1, 2. Marhẹ yi Jehova o ru ha urhebro rẹn ọwan arha dẹrughwaroghwu edamuni, imwẹro ọgo yi Baibol na ọ yẹrẹ ọwan?

OMIZU ọhworhare owu rọ vwọ ji rọnmọ, re ne se Eduardo, nọ ta edamẹ yen rẹn Stephen ro rhiẹ ọkpako ukoko rọ rọnmọ ne. Eduardo o roro kpahen oborẹ ọ ha uvuẹn 1 Corinthians 7:28, rọ tare: “Ihworho ri rọnmọren ine vwo ukpokpogho uvuẹn ugboma aye.” Eduardo nọ nọren: “Me yẹ ‘ukpokpogho’ na, marhẹ mi ne ru nyerẹn ghelie mi rha rọnmọ?” Stephen ọ ki kpahenrhọ onọ ọrana, nọ ta rẹn Eduardo no roro kpahen emru ọrọrọ rẹ ọnyikọ Paul ọ yare taghene i Jehova yẹ “Osolobrugwẹ urhebro ephian, rọ ha urhebro rẹn ọwan uvuẹn edamuni [“ukpokpogho” ekete ra djokarhọ] ọwan ephian.”—2 Cor. 1:3, 4.

² Itiọrurhomẹmro, Jehova ghini Ọsẹ ẹguọlọ rọ ha urhebro rẹn ọwan, arha dẹrughwaroghwu ebẹnbẹn. Ọkezẹko, wu rhiẹromẹrẹn oborẹ Osolobrugwẹ ọ yẹruọ userhumu ọrhẹ ọkpọvi nyoma i Baibol na ne. O fori no mwu ọwan ẹro taghene Osolobrugwẹ ọ guọlọ oborẹ orhomurun rẹn ọwan jerẹ oborẹ o ru rẹn  idibo yi ọke ahwanren.—Se Jeremiah 29:11, 12.

3. Enọ ego ye ne yono kpahen uvuẹn urhomu-ẹmro ọnana?

³ Omarana, ọwan ina sabu nyerẹn ghele ebẹnbẹn, erhe vwẹruọ oborẹ ọ suẹ ebẹnbẹn yanghene ukpokpogho ọwan. Omaran ọ ji havwọ sekpahen ukpokpogho ra dẹrughwaroghwẹ uvuẹn orọnmo yanghene uvuẹn ekrun. Omarana, me yẹ ekwakwa ezẹko ri na sabu suẹ ukpokpogho ri Paul ọ tẹmro kpahen na? Idje ihworho ego uvuẹn i Baibol na ọrhẹ ọke ọwan na yi na ha userhumu rẹn ọwan mẹrẹn urhebro ra guọlọre? Erhe vwẹruọ ẹkpahenrhọ rẹn enọ erana, ọnọ sa ọwan erhumu nyerẹn ghele ebẹnbẹn ọwan.

4, 5. Me yẹ ekwakwa ezẹko ra suẹ “ukpokpogho uvuẹn ugboma”?

⁴ Ọke i Jehova ọ ma ihworho erukaro na, nọ tare: “Ọhworhare ọnọ nyajẹ ọsẹ ye ọrhẹ izie vwo nẹ ono tigban aniẹ, aye ni ne rhiẹ ugboma owu.” (Gen. 2:24) Jehova ọ tẹmro enana ọke rọ ha orọnmo ọrukaro na mwu. Ọrẹn, nime ọwan i ha erhirhiẹ ijẹgba, ọnana nọ lẹrhẹ ẹghwọ rhirhiẹ uvwre ihworho ri rọnmọren obọ ọrhẹ ekrun aye. (Rom. 3:23) Itiọrurhomẹmro, ọke ọmase ọ rọnmọ ne, esa ye no rhiẹ urhomu ha riẹn ukperẹ ono rhiẹ ọsẹ ye ọrhẹ izie. Osolobrugwẹ ọ yẹ esa omẹgbanhon ro no rhiẹ urhomu rẹn aniẹ. (1 Cor. 11:3) Ọnana ọ ghwai lọhọ rẹn ihworho ezẹko ri rọnmọren obọ-ọ. Sekpahen oborẹ i Baibol na ọ tare, o fori nẹ ane ọ nyalele ọkpọvi esa ye ukperẹ ono rhiẹ ọkpọvi eri vwiẹriẹ. Habaye, ẹghwọ ọnọ sabu rhirhiẹ uvwre ihworho ri rọnmọ ne ọrhẹ egọ aye, ọnana ọ ji sabu suẹ ukpokpogho vwe eri rọnmọ ne na.

⁵ Ane ọrhọ ta rẹn esa ye taghene ọye ọ mẹrevwan, ọnana ọ sabu suẹ ọfiamu. Itiọrurhomẹmro, aye a ghọghọ, ọrẹn aye e ji brudu kpahen oborẹ aye ine ru hẹrote ọmọ na uvuẹn evwan izie ọrhẹ ọke re vwiẹ riẹ ne. Aye ine roro kpahen igho ra na ha ghẹrẹ ọmọ na ọke e vwiẹriẹ ne ọrhẹ ọke ọ ghwanran ne. Aye ine ru ewene sansan ọke aye i vwiẹ ọmọ na ne. Izu ọmọ na, nọ kpomaviẹ rẹn ọmọ na ọrhẹ oborẹ ono ru hẹrote yi. Esa buebun ne ni oma aye taghene aye e rhe fiemru rẹn ane aye-e, fọkime ọmọ re vwiẹre na ọvo, nọ yẹ ane na o vwo ọdamẹ kpahan. Ọrẹn, ọsẹ ọmọ na o vwo ewian buebun rẹ ọye ọnọ wian. Ewian enẹyen ni ne bunrhọ, nime ọye o vwo ekrun rọ nọ hẹrote ne.

6-8. Marhẹ ohworho o ru mẹrẹn emiamiamo orhianẹ ọ sabu vwiẹ-ẹ?

⁶ O ji vwo aruo ukpokpogho ọrọrọ rẹ ihworho ri rọnmọ ne a dẹrughwaroghwẹ. Aye i guọlọ vwiẹ ọmọ, ọrẹn aye e ji vwiẹ-ẹ. Orhianẹ ane ọ ji mẹrevwa-an, ọnọ sabu lẹrhiẹ mwuomarhọ. Ihworho ri rọnmọ ne ọrhẹ eri vwiẹ ne e brudu, ọrẹn orho rhianẹ eri rọnmọ ne e ji vwiẹ ọmọ-ọ, ọrana “ukpokpogho uvuẹn ugboma aye.” (Prov. 13:12) Uvuẹn ọke i Baibol, ihworho a ha ukẹro ro vwo serhọ ni ihworho ri vwe vwiẹ. Rachael ro rhiẹ ane i Jacob, o mwuomarhọ ọke rọ mẹrẹn omizie ro vwiẹ emọ. (Gen. 30:1, 2) Uvuẹn ẹkwotọre ezẹko, ihworho i vwo uruemru rẹ aye e vwiẹ emọ buebun, fọkiẹ ọrana, aye na nọ imishọnari ra ga uvuẹn ẹkwotọre aye oborẹ ọsoriẹ aye i vwe ji vwiẹ. Dedevwo, imishọnari na a ha ona kpahenrhọ rẹn aye, aye na ta, “O, ame ine lele are nẹrhomo nẹ are i vwiẹ!”

⁷ Roro kpahen omizu ọmase owu obẹ England rọ guọlọ vwiẹ ọmọ, ọrẹn, o ji vwiẹ-ẹ. Ọrẹn, omizu na nọ vrẹn ọke ro no vwiẹ. Omizu ọmase na ọ tare taghene ọ miameriẹn omamọ, nime ọ mẹrẹnvwrurhe taghene ọye ọrhọ sabu vwiẹ ọmọ uvuẹn enyerakpọ ọnana-a. Omarana, ọye  ọrhẹ esa ye ni dẹ ọmọ. Ọrẹn, omizu na nọ tare: “Mi ji mwuomarhọ ọke ọrana, nime mi rheri taghene ọmọ ame i dẹre na, ọ sabu rhiẹ ọmọ rẹ ame i vi vwiẹ-ẹ.”

⁸ Baibol na ọ tare taghene e simi omizu ọmase “nyoma emọ ro vwiẹre.” (1 Tim. 2:15) Ọrẹn, ọnana o mevirhọ taghene erhe vwiẹ emọ yọ nọ lẹrhẹ ọwan vwo arhọ i bẹmẹdẹ-ẹ. Ukpomaran, o mevirhọ owian ọmase na ọnọ hẹrote ekrun ọnẹyen ọrhẹ ewian erọrọ ro vwori uvuẹn oghwa, ọnana ọnọ ha userhumu riẹn kẹnoma rẹn uruemru iguengun. (1 Tim. 5:13) Udabọ ọrana, ọnọ ji sabu dẹrughwaroghwu ebẹnbẹn uvuẹn orọnmo ọrhẹ uvuẹn ekrun.

9. Mesoriẹ uhwu esa yanghene ane o rhiẹ ukpokpogho rọ miamoma omamọ?

⁹ Arha tẹmro kpahen ukpokpogho uvuẹn orọnmo, o vwo ukpokpogho owu ra vwa kiki karorhọ. Ọrana yẹ uhwu ohworho re vwo ẹguọlọ kpahen. Ukpokpogho rọ mai miamoma ọyẹ esa yanghene ane o hwu jẹ ọreva ye vwo. Ọnọ sabu rhirhiẹ taghene ihworho ri rọnmọ ne, e fiẹrorhọ taghene aye ina dẹrughwaroghwu aruo ukpokpogho ọrana uvuẹn enyerakpọ ọnana-a. Ilele Kristi i vwo imwẹro kpahen ive i Jesu kpahen ẹrhọmọnuhwu. (John 5:28, 29) Me yẹ ive ọrana ọ yẹ ihworho rẹ esa aye yanghene ane aye o hwu jo vwo? Ive ọrana ọ yẹ aye urhebro. Ọnana izede ọrọrọ ri Jehova ọ nyoma i Baibol na yẹ ihworho re rhiẹromẹrẹn ukpokpogho urhebro. Jene yono kpahen oborẹ idibo i Jehova i ruru ọrhẹ erere aye i mẹrẹnren nẹ urhebro i Jehova ọ yẹrẹ aye.

10. Marhẹ Hannah o ru mẹrẹn omefuon ọke rọ dẹrughwaroghwu ebẹnbẹn? (Mẹrẹn ifoto rọ ha uvuẹn ọtonrhọ uyono na.)

¹⁰ Hannah ro rhiẹ ane rẹ Elkanah o vwo ẹguọlọ kpahen, ọ dẹrughwaroghwu ọdamuni owu. Peninnah ro rhiẹ ophruphrẹn yen, o vwiẹ emọ, ọrẹn Hannah o vwiẹ-ẹ. (Se 1 Samuel 1:4-7.) Peninnah nọ ha Hannah djechẹẹ ọke ephian. Ọnana nọ lẹrhẹ Hannah mwuomarhọ. Ọrẹn, Hannah ọ mẹrẹn omefuon ọke rọ nẹrhomo vwe i Jehova kpahen erhirhiẹ rọ havwọ na. Itiọrurhomẹmro, Hannah ọ “nẹrhomo jijiri obaro i Jehova.” Hannah o fiẹrorhọ taghene i Jehova ọnọ kpahenrhọ ẹrhomo ọnẹyen? Ee. Nime “orho mwuomarhọ ghwomara-an.” (1 Sam. 1:12, 17, 18) Hannah o vwo imwẹro taghene i Jehova ọnọ sabu lẹrhiẹ vwiẹ ọmọ yanghene ọnọ yẹ ye omẹgbanhon ro no vwo edirin uvuẹn erhirhiẹ na.

11. Marhẹ ẹrhomo o ru yẹ ọwan urhebro?

¹¹ Ra mẹriẹn taghene ọwan a gba-a, ana rha dẹrughwaroghwu ebẹnbẹn ọrhẹ ukpokpogho uvuẹn enyerakpọ ọnana. (1 John 5:19) Ọrẹn, orhiẹ emru orhorhomu omamọ re rhe taghene i Jehova yẹ “Osolobrugwẹ urhebro ephian”! Izede owu re ne ru sabu nyerẹn ghele ebẹnbẹn ọwan, ya na nẹrhomo. Hannah ọ nẹrhomo vwe i Jehova nẹ ẹhẹn rhe. Omarana, arha dẹrughwaroghwu ukpokpogho, o fori na hunute ebẹnbẹn ọwan rẹn i Jehova. Ọ jeghwai fo na rẹ ye, nọyẹ ọrẹ ana ta riẹn kpahen ọsoso oborẹ o kpokpo ọwan ẹhẹn.—Phil. 4:6, 7.

12. Me yọ lẹrhẹ oma merhen Anna ro rhiẹ ọmase uku na udabọ erhirhiẹ rọ havwọ?

¹² Arha tobọ mwuomarhọ omamọ fọkimẹ e ji vwiẹ ọmọ-ọ, yanghene ohworho re vwo ẹguọlọ kpahen o hwuru, ana ji sabu mẹrẹn urhebro. Uvuẹn ọke i Jesu, o vwo ọmẹraro ọmase owu rẹ odẹ ye o rhiẹ Anna, esa ye o hwuru ọke aye a rọnmọ te ẹgbukpe irhiruẹ ọvo obọ. Baibol na ọ hunute yi taghene o vwiẹre-e. Me yi Anna o ji ruẹ dedevwo o te ẹgbukpe 84 ne? Luke 2:37 ọrhọ ta: “Oghwẹ ọmase na ọ vwọ kanren oghwa ẹga na-a, ọ ha ẹga  rọ fonron rẹn Osolobrugwẹ te ason te uvo, o zinrin orhọmo jeghwai nẹrhomo.” Itiọrurhomẹmro, Anna ọ mẹrẹn urhebro ọrhẹ aghọghọ ọke rọ ha ẹga rẹn i Jehova.

13. Dje udje kpahen oborẹ obọdẹn igbehian ine ru ha urhebro phia, ọrhọ tobọ rhianẹ ihworho ekrun a urhebro phia-a.

¹³ Erhe kwomakugbe imizu ri ha uvuẹn ukoko na ọke ephian, ana mẹrẹn obọdẹn igbehian. (Prov. 18:24) Paula rọ ha ẹgbukpe isionrin ọke izie o se nẹ ukoko na, ọ karorhọ oborẹ oma o rurie. Ọ lọhọ re ne nyerẹn ghele aruo ọdamuni ọnana-a. Ọrẹn, Paula ọ mẹrẹn urhebro ọke Ann ro rhiẹ ọkobaro uvuẹn ukoko na, o dje ọdamẹ kpahiẹn. Paula nọ ji ta: “Dedevwo mẹmẹ ọrhẹ Ann e fi-i, ọrẹn, ọdamẹ ro djephia mẹ, ọ ha userhumu mẹ rha ga i Jehova ọke ephian.” Paula ọ ji fuevwan ga i Jehova me te inyenana. Habaye, oma ọ ji merhiẹn omamọ ọke izie ọ ghwẹrioma rhiẹ ukoko na. Oma ọ ji merhen Ann omamọ, nime ọ ha i Paula ru ọmọ uvuẹn ukoko na.

14. Erere ego ya mẹrẹn arha ha urhebro rẹn ihworho?

¹⁴ Erhe dje ọdamẹ phia kpahen awọrọ, ọ lẹrhẹ ọwan kpare iroro vrẹn iroro esọsọ. Imizu emẹse ri rọnmọ ne ọrhẹ eri vwa ji rọnmọ, a mẹrẹn obọdẹn omamerhomẹ ọke aye a wian rẹn Osolobrugwẹ nyoma aye e ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na. Ọdamẹ aye ọrẹ aye ina họghọ rẹn Osolobrugwẹ  nyoma aye ine ru ọhọre ọnẹyen. Ezẹko a tobọ ni owian aghwoghwo na jerẹ omẹsasa. Itiọrurhomẹmro, ọwan e toroba omamọ onyerẹnkugbe rọ ha uvuẹn ukoko na, erhe dje ọdamẹ rẹn ihworho re ha uvuẹn ẹkwotọre ọwan ọrhẹ ukoko na. (Phil. 2:4) Ọnyikọ Paul omamọ udje. Paul o ru omayen jerẹ ‘ọmiọmọ rọ dabu hẹrote emọyen’ harẹn ihworho ri ha uvuẹn ukoko Thessalonica; ọ jeghwai họhọ ọsẹ uvuẹn ukoko na.—Se 1 Thessalonians 2:7, 11, 12.

15. Ayọmo yi vwo ohwan re ne yono emọ urhomẹmro na?

¹⁵ Erhirhiẹ ọghoghanren owu ra guọlọ taghene a ha userhumu ọrhẹ urhebro phia yẹ uvuẹn ekrun na. Ọkezẹko, ihworho ri rhiẹ ukoko na obọ, a ta rẹn ighwoghwẹmro ri te edje ne, nẹ aye i lele emọ aye yono i Baibol na. Ọrẹn, Baibol na o djerie phia taghene ọsẹ ọrhẹ izu yi vwo ohwan rẹ aye ine yono emọ aye. (Prov. 23:22; Eph. 6:1-4) Uvuẹn erhirhiẹ ezẹko, a guọlọ userhumu awọrọ omamọ. Ọrẹn, ọrana o mevirhọ taghene ohwan re ne yono emọ na, o nẹ ọsẹ ọrhẹ izu na urhomu ne-e. O fori nẹ aye i rhe lele emọ na tẹmro kugbe ọke ephian.

16. Me yo fori na karorhọ ọke re yono emọ awọrọ?

¹⁶ Ọsẹ yanghene izu ọrhọ guọlọ taghene oghwoghwẹmro o lele emọyen yono i Baibol na, oghwoghwẹmro na ọ damoma nọ jọ rhọ ha owian ro te ọsẹ ọrhẹ izu emọ na. Ighwoghwẹmro ezẹko e yono emọ rẹ ọsẹ ọrhẹ izu aye i vwa ha uvuẹn ukoko na. Uvuẹn erhirhiẹ ọnana, o fori nẹ oghwoghwẹmro na ọ karorhọ taghene orhiẹ ọye yo vwiẹ emọ na-a. O fori no yono ọmọ na uvuẹn oghwa ọsẹ ye ọrhẹ izie, ọke ọsẹ ye ọrhẹ izie a ha oghwa, yanghene ọ ha oghwoghwẹmro ọrọrọ lele oma riẹ oghwa aye, yanghene o yono ọmọ na uvuẹn ekete ro rhie firhọ. Neneyo ihworho i ja rha ta orharhere ẹmro kpahen uyono re yono ọmọ na. Ọkezẹko, eri vwiẹ emọ na ina sabu mẹrẹn urhomẹmro na vwrurhe jeghwai kpare ohwan rẹ aye ine yono emọ aye i Baibol na.

17. Marhẹ yẹ emọ e ru ha urhebro phia uvuẹn ekrun aye?

¹⁷ Emọvwerhe re yono kpahen Osolobrugwẹ jeghwai nyalele ọkpọvi ọnẹyen, a sabu ha urhebro phia uvuẹn ekrun aye. Aye e ruẹ ọnana, nyoma aye a họghọ okokodo rẹn ọsẹ ọrhẹ izu aye, jeghwai ha userhumu rẹn aye izede ọrẹ ugboma. Aye a jeghwai ru ọnana nyoma aye e toroba eru riaro ekrun na uvuẹn ogame i Jehova. A ki mẹrẹn ukude ọke i Noah na, owu usuẹn emọ i Seth re se Lamech ọ ga i Jehova. Lamech nọ tẹmro enana kpahen ọmọyen re se Naoh: “Ọnana ọnọ lẹrhẹ ọwan vwo omefuon nẹ owian ọgbogbanhon ọrhẹ ojẹriọ ọwan fọkiẹ otọre ri Jehova o dumirhonrin riẹn na.” Ẹmro erana i te orugba ọke i Jehova ọ rhan irhonrin ro dumurun na, ọke ukude na o ku hin. (Gen. 5:29; 8:21) Omaran ọ ji havwọ, emọ ra ga Osolobrugwẹ a ha urhebro phia uvuẹn ekrun aye, aye a ha userhumu rẹn ekrun na nẹ aye i sabu vwo edirin edamuni ọke ọnana ọrhẹ obaro na.

18. Me yọ nọ ha userhumu rẹn ọwan vwo edirin udabọ edamuni egbogbanhon ra dẹrughwaroghwẹ?

¹⁸ Ẹrhomo, e roro kodo kpahen idje re ha uvuẹn i Baibol na, ọrhẹ onyerẹnkugbe uvwre imizu ri ha uvuẹn ukoko na, ọ lẹrhẹ iduduru ihworho mẹrẹn urhebro uvuẹn edamuni aye. (Se Psalm 145:18, 19.) Erhe vwẹruọ ye taghene Jehova yẹ Esiri urhebro ephian, ọnọ ha userhumu rẹn ọwan vwo edirin edamuni egbogbanhon ra dẹrughwaroghwẹ ọke ọnana ọrhẹ obaro na.