1, 2. (a) “Akeeki” Seexanaa maalfaʼi? (b) Waaqayyotti dhihaachuuf maaltu nu gargaara?

YIHOWAAN ilmaan namootaa isatti dhihaachuuf fedhii akka qabaatan godhee uume. Seexanni garuu akkumasaa, Yihowaan akka nu hin barbaachisne goonee akka yaannu barbaada. Seexanni erga iddoo dhaabaa Eeden keessaatti Hewwaaniin gowwoomsee kaasee, soba kana babalʼisaa jira. (Uma. 3:4-6) Yeroo sanaa kaasee ilmaan namootaa Waaqayyo akka isaan hin barbaachisne yaadaa turaniiru.

² Nuti garuu matumaa kiyyoo Seexanaa keessa galuu hin barbaannu. ‘Akeekisaa maal akka taʼe beekna.’ (2 Qor. 2:11) Seexanni, filannaa dogoggora taʼe akka goonu nu kakaasuudhaan Yihowaarraa nu fageessuuf yaalii godha. Haataʼu malee, akkuma mataduree darberratti ilaalle hojii, bohaartiifi maatii wajjin haala walqabateen filannaa sirrii gochuu ni dandeenya. Matadureen kun teknooloojii, fayyaa, qarshiifi boonuu wajjin haala walqabateen ilaalcha sirrii qabaachuun ‘Waaqayyotti dhiʼaachuuf’ akkamitti akka nu gargaaru ibsa.​—Yaq. 4:8.

3. Teknooloojiin faayidaa argamsiisuu ykn miidhaa geessisuu kan dandaʼu akkamitti akka taʼe ibsi.

³ Meeshaaleen elektirooniksii ammayyaa addunyaa maratti baramaa taʼaniiru. Karaa sirrii taʼeen kan itti fayyadamnu taanaan meeshaaleen kun faayidaa qabu. Faallaa kanaan yoo itti fayyadamne garuu Abbaa keenya isa samiirraa nu fageessuu dandaʼu. Mee kompiitara akka fakkeenyaatti haa ilaallu. Barruun dubbisaa jirtu kun kan qophaaʼeefi kan maxxanfame kompiitaraanidha. Kompiitarri qorannaa gochuuf, namootaa wajjin wal qunnamuufi al tokko tokkommoo ittiin bohaaruuf nu gargaaruu dandaʼa. Haataʼu malee, kompiitarri yeroo keenya hunda nu jalaa fudhachuus ni dandaʼa. Namoonni meeshaa bituufi gurguruurratti ogeessa taʼan, kompiitara haaraa bitachuu akka qaban tooftaadhaan namoota amansiisu. Dargaggeessi tokko gosa kompiitaraa taʼe tokko bitachuuf baayʼee waan hawweef, dhoksaadhaan kaleesaa tokko gurgureera. Aarsaa akkasii kaffaluun baayʼee nama hin gaddisiisuu?

4. Kiristiyaanni tokko kompiitararratti yeroo dheeraa dabarsuu kan dhiise akkamitti?

⁴ Teknooloojiitti karaa sirrii hin taaneen ykn hanga barbaachisuu  ol fayyadamuudhaan hariiroo Yihowaa wajjin qaban dhabuunimmoo aarsaa kana caalaa nama gaddisiisu taʼuu dandaʼa. Kiristiyaanni Joon jedhamuufi umriinsaa waggaa 28 taʼe, “Macaafni Qulqulluun dhimmoota hafuuraatiif ‘yeroo nuuf kenname utuu hin dabarsin akka itti hojjennu’ akka nu gorsu beeka. * Kompiitaraa wajjin haala walqabateen garuu ofuma kootiin diina ofitti taʼa” jedheera. Joon yeroo ammaayyuu baayʼee utuu itti hin beekamin hanga halkan walakkaatti toora Intarneetiirra tura. “Yeroo kanatti dadhabbiin yoo natti dhagaʼameyyuu, karaa intarneetii namaa wajjin kanan wal qunnamu ykn viidiyoowwan gaggabaaboo taʼan kanan ilaalu siʼa taʼu, wantoonni kunimmoo yeroo baayʼee wanta gaarii taʼan kan qabatan miti” jedheera. Joon barsiifata gadhee kanarraa walaba baʼuuf, saʼaatiin inni itti rafu yommuu gaʼu kompiitarrisaa ofumsaatiin akka of cufu godhee sirreesse.​—Efesoon 5:15, 16 dubbisi.

5, 6. (a) Warri ijoolleesaanii ilaalchisee itti gaafatamummaa akkamii qabu? (b) Warri ijoolleensaanii michoota gaarii akka qabaatan gochuu kan dandaʼan akkamitti?

⁵ Warra kan taatan wanta ijoolleen keessan hojjetan hunda toʼachuun barbaachisaa taʼuu baatus, akkaataa isaan kompiitaratti fayyadaman toʼachuun keessan garuu barbaachisaadha. Akkuma isaan isin hin rakkisneef jecha, Intarneetiirratti akka yeroo dabarsan gochuudhaan, ejja, hammeenyaafi gocha hafuurota xuraaʼoo akka ilaalan, akkasumas michooma gadheedhaaf akka saaxilaman hin godhinaa. Isaan hin toʼattan taanaan, ‘Abbayyeefi Harmeen erga na hin dhowwan taʼee, kana ilaaluun dogoggora hin qabu’ jedhanii yaaduu dandaʼu. Warra waan taataniif, umrii waggoota kurnanii keessatti kan argaman dabalatee, ijoollee keessaan hunda wanta Yihowaarraa isaan fageessuu dandaʼurraa isaan eeguun itti gaafatamummaa keessanidha. Bineeldonnillee ijoolleesanii balaarraa ni eegu. Amaaketi tokko wanti tokko ilmoosheerra balaa geessisuuf yoo yaale maal akka gootu yaadaa!​—Hos. 13:8 waliin ilaali.

⁶ Ijoolleen keessan Kiristiyaanota maanguddootaafi dargaggoota fakkeenya taʼanii wajjin akka michooman qophii godhaa. Hunda caalaa ijoollee keessaniif michuu taʼuu kan qabdan isin taʼuu keessan yaadadhaa. Akka isin isaanii wajjin yeroo dabarsitan barbaadu. Kanaaf, waliin taʼuudhaan kolfuu, taphachuu, hojjechuufi ‘Waaqayyotti dhihaachuuf’ yeroo ramadaa. *

7. Hundi keenya fayya buleessa taʼuu kan barbaannu maaliifi?

⁷ “Akkam! Fayyaadhaa?” Jechi baramaa taʼe kun dhugaa beekamaa taʼe tokko kan ibsudha. Addaamiifi Hewwaan, Seexanni Yihowaarraa akka isaan fageessu waan heyyamaniif hundi keenya ni dhukkubsanna. Yommuu dhukkubsannu Yihowaa tajaajiluu waan hin dandeenyeef, dhukkubni kaayyoo Seexanaa galmaan gaʼuuf kan tajaajiludha. Yoo duunemmoo tasumaa Waaqayyoon tajaajiluu hin dandeenyu. (Far. 115:17) Kanaaf, fayyaa buleessa taanee itti fufuuf waan dandeenye hunda akka goonu beekamaadha. * Fayyaafi nageenya obboloota keenyaaf yaaduun keenyas barbaachisaadha.

8, 9. (a) Fayyaa keenyaaf garmalee dhiphachuurraa fagaachuu kan dandeenyu akkamitti? (b) Gammachuu qabaachuun faayidaa akkamii argamsiisa?

 ⁸ Haataʼu malee, fayyaa keenyaaf garmalee dhiphachuurraa fagaachuun keenya barbaachisaadha. Namoonni tokko tokko misiraachoo Mootummaa Waaqayyoo caalaa, nyaata, yaalii fayyaa ykn oomisha tokko tokkoof iddoo guddaa kennaniiru. Namoonni kun warra kaan gargaaraa akka jiran itti dhagaʼamuu dandaʼa. Taʼus, Galma Mootummaattis taʼe walgaʼii gurguddaarratti, walgaʼicha dura ykn booda miʼawwan fayyaadhaaf ykn miidhaginaaf gargaaran haala fedhii warra kaanii kakaasuun dubbachuun sirrii miti. Maaliif?

⁹ Walgaʼiirratti kan argamnu dhimmoota hafuuraarratti mariʼachuufi gammachuu isa gargaarsa hafuura qulqulluutiin argamu argachuufidha. (Gal. 5:22) Yeroo akkasiitti qarshii kaffalchiisaniis taʼe tola, waaʼee fayyaa ykn miʼa tokkoo gorsa kennuun kaayyoo walgaʼii itti dhaqneefirraa yaada keenya hihhiruufi warra kaan gammachuu dhabsiisuu dandaʼa. (Rom. 14:17) Namni tokko fayyaasaa ilaalchisee murtoo mataasaa gochuu qaba. Kana malees, namni dhukkuba hundaaf furmaata kennuu dandaʼu hin jiru. Doktooronni dandeettii guddaa qabanillee, ni dulloomu, ni dhukkubsatu, dhumarrattis ni duʼu. Kana malees, fayyaa keenyaaf garmalee dhiphachuun umrii keenya dheeressuu hin dandaʼu. (Luq. 12:25) Karaa garabiraammoo, “garaan gammadu fayyina namaaf kenna.”​—Fak. 17:22.

10. (a) Amalawwan Yihowaa duratti bareedaa taʼan kamfaʼi? (b) Fayyaa guutuu argachuu kan dandeenyu akkamitti?

¹⁰ Waaʼee miidhagina keenyaa yaaduunis dogoggora miti. Taʼus, mallattoo dullumaa wajjin walqabatee dhufu hunda hambisuuf garmalee dhiphachuun barbaachisaa miti. Mallattoon akkasii gaʼeessa taʼuu, ulfinaafi bareedina keessaa qabaachuu keenya argisiisuu dandaʼa. Fakkeenyaaf Macaafni Qulqulluun, “Harriin gonfoo ulfinaa ti, barri dheeraan gatii qajeelinaa ti” jedha. (Fak. 16:31) Yihowaan kan nu ilaalu akkasitti waan taʼeef, nutis akkasitti of ilaaluu qabna. (1 Phexros 3:3, 4 dubbisi.) Kanaaf, caalaatti miidhaguuf jecha yaalii fayyaa baqaqsanii walʼaanuu barbaachisaa hin taaneefi balaadhaaf nama saaxilu gochuun barbaachisaadhaa? Umriin ykn fayyaan keenya maaliyyuu yoo taʼe, ‘gammachuun Waaqayyo nuuf kennu’ bareedina dhugaa keessa keenyaa maddu nuuf taʼuu dandaʼa. (Nah. 8:10) Fayyaa guutuufi bareedina isa yeroo dargaggummaa argachuu kan dandeenyu addunyaa haaraa keessatti qofadha. (Iyo. 33:25; Isa. 33:24) Hammasitti garuu, haala amma keessa jirrutti akka gaariitti fayyadamuudhaan ogummaafi amantii qabaachuun keenya Yihowaatti dhihaannee jiraachuuf nu gargaara.​—1 Xim. 4:8.

11. Qarshiin kiyyoo taʼuu kan dandaʼu akkamitti?

¹¹ Qarshii qabaachuunis taʼe, daldala sirrii taʼerratti hirmaachuun dogoggora miti. (Lal. 7:12; Luq. 19:12, 13) “Horii jaallachuun” garuu, Yihowaarraa akka nu fageessu beekamaadha. (1 Xim. 6:9, 10) “Yaaddoon biyya lafaa,” fi wantoota jireenyaaf barbaachisaniif garmalee dhiphachuun karaa hafuuraa nu hudhuu dandaʼa. “Gowwoomsaan soorumaa,” jechuunis soorumni, gammachuufi nageenya itti fufiinsa qabu argamsiisa jedhanii karaa dogoggora taʼeen yaaduunis karaa hafuuraa nama hudhuu dandaʼa. (Mat. 13:22) Yesus “eenyu illee” Waaqayyoofi qabeenyaaf ergaan takkaa hojjechuu akka hin dandeenye ibseera.​—Mat. 6:24.

12. Qarshii ilaalchisee kiyyoowwan yeroo harʼaa baramaa taʼan kamfaʼi? Kiyyoo kanarraa fagaachuu kan dandeenyuhoo akkamitti?

¹² Qarshiidhaaf ilaalcha dogoggoraa qabaachuun, gocha dogoggora taʼe raawwachuutti nama geessuu dandaʼa. (Fak. 28:20) Namoonni tokko tokko fedhii salphaatti dafanii qarshii argachuuf qabaniin kakaʼuudhaan, lootarii bitataniiru ykn daldala battalatti nama sooromsa jedhamee yaadamu keessa galaniiru; akkasumas miseensonni gumii daldala akkasiirratti akka hirmaatan kakaasaniiru. Kaanimmoo daldalli taʼe tokko buʼaa guddaa akka argamsiisu godhanii yaaduudhaan gowwoomfamaniiru. Kanaaf, sassanni akka isin dogoggorsu hin heyyaminaa. Ilaalcha gaarii qabaadhaa. Afeerriin isinii dhihaate tokko baayʼee gaarii yoo isinitti fakkaateyyuu, taʼuu dhiisuu dandaʼa.

13. Ilaalchi Yihowaan qarshiidhaaf qabu ilaalcha namoonni biyya lafaa qabanirraa adda kan taʼe akkamitti?

 ¹³ “Mootummaa Waaqayyoo fi qajeelummaa isaa” yommuu dursinu, Yihowaan carraaqqii nuyi madaallii keenya eeguudhaan wanta jireenyaaf barbaachisu argachuuf goonu nuu eebbisa. (Mat. 6:33; Efe. 4:28) Yihowaan humna keenyaa ol hojjechuudhaan kan kaʼe utuu walgaʼiirra jirruu akka rafnu ykn Galma Mootummaa keessa utuu jirruu waaʼee qarshii akka yaaddofnu hin barbaadu. Namoonni biyyaa lafaa hedduun, yaaddoorraa walaba taʼuufi yeroo dulloomanitti tasgabbiidhaan jiraachuuf nu gargaara jedhanii waan yaadaniif qarshii argachuurratti xiyyeeffatu. Siʼa baayʼee ijoolleensaanii qabeenya horachuuf galma akka baafatan jajjabeessu. Yesus, yaada akkasii qabaachuun sirrii akka hin taane ibseera. (Luqaas 12:15-21 dubbisi.) Kun Gehaaz isa utuu sassataan qabeenya sassaabbatuu Yihowaa duratti fudhatama argatee itti fufuuf yaale nu yaadachiisa.​—2 Mot. 5:20-27.

14, 15. Jireenya tasgabbii qabu jiraachuuf qarshiitti amanamuu kan hin qabne maaliifi? Fakkeenyaan ibsi.

¹⁴ Joobiroonni tokko tokko, qurxummii guddaa humnasaaniitii ol taʼe fudhatanii deemuuf utuu itti rarraʼanii galaana keessa akka lixan gabaafameera. Kiristiyaana tokkorra haalli akkasii gaʼuu dandaʼaa? Jaarsi gumii Aleeksi jedhamu, “Nama baayʼee waa qusachuu jaallatun ture. Shaampoo hedduu qodaasaa keessaa yoon buuse gartokkoosaa qodichattan deebisa” jechuudhaan ibseera. Taʼus, Aleeksi yeroo dhihoo keessatti hojiisaa dhiisee qajeelchaa taʼuuf yaaduudhaan daldala aksiyoonii keessa seene. Akkasumas afeerrii garaagaraa isaa dhihaatuufi gabaa ilaalchisee gabaasa dhihaatu caalaatti qorachuurratti xiyyeeffate. Qarshii kuufateefi liqiidhaan argatetti fayyadamuudhaan, aksiyoonii ogeessonni daldalaa yeroo gabaabaa keessatti buʼaa guddaa akka argamsiisu dubbatan bitate. Haataʼu malee, akka inni yaade utuu hin taʼin, gatiin aksiyoonii sanaa baayʼee gad buʼe. Aleeksi, “Qarshiikoo deebisee argachuuf murteesseen ture. Aksiyoonii kana gurguruu dhiisee xinnoo yoon turse gatiinsaa dabaluu dandaʼa jedhee yaadeen ture” jedheera.

¹⁵ Aleeksi jiʼoota hedduuf waaʼee kanaa malee waan biraa hin yaadu ture. Waaʼee hafuuraarratti xiyyeeffachuu kan dadhabe siʼa taʼu, hirriballee dhabeera. Gatiin aksiyoonichaa garuu deebiʼee hin daballe. Aleeksi qarshii kuufate kan dhabe siʼa taʼu, manasaas gurgureera. Aleeksi, “Maatiinkoo dhiphina guddaa keessa akka galun godhe” jedheera. Taʼus barumsa guddaa tokko argateera. “Amma, namni biyya lafaa isa Seexanni bulchutti amanamu garmalee abdii akka kutatu bareera” jedheera. (Fak. 11:28) Dhugumayyuu, qarshii kuusanne, daldala keenya ykn dandeettii qarshii argachuuf qabnutti amanamuun, Seexana isa “waaqayyicha bara siʼanaa” taʼetti amanamuu wajjin tokkodha. (2 Qor. 4:4; 1 Xim. 6:17) Aleeksi sana booda “wangeelaaf jedhee” jireenya salphaa jiraachuu jalqabeera. Akkas gochuunsaa inniifi maatiinsaa gammachuu akka argataniifi caalaatti Yihowaatti akka dhihaatan akka isaan gargaare hubachuu dandeenya.​—Maarqos 10:29, 30 dubbisi.

16. Karaa sirrii taʼeen boonuun, karaa dogoggora taʼeen boonuurraa adda kan taʼe akkamitti?

¹⁶ Wantoota sirrii taʼanitti boonuun gaarii taʼuu dandaʼa. Fakkeenyaaf, Dhugaa Baatota Yihowaa taʼuu keenyatti boonuun keenya sirriidha. (Er. 9:24) Ofii keenyaaf kabaja qabaachuun, murtoo gaarii gochuufi wantoota dogoggora taʼan raawwachuurraa fagaachuuf nu gargaaruu dandaʼa. Haataʼu malee, ilaalcha keenyaaf ykn iddoo qabnuuf xiyyeeffannaa guddaa kennuun Yihowaarraa nu fageessuu dandaʼa.​—Far. 138:6; Rom. 12:3.

17, 18. (a) Gad of deebisuufi boonuu wajjin haala walqabateen namoota Macaafa Qulqulluu keessatti ibsaman caqasi. (b) Obboleessi tokko boonuun Yihowaarraa akka isa hin fageessine kan godhe akkamitti?

¹⁷ Macaafni Qulqulluun boonuufi gad of deebisuu ilaalchisee namoota fakkeenya taʼan qabateera. Daawit Mootichi gad of deebisuudhaan qajeelfama Yihowaa kan barbaade siʼa taʼu, Innis isa eebbiseera. (Far. 131:1-3) Faallaa kanaatiin, Nebukadnezaariifi Belshaazaar Mootota garmalee boonan waan taʼaniif Yihowaan akka isaan gad of deebisan godheera. (Dan. 4:30-37; 5:22, 23) Yeroo harʼaas haalawwan amala gad of deebisuu qabaachuufi dhiisuu keenya qoran uumamuu dandaʼu. Raayaan inni umriinsaa 32 taʼeefi tajaajilaa gumii taʼe gara gumii garabiraatti jijjiirame. Raayaan, “Yeruma sana jaarsa na godhu jedhee yaadee kanan ture taʼus, utuun  jaarsa hin taʼin waggaa hedduutu darbe” jechuudhaan dubbateera. Raayaan jaarsoliin kabaja isaaf malu akka isa dhowwatan yaaduudhaan aareeraa? Boonuun, Yihowaafi sabasaarraa akka isa fageessu gochuudhaaan walgaʼiirratti argamuu dhiiseeraa? Utuu si taʼee maal goota turte?

¹⁸ Raayaan, “Wanta tokko yeroo eeganitti argachuu dhabuu ilaalchisee yaada barreeffamoota keenyarra jiru hunda nan dubbise” jedheera. (Fak. 13:12) “Obsaafi gad of deebisuun akka na barbaachisu hubachuun jalqabe. Yihowaan akka na leenjisu gochuun na barbaachisee ture.” Raayaan ofiisaarratti utuu hin taʼin, namoota gumii keessa jiraniifi tajaajilarratti argaturratti xiyyeeffachuu jalqabe. Utuma hin turin, namoota Macaafa Qulqulluu qayyabachuudhaan guddina argisiisan hedduu gargaaruu jalqabe. Raayaan, “Waggaa tokkoofi walakkaa booda jaarsa taʼee muudamuunkoo waanan hin yaadne ture. Tajaajila kootti baayʼee waanan gammaduuf waaʼee jaarsa taʼuu yaaduu dhiiseen ture” jedheera.​—Faarfannaa 37:3, 4 dubbisi.

19, 20. (a) Wantoonni gaariinillee Yihowaarraa akka nu hin fageessine gochuu kan dandeenyu akkamitti? (b) Fakkeenya namoota Yihowaatti dhihaachuudhaan jiraatan kamfaa hordofuu dandeenya?

¹⁹ Wantoonni mataduree kana keessattis taʼe isa darberratti baranne, jireenya keenya keessatti yeroo itti nu barbaachisan qabu. Tajaajiltoota Yihowaa taʼuu keenyatti ni boonna. Maatii gammachuu qabuufi fayyaa gaarii qabaachuun, kennaawwan gurguddaa Yihowaan nuu kenne keessaa tokkodha. Hojiifi qarshiin wantoota nu barbaachisan argachuuf akka nu gargaaran beekna. Bohaartiin akka nu haaromsu, buʼaawwan teknooloojiis faayidaa akka qaban beekna. Haataʼu malee, wantoota kana keessaa kamiiniyyuu yeroo sirrii hin taanetti, akkasumas hanga barbaachisaa taʼee ol ykn karaa waaqeffannaa keenya jeequun hordofuun Yihowaarraa nu fageessuu dandaʼa.

²⁰ Seexanni haalli akkasii akka nurra gaʼu kan barbaadu taʼuunsaa beekamaadha. Taʼus balaan akkasii nurras taʼe maatii keenyarra akka hin geenye gochuu ni dandeenya. (Fak. 22:3) Yihowaatti dhihaadhaa jiraadhaa. Gama kanaan namoonni Macaafa Qulqulluu keessatti caqasamaniifi fakkeenyisaanii barumsa nuu taʼu hedduun jiru. Henokiifi Nohi ‘karaa Waaqayyoorra deddeebiʼuudhaan’ jiraataniiru. (Uma. 5:22; 6:9) Museen, “Isa ijaan hin argamne akka waan arguutti” ilaaleera. (Ibr. 11:27) Yesus, yeroo hunda wanta Abbaasaa isa samii gammachiisu waan raawwatuuf, deggersa Waaqayyoo qaba ture. (Yoh. 8:29) Fakkeenyota akkasii hordofaa. “Yeroo hundumaa gammadaa! Kadhata keessan ittuma fufaa malee hin dhiisinaa! Waan hundumaatti Waaqayyoon galateeffadhaa!” (1 Tas. 5:16-18) Wanti kamiyyuu Yihowaarraa akka isin fageessu hin heyyaminaa!