelation 5:13 o djephia, “Ohworho ro siyẹ aga usuon na ọrhẹ Ọmogegede na,” i mwuovwan ọghọ rẹ ọwan a harẹn aye. Ọwan i djokarhọ oborẹ ọsoriẹ ọwan ina họghọ rẹn i Jehova uvuẹn Revelation 4:11. Emakashe ri ha obẹ odjuwu e jiri Jehova, ro nyerẹn bẹmẹdẹ na. Aye na ta: “Wu mwuovwan, Jehova Osolobrugwẹ ame, wu na ha odidi, ọghọ, kugbe omẹgbanhon na, nime wẹwẹ yi ma ekwakwa  ephian, ji fọkiẹ ọhọre ọnọ yẹ aye e nyerẹn ọyẹ a jeghwai ma aye.”—Rev. 4:9-11.

³ Jesu ọyẹ Ọmogegede na, “ro no ti ọdandan ihworho ri ha uvuẹn akpọ na nie.” (John 1:29) Baibol na ọ ta rẹn ọwan taghene ọye o vwo omẹgbanhon ghwẹ irodje ephian ri ha uvuẹn otọrakpọ na. Baibol na nọ ji ta: “Ọye yẹ Orodje harẹn irodje ọrhẹ Ọrovwori harẹn erivwori, ọye ọvo yo vwo hwuẹ, ro rhirhiẹ ekete ukpẹ ra na ja sabu ti kẹrẹ na, o vwo ohworho rọ mẹren riẹn yanghene ọnọ sabu mẹriẹ-ẹn.” (1 Tim. 6:14-16) Itiọrurhomẹmro, Orodje ọgo yọ sabu homakpahontọre hwu fọkiẹ ọdandan ọwan dẹ ne? Omarana, o fori ne kwunukugbe emakashe ri ha obẹ odjuwu ta taghene: “Ọmogegede re kperi na, o mwuovwan rọ nọ ha omẹgbanhon ọrhẹ efe, ẹghwanren ọrhẹ omẹgbanhon, ọghọ ọrhẹ odidi, kugbe ebrurhọ.”—Rev. 5:12.

4. Mesoriẹ ọwan ine je vwo iroro eveva sẹ ọwan ina họghọ rẹn i Jehova ọrhẹ i Kristi?

⁴ Na họghọ rẹn i Jehova ọrhẹ i Kristi, orhiẹ oborẹ ọwan ine vwo iroro eveva kpahe-en, nime ọwan i rha họghọ rẹn aye, ọwan ine vwo arhọ i bẹmẹdẹ. Ẹmro i Jesu rọ ha uvuẹn John 5:22, 23, ọ lẹrherẹ ọwan mẹrẹnvwrurhe taghene “orhiẹ Ọsẹ na yo guẹnzọ-ọn, ọrẹn ọ yẹ Ọmọ na owian ro no guẹnzọn na, neneyo ihworho ephian i sabu họghọ rẹn Ọmọ na jerẹ oborẹ aye a họghọ rẹn Ọsẹ na. Kohworho kohworho rọ vwọ họghọ rẹn Ọmọ na, ọ vwọ họghọ rẹn Ọsẹ na ro djerie rhe-e.”—Se Psalm 2:11, 12.

5. Mesoriẹ o fo nẹ ọwan i họghọ rẹn ihworho ephian?

⁵ Osolobrugwẹ ọ maren ọwan “uvuẹn ohọhọme ọnẹyen.” (Gen. 1:27) Omarana, ọwan ephian e dje uruemru Osolobrugwẹ phia izede sansan. Nọyẹ ọsoriẹ ọwan a sabu dje ẹguọlọ, uruemru esiri ọrhẹ arodọmẹ rẹn ereva ọwan. Ra mẹriẹn taghene i Jehova ọ maren ọwan rhẹ ẹhẹn obrorhiẹn na, ọwan na sabu brorhiẹn kpahen oborẹ orhomurun yanghene oborẹ obiomurun, oborẹ orhiẹ urhomẹmro yanghene efian kugbe oborẹ o serhọ yanghene oborẹ o vwo serhọ. Ọrẹn ẹhẹn obrorhiẹn na, ọ sabu phiẹ ọwan rhọ ọkezẹko nime ọwan a gba-a. (Rom. 2:14, 15) Ihworho buebun i vwo ẹguọlọ kpahen ekwakwa ri fonron, ri jeghwai rhomu omamọ. Habaye, ihworho buebun i guọlọ lele awọrọ nyerẹn ọrẹ ufuoma. Sẹ aye i mẹrenriẹn vwrurhe yanghene aye a mẹriẹnvwrurhe-e, aye a hẹrokele iruemru i Jehova te erhirhiẹ ezẹko, fọkiẹ ọrana o fori na ji họghọ rẹn aye.—Ps. 8:5.

6, 7. Sekpahen ọghọ ra na harẹn ihworho, marhẹ Iseri Jehova i ru vẹnẹ ihworho erọrọ?

⁶ O fori na ha ukẹro ro serhọ ovwan e ni aruo ọghọ rẹ ọwan ina harẹn awọrọ ọrhẹ oborẹ ọghọ na ono kodo te. Akpọ na ọ hobọte iruemru ihworho buebun. Ọyẹ ọsoriẹ ihworho ezẹko a ga ihworho ri titiri, ukperẹ aye ina họghọ ro serhọ rẹn aye. Aye e ni ilori ẹga, ere suẹn, era fa ibọru, era homaphia uvuẹn ekpeti ughe, ọrhẹ ihworho erọrọ ri titiri omamọ taghene aye emakashe. Omarana, ihworho buebun na hẹrokele irueruo, osẹme ọrhẹ iruemru aye.

⁷ Ilele Kristi urhomẹmro a kẹnoma rẹn iruemru ra họghọ ro vwo serhọ rẹn ihworho. Kristi ọvo yẹ ohworho rọ gbare rẹ ọwan ina sabu hẹrokele. (1 Pet. 2:21) Oma ọ vwọ samọ merhen Osolobrugwẹ-ẹ, orhianẹ ọwan a họghọ rẹn ihworho izede ro vwo serhọ. O fori nẹ ọwan i rhe urhomẹmro ọnana taghene “ituakpọ ephian iruedandan,  ọrhọ lẹrhẹ ọwan nyerẹn mwu odidi Osolobrugwẹ-e.” (Rom. 3:23) Itiọrurhomẹmro, o vwo onyakpọ ro mwuovwan ọghọ ro sekpahen ẹga-a.

8, 9. (a) Ukẹro ọgo yẹ Iseri Jehova a ha ni ihworho re suẹn? (b) Marhẹ ọwan ina họghọ jeghwai huvwele aye te?

⁸ Uvuẹn akpọ na, o vwo ihworho ezẹko ri vwo omẹgbanhon usuon. Jerẹ udje, ihworho re suẹn e jurhi jeghwai yẹ ihworho rẹ aye e suẹn oborẹ o rhiẹ ọdamẹ harẹn aye. Ọnana nọ rhua erere vwe ihworho ephian. Sekpahen ọnana, ọnyikọ Paul nọ ha urhebro harẹn Ilele Kristi nẹ aye i homariotọre harẹn ihworho re suẹn. Ọnyikọ Paul nọ tare: “Yẹ kohworho kohworho oborẹ o forie: Ọrọ guọlọ osa urhomu yẹ ye osa urhomu; . . . ọrọ guọlọ ọghọ yẹ ye ọghọ.”—Rom. 13:1, 7. 

⁹ Iseri Jehova a họghọ rẹn ihworho re suẹn, nime ọrana yẹ oborẹ urhi ro suẹn ẹkwotọre buebun ọ tare. Ọwan a nyalele irhi rẹ aye i jeri. Ọrẹn, ọghọ ọrhẹ omeriotọre rẹ ọwan ina harẹn aye, o vwo ekete rọ bare. Ọwan i sabu huvwele aye te erhirhiẹ ọwan ine gbe urhi Osolobrugwẹ ghwu-u.—Se 1 Peter 2:13-17.

10. Marhẹ idibo i Jehova ọke ahwanren i ru dje udje rhotọre sekpahen izede ro fori ra na họghọ rẹn ihworho re suẹn?

¹⁰ Idibo i Jehova ọke ahwanren i dje udje rhotọre sekpahen izede ro fori ra na họghọ rẹn ihworho re suẹn. Ọke rẹ ohworho ro sun i Rome ọ ta taghene ihworho ẹkwotọre na, i ma ya odẹ aye rhotọre uvuẹn Bethlehem, Joseph ọrhẹ i Mary, i nyalele urhi ẹkwotọre na, dedevwo evwan i Mary ọ gba ne. (Luke 2:1-5) Ọke oru, ọke a mọrenfian baren Paul taghene o gbe urhi ghwu, Paul nọ homariotọre chochọn omayen jeghwai họghọ ro serhọ rẹn Orodje Herod Agrippa ọrhẹ Festus ro rhiẹ igọvunọ ọrẹ Judea.—Acts 25:1-12; 26:1-3.

11, 12. (a) Mesoriẹ ọwan ine fi ovẹnẹ rhẹ ọghọ rẹ ọwan a harẹn ihworho re suẹn ọrhẹ ọrẹ ilori ẹga? (b) Me yo nẹ erhumie rhe, ọke rẹ Leopold Engleitner ọ họghọ ro serhọ rẹn ọhworhare ro vwo omẹgbanhon usuon uvuẹn Austria?

¹¹ Ọrẹn, Iseri Jehova i vwa họghọ rọ vrẹn ovwan rẹn ilori ẹga-a, dedevwo ilori ẹga e fiẹrorhọ taghene ana ha aruo ọghọ ọrana rẹn aye. Ilori ẹga e yono ihworho aye, iyono efian kpahen Osolobrugwẹ ọrhẹ Ẹmro ọnẹyen. Omarana, ọwan a họghọ rẹn ilori ẹga jerẹ oborẹ ọwan a họghọ rẹn ihworho ephian, ọrẹn aye e mwuovwan ọghọ oghẹnrensa-an. Jesu ọ tobọ se ilori ẹga ọke ọnẹyen taghene aye ihworho ra ge mai ruẹ, re ji suẹn ihworho beghe. (Matt. 23:23, 24) Ọrẹ ovẹnẹ, ọwan i rha họghọ ro serhọ rẹn ihworho re suẹn, emru orhorhomu ọnọ sabu nẹ erhumie rhe.

¹² Leopold Engleitner, ọye Oseri Jehova ro vwo oruru rẹ elọkpa i German i nyoma itreni mwu firhẹ ekanron uvuẹn Buchenwald. Heinrich Gleissner ọ ha usuẹn ihworho re ha uvuẹn itreni na. Heinrich Gleissner ọ ha usuẹn ihworho re suẹn Austria bi. Ọrẹn, elọkpa i German, i ji mwuie. Ọke aye a ha uvuẹn itreni na, Omizu Engleitner nọ ha izede ọghọ ta rẹn Gleissner kpahen oborẹ ọye o vwo esegburhomẹmro kpahen, Gleissner nọ dabu kerhọ ye. Nime Gleissner o vwo omẹgbanhon usuon uvuẹn Austria, ọye nọ ha userhumu rẹn Iseri Jehova ri ha uvuẹn Austria ọke uvweri akpọ ephian ọreva ọ vrẹn hin. Wu na sabu karorhọ idje erọrọ kpahen oborẹ o nẹ erhumie rhe, ọke rẹ Iseri Jehova a họghọ ro serhọ rẹn ihworho re suẹn.

13. Ayọmo yi ji mwuovwan ọghọ, mesoriẹ?

¹³ O fori nẹ ọwan i họghọ rẹn imizu ri ha uvuẹn ukoko na. Maido ihworho  ra kobaro uvuẹn ukoko na, jerẹ ekpako ukoko, iniruo okinhariẹ, era hẹrote oghọn ukoko, ọrhẹ ugboma usuon na. (Se 1 Timothy 5:17.) Ọwan a họghọ rẹn ihworho enana, o toro ekete aye i nurhe, irherhe aye yanghene oborẹ aye i vwori-i. Baibol na ọ tare taghene aye “ẹghẹlẹ rẹn ituakpọ,” Osolobrugwẹ yọ ji ha aye mwu nẹ aye i hẹrote ihworho enẹyen. (Eph. 4:8) Ilele Kristi ọke ahwanren i nyalele ọkpọvi ihworho ra kobaro harẹn aye uvuẹn ukoko na, omaran ọ ji havwọ inyenana. Ọwan i vwa ga ihworho ra kobaro uvuẹn ukoko na-a, ọwan i vwe ji ni aye taghene aye emakashe-e. Udabọ ọrana, ọwan a họghọ rẹn ihworho erana fọkiẹ owian ọgbogbanhon aye ọrhẹ omeriotọre rẹ aye i vwori.—Se 2 Corinthians 1:24; Revelation 19:10.

14, 15. Ovẹnẹ ego ye ha uvwre ekpako ukoko na ọrhẹ ilori ẹga?

¹⁴ Ekpako ra homariotọre uvuẹn ukoko na i họhọ obọdẹn osuingegede. Fọkiẹ omeriotọre aye, aye i vwe rhe kwe nẹ ihworho i ha ukẹro ọduado e ni aye-e. Nyoma ọnana, aye na vẹnẹ ilori ẹga inyenana ọrhẹ erẹ ọke i Jesu, ri Jesu ọ ta kpahen taghene: “Aye i vwo ẹguọlọ kpahen ekete rọ mai rhomu aye i rhe riẹ oghwa rẹ ihworho a riorẹ, aye a jeghwai guọlọ aga ukukaro uvuẹn synagogue na, ọrhẹ ẹmroma ihworho uvuẹn eyi.”—Matt. 23:6, 7.

¹⁵ Ekpako ukoko a nyalele ẹmro i Jesu enana: “Ọrẹn, e vwe se are Rabbi-i, nime ohworho owu yẹ Oyono are, are ephian imizu. Habaye, are i vwe se ohworho owuorowu ọsẹ are uvuẹn otọrakpọ na-a, nime ọsẹ are owu ọvo, ọrọ ha obẹ odjuwu na. E vwe se are osu-un, nime Osun owu ọvo yẹ are i vwori, ọye yẹ Kristi na. Ọrẹn, ohworho rọ maido usuẹn are yo no gbodibo. Kohworho kohworho rọ kparoma ana phọphiẹ, ọrẹn kohworho kohworho rọ homariotọre nẹ ana kpariẹ rierun.” (Matt. 23:8-12) Ọnana yẹ ọsoriẹ ihworho ri ha uvuẹn ukoko na, a họghọ rẹn ekpako ri ha uvuẹn ukoko na jeghwai vwo ẹguọlọ kpahen aye.

16. Mesoriẹ ọwan ina damoma vwẹruọ jeghwai nyalele oborẹ i Baibol na ọ ta kpahen oborẹ ọwan ina họghọ rẹn ihworho lele?

¹⁶ Itiọrurhomẹmro, ọnọ sabu ha ọke nẹ ọwan i ki rhe oborẹ ọwan ina họghọ ro serhọ phia lele, ọrhẹ ihworho ri fori rẹ ọwan ina họghọ riẹn. Omaran ọ ji havwọ ọke Ilele Kristi erukaro na. (Acts 10:22-26; 3 John 9, 10) Ọrẹn, o fori nẹ ọwan i nyalele oborẹ i Baibol na ọ ta kpahen oborẹ ọwan ina họghọ rẹn ihworho lele. Ọwan i rha họghọ rẹn ihworho  izede ro serhọ, ọnọ rhua erere buebun rhe.

17. Erere ego yi ne nẹ erhumie rhe arha họghọ rẹn ihworho ri ha ẹrhẹ ri rierun?

¹⁷ Ọwan i rha họghọ jeghwai homariotọre rẹn ihworho ri ha ẹrhẹ ri rierun, ọnọ sabu lẹrhẹ aye yẹ ọwan uphẹn re ne ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na. Ọgbọ buebun, ihworho ri ha ẹrhẹ ri rierun na, na ha ukẹro ro fori ni owian aghwoghwo na. Ẹgbukpe ezẹko ri vrẹnren na, Birgit ro rhiẹ ọkobaro uvuẹn i Germany, no riẹ isukuru ọmọyen, ọke rẹ isukuru na e ruẹ akpẹriọ harẹn ihworho ra ruotọre nẹ isukuru na. Ihworho re yono ọmọ Birgit, ni ta riẹn taghene oma ọ merhen aye rẹ aye e yono emọ Iseri Jehova ẹgbukpe buebun rhe na. Aye ni ji ta taghene ono rhiẹ emru ophọphọme rẹn isukuru aye, orhianẹ o vwo Oseri Jehova owuorowu uvuẹn isukuru na-a. Birgit nọ ta rẹn aye, “Ame e yono emọ ame oborẹ aye ine ru nyalele irhi Osolobrugwẹ jeghwai vwo omamọ iruemru, ọghọ rẹ aye ina harẹn ihworho re yono aye ọ ha usuẹn oborẹ ame e yono aye.” Oyono owu nọ tare, “Orhianẹ emọ na ephian Iseri Jehova, manẹ oma ọ merhen ihworho re yono aye omamọ.” Ikprughwre ezẹko a vrẹn, owu usuẹn ihworho re yono uvuẹn isukuru na, no riẹ omẹvwa re ruru uvuẹn Leipzig.

18, 19. Mesoriẹ orhiẹ emru ọdamẹ ra na họghọ ro serhọ rẹn ekpako ukoko?

¹⁸ Ọwan a họghọ rẹn ekpako ukoko na, nime ọwan a nyalele uruemru-urhi Baibol na. (Se Hebrews 13:7, 17.) O fori nẹ ọwan i kpẹmẹ aye fọkiẹ owian ọgbogbanhon rẹ aye a wian uvuẹn ukoko na, nẹ ọwan i jeghwai damoma nyalele ekpọvi rẹ aye e tiobọnẹ rẹn ọwan. Ọwan erhe ru omaran, ọnọ lẹrhẹ aye wian owian na rhẹ aghọghọ. Ọrẹn, ọnana o mevirhọ taghene ọwan ina rha hẹrokele iruemru, osẹme ọrhẹ oborẹ ọkpako ukoko ọ tẹmro lele-e. Ọwan i rhe ru omaran, ọnọ họhọ taghene ọwan a ha ẹga rẹn aye. O fori nẹ ọwan i karorhọ taghene ọwan ephian ihworho ri vwa gba. Ohworho ro fori nẹ ọwan i hẹrokele yi Jesu Kristi.

¹⁹ Ọwan arha họghọ ro serhọ rẹn ekpako ukoko, ọwan a ha userhumu rẹn aye. Ọrana nọ lẹrhẹ aye ja kparoma, jeghwai lẹrhẹ aye je vwo uruemru re ni omayen gegerege.

20. Ọwan i rha họghọ rẹn ihworho ri mwuovwan yen, erere ego yi havwiẹ rẹn ọwan?

²⁰ Habaye, ọwan i rha họghọ rẹn ihworho ri mwuovwan yen, ọnọ lẹrhẹ ọwan je ni oma ọwan gegerege yanghene kparoma. Ọnọ jeghwai ha userhumu rẹn ọwan kẹnoma rẹn omẹkpare, orhianẹ ọwan i vwo ẹrhẹ uvuẹn ukoko na. Ọ jeghwai lẹrhẹ ọwan nyalele ọkpọvi rẹ ukoko na ọ haphia, ọnana nọ lẹrhẹ ọwan họghọ rẹn ihworho izede ro serhọ. Habaye, ono rhiẹ emru ẹghwanren nẹ ọwan i ja rha lẹrhẹ ihworho rẹ ọwan a họghọ riẹn uvuẹn ukoko na, rhiẹ ukọ harẹn ọwan orhianẹ aye i ru ọdandan.

21. Me yẹ erere rọ maido ọwan i rha họghọ ro serhọ rẹn ihworho ri mwuovwan yen?

²¹ Oma ọ merhen i Jehova, ọwan i rha họghọ ro serhọ rẹn ihworho ri mwuovwan yen, ọnana yẹ erere rọ maido. Ọwan arha nyalele oborẹ i Jehova ọ guọlọ mie ọwan, ọwan na ji sẹrorẹ emevigbanhon ọwan. Ọnana nọ lẹrhiẹ kpahanrhọ rẹn ohworho rọ ha ye djechẹẹ na. (Prov. 27:11) Ihworho buebun inyenana i vwa họghọ ro serhọ rẹn ihworho-o. Ghini emru omamerhomẹ ra mẹriẹn taghene i Jehova o yono ọwan na họghọ rẹn ihworho izede ro serhọ.