RÄ NTHEKE 12
Usa yä hogä noya pa gi nupäbi yä mfeni märꞌaa
«Pa gi ñähu̱, ogi ñähu̱ ko yä tsꞌo noya, ñähu̱ xä ñho pa dä za gi nuphu̱ yä mfeni nuꞌu̱ toꞌo dä yꞌo̱ꞌähu̱.» (EFESIOS 4:29.)
1-3. a) ¿Te mä regalo xä rꞌakägihu̱ Jeoba? b) Mu̱ hindi ne gä ꞌme̱dihu̱ näꞌä mhäte xä rꞌakägihu̱ Jeoba, ¿hanja di debe gä usahu̱ nunä regalo?
IMÄJINÄ ge gä regalabi nꞌa rä karro nꞌa ri amigo näꞌä xa gi mädi. Pe näꞌä hingi usa ngu ri ꞌñehe, hingi e̱tꞌi xä ñho ꞌne asta o̱tpäbi yä ntsꞌomꞌu̱i märꞌaa. ¿Te ma gi senti? ¿Hänge xi ma dä u̱ ri mfeni?
2 Nde, rä Zi Dada Jeoba geꞌä mänꞌa xä rꞌakägihu̱ ndunthi yä regalo xa mähotho (Santiago 1:17). Por ejemplo, Jeoba xä rꞌakägihu̱ nꞌa rä däta regalo näꞌä jakägihu̱ gä nꞌañꞌohu̱ de yä zuꞌue. Näꞌä regaloꞌä faxkägihu̱ pa gä mäñhu̱ te di mbenihu̱ ꞌne te di sentihu̱. ¿Ndaꞌä näꞌä regaloꞌä? Mä nehu̱. Pe ja ngu näꞌä karro dä mäñhu̱, mu̱ hingä usahu̱ xä ñho nunä regalo, dä za gä u̱nihu̱ märꞌaa. ¡Hängu u̱mbäbi rä mfeni rä Zi Dada Jeoba ora handi ꞌne o̱de hanja yä jäꞌi di usa yä ne pa dä mää nuꞌu̱ yä noya di u̱ni märꞌaa!
3 Pa hingä ꞌme̱dihu̱ näꞌä rä mhäte xä rꞌakägihu̱ rä Zi Dada Jeoba, pe̱ꞌtsi te gä usahu̱ nunä regalo ngu to̱ꞌmiꞌä. Pa geꞌä, mähyoni gä pe̱fihu̱ nuꞌu̱ yä tsꞌofo hutsꞌi ha rä Mäkä Tꞌofo. Nꞌa de nuꞌu̱ yä tsꞌofo enä: «Pa gi ñähu̱, ogi ñähu̱ ko yä tsꞌo noya, ñähu̱ xä ñho pa dä za gi nuphu̱ yä mfeni nuꞌu̱ toꞌo dä yꞌo̱ꞌähu̱» (Efesios 4:29). Po rängeꞌä, ma gä hanthu̱ te mä noya hinxä ñho gä usahu̱ ꞌne hanja dä za gä usahu̱ xä ñho mä nehu̱ pa gä mäñhu̱ nuꞌu̱ yä noya di nupäbi yä mfeni märꞌaa. Pe mꞌe̱tꞌo, ma gä hanthu̱ por hanja xa mähyoni gä dominä mä nehu̱.
¿POR HANJA XA MÄHYONI GÄ DOMINÄ MÄ NEHU̱?
4, 5. ¿Te mää rä mfistꞌofo Proverbios de näꞌä rä tsꞌe̱di pe̱ꞌtsi nuꞌu̱ yä noya di mäñhu̱?
4 ¿Por hanja xa mähyoni gä dominä mä nehu̱? Ja hñuu yä däta raso. Nꞌaa, ngeꞌä nuꞌu̱ yä noya di mäñhu̱ xa ja ndunthi yä tsꞌe̱di. Proverbios 15:4 enä: «Näꞌä jäne ñä ko rä tꞌekꞌei, ꞌñenä ngu nꞌa rä arbol de gä te. Pe nuꞌu̱ yä noya u̱nte, japi dä ꞌuagi rä espiritu nꞌa rä jäꞌi». Ja ngu rä dehe japi dä nuhu nꞌa rä arbol näꞌä tuthe, nuꞌu̱ yä hogä noya po̱ni de rä ne nꞌa rä hojäꞌi di nupäbi yä mfeni nuꞌu̱ toꞌo o̱de. Pe nuꞌu̱ yä tsꞌo noya po̱ni de rä ne nꞌa rä jäꞌi u̱mbäbi yä mfeni nuꞌu̱ toꞌo o̱de. Ja ngu di handihu̱, nuꞌu̱ yä noya di mäñhu̱ ja ndunthi rä tsꞌe̱di; dä za dä u̱mbäbi o dä nupäbi yä mfeni märꞌaa (Proverbios 18:21).
5 Mä nꞌa rä testo de rä Mäkä Tꞌofo udi ꞌnehe hängu rä tsꞌe̱di pe̱ꞌtsi nuꞌu̱ yä noya di mäñhu̱. Nunä testo enä: «Nuꞌu̱ hingi mbeni mꞌe̱tꞌo pa dä ñä; yä noya su̱nte ngu nꞌa rä majuai» (Proverbios 12:18). Toꞌo hindi mbeni mꞌe̱tꞌo pa dä ñä, nuꞌu̱ yä noya mää ꞌñenä nꞌa rä majuai näꞌä su̱mbäbi yä mfeni ꞌne yä koraso märꞌaa, ꞌne rꞌabu̱ asta di tsꞌoni o huati nꞌa rä hogä ntsitsꞌi. Hää, nuꞌu̱ yä noya u̱nte, mänꞌa xä ñꞌu̱ ke toꞌo dä su̱ngägihu̱ ko nꞌa rä majuai. Pe, Proverbios 12:18 ꞌnehe enä: «Pe yä noya nuꞌu̱ ja yä mfädi, ꞌñenä ngu nꞌa rä ꞌñethi». Nuꞌu̱ ꞌmu̱i ja ngu di mända Äjuä, di usa nuꞌu̱ yä noya nupäbi yä mfeni märꞌaa ꞌne asta o̱thebi yä koraso nuꞌu̱ toꞌo thogi yä dumu̱i. Xi nuꞌi, ¿dä za gi beni ora bi siꞌi rꞌa yä hogä noya nuꞌu̱ bi yꞌo̱the ri koraso? Zäi ge hää (hñeti Proverbios 16:24). Po rängeꞌä, ma gä usahu̱ mä nehu̱ pa gä mäñhu̱ nuꞌu̱ yä noya di nupäbi yä mfeni märꞌaa, hingä pa gä su̱mbäbihu̱ yä koraso.
Nuꞌu̱ yä hogä noya ꞌñenä näꞌä rä däxa tagi de gä xudi
6. ¿Por hanja rꞌabu̱ xa di jakägihu̱ xä ñhei gä dominähu̱ mä nehu̱?
6 ¿Ndaꞌä rä yoho rä raso di pe̱ꞌtsihu̱ pa gä dominähu̱ mä nehu̱? Ngeꞌä dyä imperfectohu̱ ꞌne xtä mꞌu̱ihu̱ ko rä pekado, hänge mäske di o̱thu̱ ntsꞌe̱di po gä jamäsuhu̱ näꞌä di mäñhu̱, rꞌabu̱ di jakägihu̱ xä ñhei gä dominähu̱ mä nehu̱. ¿Por hanja? Ngeꞌä nuꞌu̱ yä noya di mäñhu̱, bi ehe dende ha mä korasohu̱. Rä Mäkä Tꞌofo enä: «Rä koraso rä jäꞌi di ñꞌoui näꞌä xä ntsꞌo dende nuꞌmu̱ bäsjäꞌi» (Génesis 8:21; Lucas 6:45). Hää, koꞌmu̱ dyä imperfectohu̱ ꞌne di ñꞌouihu̱ rä pekado, gä dominähu̱ mä nehu̱ rꞌabu̱ dä za dä jakägihu̱ xa xä ñhei ꞌne ꞌñenä di pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä tuhni hyaxtho (hñeti Santiago 3:2-4). Pe imäjinä nꞌa rä jäꞌi näꞌä di yꞌe̱tꞌi nꞌa rä bisikleta ha nꞌa rä däꞌñu. ¿Hänge pe̱ꞌtsi te dä usa yä freno pa hindä nextꞌi ndunthi ꞌne dä dagi? Njabu̱ ꞌnehe, nuju̱ di debe gä o̱tꞌehu̱ ntsꞌe̱di po gä dominähu̱ mä nehu̱ ꞌne gä jamäsuhu̱ näꞌä di mäñhu̱.
7, 8. a) ¿Ndaꞌä näꞌä rä hñuu rä däta raso di pe̱ꞌtsihu̱ pa gä dominähu̱ mä nehu̱? b) Mu̱ di usahu̱ yä tsꞌo noya, ¿te ma dä thogi ko näꞌä mä ntsitsꞌihu̱ di pe̱ꞌtsihu̱ ko rä Zi Dada Jeoba?
7 ¿Ndaꞌä rä hñuu rä raso di pe̱ꞌtsihu̱ pa gä dominähu̱ mä nehu̱? Ngeꞌä rä Zi Dada Jeoba adi ngue̱nda po gatꞌho näꞌä di mäñhu̱. Mu̱ di usahu̱ mä nehu̱ pa gä u̱mbäbihu̱ yä mfeni märꞌaa, hingä ho̱nse̱ di tsꞌonihu̱ mä ntsitsꞌihu̱ ko mä mikꞌeihu̱, ꞌnehe di tsꞌonihu̱ näꞌä mä ntsitsꞌihu̱ di pe̱ꞌtsihu̱ ko rä Zi Dada Jeoba. Santiago 1:26 enä: «Mu̱ nꞌa de geꞌähu̱ gi beñhu̱ ge gi pe̱phu̱ Äjuä, ꞌne hingi handä nuꞌä gi mäñhu̱, gi hurimu̱ihu̱ ge gi pe̱phu̱ xä ñho Äjuä, pe hinä». * Ja ngu dä handihu̱ ha Rä ntheke 11 de nunä mfistꞌofo; mu̱ di usahu̱ nuꞌu̱ yä noya u̱nte, ꞌnehe di tsꞌonihu̱ näꞌä rä so̱kämbeni di umbäbihu̱ rä Zi Dada Jeoba. Hää, mu̱ nuju̱ di pe̱fihu̱ ndunthi yä hogä tꞌo̱tꞌe pa rä Zi Dada Jeoba, pe di usahu̱ yä tsꞌo noya o nuꞌu̱ yä noya u̱nte; rä Zi Dada Jeoba hingä ma dä numäñho gatꞌho näꞌä di pe̱fihu̱ po geꞌä (Santiago 3:8-10).
8 Ya xtä hanthu̱ hñuu yä raso de por hanja pe̱ꞌtsi te gä dominähu̱ mä nehu̱ ꞌne nuꞌu̱ yä noya di mäñhu̱. Pe, ¿ndaꞌu̱ nuꞌu̱ yä noya nunka di debe gä usahu̱? ¿Ndaꞌu̱ nuꞌu̱ yä hogä noya di debe gä usahu̱ pa gä nupäbihu̱ yä mfeni märꞌaa? Ma gä handihu̱.
¿NDAꞌU̱ NUꞌU̱ YÄ NOYA NUNKA DI DEBE GÄ USAHU̱?
9, 10. a) ¿Ndaꞌu̱ nuꞌu̱ yä noya xä zo̱ho̱ xä nja ngu nꞌa rä plaga? b) ¿Por hanja di debe gä u̱tsahu̱ yä ntsꞌante, yä ñhädondo ꞌne märꞌa yä tsꞌo noya? (Hyandi rä nota.)
9 Yä ntsꞌante ꞌne yä ñhädondo. Mäpaya, yä ntsꞌante, yä ñhädondo ꞌne märꞌa yä tsꞌo noya, xä zo̱ho̱ xä nja ngu nꞌa rä plaga ꞌne hyaxtho geꞌä po̱ni ha yä ne yä jäꞌi. Ndunthi yä jäꞌi di usa nuya yä tsꞌo noya nuꞌmu̱ di nkue̱ o ngeꞌä huyämu̱i ge njabu̱ mänꞌa ma dä ntꞌo̱de xä ñho näꞌä mää. Ha rä radio ꞌne ha rä telebision po̱ni nuꞌu̱ yä jäꞌi di usa yä ntsꞌante ꞌne yä ñhädondo pa dä japi dä nthede yä jäꞌi. Pe, ¿di debe dä rꞌakägihu̱ rä thede? O̱tꞌe ngu 2.000 yä je̱ya, rä apostol Pablo bi yꞌofo nꞌa rä karta pa nuꞌu̱ yä kristianu mi yä mengu Colosas ꞌne bi mändabi ge hindä mängä yä ñhädondo (Colosenses 3:8). ꞌNehe, bi mändabi nuꞌu̱ yä kristianu de Éfeso ge nunka mi debe dä ñꞌäntꞌu̱ ko yä ñhädondo (Efesios 5:3, 4).
10 Rä Zi Dada Jeoba xa di ofende ꞌne di u̱tsa ora o̱de ge yä jäꞌi mängä yä ntsꞌante ꞌne yä ñhädondo. Rä apostol Pablo bi mää ge nuꞌu̱ yä tsꞌo noyaꞌu̱, geꞌä nꞌa de nuꞌu̱ «yä tꞌo̱tꞌe hingi tꞌaxi» ante yä da rä Zi Dada Jeoba (Gálatas 5:19-21, TNM). Po rängeꞌä, mu̱ di mädihu̱ rä Zi Dada Jeoba, pe̱ꞌtsi te gä u̱tsahu̱ ꞌnehe nuꞌu̱ yä tsꞌo noyaꞌu̱. ¿Te dä za dä thogi ko nꞌa rä kristianu mu̱ mängä yä ntsꞌante, yä ñhädondo o di ñꞌäntꞌu̱ ko märꞌa yä tsꞌo noya? Mꞌe̱tꞌo, ma dä tꞌumbäbi yä tsꞌofo nꞌa hängu mꞌiki, pe mu̱ hindi arrepenti ꞌne di sigi pe̱fi njabu̱, nuꞌmu̱ ma dä tꞌe̱ni o dä espulsa de rä mhuntsꞌi. *
11, 12. a) ¿Hämꞌu̱ xä ñho gä ñähu̱ de märꞌaa? b) ¿Por hanja hindi debe gä mäñhu̱ yä calumnia o yä nkꞌuamba?
11 Yä nho̱nte, yä nkꞌuamba o yä nhemhñä. ¿Nzäntho xä tsꞌo gä no̱ñhu̱ o gä ñähu̱ de märꞌaa? Hinä. Mu̱ di ñähu̱ de märꞌaa pa gä mäñhu̱ yä hogä noya, yä hogä notisia o yä hogä esperiensia, nuꞌmu̱ hinxä ntsꞌo gä ñähu̱ de geꞌu̱. Por ejemplo, ja ngu nuꞌmu̱ di ñähu̱ de nꞌa rä ku näꞌä ja huadi bi nxixtehe o di ñähu̱ de nuꞌu̱ toꞌo di japäbi mꞌe̱di rä mfatsꞌi. Yä kristianu de rä siglo I mi ñä de märꞌa yä kristianu ngeꞌä xa mi tuyämu̱i po geꞌu̱, hingä pa dä ñämäñꞌu̱ de geꞌu̱ (Efesios 6:21, 22; Colosenses 4:8, 9). Pe, ¿gi pädi ndaꞌä hinxä ñho? Hinxä ñho mu̱ näꞌä di pedehu̱ hingä mäjuäni, o asta di u̱ꞌtsihu̱ o di imbentabihu̱ märꞌa yä noya. Mähyoni hingä pedehu̱ de yä mꞌu̱i märꞌa yä jäꞌi, ngeꞌä ja rꞌa yä tꞌo̱tꞌe nuꞌu̱ hingo ri ꞌñekägihu̱ gä pedehu̱, nixi ri ꞌñepäbi go dä bädi märꞌaa. Toꞌo di nzäi dä me̱fi njabu̱, dä za dä zitsꞌi dä dagi ha nꞌa rä däta pekado rä thuhu rä calumnia. Rä calumnia di signifika ge «nꞌa rä jäꞌi pede yä nkꞌuamba o yä nhemhñä de mä nꞌa rä jäꞌi pa dä perjudikabi, dä tsꞌombäbi rä thuhu o dä ꞌme̱tuäbi rä tsa ante märꞌaa». Por ejemplo, mäyaꞌmu̱ yä fariseo bi gu̱ꞌspäbi yä kꞌuamba o yä nhemhñä rä Hesu pa dä tsꞌombäbi rä thuhu ꞌne pa dä ꞌme̱tuäbi rä tsa ante märꞌa yä jäꞌi (Mateo 9:32-34; 12:22-24). Rä calumnia xi xä ntsꞌo ngeꞌä bi hä ndunthi yä xuñha ꞌne yä tuhni (Proverbios 26:20).
12 ¿Te di mbeni rä Zi Dada Jeoba de nuꞌu̱ mängä yä nkꞌuamba pa dä japi dä me̱ꞌtsi yä xuñha o dä ntuhni märꞌaa? Rä Mäkä Tꞌofo enä ge xa di u̱tsa «gatꞌho nuꞌu̱ honi hanja dä japi dä ntuhni yä ku» (Proverbios 6:16-19). Rä noya «calumnia» ha rä idioma griego geꞌä diábolos, ꞌne nunä noya gehnä ꞌnehe di usa pa dä tꞌembäbi «Diablo» rä Zithu, ngeꞌä go geꞌä rä Däta kꞌuamba o Calumniador ju̱ꞌspäbi yä nkꞌuamba ꞌne yä nhemhñä rä Zi Dada Jeoba (Revelación 12:9, 10, TNM). ¿Hänge ninꞌa de gekhu̱ hindi nehu̱ gä mpu̱ngä diablohu̱? Ha rä hnini Äjuä, otho rä luga pa yä calumnia o yä nkꞌuamba, nixi pa nuꞌu̱ märꞌa yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe nguyatho, ngeꞌä nuya yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe japi dä nja yä xuñha ꞌne yä tuhni (Gálatas 5:19-21, TNM). Po rängeꞌä, änte de gä pedehu̱ näꞌä xtä o̱dehu̱, mähyoni gä ñꞌanihu̱: «¿Di pädi ge mäjuäni näꞌä ma gä mää? ¿Ma gä udi rä mhäte ꞌne rä ñhojäꞌi ko näꞌä ma gä pede? ¿Di ja mꞌe̱di dä bädi märꞌaa näꞌä di ne gä pede?» (hñeti 1 Tesalonicenses 4:11, TNM).
13, 14. a) ¿Hanja di afektabi nuꞌu̱ toꞌo sipäbi yä tsꞌo noya? b) ¿Te dä za dä thogi nꞌa rä kristianu mu̱ di nzäi di usa yä tsꞌo noya?
13 Nuꞌu̱ yä noya u̱nte. Ja ngu ya dä handihu̱, yä noya pe̱ꞌtsi rä tsꞌe̱di pa dä ñꞌu̱nte ngu nꞌa rä majuai. Mäjuäni ge koꞌmu̱ di ñꞌouihu̱ rä pekado ꞌne dyä imperfectohu̱, rꞌabu̱ di mäñhu̱ nuꞌu̱ yä noya hinxä ñho ꞌne mꞌe̱fa di arrepentihu̱. Pe rä Mäkä Tꞌofo mää ge ja rꞌa yä noya nuꞌu̱ nunka di debe gä usahu̱, nixi ha rä mhuntsꞌi, nixi ha mä familiahu̱. Rä apostol Pablo bi uni nunä tsꞌofo: «Mu̱ toꞌo xaxꞌähu̱, oxki nkue̱hu̱ nixi gi maꞌtihu̱ ꞌne nixi gi ntsanihu̱» (Efesios 4:31). Mu̱ di usahu̱ nuꞌu̱ yä noya di ꞌme̱tuäbi yä tsa märꞌaa, di huspäbihu̱ yä tsꞌo apodo o njatꞌä di kritikahu̱; di ꞌme̱tuäbihu̱ rä tꞌekꞌei mä mikꞌeihu̱, ngeꞌä nuꞌu̱ yä tsꞌo noyaꞌu̱, u̱mbäbi yä mfeni ꞌne japi dä senti ge hinte di muui. ¿Pe gi pädi? Nuꞌu̱ yä tsꞌo noyaꞌu̱, tobe mänꞌa di u̱mbäbi yä mfeni nuꞌu̱ yä tꞌu̱kä bätsi (Colosenses 3:21, TNM).
14 Rä Mäkä Tꞌofo udi xä ñho ge di kondenä nuꞌu̱ toꞌo mängä yä tsꞌo noya pa dä maltrata o dä ꞌme̱tuäbi yä tsa märꞌaa. ¿Te dä za dä thogi ko nꞌa rä kristianu mu̱ xä nzäi di usa nuꞌu̱ yä tsꞌo noyaꞌu̱? Mꞌe̱tꞌo, ma dä tꞌumbäbi nꞌa hängu mꞌiki rä mfatsꞌi ꞌne yä tsꞌofo pa dä paati rä mꞌu̱i. Pe mu̱ hindä arrepenti ꞌne dä sigi dä me̱fi njabu̱, nuꞌmu̱ ma dä tꞌe̱ni o dä espulsa de rä mhuntsꞌi. Pe hingä ho̱nse̱ꞌä, mu̱ hindä paati rä mꞌu̱i, hingä ma dä za dä hñäni nuꞌu̱ yä jäpi ma dä hä rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä (1 Corintios 5:11-13, TNM; 6:9, 10, TNM). Hinte mä duda ja, toꞌo xä nzäi dä mängä yä ntsꞌante, yä ñhädondo, yä nkꞌuamba, yä calumnia o märꞌa yä tsꞌo noya, ¡hingä ma dä za dä me̱ꞌtsi näꞌä rä mhäte rä Zi Dada Jeoba!
¿NDAꞌU̱ NUꞌU̱ YÄ HOGÄ NOYA DI DEBE GÄ USAHU̱?
15. ¿Ndaꞌu̱ nuꞌu̱ hñuu yä ntꞌani ma dä maxkägihu̱ pa gä pähu̱ mu̱ nuꞌu̱ yä noya di mäñhu̱ di nupäbi yä mfeni märꞌaa o hinä?
15 Ya dä mäñhu̱ ge rä Zi Dada Jeoba bi rꞌakägihu̱ mä nehu̱ ngu nꞌa rä regalo näꞌä faxkägihu̱ pa gä mäñhu̱ te di mbenihu̱ ꞌne te di sentihu̱. ¿Hanja to̱ꞌmi rä Zi Dada Jeoba gä usahu̱ nunä regalo? Beni ge rä Mäkä Tꞌofo di mändagihu̱: «Pa gi ñähu̱, ogi ñähu̱ ko yä tsꞌo noya, ñähu̱ xä ñho pa dä za gi nuphu̱ yä mfeni nuꞌu̱ toꞌo dä yꞌo̱ꞌähu̱» (Efesios 4:29). Rä Zi Dada Jeoba di numäñho nuꞌmu̱ di mäñhu̱ nuꞌu̱ yä noya di nupäbi yä mfeni märꞌaa. Rä Mäkä Tꞌofo hingi uni nꞌa rä lista de nuꞌu̱ yä «hogä noya» di debe gä usahu̱ (Tito 2:8, TNM). Hänge pa gä pädihu̱ mu̱ nuꞌu̱ yä noya di beni gä mäñhu̱ ma dä nupäbi yä mfeni märꞌaa o hinä, mähyoni gä o̱tꞌäse̱hu̱ nuya hñuu yä ntꞌani: «¿Xä ntꞌaxi nuya yä noya ma gä mää? ¿Mäjuäni nunä ma gä pede? ¿Udi rä tꞌekꞌei ꞌne rä ñhojäꞌi nuya yä noya di ne gä mää?». Ogi pumfri nuya yä hñuu yä ntꞌani mientra gä handihu̱ rꞌa yä ejemplo de nuꞌu̱ yä noya di nupäbi yä mfeni märꞌaa (hyandi rä rekuadro « ¿Di nupäbi yä mfeni märꞌa näꞌä di mää?»).
16, 17. a) ¿Por hanja xa mähyoni gä felisitahu̱ märꞌaa? b) ¿Te mä oportunida di pe̱ꞌtsihu̱ pa gä felisitahu̱ yä ku ha rä mhuntsꞌi ꞌne ha mä familiahu̱?
16 Nuꞌmu̱ di felisitahu̱ märꞌaa. Tanto rä Zi Dada Jeoba ꞌne rä Ñhesukristo, pädi xä ñho ge mähyoni gä felisitahu̱ märꞌaa ꞌne gä rekonosehu̱ nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe pe̱fi xä ñho (Mateo 3:17; 25:19-23; Juan 1:47). Hänge nuju̱ di debe gä de̱mbäbihu̱ yä ejemplo ꞌne ko ngatꞌho mä korasohu̱ gä felisitahu̱ märꞌaa. ¿Por hanja? Proverbios 15:23 enä: «Nꞌa rä hogä noya näꞌä di mhää ora di ja mꞌe̱di, ¡oh, hängu rä ñho!». ¿Xkä da ngue̱nda ge nuꞌmu̱ toꞌo di felisitagihu̱ ko ngatꞌho rä koraso, jakägihu̱ gä tsahu̱ xä ñho? Hää, ngeꞌä jakägihu̱ gä sentihu̱ ge ꞌmu̱i toꞌo turämu̱i po gekhu̱ ꞌne ge handi ora di o̱tꞌehu̱ ntsꞌe̱di po gä pe̱fihu̱ näꞌä xä ñho. Ora di handihu̱ njabu̱, japi dä te mä komfiansahu̱ ꞌne jakägihu̱ mänꞌa gä o̱thu̱ ntsꞌe̱di pa gä sigi gä pe̱fihu̱ näꞌä xä ñho. Hää, gatꞌho di sentihu̱ xä ñho ora toꞌo di felisitagihu̱. Po rängeꞌä, ¿hänge dä hogi ge ꞌnehe gä o̱tꞌehu̱ ntsꞌe̱di po gä felisitahu̱ märꞌaa ko ngatꞌho mä korasohu̱? (Hñeti Mateo 7:12, TNM.)
17 Mu̱ gä o̱tꞌehu̱ ntsꞌe̱di po gä handihu̱ nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe pe̱fi xä ñho kada nꞌa mä kuhu̱, nzäntho ma gä tinihu̱ yä raso pa gä felisitahu̱. Por ejemplo, dä za gä felisitahu̱ nꞌa rä ku näꞌä bi uni mähotho nꞌa rä discurso o nꞌa rä bäsjäꞌi näꞌä o̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä me̱päbi xä ñho rä Zi Dada Jeoba ꞌne po dä zu̱di yä meta. ꞌNehe, ¿hänge ja yä raso pa gä felisitahu̱ nꞌa rä ku ora di handihu̱ ge nzäntho di ntini ha yä mhuntsꞌi mäske ya rä zi däta jäꞌi o di hñeni? Mäske hingi ja mꞌe̱di gä xipäbihu̱ ndunthi, pe mu̱ gä huahnihu̱ xä ñho rꞌa yä hogä noya, nuꞌu̱ ma dä za xä ñho ꞌne mänꞌa ma dä yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä me̱päbi xä ñho rä Zi Dada Jeoba. Pe, ¿te dä za gä mäñhu̱ ha mä familiahu̱? Ha yä medinthäti, tanto rä däme ꞌne rä ꞌme̱hñä di japäbi mꞌe̱di dä yꞌo̱de nuꞌu̱ yä noya di nupäbi yä mfeni ꞌne di japi dä senti ge di mhädi (Proverbios 31:10, 28). ¿Xi yä bätsi? ꞌNehe mähyoni ge yä dada ꞌne yä nänä dä hyoni yä oportunida pa dä xipäbi yä bätsi ge di mädi ꞌne dä felisita po näꞌä pe̱fi xä ñho. Ja ngu nꞌa rä planta di japäbi mꞌe̱di rä dehe ꞌne rä hyadi, njabu̱ ꞌnehe yä bätsi di japäbi mꞌe̱di drä felisita po näꞌä pe̱fi xä ñho. Mu̱ yä dada dä me̱fi njabu̱, ma dä te yä komfiansa nuꞌu̱ yä bätsi ꞌne mänꞌa ma dä yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä me̱fi näꞌä xä ñho.
18, 19. ¿Por hanja mähyoni gä o̱tꞌehu̱ ntsꞌe̱di po gä nupäbihu̱ yä mfeni ꞌne gä hoꞌtihu̱ märꞌaa, ꞌne hanja dä za gä jahu̱?
18 Ma gä nupäbihu̱ yä mfeni ꞌne gä hoꞌtihu̱ märꞌaa. Rä Zi Dada Jeoba xa turämu̱i po «nuꞌu̱ yä zi hyoya» ꞌne po «nuꞌu̱ thogi yä dumu̱i» (Isaías 57:15). Hänge rä Mäkä Tꞌofo xikägihu̱: «hñuꞌmbä mu̱ihu̱ ꞌne nupä mfenihu̱ nꞌa ngu nꞌaa [...], nupä yä mfeni nuꞌu̱ toꞌo tuyämu̱i» (1 Tesalonicenses 5:11, 14). Di pädihu̱ xä ñho ge rä Zi Dada Jeoba, handi ꞌne di jamädi po gatꞌho näꞌä di pe̱fihu̱ po gä nupäbihu̱ yä mfeni ꞌne gä hoꞌtihu̱ nuꞌu̱ mä kuhu̱ thogi yä dumu̱i.
Jeoba xa di numäñho ora di usahu̱ yä hogä noya pa di nupäbihu̱ yä mfeni märꞌaa
19 ¿Te dä za gä pe̱fihu̱ pa gä nupäbihu̱ rä mfeni nꞌa rä ku näꞌä thogi yä dumu̱i? Dä za gä xipäbihu̱ rꞌa yä hogä noya pa gä huꞌmpäbihu̱ rä mu̱i. Mäske hingä ma gä häkuäbihu̱ nuꞌu̱ yä xuñha pe̱ꞌtsi, pe hää ma gä utihu̱ ge di ꞌmu̱ihu̱ de rä lado ꞌne ge di tumämu̱ihu̱ po geꞌä. ꞌNehe dä za gä xatuäbihu̱ mähye̱gi rä Zi Dada Jeoba. Ha näꞌä sadi dä za gä apäbihu̱ Jeoba ge dä matsꞌi näꞌä ku pa dä hyandi ge tanto rä Zi Dada Jeoba ꞌne nuju̱, xa di mädihu̱ (Santiago 5:14, 15, TNM). Mähyoni gä bembäbihu̱ näꞌä ku, ge pa nuju̱, näꞌä xa ja ndunthi rä muui ꞌne ge o̱tkägihu̱ rä ꞌme̱di (1 Corintios 12:12-26). Dä hogi gä hetihu̱ kongeꞌä rꞌa yä testo de rä Mäkä Tꞌofo pa gä bembäbihu̱ hängu turämu̱i rä Zi Dada Jeoba po geꞌä (Salmo 34:18; Mateo 10:29-31). Mu̱ gä ꞌuekehu̱ de mä tiempohu̱ pa gä xipäbihu̱ «nꞌa rä hogä noya» näꞌä kuꞌä, ma dä da ngue̱nda ge xa mäjuäni di mädihu̱ ꞌne ge di tumämu̱ihu̱ po geꞌä (hñeti Proverbios 12:25).
20, 21. Mu̱ go di tokagihu̱ gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo, ¿ndaꞌu̱ nuꞌu̱ hñuu yä tꞌo̱tꞌe mähyoni gä o̱tꞌehu̱ ngue̱nda?
20 Yä hogä tsꞌofo. Koꞌmu̱ gatꞌho di ñꞌouihu̱ rä pekado ꞌne dyä imperfectohu̱, rꞌabu̱ di jakägihu̱ mꞌe̱di yä hogä tsꞌofo. Po rängeꞌä rä Mäkä Tꞌofo xikägihu̱: «Yꞌo̱de yä tsꞌofo ꞌne asepta rä disciplina, pa njabu̱ dä nja ri mfädi xudi ndämäni» (Proverbios 19:20). Pe yä ansiano hingä ho̱nse̱ꞌu̱ ꞌmu̱i capacitado pa dä umbäbi yä hogä tsꞌofo nuꞌu̱ yä ku de rä mhuntsꞌi. Por ejemplo, yä dada ꞌnehe umbäbi yä hogä tsꞌofo yä bätsi (Efesios 6:4). ꞌNehe, nuꞌu̱ yä nju ja yä mfädi, dä za dä umbäbi yä tsꞌofo nuꞌu̱ yä nju yä bäsjäꞌi (Tito 2:3-5). Pe mu̱ ma gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo, mähyoni gä benihu̱ ge näꞌä rä mhäte di pe̱ꞌtsihu̱ po näꞌä toꞌo ma gä umbäbihu̱ nuꞌu̱ yä tsꞌofo, geꞌä ma dä jakägihu̱ gä huahnihu̱ xä ñho nuꞌu̱ yä noya ma gä usahu̱ pa njabu̱ hingä u̱mbäbihu̱ rä mfeni. ¿Te ma dä maxkägihu̱ pa gä unihu̱ nꞌa rä hogä tsꞌofo? Pa geꞌä, mähyoni gä ñꞌanise̱hu̱: «¿Por hanja di ne gä uni nunä tsꞌofo? ¿Habu̱ dä ju̱ki nunä tsꞌofo ma gä uni? ¿Hanja ma gä uni nunä tsꞌofo?».
21 Nꞌa rä hogä tsꞌofo fu̱di ko näꞌä toꞌo ma dä uni. Xi nuꞌi, ¿hämꞌu̱ hingi jaꞌi xä ñhei gi asepta nꞌa rä tsꞌofo? ¿Nuꞌmu̱ gi da ngue̱nda ge näꞌä toꞌo rꞌaꞌi näꞌä tsꞌofoꞌä, xa mäjuäni turämu̱i po geꞌi ꞌne ge ne dä maxꞌäꞌi, o nuꞌmu̱ gi handi ge di nkue̱ kongeꞌi ꞌne ge ho̱nse̱ ne dä mfadaꞌi? Zäi ge nuꞌmu̱ gi handi ge xa mäjuäni turämu̱i po geꞌi. Po rängeꞌä, mu̱ go di tokagihu̱ gä unihu̱ nꞌa rä tsꞌofo, mähyoni gä o̱tꞌehu̱ ntsꞌe̱di po gä unihu̱ ngeꞌä xa mäjuäni di tumämu̱ihu̱ ꞌne di ne gä fatsꞌihu̱ märꞌaa. ꞌNehe, mähyoni gä benihu̱ ge pa gä unihu̱ nꞌa rä hogä tsꞌofo, mähyoni gä ju̱kihu̱ de rä Mäkä Tꞌofo (2 Timoteo 3:16). Mu̱ gä utihu̱ habu̱ hutsꞌi näꞌä tsꞌofoꞌä o gä xipäbithohu̱, mähyoni gä asegurahu̱ ge näꞌä tsꞌofoꞌä bi ehe ha rä Mäkä Tꞌofo o ha nuꞌu̱ yä publicación di rꞌakägihu̱ rä hnini Jeoba. Yä ansiano xa mähyoni dä jamäsu ge hindä ungä nꞌa rä tsꞌofo näꞌä xä gu̱ki de rä mfenise̱, nixi dä paati nuꞌu̱ yä noya hutsꞌi ha rä Mäkä Tꞌofo pa dä apoya näꞌä di mbenise̱. Pe hingä ho̱nse̱ꞌä, ꞌnehe pe̱ꞌtsi te gä unihu̱ näꞌä tsꞌofo ko ndunthi rä mhäte ꞌne rä tꞌekꞌei, pa njabu̱ näꞌä toꞌo di umbäbihu̱ nuꞌu̱ yä tsꞌofo hindä japäbi xä ñhei dä asepta (Colosenses 4:6).
22. ¿Hanja ma gi usa näꞌä däta regalo xä rꞌaꞌi rä Zi Dada Jeoba?
22 Ja ngu ya dä pädihu̱, mä nehu̱ geꞌä nꞌa rä regalo xa mähotho xä rꞌakägihu̱ rä Zi Dada Jeoba, ꞌne koꞌmu̱ xa di mädihu̱ꞌä, nuju̱ di ne gä usahu̱ xä ñho nunä regalo. Nunka di debe gä pumfrihu̱ ge nuꞌu̱ yä noya di mäñhu̱, xa ja yä tsꞌe̱di tanto pa gä nupäbihu̱ yä mfeni märꞌaa o pa gä u̱mbäbihu̱ yä mfeni. Po rängeꞌä, ma gä usahu̱ mä nehu̱ ja ngu to̱ꞌmi rä Zi Dada Jeoba pa gä «nuphu̱ yä mfeni» märꞌaa. Mu̱ gä pe̱fihu̱ njabu̱, nuꞌu̱ yä hogä noya ma gä mäñhu̱, ma dä zo̱ho̱ dä nja ngu nꞌa rä jäpi ꞌne nꞌa rä ꞌñethi pa nuꞌu̱ toꞌo dä yꞌo̱xkägihu̱, ꞌne geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa hingä he̱gihu̱ näꞌä rä mhäte xä rꞌakägihu̱ rä Zi Dada Jeoba.
^ parr. 7 Ha rä 1 Corintios 15:17 enä: «Nuꞌmu̱ nu ri jamfrihu̱ hinte dri muuihmä».
^ parr. 10 Nuꞌmu̱ rä Mäkä Tꞌofo no̱ni rä noya «yä tꞌo̱tꞌe hingi tꞌaxi» o «inmundicia» di abarca ndunthi yä pekado. Mäske hingä gatꞌho yä pekado de gä inmundicia di ja mꞌe̱di nꞌa rä comité judicial, pe mu̱ nꞌa rä jäꞌi o̱tꞌe yä däta pekado de gä inmundicia ꞌne hingi arrepenti, nuꞌmu̱ ma dä tꞌe̱ni o dä espulsa de rä mhuntsꞌi (2 Corintios 12:21; Efesios 4:19; hyandi rä rebista La Atalaya de rä 15 de julio de 2006 habu̱ enä «Preguntas de los lectores»).
