•  Mesoriẹ o fo ni mi sasoma?

•  Me yọ da mẹ obọ jẹ?

•  Marhẹ mi ne ru sasoma ni mi sabu vwo omọkpokpọ?

•  Ruie no serhọ ovwan

•  Oborẹ otuẹdẹruọ a ta

 Uvuẹn ẹkwotọre ezẹko, iphuphẹn ezẹko i vwa ghwai sasoma-a, nọ lẹrhẹ erhirhiẹ omọkpokpọ aye se rhẹ imwofẹn. Baibol na o jerẹ ọwan rhe taghene, “omẹsasa oborẹ orhomurun.” (1 Timothy 4:8) Roro kpahen irorẹdjẹ enana:

•   Omẹsasa ọ lẹrhuọ sasa. Wa rha sasoma, ọ lẹrhẹ aphẹrhiẹn na dabu wian, rọ lẹrhẹ oma merhuọn, oma na nọ ji sasa. Omẹsasa ọ lẹrhẹ oma merhen ihworho ezẹko.

   “Mi rha ya zorhẹ urhiọke, ọ lẹrhe mẹ dabu riamerhen ẹdẹ na. Orhẹzẹ ọ lẹrhẹ oma dabu merhen mẹ.”—Regina

•   Omẹsasa ọ lẹrhẹ omẹhaphia ọnọ rhomẹrhọ. Omẹsasa ro serhọ ovwan, ọnọ ha userhumu wẹn vwo omẹgbanhon rhọ, dabu sasa ọrẹ ugboma, ọnọ ji lẹrhuọ vwo uduefigbere rhọ.

   “Oma ọmerhen mẹ ọke mia sasa iriẹn igbanbọ mẹ, ẹgbukpe rọ vrẹnren na, mi vwa sabu ruie-e. Oma ọ merhen mẹ taghene mia sabu hẹrote ugboma mẹ.”—Olivia.

•   Wa rha sasoma, ọ lẹrhuọ tọ. Wa rha sasoma, ọ lẹrhẹ iriẹn oma na, ọmudu na, ọrhẹ eghọn sansan uvuẹn oma na dabu wian. Omẹsasa ọnọ ji lẹrhẹ ohworho vabọ emiamo rọ hobọte ọmudu na, ro rhiẹ emiamo ro kpe ehworhare ọrhẹ emẹse.

   “Arha sasoma ọke ephian, ne djephia rẹn Ọmemama ọwan taghene e vwo ẹguọlọ kpahen ugboma rọ yẹrẹ ọwan.”—Jessica.

 Oborẹ ọ mai ghanren: Ene vwo omọkpokpọ orhianẹ a sasoma vwana, ana ji mẹrẹn erere erọrọ obaro na. Ọgbọtọ owu re se i Tonya nọ tare taghene, “Wu vwa samọ ta taghene, ‘mi rheri, manẹ mi vwa ya sasoma-a.’” Nọ ji habaye, “Mi rhe fi ebẹnbẹn mẹ rhẹ okokọ jeghwai sasoma, ọ vwọ rhọ lẹrhe mẹ vioja-a.”

 O vwo ekwakwa buebun ra sabu suiẹ:

•   O vwo osa ra kwa wẹ-ẹn. “Ihworho buebun e roro taghene aye i gbanhonma omamọ ọke aye e ji rhiẹ iphuphẹn. Ọ bẹn ra sabu roro kpahen ọke re ne kpomu. Ne roro taghene ihworho ri kpako ne ọvo, ya dẹrughwaroghwẹ emiamo.”—Sophia.

•   O vwo ọke-e. “Fọkiẹ ẹkwaphiẹrhotọre mẹ ro kenkenrin, ọke mi na sabu riẹ omamọ emaren ji dabu merhẹn ọvo yi mi vwori, ọrẹn, ọ bẹn mia sabu ya sasoma ọke ephian.”—Clarissa.

•   We vwo igho wu na kwosa uvuẹn ekete ra sasoma-a. “Igho buebun ya kwa uvuẹn ekete ra sasoma, wa kwosa vwẹre ne wu ki riẹ avwaye!”—Gina.

 Oborẹ ene roro kpahen:

 Me yẹ ọgbanrhọ wu vwori rọ vwọ lẹrhuọ sasoma? A guọlọ omẹdamu ne wu ki sabu fikparobọ, ọrẹn, wu na mẹrẹn erere orho ru.

 Irorẹdjẹ ezẹko na:

•   Wu vwa hẹroso ohworho vwẹre wu ki sasoma-a.—Galatians 6:5.

•   Kẹnoma rẹn oborẹ ọnọ da obọ ji. (Ecclesiastes 11:4) Jerẹ udje, wu vi riẹ ekete ra kwa igho rhọ sasoma vwẹre, ne wu ki sasoma-a. Fiomarhọ iruẹn rọ merhuọn oma, jeghwai rhe ruie ọke ephian.

•   Ne wu sabu rhe oborẹ wu ne ruie lele, nọ awọrọ aruẹ omẹsasa rẹ aye i fiomarhọ.—Proverbs 20:18.

•   Vwo omamọ ẹkwaphiẹrhotọre wu na nyamwu. Ya oborẹ wu sabu nyamwu rhotọre no rho mwuo fiomarhọ omẹsasa.—Proverbs 21:5.

•   Guọlọ ohworho wu ne lele ya sasoma. Ọro “leluo ya sasoma” ọnọ ha userhumu wẹn, jeghwai lẹrhuọ nyamwu ẹkwaphiẹrhotọre ọnọ.—Ecclesiastes 4:9, 10.

•   Fiẹrorhọ oborẹ ọnọ sabu da obọ ji, wu vwe fiobọrhotọre udabọ ekwakwa erana-a.—Proverbs 24:10.

 Baibol na ọ ha urhebro rẹn ehworhare ọrhẹ emẹse nẹ aye i “vwo omamọ iruemru.” (1 Timothy 3:2, 11) Omarana, jenẹ omẹsasa ọnọ o serhọ ovwan. Ihworho re fiomarhọ irueruo ezẹko vrẹn oborẹ a guọlọre, a dẹrughwaroghwẹ ebẹnbẹn ezẹko. “Igbanbọ ohworho ọrhọ do vrẹn ovwan, ọvwọ lẹrhiẹ vwo erhumu-u,” omaran ọgbọtọ owu re se i Julia ọ tare.

 Omarana, kẹnoma rẹn ‘urhebro ri na lẹrhuọ fiomarhọ omẹsasa phan.’ Aruẹ urhebro erana ina sabu suẹ ẹkuọn wẹn, jeghwai lẹrhuọ ja tẹnrovi “ekwakwa ri mai ghanren” uvuẹn akpenyerẹn ọnọ.—Philippians 1:10.

 Habaye, ekwakwa re ruru ni ha urhebro wẹn rha sasoma, ina sabu lẹrhẹ ẹhọn seriotọre. Ọgbọtọ owu re se i Vera nọ tare: “Egbọtọ buebun a sẹrorẹ ifoto ihworho rẹ aye i guọlọ họhọ, aye ne nẹ ifoto enana nẹ aye i sabu fiomarhọ omẹsasa rhọ. Ọrẹn, obẹtaye, aye na ha oma aye vwanvwọn ihworho erana, ọnana nọ lẹrhẹ ẹhẹn aye seriotọre. Orhomurun wu rhe bru ẹkẹ te oma, ukperẹ wu na kpomavi rẹn omẹhaphia ọnọ ọvo.”