Ẹmro irhonrin o mevirhọ “ive yanghene ọphọ, re ne ru oborẹ a tare, ọre se Osolobrugwẹ no rhiẹ . . . oseri.” Ọnọ sabu rhiẹ ẹmro unu yanghene ra ya rhotọre.

Ezẹko ina sabu roro taghene ọsọre re ne dumirhonrin fọkime i Jesu ọ tare: “Are i [vwe dumirhonri-in] . . . Jenẹ ẹmro ọnọ ‘Ee’ o mevirhọ ee, ‘Ẹjo’ o mevirhọ ẹjo, fọkime oborẹ ọ vrẹn ọnana o nẹ obọ ọvwọkon na rhe.” (Matt. 5:33-37) Itiọrurhomẹmro, Jesu o rheri taghene Urhi na o kweri nẹ emọ Israel i dumirhonrin ezẹko, habaye idibo i Jehova ọke ahwanren i dumu aruẹ irhonrin ezẹko. (Gen. 14:22, 23; Ex. 22:10, 11) O ji rhe taghene Jehova o dumirhonrin. (Heb. 6:13-17) Omarana, Jesu ọ vwọ haye ta taghene a vwa riẹ ọphọ-ọ. Ukpomaran, ọye ọ ha orhetio phia kpahen ẹmro irhonrin ri sekpahen ekwakwa ri vwe fiemru. O fori nẹ ẹmro ọwan o rhiẹ urhomẹmro ọke ephian. Jenẹ oborẹ ọwan a ta o mwu ọwan ẹro.

Ọren, me wu ne ruo, orhianẹ a ta wẹn ne wu dumirhonrin yanghene riẹ aruẹ ọphọ ezẹko? Ọrukaro, jenẹ o mwuo ẹro taghene oborẹ wa riẹ ọphọ kpahan na, wu na sabu ruie. Orhianẹ o mwuo ẹro-o, ono rhomu orhianẹ wa riẹ ọphọ na-a. Baibol na ọ ha orhetio ọnana phia: “Ono rhomu orhianẹ we vive-e, ukperẹ wu ne ve ọrẹn wu ruie-e.” (Eccl. 5:5) Habaye, roro kpahen iruemru-urhi Baibol ri sekpahen ọphọ na, ne wu ji kpare udjoghwẹ kpahen oborẹ ẹhẹn obrorhiẹn ọnọ o dje wẹn. Me yẹ iruemru-urhi enana ezẹko?

Ọphọ ezẹko i serhọ rhẹ ọhọre Osolobrugwẹ. Jerẹ udje, Iseri Jehova e vive ọke aye a rọnmọ. Uvuẹn obaro Osolobrugwẹ ọrhẹ Iseri ri ha avwaye, ọmase ọrhẹ esa na, ne vive taghene aye ine vwo ẹguọlọ kpahen owuowọnwan, hẹrote ji họghọ rẹn owuowọnwan uvuẹn ọsoso ọke aye ine nyerien kugbe. (ọkezẹko esa ọrhẹ ane erọrọ i ta aruẹ ẹmro erana ọke aye a rọnmọ-ọ, ọrẹn aye e ji vive uvuẹn obaro Osolobrugwẹ.) Orho ru, ne se aye esa ọrhẹ ane, o ji fo nẹ aye i daji orọnmo na ọsoso akpenyerẹn aye. (Gen. 2:24; 1 Cor. 7:39) Ẹkwaphiẹrhotọre ọnana o serhọ, o ji rhiẹ ọhọre i Jehova.

Ọphọ ezẹko i kparehaso ọhọre Osolobrugwẹ. Olele Kristi urhomẹmro ọ sabu dumirhonrin rọ nọ wọnrọn rẹn ẹkwotọriẹ nyoma ekwakwa uvweri yanghene rọ nọ tiẹn esegburhomẹmro ro vwo kpahen Osolobrugwẹ-ẹ. Orho ruẹ omaran, ọnọ kparehaso ekama Osolobrugwẹ. Ilele Kristi a “ha usuẹn akpọ na-a,” omarana, e vwe vwobọrhọ itietio amwa yanghene ozighi-i.—John 15:19; Isa. 2:4; Jas. 1:27.

 Ẹmro irhonrin ezẹko i sekpahen ẹhẹn obrorhiẹn ọwan. Ọkezẹko, ana sabu ni ive ọwan so nyoma re ne ni ẹmro i Jesu so, rọ tare taghene “kwa ekwakwa i Caesar rẹn Caesar, ọrẹn ekwakwa Osolobrugwẹ rẹn Osolobrugwẹ.”—Luke 20:25.

Jerẹ udje, gba haye taghene omizu ukoko na ọ guọlọ ha ọbe re rhiẹ ọmotọre yanghene ọrẹ e riẹ ẹkwotọre ọrọrọ, ọrẹn nọ mẹrẹnvwrurhe taghene o fori no vive vwẹre. Orhianẹ ẹkwotọre ọrana o vwo ẹkwaphiẹrhotọre re vive rọ kparehaso urhi Jehova, ẹhẹn obrorhiẹn yen ro yono ne, ọ lẹrhiẹ ve aruẹ ive ọrana-a. Ọrẹn, igọmẹti ẹkwotọre ọrana ọnọ sabu ha uphẹn riẹn no ruẹ ewene ezẹko kpahen ive na nọ sabu serhọ rhẹ ẹhẹn obrorhiẹn yen.

Arha ha ẹmro irhonrin re ruẹ ewene kpahen ruiruo, ọnọ sabu serhọ rhẹ uruemru-urhi rọ ha Romans 13:1, rọ tare: “Jenẹ kohworho kohworho ọ homariotọre harẹn ihworho ri vwo omẹgbanhon usun.” Omarana, omizu na ọnọ sabu brorhiẹn taghene ọ sọ ro no vive ro no ruẹ oborẹ i Jehova o vwo ekwerhọ kpahen ne-e.

Ọ ji ghanren ne wu ru lele ẹhẹn obrorhiẹn wu yonorin, orhianẹ a ta wẹn ne wu ha emru dumirhonrin yanghene kpare abọ rierun ọke wa ha ẹmro irhonrin na ruiruo. Itu i Rome ọrhẹ Scyths ọke ahwanren, e dumirhonrin nyoma odan ọlọkọ, nyoma aye e se osolobrugwẹ uvweri ro vwo omẹgbanhon ro djephia taghene ana sabu hẹroso ohworho na. Itu i Greek a kpare obọ rierun ọke aye e dumirhonrin yanghene vive. Omarana, aye ne djephia taghene o vwo osolobrugwẹ rọ djokarhọ oborẹ a ta ọrhẹ oborẹ e ruẹ, rẹ ituakpọ ephian ina ji nẹ iyẹnrẹn riẹn.

Itiọrurhomẹmro, idibo i Jehova i vwa ha emru ro dje kpahen ẹkwotọre ro surhobọmwu ogame efian dumirhonri-in. Ọrẹn, orhianẹ a ta wẹn uvuẹn oghwa ẹghware taghene wu ha obọ kpahen Baibol ne wu dumirhonrin wu ta urhomẹmro ọvo vwo? Uvuẹn erhirhiẹ ọrana, wu na sabu brorhiẹn wu ne ruẹ omaran, fọkime idibo i Jehova ezẹko uvuẹn i Baibol na, e ha emru dumirhonrin. (Gen. 24:2, 3, 9; 47:29-31) Ọghanren na karorhọ taghene wu rhe dumirhonrin yanghene riẹ ọphọ, we dumirhonrin uvuẹn obaro Osolobrugwẹ taghene wu na ta urhomẹmro na ọvo. O fori ne wu mwuegbe wu na ta urhomẹmro kpahen enọ ra na sabu nọ.

Fọkime a ha ukẹro ọghoghanren ni onyerẹnkugbe ọwan rhẹ Jehova, o fori na dabu nẹrhomo ji roro kodo kpahen ive yanghene ọphọ ra ta rẹn ọwan ne vwobọrhọ, o fori no mwu ọwan ẹro taghene ọ kparehasuẹ ẹhẹn obrorhiẹn ọwan yanghene iruemru-urhi Baibol na-a. Orhianẹ wu brorhiẹn wu na riẹ ọphọ yanghene ha ẹmro irhonrin ruiruo, mwuegbe wu ne ru lelie.—1 Pet. 2:12.