Сӕйраг ӕрмӕгмӕ рахиз

Сӕргӕндтӕм рахиз

Мӕлӕты фӕстӕ цард ис?

Мӕлӕты фӕстӕ цард ис?

Мӕлӕты фӕстӕ цард ис?

«Бӕлас куы ракалой, уӕддӕр ын ис ногӕй сырӕзыны ныфс... Адӕймаг куы амӕла, уӕд ма ногӕй цӕрдзӕн?» МОИСЕЙ, РАГОН ПЕХУЫМПАР

1—3. Адӕмӕн сӕ зӕрдиӕгтӕй исчи куы амӕлы, уӕд сӕхи цӕмӕй фӕфидар кӕнынц?

 НЬЮ-ЙОРЧЫ, ӕмбӕстагон панихидӕйы агъуысты, хӕлӕрттӕ ӕмӕ хӕстӕджытӕ ӕнӕдзургӕйӕ кӕрӕдзийы фӕдыл цӕуынц гом марды чырыны иувӕрсты. Сӕ цӕстӕнгас у 17-аздзыд лӕппуйы буармӕ. Йӕ скъолайы хӕлӕрттӕ йӕ тыххӕй базыдтой. Химиотерапийӕйы фӕстӕ йӕ сӕры хъуынтӕ азгъӕлдысты; ракӕй тынг смӕллӕг. Уый сӕ хӕлар у ӕцӕгдӕр? Цалдӕр къуырийы размӕ дӕр ма уыд хъаруджын, цардӕфсӕст — уыдис ӕм бирӕ фӕндтӕ ӕмӕ фарстытӕ! Лӕппуйы зӕрдӕрыст мад йӕхи фидар кӕны, йӕ фырт кӕмдӕр дарддӕр кӕй цӕры, уыцы хъуыдыйӕ. Цӕуыл ӕй сахуыр кодтой, уый цӕссыгкалгӕйӕ, фӕлхат кӕны: «Ныр Томми нал хъизӕмар кӕны. Хуыцауы бафӕндыд, цӕмӕй Томми уӕларвыл йемӕ уа».

2 Нью-Йоркӕй 11 000 километры дарддӕр Джамнагары (Инди) та, 58-аздзыд бизнесмены ӕртӕ фырты ’ххуыс кӕнынц сӕ фыды мард ныгӕнӕн артыл басудзынмӕ бацӕттӕ кӕнынӕн. Сӕумӕрайсом хуры скастимӕ, суджы лыггӕгтӕ цырагъӕй ссудзгӕйӕ ӕмӕ йӕ фыды ӕдзард буарыл алыхуызон хӕрздӕфгӕнаг буаргъӕдтӕ ӕмӕ буд уадзгӕйӕ, хистӕр фырт райдыдта кремаци кӕнын. Судзгӕ суджы лыггӕгты къӕрц-къӕрцмӕ брахман [нывондхӕссӕг] санскриты ӕвзагыл цалдӕр хатт сфӕлхат кодта мантрӕтӕ, кӕцытӕн сӕ хъуыды у ахӕм: «Уадз ӕнустӕм ӕнӕмӕлгӕ уд дарддӕр дӕр тырнӕд уӕлдӕр реалондзинадимӕ сиу уӕвынмӕ».

3 Кремацимӕ кӕсгӕйӕ, ӕртӕ ӕфсымӕрӕй алкӕмӕдӕр сӕвзӕрд уыцы иу фарст: «Ӕз мӕлӕты фӕстӕ цардыл ӕууӕдын?» Дунейы алы бӕстӕты кӕй ахуыр кодтой, уымӕ гӕсгӕ сӕ алчидӕр йӕхирдыгонау дзуапп кӕны уыцы фарстӕн. Кӕстӕры фидарӕй уырны, йӕ зынаргъ фыды уд царды уӕлдӕр ӕмвӕзмӕ схизгӕйӕ, ӕндӕр буар кӕй райста. Астӕуккаг фырты уырны, мӕрдтӕ, фынӕй адӕймагау кӕй ницы ӕнкъарынц. Хистӕр ӕфсымӕр та архайы мӕлӕтӕй аирвӕзӕн кӕй нӕй, ууыл сразы уӕвыныл, уымӕн ӕмӕ йӕ хъуыдымӕ гӕсгӕ, мӕлӕты фӕстӕ цы ’рцӕуы, уый ничи зоны.

Иу фарст, фӕлӕ бирӕ дзуаппытӕ

4. Адӕймагады рагӕй-ӕрӕгмӕ цавӕр фарст тыхсын кӕны?

4 Мӕлӕты фӕстӕ цард ис? Ацы фарст миназты дӕргъы тыхсын кӕны адӕймагады. «Теологтӕ йын сӕхӕдӕг дӕр нӕ зонынц бӕрӕг дзуапп»,— загъта католикон теолог Ганс Кюнг. Ацы фарст ӕнусты дӕргъы алы ӕхсӕнады адӕмы дӕр тыхсын кодта, ӕмӕ бирӕ алыхуызон хъуыдытӕ ис уый тыххӕй.

5—8. Мӕлӕты фӕстӕ царды тыххӕй алыхуызон динтӕ цӕуыл ахуыр кӕнынц?

5 Сӕхи чырыстӕттыл чи нымайы, уыдонӕй бирӕты уырны дзӕнӕт ӕмӕ зындон кӕй ис, уый. Индусты та уырны уды ахызты ахуырад. Пысылмӕтты цӕстӕнгас ӕмбарынгӕнгӕйӕ, пысылмон дины центры ӕххуысгӕнӕг Амир Муави дзуры: «Мах уырны, мӕлӕты фӕстӕ тӕрхоны бон кӕй ралӕууы, кӕцыйы амӕлджытӕ ӕрлӕууынц Хуыцауы, Аллахы раз, ӕмӕ уый вӕййы, тӕрхоны раз ӕрлӕууынау». Пысылмӕтты уырны, Аллах кӕй ӕвзары, йӕ царды дӕргъы чи цы хъуыддӕгтӕ арӕзта, ӕмӕ уый фӕстӕ иуты кӕй арвиты дзӕнӕтмӕ, иннӕты та — судзгӕ зындонмӕ.

6 Шри-Ланкайы буддисттӕ ӕмӕ католиктӕм ахӕм ӕгъдау ис, ӕмӕ хӕдзары бинонтӕй исчи куы амӕлы, уӕд дуӕрттӕ ӕмӕ рудзгуытӕ уӕрӕх байгом кӕнынц. Ссудзынц зетийӕ рухсгӕнӕн, марды чырын та, марды къӕхтӕ дуарырдӕм куыд уой, афтӕ сӕвӕрынц. Уыдоны уырны, уыцы хъуыддӕгты фӕрцы амӕлӕджы тыхӕн, кӕнӕ удӕн ӕнцондӕр кӕй уыдзӕн хӕдзарӕй рацӕуын.

7 Ныгуылӕн Австралийы университеты зонадон кусӕг Рональд Бернты ныхӕстӕм гӕсгӕ, Австралийы бынӕттон цӕрджыты уырны, «адӕймаджы уд ӕнӕмӕлгӕ кӕй у». Африкӕйы иуӕй-иу знӕмты уырны, мӕлӕты фӕстӕ хуымӕтӕг адӕм ӕндӕргтӕ кӕй свӕййынц, зындгонд адӕймӕгтӕ та — се знӕмы ӕнӕуынгӕ разамонджытау кӕмӕн кад кӕнынц ӕмӕ кӕмӕ кувынц, уыцы хӕрзаудӕнгӕнӕг удтӕ.

8 Иуӕй-иу бӕстӕты, уды тыххӕй адӕмы хъуыдытӕ бындуриуӕг кӕнынц бынӕттон ӕгъдӕуттӕ ӕмӕ чырыстон дин кӕй хонынц, уый уырнындзинӕдтыл. Цӕвиттонӕн, Ныгуылӕн Африкӕйы католиктӕ ӕмӕ протестанттӕм ахӕм ӕгъдау ис, ӕмӕ хӕдзары бинонтӕй исчи куы амӕлы, уӕд кӕсӕнтӕ сӕхгӕнынц, цӕмӕй дзы ӕнӕнхъӕлӕджы амӕлӕджы уд ма феной. Сӕ зӕрдиаг адӕймаджы мӕлӕтӕй 40 боны фӕстӕ та хӕстӕджытӕ ӕмӕ хӕлӕрттӕ фӕнысан кӕнынц йӕ уды ацыд уӕларвмӕ.

Сӕйраг ӕмхуызондзинад

9, 10. Цавӕр сӕйраг ӕмбарынады иу кӕнынц динтӕн сӕ фылдӕр?

9 Адӕмӕн се ’гъдӕуттӕ ӕмӕ уырнындзинӕдтӕ куыд алыхуызон сты, афтӕ алыхуызон сты сӕ хъуыдытӕ дӕр, адӕймагыл мӕлӕты фӕстӕ цы ’рцӕуы, уый тыххӕй. Фӕлӕ уӕддӕр динтӕн сӕ фылдӕр иу кӕнынц иу сӕйраг ӕмбарынады: адӕймаджы мидӕг уӕвы цыдӕр — кӕнӕ уд, кӕнӕ ӕндӕрг — уый у ӕнӕмӕлгӕ ӕмӕ мӕлӕты фӕстӕ дарддӕр цӕры.

10 Чырыстон дунейы мингай динтӕ ӕмӕ сектӕтӕй, зӕгъӕн ис, алкӕцы дӕр ахуыр кӕны ӕнӕмӕлгӕ удыл. Уыцы ахуырад официалон у иудаизмы дӕр. Раст ууыл бындуриуӕг кӕны индуизмы сӕйраг, уды ахызты ахуырад дӕр. Пысылмӕтты уырны, уд буаримӕ иумӕ кӕй сӕвзӕры, фӕлӕ буар куы амӕлы, уӕддӕр цӕргӕйӕ кӕй баззайы. Уыцы темӕ фӕлхат цӕуы иннӕ динты ахуырӕдты дӕр, зӕгъӕм, африкӕйаг анимизмы, синтоизмы ӕмӕ буддизмы.

11. Ӕнӕмӕлгӕ уды тыххӕй цы хъуыды кӕнынц иуӕй-иу хъуыдыгӕнджытӕ?

11 Иннӕтӕ та нымайынц, цард мӕлӕтимӕ кӕй фӕвӕййы. Ахӕм адӕммӕ раст нӕ кӕсы, адӕймаджы зонд ӕмӕ ӕнкъарӕнтӕ цавӕрдӕр ӕгоймаг, ӕндӕргон уды дарддӕр кӕй фӕцӕрынц, уыцы хъуыды. XX ӕнусы испайнаг фыссӕг ӕмӕ философ Мигель де Унамуно афтӕ фыста: «Цӕмӕй ӕнӕмӕлгӕ удыл баууӕндай, уый тыххӕй дӕ хъуамӕ фӕнда ууыл баууӕндын, фӕлӕ дӕ афтӕ тынг хъуамӕ фӕнда, ӕмӕ дӕм дӕ зонды хъӕлӕс мауал хъуыса». Ӕнӕмӕлгӕ уды ӕмбарынад чи иуварс кодта, уыдоны ’хсӕн уыд ахӕм рагон зынгӕ философтӕ, куыд Аристотель ӕмӕ Эпикур, афтӕ ма дохтыр Гиппократ, шотландиаг философ Дейвид Юм, арабаг философ Ибн Рушд ӕмӕ хӕдбар Индийы фыццаг премьер-министр Джавахарлал Неру.

12, 13. Ӕнӕмӕлгӕ уды ахуырады тыххӕй цавӕр ахсджиаг фарстытӕ ’взӕры?

12 Уӕдӕ нын ӕцӕг ис ӕнӕмӕлгӕ уд? Ӕмӕ кӕд уд ӕцӕгӕй ӕнӕмӕлгӕ нӕу, уӕд уыцы мӕнг ахуырад нырыккон динтӕн сӕ фылдӕр куыд райстой? Кӕцӕй равзӕрд? Ӕмӕ кӕд мӕлӕтимӕ уд ӕцӕгӕй йӕ уӕвынадӕй банцайы, уӕд амӕлджытӕн цавӕр ныфс ис?

13 Нӕ бон у ацы фарстытӕн раст ӕмӕ райсинаг дзуаппытӕ ссарын? О! Ацы фарстытӕн дӕр ӕмӕ ма ӕндӕр фарстытӕн дӕр дзуапп лӕвӕрд цӕудзӕн иннӕ фӕрстыл. Фыццаг уал базонӕм, куыд фӕзынд ӕнӕмӕлгӕ уды ахуырад.

[Фарстатӕ ахуыр кӕнынӕн]