Imäjinä: Alex ngu ꞌmu̱i komfundido. Nzäntho xä gamfri ge Äjuä go xä hyoki gatꞌho nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe ja. Pe nubye̱, rä xahnäte de gä biología udi ge yä científico xä dini yä raso pa toꞌo dä gamfri rä evolución. Hänge Alex, hingi ne ge dä thandi ngu nꞌa rä dondo ꞌne di mbeni: «Mu̱ asta yä científico xä mää ge rä teoría de rä evolución hää mäjuäni, ¿xi toꞌogi pa go gä enga ge hingä mäjuäni?».

Mu̱ go di geꞌi Alex, ¿ma gi kamfri rä evolución ho̱nse̱ ngeꞌä yä mfistꞌofo udi ge yä científico xä dini ge hää mäjuäni?

Rꞌa yä jäꞌi kamfri rä evolución, märꞌa kamfri ge ꞌmu̱i toꞌo bi hyoki gatꞌho yä tꞌo̱tꞌe, pe nuꞌu̱ hingi pädi dä mää por hanja kamfri njabu̱.

• Rꞌa yä jäꞌi kamfri ge ꞌmu̱i toꞌo bi hyoki gatꞌho yä tꞌo̱tꞌe, ngeꞌä njabu̱ xä tꞌuti ha yä relijion.

• Märꞌaa, kamfri nuꞌu̱ yä ntꞌudi de rä evolución ngeꞌä njabu̱ xä tꞌuti ha yä skuela.

Rä Mäkä Tꞌofo enä: «Ngeꞌä nꞌa rä nguu, ꞌmu̱i toꞌo xä hyoki, pe nu Äjuä go geꞌä bi hyokä te gatꞌho ja» (Hebreos 3:4). ¿Gi kamfri ge o rä ꞌñuu näꞌä mää rä Mäkä Tꞌofo?

NÄꞌÄ TꞌUDI: Ge gatꞌho näꞌä ja ha mähetsꞌi ꞌne ha rä Xiꞌmhai bi zo̱ho̱ bi njase̱, nuꞌmu̱ bi nja nꞌa rä däta explosión (Big Bang).

NÄꞌÄ TꞌUDI: Ge yä jäꞌi xpä ꞌñehe de yä zuꞌue.

NÄꞌÄ TꞌUDI: Ge ja yä prueba nuꞌu̱ udi ge rä evolución hää mäjuäni.

«Imäjinä ge gi yꞌo ha nꞌa rä mboza ꞌne gi tini nꞌa rä nguu xa mähotho de gä zaa. ¿Ma gi mbeni ge bi dagise̱ rꞌa yä arbol ꞌne njabu̱ bi hogise̱ näꞌä nguu? ¿Hänge hinä? Nuꞌmu̱, ¿por hanja ma gä kamfrihu̱ ge gatꞌho näꞌä ja ha rä Xiꞌmhai bi zo̱ho̱ bi njase̱?» (Julia.)

«Mu̱ toꞌo dä xiꞌäꞌi ge bi nja nꞌa rä explosión ha nꞌa rä imprenta ꞌne bi mfani gatꞌho rä tinta ꞌne njabu̱ bi hogise̱ nꞌa rä diccionario, ¿ma gi kamfribi?» (Gwen.)

Rä Mäkä Tꞌofo di mbitagihu̱ gä usa mä mfenihu̱ (Romanos 12:1, TNM). Di signifika ge hingi debe gi kamfri Äjuä ho̱nse̱ por:

• NÄꞌÄ GI SENTI: «Nuga di tsa ge hää ꞌmu̱i Äjuä».

• NÄꞌÄ KAMFRI MÄRꞌAA: «Yä jäꞌi de näꞌä luga habu̱ di ꞌmu̱i kamfri Äjuä».

• NÄꞌÄ XÄ TꞌUTꞌÄꞌI: «Mä dada ꞌne mä nänä bi ꞌñutkägi gä kamfri Äjuä».

En lugar de gi kamfri ho̱nse̱ po näꞌä gi senti, po näꞌä kamfri märꞌaa o po näꞌä xä tꞌutꞌäꞌi, dä hogi gi ñꞌanise̱: «¿Ja yä däta raso nuꞌu̱ udi ge mäjuäni näꞌä di kamfri?».

«Nuꞌmu̱ rä xahnäte de rä skuela udi hanja di mpe̱fi mä ndoyꞌohu̱, geꞌä jaki mänꞌa gä kamfri ge Äjuä hää mäjuäni ꞌmu̱i. Gatꞌho näꞌä di pe̱ꞌtshu̱ ha mä ndoyꞌohu̱ di ja mꞌe̱di, asta nuꞌu̱ di nheki ge hinte rä muui. ꞌNe ndunthi yä mꞌiki nixi di dahu̱ ngue̱nda hanja di mpe̱fi kada nꞌa de geꞌu̱. ¡Mä ndoyꞌohu̱ xa mähotho!» (Teresa.)

«Nuꞌmu̱ di handi nꞌa rä däta to̱nꞌgu, nꞌa rä barko o nꞌa rä karro, di ñꞌanise̱: “¿Toꞌo go xä hyoki?”. Por ejemplo, di ja mꞌe̱di nꞌa rä jäꞌi näꞌä xa ja rä mfädi pa dä za dä hyoki nꞌa rä karro. Ngeꞌä pe̱ꞌtsi te dä ꞌñetꞌi gatꞌho nuꞌu̱ yä piesa ha yä luga pa njabu̱ dä za dä mpe̱fi xä ñho. Hänge mu̱ bi mꞌu̱i toꞌo bi hyoki yä karro, nuꞌmu̱ pe̱ꞌtsi te bi mꞌu̱i ꞌnehe toꞌo bi hyoki yä jäꞌi.» (Richard.)

«Entremäs di nxadi de rä ciencia, mänꞌa hindi kamfri rä evolución. [...] Nuga di enga ge mänꞌa xä ñhei toꞌo dä gamfri rä evolución ke toꞌo dä gamfri ge ꞌmu̱i toꞌo bi hyoki gatꞌho yä tꞌo̱tꞌe.» (Anthony.)

Mäske po ndunthi yä je̱ya rꞌa yä científico xä imbestiga, rꞌa nꞌañꞌo mää de rä evolución. Mu̱ nuyu̱ yä científico hingi ꞌmu̱i de acuerdo nuꞌmu̱ udi de rä evolución —ꞌne segun go geꞌu̱ mänꞌa xa pädi—, nuꞌmu̱, ¿por hanja nguntꞌä ma gi kamfri näꞌä udiꞌu̱?