Ọnyikọ Paul ọrhọ ya: “Ọke mia guọlọ ruẹ oborẹ orhomurun, oborẹ obiomurun nọ yọ homaphia mẹ.” (Romans 7:​21) Wu roro omaran dẹ ne? Orho rhiẹ omaran, urhomu-ẹmro ọnana ọnọ ha userhumu wẹn fiẹ ọdamuni wu ne ru irueruo esọsọ kparobọ.

•  Oborẹ o fori ne wu rhe

•  Oborẹ wu na sabu ru

•  Oborẹ otuẹdẹruọ a ta

 Wu rha ha otọre ọhiẹn, ọ lẹrhuọ ruẹ ekwakwa ri sọre. Itiọrurhomẹmro, Baibol na ọ tare taghene “orharhere okugbe o biomu omamọ uruemru.” (1 Corinthians 15:33) Ọhiẹn ihworho a haphia yanghene ọra mẹrẹn uvuẹn ekpetughe ọnọ sabu lẹrhuọ vwo ẹhẹn wu ne ru oborẹ ọsọre, ọnọ ji sabu lẹrhuọ ‘ghwiẹ lele otu na ye ruẹ ọkon.’​—Exodus 23:2.

 “Ọhiẹn ro sekpahen ọrẹ ihworho ine vwo ẹguọlọ kpahuọn ọnọ sabu lẹrhuọ ru kemru kemru aye e ruẹ, fọkime wu guọlọre nẹ aye i vwo ekwerhọ kpahuọn.”​—Jeremy.

 Oborẹ ene roro kpahen: Mesoriẹ ọ bẹn ọkezẹko na sabu fiẹ ọdamuni kparobọ, orhianẹ we roro kpahen oborẹ awọrọ ina ta?​—Proverbs 29:25.

 Oborẹ ọ mai ghanren: Wu vwa lẹrhẹ ohiẹn otuẹdẹruọ lẹrhuọ ru oborẹ wu rheri taghene ọsọre-e.

 Rhe oborẹ wu vwo imwẹro kpahen. Orhianẹ we rhe oborẹ wu vwo imwẹro kpahe-en, ne wu na họhọ emru ihworho a ha ruiruẹn. Orhomurun omamọ na nyalele urhebro i Baibol ọnana: “Vwo imwẹro kpahen ekwakwa ephian; sanbọ mwu oborẹ orhomurun.” (1 Thessalonians 5:​21) Wa rha dabu vwẹruọ imwẹro ọnọ ne, nọ phẹrẹ wu na nyalele aye, nọ ji bẹn wu ne se rhẹ ọdamuni.

 Oborẹ ene roro kpahen: Mesoriẹ o mwuo ẹro taghene evwan Osolobrugwẹ i havwiẹ fọkiẹ erhumu ọwan?

 “Mi mẹrẹnvwrurhe taghene mi rha sẹrorẹ atamwu mẹ kpahen imwẹro mẹ, jeghwai kẹnoma rẹn ọdamuni, awọrọ na dabu mwuọghọ mẹ.”​—Kimberly.

 Ohworho uvuẹn i Baibol ra na sabu hẹrokele: Daniel. Ọke i Daniel ọ ji ha uphuphẹn, “no brorhiẹn uvuẹn ọmudu ọnẹyen” taghene ọnọ huvwele irhi Osolobrugwẹ.​—Daniel 1:8.

 Rhe ekete wa vwiẹlẹ. Baibol na ọ ta kpahen “ojemẹ iphuphẹn”​—nọyẹ edamẹ ra mai dẹrughwaroghwẹ ọke uphuphẹn. (2 Timothy 2:​22) Ọnana o sekpahen oruru ehware ọvo-o, o ji sekpahen ojemẹ rẹ awọrọ ine vwo ẹguọlọ kpahen ọwan jeghwai vwo ugbomọphẹ re ne brorhiẹn vabọ userhumu eri vwiẹre ọwan.

 Oborẹ ene roro kpahen: Baibol na ọ tare taghene “owuowọnwan ọ sabu se rhẹ ọdamuni nyoma uhrun ọrhẹ ojemẹ ọrẹ omobọ ye.” (James 1:​14) Ojemẹ ọgo yọ mai damuọ nẹ?

 “Ta urhomẹmro kpahen ọdamuni ra mai damuọ nẹ. Guọlọ otọre ekwakwa ri na ha userhumu wẹn fiẹ edamuni enana kparobọ, jeghwai ya ihwẹmro wu na sabu ha ruiruo rhotọre. Wu rha dẹrughwaroghwu ọdamuni na ọke ọrọrọ, wu ne rhe oborẹ wu ne ru fie kparobọ.”​—Sylvia.

 Ohworho uvuẹn i Baibol ra na sabu hẹrokele: David. O se rhẹ abọ ọhiẹn ọkezẹko, ọ tobọ ru lele ojemẹ enẹyen. Ọrẹn David o yono nẹ orusọ ye, jeghwai damoma ro no ru rhomurhọ ọke ọrọrọ. Nọ nẹrhomo vwe i Jehova taghene: “Ma ọmudu rọ fonron rhọ mẹ,” “ne wu jeghwai yẹ mẹ ẹhẹn ọkpokpọ, ọrọ gbanhonron.”​—Psalm 51:10.

 Kpare idjaghwẹ rọ gbare. Baibol na ọrhọ ta: “Are i vwe jenẹ ọkon fi are kparobọ-ọ.” (Romans 12:21) Ọnana o mevirhọ taghene wu na kẹnoma neneyo wu je rhe se rhẹ ọdamuni. Wu na sabu brorhiẹn wu ne ru oborẹ ọgbare.

 Oborẹ ene roro kpahen: Marhẹ wu ne ru sun erhirhiẹ na jeghwai rhe oborẹ wu ne ruo, orhianẹ wu ha uvuẹn erhirhiẹ ọdamuni wu ne ru oborẹ ọsọre?

 “Mie roro kpahen oborẹ ọnọ phia mẹ mi rhe se rhẹ ọdamuni. Oma ono fu mẹ? Ọkezẹko oma ono fu mẹ ibiọke. Oma ọnọ merhen mẹ obaro na? Ẹjo, ekwakwa ine biomurhọ. O fori ne mi rhiẹromẹrẹn ebẹnbẹn enana? Ẹjo!”​—Sophia.

 Ohworho uvuẹn i Baibol ra na sabu hẹrokele: Paul. Dedevwo ọ tare taghene o vwo iroro ibiobiomu, Paul nọ kpare idjaghwẹ rọ gbare kpahiẹn. Nọ yare: “Mia ghwọghwu omamẹ jeghwai suien jerẹ ọvrẹn.”​—1 Corinthians 9:​27, ekete ra djokarhọ.

 Oborẹ ọ mai ghanren: Wẹwẹ yi ne brorhiẹn oborẹ wu ne ru fiẹ ọhiẹn ọdamuni kparobọ.

 Karorhọ taghene edamuni i havwiẹ ibiọke. Melissa rọ ha ẹgbukpe 20 nọ tare: “Ekwakwa buebun ri rhiẹ edamuni eduado ha mẹ ọke mia ha uvuẹn isukuru i me rhiẹ oborẹ o vwo fiemru ne vwana. Ri mia karorhọ ọnana, nọ yẹ mẹ imwẹro taghene edamuni mia mẹrẹn vwana ina nyavrẹn, ni mi na karorhọ taghene akpenyerẹn mẹ o rhomurhọ ne fọkime mi firẹ aye kparobọ.”