1. ¿Toꞌo dä za dä xikägihu̱ te ma dä thogi xudi ndämäni?

ZÄI ge ora gi handi o gi o̱de yä notisia gi ense̱: «¡Xa yꞌo ri tsꞌoki nunä xiꞌmhai!». Mäpaya xi ja ndunthi yä dumu̱i ꞌne yä sufrimiento, hänge yä jäꞌi di mbeni ge mänꞌitꞌho ma dä uadi rä Xiꞌmhai. ¿Mäjuäni ma dä thogi njabu̱? ¿Toꞌo dä za dä xikägihu̱ te ma dä thogi xudi ndämäni? Ninꞌa rä jäꞌi hingi pädi. Pe rä Zi Dada Jeoba hää pädi te ma dä thogi. Ha rä Biblia, Jeoba xikägihu̱ te ma dä thogi kongekhu̱ ꞌne ko rä Xiꞌmhai (Isaías 46:10; Santiago 4:14).

2, 3. a) ¿Te mi ne dä bädi nuꞌu̱ yä de̱ni rä Hesu? b) ¿Te bi dädi rä Hesu?

² ¿Te ne dä mää rä Biblia ora enä ge ma dä uadi rä xiꞌmhai? Hingi ne dä mää ge ma dä uadi nunä Xiꞌmhai habu̱ di ꞌmu̱ihu̱. Rä Biblia udi ge ma dä uadi gatꞌho nuꞌu̱ yä ntsꞌomꞌu̱i di nheki ha rä Xiꞌmhai. Rä Hesu bi ꞌñuti yä jäꞌi ge rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä go geꞌä ma dä mända ha rä Xiꞌmhai (Lucas 4:43). Nuꞌu̱ yä de̱ni rä Hesu mi ne dä bädi hämꞌu̱ ma xä ꞌñehe rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä, hänge bi yꞌambäbi rä Hesu: «¿Hämꞌu̱ ma dä thogi nuya yä tꞌo̱tꞌe, ꞌne te mä señä ma gä hanthe, pa njabu̱ gä pähe [...] hämꞌu̱ ma dä zo̱ho̱ rä fin?» (Mateo 24:3, TNM). Rä Hesu himbi umbäbiꞌu̱ nꞌa rä fecha, pe hää bi mää te ma dä thogi änte de dä zo̱ho̱ rä fin. Nuꞌu̱ yä señä bi uni rä Hesu, geꞌä ya di handihu̱ thogi mäpaya.

 ³ Ma gä handihu̱ rꞌa yä prueba nuꞌu̱ udi ge ya di ꞌmu̱ihu̱ getbu̱ de rä fin. Pe pa gä pädihu̱ por hanja di nheki ndunthi yä ntsꞌomꞌu̱i ꞌne yä sufrimiento, mꞌe̱tꞌo ma gä ñähu̱ de nꞌa rä gerra bä nja ha mähetsꞌi.

4, 5. a) ¿Te bä thogi ha mähetsꞌi nuꞌmu̱ rä Hesu bi mu̱di bi mända ngu nꞌa rä Rey? b) ¿Te udi Apocalipsis 12:12 ge ma xä thogi ha rä Xiꞌmhai nuꞌmu̱ bä tꞌe̱ni rä Zithu de mähetsꞌi?

⁴ Ha rä ntheke 8 de nunä mfistꞌofo dä pädihu̱ ge ha rä je̱ya 1914, rä Hesu bi mu̱di bi mända ngu nꞌa rä Rey (Daniel 7:13, 14). Rä mfistꞌofo Apocalipsis xikägihu̱ te bä thogi: «Bi nja nꞌa rä dängä tuhni nuni mähetsꞌi, y rä ndä gä e̱nxe̱ nuꞌä rä thuhu rä Miguel, mähye̱gi ko yä e̱nxe̱ꞌä bi ntunkui rä dängä mbängä zuꞌue ꞌne yä tsꞌo e̱nxe̱». «Miguel» * go geꞌä rä Hesu. Näꞌä «dängä mbängä zuꞌue» geꞌä rä Zithu. Rä Hesu bi däpäbi rä Zithu ꞌne nuꞌu̱ yä tsꞌo e̱nxe̱ ꞌne bä e̱ni de mähetsꞌi. ¿Dä za gi imäjinä hängu rä johya bä senti yä e̱nxe̱ ha mähetsꞌi? Pe, ¿xi te bi thogi ha rä Xiꞌmhai? Rä Biblia enä: «Huekäteꞌihu̱ nuꞌähu̱ gi ꞌmu̱thu̱bu̱ ha rä xiꞌmhai». ¿Por hanja? Koꞌmu̱ rä Zithu bä tꞌe̱ni de mähetsꞌi ꞌne brä fo̱te pa ha rä Xiꞌmhai, nubye̱ «xa ja rä kue̱ ngeꞌä pädi ge tsꞌu̱tho di ꞌme̱di pa drä huatiꞌä» (Apocalipsis 12:7, 9, 12).

⁵ Nubye̱ rä Zithu xa o̱tpäbi yä ntsꞌomꞌu̱i yä jäꞌi. Xa di nkue̱ ngeꞌä pädi ge rä Zi Dada Jeoba nguntꞌä ma dä yꞌe̱ni de rä Xiꞌmhai. Ma gä handihu̱ te bi mää rä Hesu ge ma xä thogi ha nuya yä gäxä pa. (Hyandi rä nota 24, «Yä gäxä pa»).

6, 7. ¿Hanja di kumpli näꞌä rä profesia hutsꞌi ha Mateo 24:7 de yä gerra ꞌne yä thuhu?

⁶ Yä gerra. Rä Hesu bi ꞌñenä: «Ma dä ntuhnä yä hnini ko märꞌa yä hnini» (Mateo 24:7). Nꞌa rä imforme enä ge dende rä mu̱di siglo asta rä je̱ya 1914 —durante 1.900 yä je̱ya— bi tho ngu 30 yä miyon yä jäꞌi ha yä gerra. Pe dende rä je̱ya 1914 asta rä je̱ya 2000 —nixi mi tsu̱di 100 yä je̱ya—, bi tho thogi de 100 yä miyon yä jäꞌi ha nuꞌu̱ yä gerra bi nja. ¿Dä za gi imäjinä hängu yä u̱gi ꞌne yä sufrimiento xä thogi yä jäꞌi po ränge yä gerra?

⁷ Yä thuhu. Rä Hesu bi ꞌñenä: «Ma dä nja rä dängä thuhu» (Mateo 24:7). Mäske mäpaya xa ja ndunthi te dä tsꞌi, ndunthi yä jäꞌi thogi rä thuhu hyaxtho. ¿Por hanja? Ngeꞌä othobi rä bojä pa dä dai te dä zi. Thogi de 100 yä miyon nuꞌu̱ yä jäꞌi tähä ho̱nse̱ ngu nꞌate mbe̱xo rä pa. Rä Organización Mundial de la Salud enä ge tatꞌä je̱ya yä  miyontho nuꞌu̱ yä bätsi tu rä thuhu.

8, 9. ¿Hanja xä kumpli näꞌä bi mää rä Hesu de yä mbiꞌmhai ꞌne de yä ñheni?

⁸ Yä mbiꞌmhai. Rä Hesu bi ꞌñenä: «Ma dä nja ndunthi yä dängä mbiꞌmhai» (Lucas 21:11). Tatꞌä je̱ya tho̱ꞌmi dä nja yä dängä mbiꞌmhai. Dende rä je̱ya 1900, thogi de yoho yä miyon nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du po yä mbiꞌmhai. Mäske mäpaya ja yä aparato pa dä fädi ora ma dä nja nꞌa rä mbiꞌmhai, tobe sigi tu ndunthi yä jäꞌi.

⁹ Yä ñheni. Rä Hesu bi ꞌñenä ge ma xä nja «yä tsꞌo ñheni habu̱räza» (Lucas 21:11). Mäske mäpaya ꞌmu̱i ndunthi yä mediko, hinxä dini rä ꞌñethi pa gatꞌho nuꞌu̱ yä ñheni ja. Nꞌa rä imforme enä ge tatꞌä je̱ya yä miyontho yä jäꞌi tu po yä ñheni, ngu rä tuberculosis, rä cólera, rä paludismo o malaria, rä cáncer ꞌne märꞌa yä ñheni. Pe hingä ho̱nse̱ꞌä, durante nuꞌu̱ 40 yä je̱ya xä thogi, xä nheki thogi de 30 yä rꞌayꞌo ñheni ꞌne rꞌa de gehya otho rä ꞌñethi.

10. ¿Hanja bi ꞌñenä rä apostol Pablo ge ma xä porta yä jäꞌi ha yä gäxä pa?

¹⁰ Ha 2 Timoteo 3:1-5 enä ge ha «yä ngätsꞌi yä pa ma dä nheki rꞌa yä pa xä ntsꞌo». Rä apostol Pablo bi mää hanja ma xä porta yä jäꞌi ha nuya yä gäxä pa. Bi ꞌñenä ge yä jäꞌi...

• ... ma xä nsuse̱.

• ... ma xä mädi rä bojä.

• ... dyä ñꞌetsꞌi.

• ... dyä kꞌatꞌi.

• ... dyä zante.

• ... hindi o̱te yä dada.

• ... hindi ja yä mhäte.

• ... hindi tsa dä zämä yä mfeni.

• ... hindi tsu te dä yꞌo̱tꞌe o te dä mää.

11. Ja ngu udi rä Salmo 92:7, ¿te ma dä thogi ko nuꞌu̱ yä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi?

¹¹ ¿Njabu̱ di porta yä jäꞌi habu̱ gi ꞌmu̱i? Pe hingä ho̱nse̱ habu̱ gi ꞌmu̱i, po gatꞌho rä Xiꞌmhai njabu̱ yä mꞌu̱i yä jäꞌi. Pe Äjuä hingä ma dä hye̱gi dä sigi dä thogi njabu̱. Näꞌä di promete: «Nuꞌmu̱ xti xu yä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi ngu yä tꞌe̱i, ꞌne nuꞌmu̱ xti ndo̱ni yä bo̱ka  jäꞌi, udi ge yä bi zo̱ yä ora pa drä huati pa nzäntho» (Salmo 92:7). Hää, Äjuä mänꞌitꞌho ma dä huati yä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi.

12, 13. ¿Te xä ꞌñutkägihu̱ rä Zi Dada Jeoba ha nuya yä gäxä pa?

¹² Ja ngu ya dä pädihu̱, rä Biblia ya xki mää ge ha nuya yä gäxä pa, po gatꞌho rä Xiꞌmhai ma xä nja ndunthi yä u̱gi ꞌne yä sufrimiento. Pe, ¿gi pädi? Rä Biblia ꞌnehe udi ge ma xä thogi rꞌa yä hogä tꞌo̱tꞌe.

¹³ Ndunthi rä mfädi de rä Noya Äjuä. Rä profeta Daniel bi yꞌofo nunä profesia: «Rä mfädi ma dä zo̱ho̱ xi dä ndunthi» (Daniel 12:4). Nunä profesia bi mu̱di bi kumpli dende rä je̱ya 1914. Rä Zi Dada Jeoba xä matsꞌi rä hnini pa dä ntiende näꞌä hutsꞌi ha rä Biblia. Por ejemplo: Jeoba xä maxkägihu̱ gä pädihu̱ toꞌoꞌä ꞌne por hanja xa mähyoni gä usabihu̱ rä thuhu. Xä ꞌñutkägihu̱ te ma dä me̱fi xudi ndämäni ko yä jäꞌi ꞌne rä Xiꞌmhai. Rä Zi Dada Jeoba ꞌnehe xä ꞌñutkägihu̱ por hanja mi ja mꞌe̱di dä uni rä te rä Hesu, te thogi ora di tuhu̱ ꞌne te mä humu̱i ja pa nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du. Jeoba ꞌnehe xä ꞌñutkägihu̱ ge ya bi hñutsꞌi nꞌa rä Gobiernu ha mähetsꞌi ꞌne ge mänꞌitꞌho ma dä hñäki gatꞌho yä sufrimiento. ꞌNehe xä ꞌñutkägihu̱ hanja gä pe̱ꞌtsihu̱ rä johya ꞌne hanja gä ꞌmu̱ihu̱ ja ngu di mändaꞌä. Pe, ¿te pe̱fi yä ꞌme̱go Jeoba ko ngatꞌho näꞌä mfädi xä hñäni? Ja mä nꞌa rä profesia näꞌä thädi nunä ntꞌani. (Hyandi rä nota 21, «Rä rescate»; rä nota 25, «Yä jäꞌi ma dä nangi de rä du»).

14. ¿Hanja ꞌne toꞌo di kumpli näꞌä profesia hutsꞌi ha Mateo 24:14?

¹⁴ Po gatꞌho rä Xiꞌmhai tꞌudi de rä Noya Äjuä. Rä  Hesu bi ꞌñenä: «Nuya yä rꞌayꞌo hogä noya de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä, ma dä ntꞌo̱de ha gatꞌho rä xiꞌmhai» (Mateo 24:3, 14, TNM). Mäpaya, po gatꞌho rä Xiꞌmhai yä testigo rä Jeoba di ungä ntꞌo̱de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ha 240 yä dähni ꞌne ha thogi de 1.000 yä idioma. Hää, yä testigo rä Jeoba fatsꞌi yä jäꞌi dä bädi te ma dä me̱fi rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä po yä mexiꞌmhai (Apocalipsis 7:9). Yä Testigo hinte mä bojä adi ora uti yä jäꞌi de Äjuä, ꞌne mäske thogi yä ntꞌu̱tsate, hingi he̱gi de dä predika ja ngu bi mända rä Hesu (Lucas 21:17).

15. a) Xi nuꞌi, ¿por hanja gi kamfri ge di ꞌmu̱ihu̱ ha yä gäxä pa? b) ¿Te ma dä thogi ko nuꞌu̱ yä jäꞌi o̱te Äjuä ꞌne ko nuꞌu̱ hingi o̱te?

¹⁵ ¿Gi kamfri ge xa mäjuäni di ꞌmu̱ihu̱ ha yä gäxä pa? Ndunthi de nuꞌu̱ yä profesia hutsꞌi ha rä Biblia, udi ge ya di ꞌmu̱hu̱ ha yä gäxä pa. Mänꞌitꞌho, rä Zi Dada Jeoba ma dä yꞌapäbi yä ꞌme̱go ge ya hindä predika, «ꞌnepu̱ ma dä zo̱ho̱ rä fin» (Mateo 24:14, TNM). Rä noya «fin», di signifika näꞌä rä pa nuꞌmu̱ Äjuä dä huati gatꞌho nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe jaua ha rä Xiꞌmhai. Jeoba ma dä usa rä Hesu ꞌne yä e̱nxe̱ pa dä huati gatꞌho nuꞌu̱ yä kontra ha näꞌä gerra rä thuhu Armagedón (2 Tesalonicenses 1:6-9, TNM). Mꞌe̱fa de nunä gerra, rä Zithu ꞌne yä u̱xjua ya hingä ma dä za dä hyatꞌi yä jäꞌi. Gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi dä huahni dä yꞌo̱te rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä, ma dä hyandi hanja Jeoba ma dä kumpli gatꞌho yä promesa (Apocalipsis 20:1-3; 21:3-5).

16. ¿Te dä hogi gi pe̱fi nubye̱ ya gi pädi ge mänꞌitꞌho ma dä zo̱ho̱ rä fin?

¹⁶ Mänꞌitꞌho, Jeoba ya hingä ma dä hyopäbi rä Zithu dä sigi dä mända ha nunä xiꞌmhai. Hänge xa mähyoni gi hyandi te debe gi pe̱fi. Rä Zi Dada Jeoba ne ge nuꞌi gi pädi de geꞌä (Juan 17:3). Yä testigo rä Jeoba di muntsꞌi  tatꞌä semänä pa dä matsꞌi yä jäꞌi dä bädi te udi rä Biblia. Dä hogi gi yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po gi ntini ha nuya yä mhuntsꞌi (hñeti Hebreos 10:24, 25). Mu̱ ya gä da ngue̱nda te adi rä Zi Dada Jeoba, yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po gi ꞌmu̱i ja ngu di mändaꞌä. Mu̱ gi jabu̱, ma dä za gi pe̱ꞌtsi nꞌa rä hogä ntsitsꞌi Kongeꞌä (Santiago 4:8).

17. ¿Hanja di pädihu̱ ge rä fin ma dä zo̱ho̱ ora hinto di to̱ꞌmi?

¹⁷ Rä apostol Pablo bi ꞌñenä ge «rä pa Jeoba ma dä ꞌñehe ngu nꞌa rä be de gä xui» ora hindi to̱ꞌmihu̱ (1 Tesalonicenses 5:2, TNM). Rä Hesu bi mää ge ndunthi yä jäꞌi ma dä yꞌo̱tꞌä ngoda mäske handi nuꞌu̱ yä señä udi ge di ꞌmu̱hu̱ ha yä gäxä pa. Näꞌä bi ꞌñenä: «Nu xtä yopä ꞌñehe Nuꞌä Toꞌo bi e bi Njäꞌi, ma dä nja ngu nuꞌu̱ yä pa de rä Noé [...], yä jäꞌi mi ñuni, mi tsithe, ne mi o̱tꞌä nthäti ngu xi yä nzäi [...]. ꞌNepu̱ mi dämfriꞌu̱ bi ñuxä rä dehe ha rä xiꞌmhai ꞌne bi jätꞌi gatꞌho nuꞌu̱ yä tsꞌo jäꞌi. Ma dä njabu̱ ꞌnehe nuꞌä rä pa dä yo ꞌñehe Nuꞌä Toꞌo bi e bi Njäꞌi» (Mateo 24:37-39).

18. ¿Te mä tsꞌofo bi uni rä Hesu?

¹⁸ Rä Hesu bi ꞌñenä ge nuꞌu̱ yä dumu̱i di thogihu̱ mäpaya ꞌne nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe di ofrese nunä xiꞌmhai dä za dä distraegihu̱. Bi mää ge rä fin ma dä zo̱ho̱ ngu ora nse̱kitho di njotꞌi nꞌa rä trampa. ꞌNehe bi ꞌñenä: «Ndo̱ꞌmhu̱ ꞌne yꞌaphu̱ ndunthi Äjuä pa dä za gi kꞌothu̱ de gatꞌho nuya yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe ma dä nja, ꞌne pa njabu̱ dä za gi ꞌmu̱hu̱ xä ñho ha rä thandi Nuꞌä Toꞌo bi e bi Njäꞌi» (Lucas 21:34-36). ¿Por hanja hingi debe gä o̱thu̱ ngogu näꞌä bi mängä rä Hesu? Ngeꞌä mänꞌitꞌho, ma dä thäki gatꞌho nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe xä me̱fi rä Zithu. Pe, ¿toꞌo nuꞌu̱ ma dä bongi? Rä Zi Dada Jeoba ꞌne rä Hesu go ma dä desidi toꞌo dä za dä mꞌu̱i nuua ha rä Xiꞌmhai ꞌne toꞌo hinä (Juan 3:16; 2 Pedro 3:13).