1. ¿Te ma gä pädihu̱ ha nunä ntheke?

PO GATꞌHO rä Xiꞌmhai yä miyontho yä jäꞌi pädi näꞌä rä sadi rä thuhu rä padrenuestro. Rä Hesu bi mängä nunä rä sadi pa bi ꞌñuti nuꞌu̱ yä de̱ni hanja di debe dä nzofo Äjuä. Ha nunä ntheke ma gä pädihu̱ te bi yꞌadi rä Hesu ha nunä sadi, ꞌne por hanja xa mähyoni gä pädihu̱ te ri bo̱ni nunä sadi.

2. ¿Ndaꞌu̱ nuꞌu̱ hñuu yä tꞌo̱tꞌe bi ꞌñutkägihu̱ rä Hesu gä adihu̱ ha mä sadihu̱?

² Rä Hesu bi ꞌñenä: «Nuꞌähu̱ pe̱ꞌtsi te gi jahu̱ ri sadihu̱ njaua: “Mä Zi Dadaꞌihe gi ꞌmu̱i mähetsꞌi, hyopi drä nsunda [o dä tꞌaxki] ri thuhu. Hyopi dä ehe ri Tsꞌu̱tꞌhui. Hyopi dä tꞌo̱tꞌe ri bolunta ngu mähetsꞌi, ꞌnehe ha rä xiꞌmhai”» (hñeti Mateo 6:9-13, TNM). ¿Por hanja rä Hesu bi ꞌñutkägihu̱ gä adihu̱ nuya hñuu yä tꞌo̱tꞌe? (Hyandi rä nota 20, «Rä padrenuestro»).

3. ¿Te ma gä pädihu̱ de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä?

³ Ya dä pädihu̱ ge Äjuä rä thuhu Jeoba, ꞌne näꞌä ma dä me̱fi ko yä jäꞌi ꞌne ko rä Xiꞌmhai. Pe, ¿te bi ne bi mää rä Hesu ora bi ꞌñenä «hyopi dä ehe ri Tsꞌu̱tꞌhui»? Ma gä pädihu̱ te me̱ꞌä rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä, te ma dä me̱fi ꞌne hanja nunä Tsꞌu̱tꞌhui ma dä nsundabi rä thuhu Äjuä.

4. ¿Te me̱ꞌä rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ꞌne toꞌo xä thutsꞌi de gä Rey?

⁴ Rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä, geꞌä nꞌa rä gobiernu xpä hñutsꞌi Jeoba ha mähetsꞌi. Jeoba bi huahnise̱ rä Hesu pa go dä  Nrey ꞌne dä mända ha nunä Tsꞌu̱tꞌhui. Rä Biblia enä ge rä Hesu «go geꞌä rä dängä Ndä de gatꞌho yä ndä, ꞌne go geꞌä rä Hmuu de gatꞌho yä hmuu» (1 Timoteo 6:15). Xti mända rä Hesu, ma dä yꞌo̱tꞌe näꞌä xä ñho ngeꞌä näꞌä mänꞌa pe̱ꞌtsi ndunthi rä tsꞌe̱di ke gatꞌho nuꞌu̱ yä gobiernu ꞌmu̱kua ha rä Xiꞌmhai.

5. ¿Dende habu̱ ma dä mända rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä?

⁵ Mi nuhu rä Hesu de rä du, bi ñꞌoua ha rä Xiꞌmhai po 40 yä pa ꞌnepu̱ bi mengi ha mähetsꞌi. Mꞌe̱fa rä Zi Dada Jeoba bi hñutsꞌi ngu nꞌa rä Rey (Hechos 2:33). Hänge dende mähetsꞌi, rä Hesu go geꞌä rä Gobernante de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ꞌne ma dä mända ha gatꞌho rä Xiꞌmhai (Apocalipsis 11:15). Rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ꞌnehe tꞌembäbi nꞌa rä Tsꞌu̱tꞌhui de mähetsꞌi (2 Timoteo 4:18).

6, 7. ¿Por hanja rä Hesu mänꞌa rä hogä gobernante ke gatꞌho nuꞌu̱ märꞌa yä gobiernu ꞌmu̱kua ha rä Xiꞌmhai?

⁶ Ninꞌa de nuꞌu̱ yä gobiernu ꞌmu̱kua ha rä Xiꞌmhai hindä za dä ñhe̱hui rä Hesu, ngeꞌä rä Hesu näꞌä ma dä mꞌu̱i pa nzäntho ꞌne nunka ma dä du (1 Timoteo 6:16). Hänge näꞌä ma dä me̱fi rä Hesu po gekhu̱, ꞌnehe ma dä dura pa nzäntho.

⁷ Rä Hesu ma dä yꞌo̱tꞌe rä justisia ꞌne ma dä hueki yä jäꞌi. Rä Biblia enä ge rä Hesu «ma dä me̱ꞌtsi rä mäkä tsꞌe̱di Jeoba, ꞌne ma dä matsꞌi pa xa dä mbämhñä, [...] pa dä uni yä hogä tsꞌofo ꞌne pa xa dä nja rä tsꞌe̱di, pa xa dä nja rä mfädi ꞌne pa dä me̱ꞌtsi nꞌa rä hogä ntsu po Jeoba. [...] Hingä ma dä juzga ko ho̱nse̱ näꞌä dä hyandi, nixi ma dä juzga ko ho̱nse̱ näꞌä dä yꞌo̱de. Näꞌä ma dä juzga ko rä justisia nuꞌu̱ yä zi hyoya» (Isaías 11:2-4). ¿Gi hohmä gi pe̱ꞌtsi nꞌa rä gobernante nguꞌä?

8. ¿Hanja di pädihu̱ ge ꞌmu̱i märꞌa toꞌo ma dä matsꞌi rä Hesu dä mända dende mähetsꞌi?

 ⁸ Äjuä ꞌnehe xä huahni rꞌa yä jäꞌi nuꞌu̱ ma dä ma mähetsꞌi pa dä mända ko rä Hesu. Por ejemplo, rä apostol Pablo bi ꞌñembäbi Timoteo: «Mu̱ gä tse̱tihu̱ yä tsꞌo thogi, ꞌnehe ma gä mändahu̱ kongeꞌä» (2 Timoteo 2:12). Pe, ¿hängu nuꞌu̱ yä jäꞌi ma dä mända ko rä Hesu?

9. a) ¿Hängu nuꞌu̱ yä jäꞌi ma dä ma ha mähetsꞌi pa dä mända ko rä Hesu? b) ¿Dende hämꞌu̱ bi mu̱di Jeoba bi huahni nuꞌu̱ yä kristianuꞌu̱?

⁹ Ja ngu ya dä pädihu̱ ha rä ntheke 7 de nunä mfistꞌofo, rä apostol Juan bi hyandi ha nꞌa rä visión ge rä Hesu mi mända ngu nꞌa rä Rey, ꞌne mi ꞌmahni mä 144.000 nuꞌu̱ mi fatsꞌi. ¿Toꞌo nuꞌu̱ yä jäꞌiꞌu̱? Rä apostol Juan bi ꞌñenä ge nuꞌu̱ yä jäꞌiꞌu̱ mi hutsꞌi ha yä de «rä thuhu rä Tꞌu̱kä De̱ti ꞌne rä thuhu Äjuä rä Dada» (hñeti Apocalipsis 14:1). Äjuä bi huahni nuꞌu̱ yä jäꞌiꞌu̱, ngeꞌä go geꞌu̱ di de̱ni rä Hesu o rä «Tꞌu̱kä De̱ti» habu̱ go dä ma (Apocalipsis 14:4). Ora tu nꞌa de nuꞌu̱ 144.000, Äjuä ju̱tsꞌi de rä du pa dä ma ha mähetsꞌi ꞌne dä matsꞌi rä Hesu dä mända «ha rä Xiꞌmhai» (Apocalipsis 5:10). ¿Dende hämꞌu̱ bi mu̱di Jeoba bi huahni nuꞌu̱ 144.000? Dende ha nuꞌu̱ yä pa yä apostol.

10. ¿Por hanja rä Zi Dada Jeoba bi ꞌñudi ge xa di mäkägihu̱ nuꞌmu̱ bi huahni rä Hesu ꞌne nuꞌu̱ 144.000 pa go dä mändagihu̱?

¹⁰ Rä Zi Dada Jeoba bi ꞌñudi ge xa di mäkägihu̱ nuꞌmu̱ bi huahni rä Hesu ꞌne rꞌa yä jäꞌi pa dä mändagihu̱. ¿Por hanja? Ngeꞌä rä Hesu bi mꞌu̱i ngu nꞌa rä jäꞌi ꞌne po rängeꞌä pädi xä ñho nuꞌu̱ yä sufrimiento di thogihu̱. Rä apostol Pablo bi ꞌñenä ge rä Hesu «pe̱skähu̱ rä nthekäte, ngeꞌä ꞌneꞌä bi thogi njabu̱ ngu nuꞌä di thohu̱» (Hebreos 4:15; 5:8). Nuꞌu̱ 144.000 yä jäꞌi xä thahni pa dä mända ko rä Hesu, ꞌnehe xä ze̱ti gatꞌho nuꞌu̱ yä  sufrimiento di pe̱ꞌtsihu̱, xä nto̱xkui yä ñheni ꞌne näꞌä rä pekado di ñꞌoꞌmehu̱. Hänge xti mändaꞌu̱ ko rä Hesu ha mähetsꞌi, nuꞌu̱ ma dä ntiende xä ñho nuꞌu̱ yä xuñha di thogihu̱.

11. ¿Por hanja rä Hesu bi ꞌñuti nuꞌu̱ yä de̱ni dä yꞌadi ha yä sadi ge dä tꞌo̱tꞌe rä bolunta Äjuä ha mähetsꞌi?

¹¹ Rä Hesu bi ꞌñuti yä de̱ni dä yꞌadi ha yä sadi ge dä tꞌo̱tꞌe rä bolunta Äjuä ha mähetsꞌi. ¿Por hanja? Ha rä ntheke 3 de nunä mfistꞌofo dä pädihu̱ ge rä Zithu ꞌne nuꞌu̱ yä u̱xjua bi nju̱tsꞌi kontra Jeoba. Pe rä Zi Dada Jeoba hingä nguntꞌä bä e̱niꞌu̱ de mähetsꞌi. Hänge ha mähetsꞌi hingä gatꞌho mi pe̱päbi rä bolunta rä Zi Dada Jeoba. Ha rä ntheke 10, ma gä pädihu̱ mä nꞌa tu̱i de nuꞌu̱ yä tsꞌo e̱nxe̱ꞌu̱.

12. ¿Ndaꞌu̱ nuꞌu̱ yoho yä tꞌo̱tꞌe mää Apocalipsis 12:10 ge ma xä thogi?

¹² Rä Biblia udi ge tsꞌu̱tho mꞌe̱fa de xä thutsꞌi rä Hesu ngu nꞌa rä Rey ha mähetsꞌi, ma xä ntuhni kontra rä Zithu (hñeti Apocalipsis 12:7-10). Ha Apocalipsis 12:10 no̱ni yoho yä tꞌo̱tꞌe nuꞌu̱ ma xä thogi. Nꞌaa, rä Hesu ma xä mu̱di xä hñudi de gä Rey ha rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä. Yoho, rä Hesu ko nuꞌu̱ yä e̱nxe̱, ma xä yꞌe̱ni de mähetsꞌi rä Zithu ꞌne nuꞌu̱ yä u̱xjua. ¿Gi pädi? ¡Nuya yoho yä tꞌo̱tꞌe ya bi thogi njabu̱!

13. ¿Te bi thogi ha mähetsꞌi mꞌe̱fa de bä tꞌe̱ni rä Zithu ꞌne nuꞌu̱ yä u̱xjua?

¹³ Nuꞌu̱ yä hogä e̱nxe̱ xa bi johya nuꞌmu̱ rä Zithu ꞌne nuꞌu̱ yä u̱xjua bi tꞌe̱ni de mähetsꞌi (Apocalipsis 12:12). Nubye̱ ha mähetsꞌi ya bi ja nꞌa rä mꞌu̱i temäꞌentho, gatꞌho bi ntsitsꞌi xä ñho ꞌne ko rä johya gatꞌho bi pe̱päbi rä bolunta rä Zi Dada Jeoba.

14. ¿Te thogi ha rä Xiꞌmhai dende nuꞌmu̱ bä tꞌe̱ni de mähetsꞌi rä Zithu ꞌne nuꞌu̱ yä u̱xjua?

 ¹⁴ Pe nuua ha rä Xiꞌmhai xi ja ndunthi yä sufrimiento ꞌne yä dumu̱i. ¿Por hanja? Ngeꞌä rä Zithu bä tꞌe̱i pa ha rä Xiꞌmhai ꞌne «xi ja rä kue̱ ngeꞌä pädi ge tsꞌu̱tho yä pa di ꞌme̱di pa drä huatiꞌä» (Apocalipsis 12:12). Rä Zithu xa di nkue̱ hänge japi dä sufri yä jäꞌi.

15. ¿Te ma dä me̱fi Jeoba ko rä Xiꞌmhai?

¹⁵ ¿Pe gi pädi? Rä Zi Dada Jeoba hinxä pumfri ndaꞌä rä bolunta pa rä Xiꞌmhai. Jeoba ma dä japi dä mparaiso nunä Xiꞌmhai habu̱ yä jäꞌi ma dä mꞌu̱i pa nzäntho ꞌne nsi rä pekado (Salmo 37:29). ¿Te ma dä me̱fi rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä pa dä thogi njabu̱?

16, 17. ¿Te utkägihu̱ Daniel 2:44 de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä?

¹⁶ Ha rä Biblia ha Daniel 2:44 hutsꞌi nꞌa rä profesia näꞌä enä: «Ha yä pa nuꞌu̱ yä gobiernu, rä Zi Dada de mähetsꞌi ma dä hñutsꞌi nꞌa rä gobiernu näꞌä nunka ma dä uadi. ꞌNe näꞌä rä gobiernu hingä ma dä tꞌumbi mä nꞌa rä hnini. Nunä gobiernu ma dä xutꞌi ꞌne ma dä huati gatꞌho nuꞌu̱ yä gobiernu, ꞌne ho̱nse̱ꞌä ma dä mända pa nzäntho». ¿Te utkägihu̱ de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä nunä profesia?

¹⁷ Nunä profesia utkägihu̱ hñuu yä tꞌo̱tꞌe: nꞌaa, ge rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ma dä mu̱di dä mända «ha yä pa nuꞌu̱ yä gobiernu». Nuya yä noya signifika ge xti mu̱di dä mända rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä, tobe di ꞌmu̱i nuua ha rä Xiꞌmhai yä gobiernu o yä presidente. Yoho, nunä profesia xikägihu̱ ge rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ma dä dura pa nzäntho ꞌne hingä ma dä mꞌu̱i mä nꞌa rä gobiernu mꞌe̱fa de geꞌä. ꞌNe hñuu, nunä profesia udi ge ma dä nja nꞌa rä gerra entre rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ꞌne nuꞌu̱ yä gobiernu  ꞌmu̱kua ha rä Xiꞌmhai, ¡pe go ma dä ntäte rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ꞌne go geꞌä ma dä mända gatꞌho rä Xiꞌmhai! Nubye̱ hää, yä jäꞌi ma dä me̱ꞌtsi nꞌa rä hogä gobernante ja ngu nunka xki nheki.

18. ¿Te rä thuhu näꞌä gerra ma dä nja entre rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ꞌne nuꞌu̱ yä gobiernu ꞌmu̱kua ha rä Xiꞌmhai?

¹⁸ ¿Te ma dä thogi tsꞌu̱tho änte de dä nja näꞌä gerra entre yä gobiernu ꞌne rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä? Yä u̱xjua ma dä kadi gatꞌho nuꞌu̱ yä gobiernu ꞌmu̱kua ha rä Xiꞌmhai ꞌne ma dä muntsꞌi pa dä ntuhni kontra rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä. Nunä gerra rä thuhu Armagedón (Apocalipsis 16:14, 16). (Hyandi rä nota 10, «Armagedón»).

19, 20. ¿Por hanja di honihu̱ dä ꞌñehe rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä?

¹⁹ ¿Por hanja di honihu̱ dä ꞌñehe rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä? Po ndunthi yä raso. Pe ma gä no̱nihu̱ ho̱nse̱ hñuu: nꞌaa, po näꞌä rä pekado di ñꞌoꞌmehu̱ gatꞌho di hñenihu̱ ꞌne di tuhu̱, hänge di honihu̱ dä ꞌñehe rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä pa dä hñäki yä ñheni ꞌne rä du. Rä Biblia enä: «Äjuä xi bi mädi ntsꞌe̱di gatꞌho yä jäꞌi de rä xiꞌmhai, hänge bä pe̱hnä rä rꞌa Tꞌu̱, pa nuꞌu̱ toꞌo gatꞌho dä gamfriꞌä hindä mꞌe̱di, nuꞌu̱ ma dä me̱ꞌtsä rä te pa nzäntho» (Juan 3:16).

²⁰ Yoho, di honihu̱ dä ꞌñehe rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ngeꞌä ꞌmu̱i ndunthi yä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi. Yä jäꞌi hate, di mpe ꞌne o̱tꞌe yä pekado ko yä ndoyꞌo. Nuju̱ hingi tsa te gä pe̱fihu̱ pa gä häkihu̱ gatꞌho nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe. Pe ha näꞌä gerra rä thuhu Armagedón, rä Zi Dada Jeoba ma dä hñäki gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi hingi ne dä paatä yä mꞌu̱i (hñeti Salmo 37:10). Hñuu, di honihu̱ dä ꞌñehe rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ngeꞌä nuꞌu̱ yä gobiernu ꞌmu̱i mäpaya, yä tsꞌomꞌu̱i, hingi o̱tꞌe rä justisia, hingi pe̱ꞌtsi rä tsꞌe̱di pa dä hñäki gatꞌho nuꞌu̱ yä xuñha pe̱ꞌtsi yä mexiꞌmhai ꞌne hinte pe̱fi pa dä  matsꞌi yä jäꞌi dä hyoni Äjuä. Rä Biblia enä: «Rä jäꞌi xä dominä rä mi jäꞌiui pa rä u̱gise̱» (Eclesiastés 8:9).

21. ¿Te ma dä me̱fi rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä mꞌe̱fa de rä Armagedón?

²¹ Mꞌe̱fa de rä Armagedón, rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ma dä japi dä tꞌo̱tꞌe rä bolunta Jeoba ha rä Xiꞌmhai. Ma dä gotꞌi rä Zithu ꞌne nuꞌu̱ yä u̱xjua (Apocalipsis 20:1-3). Ma dä hñäki yä ñheni ꞌne rä du. Po näꞌä rä te bi uni rä Hesu, gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi yä hogä yꞌo̱de, ma dä za dä mꞌu̱i pa nzäntho ha rä Xiꞌmhai (Apocalipsis 22:1-3). Xti mända rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä nuua ha rä Xiꞌmhai, gatꞌho yä jäꞌi ma dä nsundabi rä thuhu rä Zi Dada Jeoba. (Hyandi rä nota 21, «Rä rescate»).

22. ¿Hanja di pädihu̱ ge rä Zi Dada Jeoba hingä nguntꞌä bi hñutsꞌi rä Hesu de gä Rey nuꞌmu̱ bi mengi ha mähetsꞌi?

²² Rä Hesu bi ꞌñuti nuꞌu̱ yä de̱ni dä yꞌapäbi Äjuä ha yä sadi: «Hyopi dä ehe ri Tsꞌu̱tꞌhui». Nuya yä noya udi ge rä Hesu tobe hixki thutsꞌi de gä Rey ha rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä. Nuꞌmu̱ bi du rä Hesu ꞌne bi mengi ha mähetsꞌi, Jeoba hingä nguntꞌä bi hñutsꞌi de gä Rey. Rä Hesu pe̱ꞌtsi te bi do̱ꞌmi nꞌa rä tiempo. Rꞌa yä je̱ya mꞌe̱fa de xki du rä Hesu, geꞌä bi esplika rä apostol Pedro ꞌne rä apostol Pablo. Nuꞌu̱ bi ꞌñenä ge näꞌä profesia ehe ha rä Salmo  110:1 go ma xä kumpli rä Hesu. Ha nunä profesia Jeoba xki ꞌñenä: «Guä ehe gi hñudiua ha mä ñꞌe̱i, asta hingä tsiñꞌäꞌi gatꞌho ri nkontra pa dä gohiꞌu̱ ha ngaꞌti ri ua» (Hechos 2:32-35; Hebreos 10:12, 13). Pe, ¿hängu tiempo ma xä do̱ꞌmi rä Hesu pa xä thutsꞌi de gä Rey?

23. a) ¿Hämꞌu̱ bi mu̱di bi mända rä Hesu ngu nꞌa rä Rey? b) ¿Te ma gä handihu̱ ha näꞌä rä ntheke xä ꞌñepu̱?

²³ Ndunthi yä je̱ya änte de 1914, nꞌa tꞌu̱kä grupo de nuꞌu̱ xa mäjuäni yä kristianu, bi ntiende ge po rä je̱ya 1914 ma xä kumpli rꞌa de nuꞌu̱ yä profesia ehe ha rä Biblia. ꞌNe geꞌä bi thogi. Näꞌä je̱yaꞌä mänꞌa bi nja ndunthi yä gerra, yä thuhu ꞌne yä ñheni. Kongehnä udi ge ha rä je̱ya 1914, geꞌmu̱ bi mu̱di bi mända rä Hesu ha mähetsꞌi ngu nꞌa rä Rey (Salmo 110:2). ꞌNepu̱, tsꞌu̱tho mꞌe̱fa de bi hñudi rä Hesu de gä Rey, bä e̱ni rä Zithu de mähetsꞌi ꞌne bä fo̱te pa ha rä Xiꞌmhai, hänge rä Zithu xi ja rä kue̱ ngeꞌä «pädi ge tsꞌu̱tho yä pa di ꞌme̱di pa drä huatiꞌä» (Apocalipsis 12:12). Ha näꞌä rä ntheke xä ꞌñepu̱, ma gä handihu̱ märꞌa yä prueba nuꞌu̱ udi ge ya di ꞌmu̱hu̱ ha yä gäxä pa. ꞌNehe, ma gä pädihu̱ hanja rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ma dä japi dä tꞌo̱tꞌe rä bolunta Jeoba ha rä Xiꞌmhai. (Hyandi rä nota 22, «Ha rä je̱ya 1914 bi kumpli rꞌa yä profesia»).