Rhie riẹ irhomẹmro re havwiẹ

Rhie riẹ eghwẹmro re havwiẹ

Aruẹ Ẹguọlọ Ọgo yọ yẹ Ohworho Obọdẹn Omamerhomẹ?

Aruẹ Ẹguọlọ Ọgo yọ yẹ Ohworho Obọdẹn Omamerhomẹ?

“Omamerhomẹ ọ havwiẹ rẹn ihworho i Jehova o rhiẹ Osolobrugwẹ aye!”—PS. 144:15.

IJORO: 111, 109

1. Mesoriẹ ọke ọwan na orhiẹ ọke oghẹnrensan?

ỌWAN e nyerẹn uvuẹn ọke rẹ ekwakwa oghẹnrensan buebun a phia. Jerẹ oborẹ i Baibol na ọ tare, Jehova o koko “otu gbidigbidi . . . nẹ egbamwa ọrhẹ ivwiẹ ọrhẹ ihworho kugbe edjadjẹ ephian.” Ihworho enana i me rhiẹ “agbamwa ọduado” ri vrẹn iduduru ẹrẹnren rẹ oma ọ merhan, ra “ha ẹga ro fiotọre [rẹn Osolobrugwẹ] te ason te uvo.” (Rev. 7:9, 15; Isa. 60:22) Ọke ọwan na ya mai mẹrẹn ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ ọrhẹ ereva aye.

2. Aruẹ ẹguọlọ ọgo yo djephia taghene ohworho ọvwreghrẹn Osolobrugwẹ? (Ni ifoto rọ ha uvuẹn ọtonrhọ uyono na.)

2 Ọrẹn, Baibol na ọ tare taghene ihworho buebun ine dje ẹguọlọ ro vwo fiotọre phia uvuẹn ẹdẹ ọwan na, no djephia taghene aye evwreghrẹn Osolobrugwẹ. Ọnyikọ Paul nọ yare: “Uvuẹn ẹdẹ ri koba na . . . , ituakpọ ine vwo ẹguọlọ oma aye ọvo, aye ine vwo ẹguọlọ igho, . . . eri vwo ẹguọlọ akpẹriọ ukperẹ ono rhiẹ ẹguọlọ Osolobrugwẹ.” (2 Tim. 3:1-4) Aruẹ ẹguọlọ ọnana re vwo kpahen oma ọwan ọvọ na, ọ vẹnẹ ẹguọlọ Ilele Kristi. Ẹguọlọ re vwo kpahen omobọ ọwan ọvo, ọ sabu yẹ ihworho obọdẹn omamerhomẹ-ẹ. Ukpomaran, aruẹ ẹguọlọ ọrana no toroba oborẹ ọ lẹrhẹ akpọ na “bẹn enyerẹn.”

3. Me ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana, mesoriẹ?

3 Paul o rheri taghene aruẹ ẹguọlọ ọnana ro no bunrhọ na, ọnọ sabu rhiẹ ukọ rẹn Ilele Kristi. Omarana, nọ ha orhetio phia taghene a “kẹnoma” rẹn ihworho re dje aruẹ ẹguọlọ ọrana phia. (2 Tim. 3:5) Ọrẹn, a sabu zẹ jẹ akpọ na vwo rẹn aruẹ ihworho erana-a. Omarana, marhẹ ene ru kẹnoma rẹn iruemru akpọ na re rhiẹromẹrẹn inyenana, na jeghwai lẹrhẹ oma merhen i Jehova ro rhiẹ Osolobrugwẹ ẹguọlọ? Jene yono kpahen oborẹ obọdẹn ẹguọlọ o ru vẹnẹ ẹguọlọ ra hunute uvuẹn 2 Timothy 3:2-4. Erhe ru omaran, ana sabu fi ẹguọlọ re djephia rhẹ ovwan, jeghwai vwo obọdẹn ẹguọlọ rọ yẹ ohworho omamerhomẹ.

ẸGUỌLỌ KPAHEN OSOLOBRUGWẸ GBINẸ ẸGUỌLỌ KPAHEN OMA ỌWAN?

4. Mesoriẹ ọ vwọ sọ ne vwo ẹguọlọ kpahen oma ọwan?

4 “Ituakpọ ine vwo ẹguọlọ oma aye ọvo,” omaran ọnyikọ Paul ọ yare. Obiomurun re ne vwo ẹguọlọ kpahen oma ọwan? Ẹjo, orhiẹ oborẹ a tobọ guọlọ mie ọwan ne vwo ẹguọlọ ro serhọ kpahen oma ọwan. Omaran i Jehova ọ maren ọwan lele. Jesu ọrhọ ta: “Wu ne vi vwo ẹguọlọ kpahen ọreva jerẹ oma ọnọ.” (Mark 12:31) Erhe vwo ẹguọlọ kpahen oma ọwa-an, a sabu vwo ẹguọlọ kpahen ereva ọwa-an. Baibol na ọ ji ta taghene: “Esa i vwo ẹguọlọ kpahen ane aye jerẹ ugboma aye. Ọhworhare ro vwo ẹguọlọ kpahen aniẹ, o vwo ẹguọlọ kpahen ugboma yen,  o vwo ohworho ro vwo utuoma kpahen omaye-en, ukpomaran, ọ ghẹriẹ jeghwai hẹrote yi, jerẹ oborẹ Kristi ọ hẹrote ukoko na.” (Eph. 5:28, 29) Omarana, o serhọ re ne vwo ẹguọlọ kpahen oma ọwan.

5. Me yẹ uruemru ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen oma aye phan?

5 Ẹguọlọ oma ọwan ra hunute uvuẹn 2 Timothy 3:2, ọ vẹnẹ ẹguọlọ ri Jehova ọ guọlọre ne djephia. Ẹguọlọ ọnana ọ vwọ damerhọ awọrọ-ọ. Ihworho ri vwo ẹguọlọ ọnana, e ni oma aye gegerege. (Se Romans 12:3.) Oma aye ọvo yẹ aye e roro kpahan. Aye i vwe roro kpahen awọrọ-ọ. Emru ọrhọ sọ, aye ne kperi ereva ye nime aye a guọlọ kwe orusọ-ọ. Ọbe owu rọ tẹmro kpahen i Baibol na, ọ ha ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen oma aye ọvo dje ọrigbẹn, fọkime “ọrigbẹn orho fuẹ omayen . . . erinrin ọ vwọ rhọ kpa ye-e, nime ọ ha ẹtuiẹn faroma ne, ọrẹn, . . . nọ ha ivwẹn ri ha uvuẹn omayen dumu awọrọ.” Aruẹ ihworho enana i sabu mẹrẹn obọdẹn omamerhomẹ-ẹ.

6. Erhe vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ, me yo nẹ erhumie sa?

6 Egba iyono i Baibol, i tare taghene ẹguọlọ omobọ ọ ha usuẹn ekwakwa erukaro rẹ ọnyikọ Paul ọ tare taghene ina mai bun, maido uvuẹn ẹdẹ ri koba na, fọkime ọye yẹ esiri rẹn iruemru esọsọ ereva na. Ọrẹ ovẹnẹ, ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ e dje omamọ iruemru phia. Baibol na ọ tare taghene erhe vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ, ne dje omamọ iruemru erọrọ jerẹ aghọghọ, ufuoma, erhionrin, uruemru esiri, orhorhomu, esegburhomẹmro uruemru dẹndẹn ọrhẹ omerhesun phia. (Gal. 5:22, 23) Ọbo ijoro na nọ tare: “Omamerhomẹ ọ havwiẹ rẹn ihworho i Jehova o rhiẹ Osolobrugwẹ aye!” (Ps. 144:15) Jehova Osolobrugwẹ rẹ oma ọ merhan, ọ jeghwai guọlọ nẹ oma ọ merhen ihworho yi. Habaye, oma ọ merhen idibo i Jehova ọke aye a ha userhumu rẹn ihworho erọrọ, aye a họhọ ihworho ri vwo ẹguọlọ ọrhẹ ọdamẹ kpahen oma aye ọvo-o.—Acts 20:35.

Marhẹ ene ru kẹnoma rẹn ẹguọlọ oma ọwan ọvo? (Ni idjaghwẹ 7)

7. Enọ ego yi na ha userhumu rẹn ọwan rhe sẹ e ghini vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ?

7 Marhẹ ene ru rhe sẹ ẹguọlọ re vwo kpahen oma ọwan ọ ghwẹ ọrẹ e vwo kpahen Osolobrugwẹ? Roro kpahen urhebro rọ ha uvuẹn Philippians 2:3, 4, rọ tare: “Are i ruẹ kemru kemru vabọ unuẹkọ yanghene omẹkpare, ọrẹn rhẹ omeriotọre are i ni ereva are taghene aye i do ghwẹ are, are i vwa guọlọ ọdamẹ are ọvo-o, ọrẹn are i ji guọlọ edamẹ erẹ awọrọ.” Omarana, no fori na nọ oma ọwan: ‘Mia ha urhebro i Baibol na ruiruo uvuẹn akpenyerẹn mẹ? Mia ghini damoma ruẹ ọhọrẹ Osolobrugwẹ? Mia damoma ha userhumu rẹn awọrọ uvuẹn ukoko na ọrhẹ uvuẹn owian aghwoghwo na?’ Ne dje ẹguọlọ phia ọ lọhọ-ọ. Ọ guọlọ omẹdamu ọrhẹ izobo eze. Ọrẹn, re rhe taghene i Jehova o vwo ekwerhọ kpahen ọwan yẹ oborẹ ọnọ yẹ ọwan obọdẹn omamerhomẹ!

8. Me yẹ ẹguọlọ re vwo kpahen Osolobrugwẹ o mwu ihworho ezẹko ru ne?

8 Ẹguọlọ rẹ ihworho buebun i vwo kpahen Osolobrugwẹ o mwuru aye kparẹ iroro vrẹn ewian eduado, neneyo aye i sabu ga i Jehova vuọnvuọn. Ericka, idọkitọ ro rhirhiẹ United States. Ukperẹ ọnọ hatua ẹrhẹ ọduado uvuẹn owian idọkitọ na, nọ ha iruo ọkobaro ọke ephian, nọ jeghwai lele esa ye ya ga uvuẹn ẹkwotọre sansan. Ọke Ericka o roro oborẹ ọ phia vrẹn ne, nọ tare: “Oborẹ ame i rhiẹromẹrẹn ọke ame a ha userhumu rẹn ihworho uvuẹn ẹkwotọre ra djẹ edjadjẹ erọrọ, ọrhẹ igbehian ame buebun rẹ ame i vwori, ọ lẹrhẹ oma merhen ame. Dedevwo, mia ji wian owian idọkitọ na, ọrẹn, oborẹ ọ sabu yẹ mẹ evwan ẹvuọn ọrhẹ omamerhomẹ yẹ userhumu mia harẹn ihworho mi mẹrẹnren uvuẹn aghwoghwo na, ọrhẹ eri ha uvuẹn ukoko mẹ.”

EFE OBẸ ODJUWU GBINE EFE UVUẸN OTỌRAKPỌ NA?

9. Mesoriẹ ẹguọlọ igho ọ vwọ yẹ ohworho omamerhomẹ?

9 Ọnyikọ Paul ọ yare taghene ituakpọ “ine vwo ẹguọlọ igho.” Ẹgbukpe ezẹko ri vrẹnren na, ọkobaro owu uvuẹn Ireland no lele ọhworhare owu tẹmro kpahen Osolobrugwẹ. Ogege, ọhworhare na no tiẹ igho nẹ ẹkpa igho yi, no djerie rẹn omizu na, nọ tare, “Ọnana yẹ osolobrugwẹ mẹ!” Itiọrurhomẹmro, orhiẹ ihworho ephian yi ne ru omara-an, ọrẹn, akpọ na ọ vuọnren rhẹ ihworho ri vwo ẹguọlọ ighọ ọrhẹ ekwakwa ra ha igho dẹ. Ọrẹn, Baibol na ọ ha erhetio rẹn ọwan, ọke rọ ta: “Ohworho ro vwo ẹguọlọ kpahen idọlọ efuanfon, idọlọ efuanfon i vwa da ye ẹro-o, omaran ji te ohworho ro vwo ẹguọlọ kpahen igho.” (Eccl. 5:10) Igho ihworho erana i vwori, o vwo te rẹn aye, omarana aye na guọlọ igho buebun jeghwai rhua “omiamiamo buebun” vwe oma aye.—1 Tim. 6:9, 10.

10. Me yi Baibol na o yono kpahen efe ọrhẹ erhirhiẹ ogbere?

10 Itiọrurhomẹmro, ọwan ephian i guọlọ igho. Igho ọ sẹrorẹ ọwan ibiesuọn. (Eccl. 7:12) Oma ọnọ sabu merhen ohworho orhianẹ igho rọ nọ hẹrote edamẹ enẹyen yo vwori? Ee! (Se Ecclesiastes 5:12.) Agur ọmọ i Jakeh nọ yare: “Wu na lẹrhe mẹ fe yanghene lẹrhe mẹ rhiẹ ovwiogbere-e. Biko yẹ mẹ uchunu emaren ro no te mẹ re.” Ana sabu vwẹruọ oborẹ ọsoriẹ ọ vwọ guọlọ rhiẹ ovwiogbere. Agur no djeriẹ phia taghene ọ guọlọ rhiẹ ovwiogbere-e, nime ọ guọlọ so uhi no biomu odẹ i Jehova-a. Ọrẹn, mesoriẹ ọ nẹrhomo no jo rho fe? Agur nọ yare: “Neneyo, mi ja rha riẹ evwan vuọn phan, jeghwai tiẹn owẹwẹ nyoma mi na nọ, ‘Ọrọmo yi Jehova?’” (Prov. 30:8, 9) Ọkezẹko, wu rhe ihworho ezẹko ri hẹroso efe aye i vwori ukperẹ ono rhiẹ Osolobrugwẹ.

11. Urhebro ọgo yi Jesu ọ haphia sekpahen igho?

11 Ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen igho, i sabu lẹrhẹ oma merhen i Jehova-a. Jesu ọrhọ ta: “O vwo ohworho rọ nọ sabu rhiẹ ọvrẹn harẹn inini eva-a; ono vwo utuoma kpahen owu, o vwo rho vwo ẹguọlọ kpahen ọreva ye, yanghene ono tigban owu o vwo rho vwo utuoma kpahen ọreva na. Are i sabu rhiẹ ọvrẹn harẹn Osolobrugwẹ ọrhẹ Efe-e.” Jesu ọ ki tẹmro erana, nọ tare: “Are i vwe koko efe harẹn oma are uvuẹn otọrakpọ na-a, ekete egẹngẹn ọrhẹ akogba a ghwọghọ ọrhẹ ekete ihi a nya ye so. Ukpomaran, are i koko efe rhẹ obẹ odjuwu ekete egẹngẹn yanghene akogba ina ja sabu ghwọghọ, ọrhẹ ekete ihi ina ja sabu nya ye so.”—Matt. 6:19, 20, 24.

12. Marhẹ yẹ akpọ rọ lọhọre ono ru sabu ha uphẹn rẹn ọwan ga i Jehova vuọnvuọn? Dje udje yi.

12 Buebun ihworho i mẹrẹnvwrurhe ne taghene erhe nyerẹn akpọ rọ lọhọre, ene vwo omamerhomẹ ọrhẹ ọke ra na ga i Jehova vuọnvuọn. Jack, ro rhirhiẹ United States, ọ rhẹ oghwa ọduado ọnẹyen jeghwai tiobọnu eyẹsuọ ye, fọkime o rheri taghene ọnana yẹ oborẹ ọnọ sabu yẹ ye ọrhẹ aniẹ uphẹn rẹ aye ine rhiẹ ekobaro. Ọke o roro kpahen oborẹ ọ phiare, nọ tare: “Ọ bẹnren rẹ ame a sabu tiobọnu oghwa ọrhẹ eyi ame. Uvwre ẹgbukpe buebun, mi rha ghwẹrioma nẹ iruo rhe, evwan no biomi mẹ fokiẹ ebẹnbẹn mie rhiẹromẹrẹn obẹ iruo. Ọke ephian yẹ oma ọ merhen ane mẹ ro rhiẹ ọkobaro. Ane mẹ nọ ta, ‘Ọga rọ mai rhomu kparobọ, yi mia wian riẹn!’ Vwarana, nime mẹmẹ jẹ ọkobaro, mẹmẹ ọrhẹ ane mẹ a wian rẹn i Jehova vuọnvuọn ne.”

Marhẹ ene ru kẹnoma rẹn ẹguọlọ igho? (Ni idjaghwẹ 13)

13. Marhẹ ene ru rhe oborẹ e vwo ẹguọlọ kpahen igho te?

13 Na sabu rhe oborẹ e vwo ẹguọlọ kpahen igho te, o fori na nọ ọma ọwan enọ enana: ‘Mie djephia uvuẹn akpenyerẹn mẹ taghene mi vwo imwẹro kpahen oborẹ i Baibol ọ ta kpahen igho? Re ne fe yẹ oborẹ ọ mai ghanren uvuẹn akpenyerẹn mẹ? Mia ha ekwakwa ugboma ghanghanren ghwẹ onyerẹnkugbe mẹ rhẹ i Jehova kugbe awọrọ? Mi ghini hẹroso i Jehova taghene ọnọ hẹrote edamẹ mẹ ephian?’ E vwo imwẹro taghene i Jehova ọ sẹrerhumuji ihworho ri hẹrosuiẹ-ẹ.—Matt. 6:33.

ẸGUỌLỌ KPAHEN I JEHOVA GBINẸ AKPẸRIỌ?

14. Ukẹro ọgo yo fori na ha ni akpẹriọ?

14 Jerẹ oborẹ a mẹraro rhotọre ne, ihworho buebun inyenana i vwo “Ẹguọlọ akpẹriọ.” Jerẹ oborẹ o fori ra na ha ukẹro ro serhọ ni oma ọwan ọrhẹ igho, omaran o ji fo na ha ukẹro ro serhọ ni akpẹriọ. Jehova ọ guọlọ taghene a kẹnoma rẹn ihworho yanghene ekwakwa ri na yẹ ọwan omamerhomẹ-ẹ. Baibol na ọ ha urhebro rẹn Ilele Kristi, ọke rọ ta: “Nyarhẹn, ya riẹ emaruọn rhẹ omamerhomẹ, ne wu ji da enyo ọnọ rhẹ ọmudu aghọghọ.”—Eccl. 9:7.

15. Aruẹ akpẹriọ ọgo ya tẹmro kpahen uvuẹn 2 Timothy 3:4?

15 Baibol na ọ tẹmro kpahen eri ne vwo ẹguọlọ akpẹriọ ukperẹ ono rhiẹ ẹguọlọ Osolobrugwẹ uvuẹn 2 Timothy 3:4. Djokarhọ ye taghene oghwẹmro ọnana ọ ta taghene ihworho ine vwo ẹguọlọ kpahen akpẹriọ ghwẹ Osolobrugwẹ-ẹ. Ukpomaran, ọ tare taghene ‘ukperẹ ono rhiẹ Osolobrugwẹ.’ Ọgba irherhe owu nọ yare: “[Oghwẹmro] ọnana o mevirhọ taghene aye i ji vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ ibiesuọ-ọn. O mevirhọ taghene aye e vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ kakaka-a.” Ọnana orhetio ọgbogbanhon rẹn ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen akpẹriọ phan! Oghwẹmro na “eri vwo ẹguọlọ akpẹriọ” ọ vi rionbọrhọ ihworho ri “ha uphẹn rẹn . . . akpẹriọ ọrẹ akpọ ọnana no sun aye.”—Luke 8:14.

16, 17. Udje ọgo yi Jesu o dje rhotọre sekpahen akpẹriọ?

16 Jesu o dje udje rọ gbare sekpahen akpẹriọ ro serhọ ovwan. O riẹ “orọnmo” ọrhẹ orẹ “ọduado.” (John 2:1-10; Luke 5:29) Uvuẹn orọnmo na, Jesu nọ nyoma igbevwunu dẹriẹ ame rhẹ enyo, nime enyo rọ hẹrhẹre orho bu-un. Uvuẹn erhirhiẹ ọrọrọ, ọ tiẹn erharherẹ iroro rẹ ihworho i vwo kpahiẹn fọkime ọye ọ ria jeghwai da.—Luke 7:33-36.

17 Ọrẹn, Jesu o fiomarhọ akpẹriọ ọrẹ akpọ ọnana pha-an. Ọ ha i Jehova karo, ọ ji ha ọsoso omẹgbanhon ọnẹyen sa awọrọ erhumu. Neneyo a sabu vwo arhọ, Jesu nọ rioja jeghwai hwu fọkiẹ ọwan. Ọke rọ ha urhebro rẹn idibo yi, Jesu nọ tare: “Omamerhomẹ ọ havwiẹ rẹn are, ihworho arha ha are djechẹẹ jeghwai kparehaso are, jeghwai mọrẹnfian barẹn are fọkiẹ omẹmẹ. Are i ghọghọ nẹ oma ọ ji dabu merhen are, nime osa ẹkwa are ọ doro obẹ odjuwu, nime omaran ya ji kparehaso emẹraro ọke ahwanren.”—Matt. 5:11, 12.

Marhẹ ene ru kẹnoma rẹn ẹguọlọ akpẹriọ? (Ni idjaghwẹ 18)

18. Enọ ego yi na sabu ha userhumu rẹn ọwan rhe oborẹ e vwo ẹguọlọ kpahen akpẹriọ te?

18 Marhẹ ene ru rhe oborẹ e vwo ẹguọlọ kpahen akpẹriọ te? O fori na nọ oma ọwan: ‘Mia ha akpẹriọ karo rẹn uyono ẹnya ọrhẹ aghwoghwo? Mi na sabu kẹnoma rẹn ekwakwa ezẹko neneyo mi sabu ga Osolobrugwẹ? Mie roro kpahen ukẹro ri Jehova ọ ha ni odjẹ mẹ ọke mia sanọ aruẹ akpẹriọ mi ne vwobọrhọ?’ Erhe ghini vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ, ana kẹnoma rẹn kemru kemru ri na sabu lẹrhẹ evwan ọwan biomu i Jehova.—Se Matthew 22:37, 38.

IZEDE RỌ NỌ SABU YẸ ỌWAN OMAMERHOMẸ

19. Aruẹ ihworho ego yi na ja sabu mẹrẹn omamerhomẹ?

19 Akpọ Echu ọ lẹrhẹ ituakpọ rioja ghwẹ ẹgbukpe 6, 000 ne, phẹrẹkpẹ a samọ ghwọghiẹ. Akpọ na ọ vuọnren rhẹ ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen oma aye ọvo, igho, ọrhẹ akpẹriọ. Aruẹ ihworho enana e roro kpahen oborẹ aye ina sabu vwo ọvo, omarana, aye na ha ọsoso akpenyerẹn aye guọlọ ojemẹ aye. Oma ọ sabu merhen aruẹ ihworho enana-a. Ọrẹn, jerẹ oborẹ ọbo ijoro na ọ tare: “Omamerhomẹ ọ havwiẹ rẹn ohworho rọ mẹrẹn userhumu Osolobrugwẹ i Jacob, rọ jeghwai fiẹrorhọ i Jehova ro rhiẹ Osolobrugwẹ ọnẹyen.”—Ps. 146:5.

20. Omamerhomẹ ego ye wu mẹrẹn ne nime wu vwo ẹguọlọ kpahen Osolobrugwẹ?

20 Ẹguọlọ ihworho Osolobrugwẹ i vwo kpahiẹn o kodorhọ kodorhọ, habaye, ọwan e buẹnrhọ kẹgbukpe kẹgbukpe. Ọnana oka ro djephia taghene Uvie Osolobrugwẹ o suẹn ne, ọnọ ji ha ebrurhọ ra na ja sabu roro kpahen rhiẹ akpọ na. Erhe ruẹ ọhọre Osolobrugwẹ, jeghwai ruẹ oborẹ ọ merhiẹn oma, ọ yẹ ọwan obọdẹn omamerhomẹ. Oma ọnọ merhen ihworho ri vwo ẹguọlọ kpahen i Jehova bẹmẹdẹ! Uvuẹn urhomu-ẹmro rọ ha kpahen ọnana, ene yono kpahen oborẹ o nẹ erhumu ẹguọlọ oma ọwan ọvo sa, ọrhẹ oborẹ o ru vẹnẹ iruemru rẹ idibo i Jehova i vwori.