Dolphin a ha edon sansan phia, orho ru aye na kerhọ edon ro no bru aye rhe neneyo aye i sabu rhe ekete aye ina nya jeghwai rhe oborẹ ọ phia uvuẹn ekete aye i havwọ. Irhuen i Dolphin re se (Tursiops truncatus,) yọ ha userhumu riẹn sabu ha edon enana phia, fọkiẹ ọnana, itu isayẹnsi ne ruẹ ekwakwa itẹknọlọji ra na sabu ha rhon edon uvuẹn ame, nẹ aye i sabu haye yono kpahen ekwakwa rẹ itẹknọlọji ri havwiẹ vwana ina ja sabu ru phia.

 Roro kpahen ọnana: Ona i dolphin o rhon jeghwai guọlọ emru nyoma edon yi, yọ sa ye erhumu sabu guọlọ irherin ri tiomanu uvuẹn obotọre eyẹn uvuẹn urhie ọduado, ọ ji lẹrhiẹ rhe ovẹnẹ rọ ha uvwre erherin ọrhẹ atita. Ọgba irherhe owu re se Keith Brown ro yono kpahen i dolphin uvuẹn Heriot-Watt University, Edinburgh, Scotland ọ tare taghene erherin ọnana ọ ji sabu “rhe ovẹnẹ rọ ha uvwre ame sansan ra sẹroriẹ rhẹ ekete, ọ ji sabu rhe ọrhen ọfugbo nẹ ugbo oseseri rọ vrẹn isinhanghwẹ 32.” Itu isayẹnsi i vwo omwemẹ aye ine ruẹ ekwakwa ri vwo aruẹ omẹgbanhon enana.

 Egba irherhe i dabu vwo oniso kpahen ona erherin ọnana rọ ha edon phia jeghwai kerhọ edon, aye ni ji damoma aye ina hẹrokelie. Obẹtaye, aye ni ruẹ oborẹ ọ sabu don phia rọ họheriẹ rọ ji sabu rhon edon uvuẹn ame, aye ni firie rhẹ uko ro seri ghwẹ isinhanghwẹ 3. Aye ni ha emru ọnana ba owọ rọ ghwa obotọrẹ ame, aye i rurie nẹ ọye ọvo o ni oborẹ ọ ha otọre urhie oduado so, jeghwai guọlọ oborẹ a tọn rhotọre jerẹ iwaya ọrhẹ ipaipi, o vwo tiẹkẹrẹ aye vwẹre ọ ki dabu rhe oborẹ aye i havwọ-ọ. Ihworho ri ruẹ imẹshini ọnana i mẹrẹnvwrurhe taghene ikọpini eduado re ruẹ ipẹtro ina sabu haye ruiruo. Ona ọnana ri dolphin o vwori na, ọnọ sabu ruẹ iyẹnrẹn rẹ imẹshini re ru họhiẹ na ọ haphia rhomurhọ, rọ nọ ha userhumu rẹn ewena fi ekwakwa aye rhẹ ekete ro serhọ uvuẹn obotọre ame, ji guọlọ oborẹ ọnọ sabu biomie—jerẹ ophiọ rọ ha uvuẹn ekete re sere ipẹtro na—jeghwai guọlọ ekwakwa ri na sabu lẹrhẹ ipẹtro na ja zẹ.

 Me wu rorori? Ona i dolphin o rhon jeghwai guọlọ emru nyoma edon yi na, ọ varhe? Gbinẹ a ma riẹn?