1. ¿Habu̱ dä za gä pädihu̱ de näꞌä ma dä thogi xudi ndämäni?

NUꞌMU̱ gi handi yä notisia ha rä telebision, ¿xkä ñꞌani te ma dä thogi ko nunä rä xiꞌmhai? Mäpaya njatꞌä ja yä tsꞌo thogi ꞌne tso̱ho̱ nuꞌmu̱ hinto to̱ꞌmi, hänge nixi nꞌa rä jäꞌi hingi pädi te ma dä thogi xudi ndämäni (Santiago 4:14). Pe Jeoba hää pädi te ma dä thogi ha nuꞌu̱ yä pa xä ꞌñepu̱ (Isaías 46:10). Dende mäyaꞌmu̱, po mäde de rä Mäkä Tꞌofo, bi mää ge ma xä thogi nuya yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe di nheki mäpaya. ꞌNehe bi mää de nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe xa mähotho ma dä thogi mänꞌitꞌho.

2, 3. a) ¿Te mä ntꞌani bi yꞌo̱tꞌe yä de̱ni rä Hesu? b) ¿Te bi dädi rä Hesu?

² Ñhesukristo bi ꞌñudi ꞌne bi ungä ntꞌo̱de ge rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä, geꞌä ma dä huati nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe ja ꞌne ma dä japi dä uädri rä Xiꞌmhai (Lucas 4:43, RN). Nuꞌu̱ yä jäꞌi bi yꞌo̱de näꞌä bi ꞌñudi rä Hesu, mi ne xä bädi hämꞌu̱ ma xä mu̱di xä mända rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä.  Hänge nuꞌu̱ yä de̱ni rä Hesu bi yꞌambäbi: «¿Hämꞌu̱ ma dä nja nuꞌä gä mää? ¿Te mä señä ma dä nheki nu xtä zo̱ rä pa dä njabu̱?» (Lucas 21:7). Rä Hesu bi dädi ge ho̱nse̱ rä Zi Dada Jeoba pädi näꞌä rä pa ma dä uadi nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe jaua ha rä Xiꞌmhai (Mateo 24:36). Pe änte de dä nja näꞌä rä hogä mꞌu̱i ꞌne näꞌä rä johya ma dä hä rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä, rä Hesu bi xipäbi te mä tꞌo̱tꞌe ma xä nheki nuua ha rä Xiꞌmhai. ꞌNe gatꞌho näꞌä bi mää geꞌä di handihu̱ thogi mäpaya.

³ Änte de gä ñähu̱ de nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe udi ge hää di ꞌmu̱hu̱ ha yä gäxä pa, ma gä ñähu̱ nꞌa tu̱i de nꞌa rä tuhni näꞌä hinto bi za bi hyandi. Nunä tuhni bä thogi ha mähetsꞌi habu̱ bi ꞌmu̱i yä e̱nxe̱, pe näꞌä bä thogi bä hänkägihu̱ yä xuñha di gatꞌhohu̱.

4, 5. a) ¿Te bä thogi nuni mähetsꞌi ngu bi mu̱di bi mända Ñhesukristo? b) Ja ngu mää Apocalipsis 12:12, ¿te thogi ha rä Xiꞌmhai po näꞌä tuhni bä nja mähetsꞌi?

⁴ Ha näꞌä rä ntheke bi thogi, dä pädihu̱ ge Ñhesukristo bi mu̱di bi mända ha mähetsꞌi näꞌä rä je̱ya 1914 (hñeti Daniel 7:13, 14). ꞌNe ngu bi zo̱ho̱ bi Nrey, nguntꞌä bi mu̱di bi mpe̱fi. Rä Mäkä Tꞌofo enä: «Bi nja nꞌa rä dängä tuhni nuni mähetsꞌi, [...] rä Migue, [mä nꞌa rä thuhu rä Hesu] mähye̱gi ko yä e̱nxe̱, bi ntunhui rä dängä mbängä zuꞌue [o rä Zithu] ꞌne yä tsꞌo e̱nxe̱». * Pe rä Zithu ꞌne nuꞌu̱ yä u̱xjua, bä ꞌme̱di näꞌä rä tuhni ꞌne bä tꞌe̱i pa ha rä Xiꞌmhai. Yä hogä e̱nxe̱ xa bä johya ngeꞌä rä Zithu ꞌne nuꞌu̱ yä u̱xjua bä tꞌe̱ni de mähetsꞌi. Pe ha rä Xiꞌmhai, yä jäꞌi hingä ma  xä johya. Rä Mäkä Tꞌofo bi mää te ma xä thogi kongeꞌu̱ nuꞌmu̱ enä: «Huekäteꞌihu̱ nuꞌähu̱ gi ꞌmu̱hu̱bu̱ ha rä xiꞌmhai [...], ngeꞌä rä tsꞌondähi [o Zithu] xä jui xki mabu̱ habu̱ gi ꞌmu̱hu̱, ꞌne xa ja rä kue̱ ngeꞌä pädi ge tsꞌu̱tho yä pa di ꞌme̱di pa drä huatiꞌä» (Apocalipsis [Revelación] 12:7, 9, 12).

⁵ Ja ngu di handihu̱, ko näꞌä tuhni bä nja nuni mähetsꞌi rä Zithu xa bi nkue̱ ꞌne bi yꞌo̱ꞌtuä yä xuñha yä mexiꞌmhai. Hänge nubye̱ di ꞌmu̱hu̱ ha nuꞌu̱ yä pa xa xä ñhei. Pe nunä tiempo ma dä dura zi «tsꞌu̱tho yä pa», ꞌne asta rä Zithu pädi ge njabu̱. Rä Mäkä Tꞌofo embäbi “yä gäxä pa” nunä tiempo di ꞌmu̱hu̱ (2 Timoteo 3:1). Xa di rꞌakägihu̱ ndunthi rä johya gä pädihu̱ ge mänꞌitꞌho, ¡Äjuä ma dä hñäki rä Zithu de nuua ha rä Xiꞌmhai! Nubye̱, ma gä hanthu̱ rꞌa de nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe bi mää rä Mäkä Tꞌofo ge ma xä thogi mäpaya. Nuya yä tꞌo̱tꞌe udi ge di ꞌmu̱hu̱ ha nuꞌu̱ yä gäxä pa, ꞌne ge mänꞌitꞌho rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ma dä hä xa ndunthi yä jäpi, pa gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi di mädi rä Zi Dada Jeoba.  Pe mꞌe̱tꞌo ma gä hanthu̱ goho de nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe bi mää rä Hesu ge ma xä ꞌñudi ge xa mäjuäni di ꞌmu̱hu̱ ha nuꞌu̱ yä gäxä pa.

6, 7. ¿Hanja xä kumpli nuꞌu̱ yä profesia bi mää rä Hesu de yä däta tuhni ꞌne yä däta thuhu?

⁶ «Ma dä ntuhnä yä hnini ko märꞌa yä hnini.» (Mateo 24:7, dä japse̱he yä cursiva.) Ha nuꞌu̱ nꞌa nthebe yä je̱ya xä thogi, xä du yä miyontho yä jäꞌi ha yä däta tuhni. Nꞌa rä mbo̱ho̱ de rä dähni Gran Bretaña bi yꞌofo: «Näꞌä rä siglo XX mänꞌa xa bi du ndunthi yä jäꞌi ke ha gatꞌho nuꞌu̱ märꞌa yä siglo. [...] Ha nunä siglo, njatꞌä bi nja yä däta tuhni, ꞌne tsꞌu̱tho nuꞌu̱ yä je̱ya habu̱ hinte mä tuhni bi nja». Nꞌa rä informe de nuꞌu̱ yä jäꞌi ofo te thogi ha rä Xiꞌmhai enä: «Ha nuꞌu̱ yä däta tuhni de [rä siglo XX] bi du hñu mꞌiki rä ndunthi yä jäꞌi ke de gatꞌho nuꞌu̱ yä tuhni xä nja dende rä siglo I [...] asta rä je̱ya 1899». Thogi de nꞌa nthebe yä miyon nuꞌu̱ yä jäꞌi xä  du ha yä däta tuhni dende näꞌä rä je̱ya 1914. Ja ngu di hanthu̱, ha yä däta tuhni xä du ndunthi yä jäꞌi ꞌne xpä hämpäbi yä u̱gi ꞌne yä dumu̱i xa ndunthi yä familia. Zäi ge nuꞌi ꞌnehe xkä thogi njabu̱.

⁷ «Ma dä nja rä dängä thuhu.» (Mateo 24:7, dä japse̱he yä cursiva.) Rꞌa yä mbo̱ho̱ enä ge nuꞌu̱ 30 yä je̱ya xä thogi, xa xä nja ndunthi te dä tsꞌi. Pe tobe xa ja rä thuhu, ngeꞌä ndunthi yä jäꞌi hingi pe̱ꞌtsi yä hai habu̱ dä mpotꞌi, nixi rä bojä pa dä dai te dä zi. Ha nuꞌu̱ yä hnini ja yꞌo ri te, thogi de nꞌa mꞌo yä miyon nuꞌu̱ yä jäꞌi xä ziꞌti rä thuhu ngeꞌä hingi pe̱ꞌtsi te dä zi. Näꞌä rä Organización Mundial de la Salud enä ge thogi de ku̱tꞌa yä miyon nuꞌu̱ yä zi bätsi tu tatꞌä je̱ya ngeꞌä hingi ja te dä zi.

8, 9. ¿Hanja xä kumpli nuꞌu̱ yä profesia bi mää rä Hesu de yä mbiꞌmhai ꞌne yä ñheni?

⁸ «Ma dä nja ndunthi yä dängä mbiꞌmhai.» (Lucas 21:11, dä japse̱he yä cursiva.) Rꞌa yä sientifiko de rä Servicio Geológico de Estados Unidos, mää ge ha nuꞌu̱ yä je̱ya xä ꞌñepu̱, tho̱ꞌmi  dä nja ngu rꞌe̱tꞌa mä gu̱to yä däta mbiꞌmhai tatꞌä je̱ya. Nuya yä mbiꞌmhai xa ma dä nja yä tsꞌe̱di ngu pa dä xo̱ke yä jädo de yä däta to̱nꞌgu ꞌne pa dä heke rä hai. Kasi gatꞌho yä je̱ya xä nja yä mbiꞌmhai nuꞌu̱ xä yꞌentꞌi yä däta to̱nꞌgu. Ja rꞌa yä informe nuꞌu̱ udi ge yä mbiꞌmhai xä hyo thogi de yoho yä miyon yä jäꞌi dende rä je̱ya 1900. Nꞌa rä informe enä: «Nuꞌu̱ yä bo̱jä xä thoki pa dä fädi hämꞌu̱ ma dä thogi nꞌa rä mbiꞌmhai, hinxä mfaxte ndunthi».

⁹ «Ma dä nja ndunthi yä tsꞌo ñheni.» (Lucas 21:11, dä japse̱he yä cursiva.) Mäske mäpaya xä thini ndunthi yä ꞌñethi, gatꞌho yä jäꞌi tobe tsu̱di nuꞌu̱ yä ñheni mi ja dende mäyaꞌmu̱ ꞌne märꞌa nuꞌu̱ ja xä nheki. Nꞌa rä informe enä ge ha nuꞌu̱ yä je̱ya xä thogi, yä jäꞌi mänꞌa xä zu̱di nꞌate de nuꞌu̱ yä ñheni ya mi fädi dende mäyaꞌmu̱, ngu rä tuberculosis, rä paludismo (o malaria) ꞌne rä cólera. ꞌNe märꞌaa, mänꞌa xa xä ñhei dä thimbäbi yä ꞌñethi. ꞌNehe, xä nheki ngu 30 yä rꞌayꞌo ñheni. Rꞌa de nuꞌu̱ yä  ñheniꞌu̱ häkuäbi yä te yä jäꞌi, ꞌne asta nubye̱ hinxä thimbäbi yä ꞌñethi.

10. ¿Te mä mꞌu̱i hutsꞌi ha 2 Timoteo 3:1-5 gi handi ge pe̱ꞌtsi yä jäꞌi mäpaya?

¹⁰ Rä Mäkä Tꞌofo hingä ho̱nse̱ bi mää ge ha yä gäxä pa ma xä thogi rꞌa yä däta tꞌo̱tꞌe ha rä Xiꞌmhai, ꞌnehe bi mää te mä mꞌu̱i ma xä me̱ꞌtsi yä jäꞌi. Xikägihu̱: «Oxki pumfri ge nu yä ngätsꞌi yä pa ma dä nheki rꞌa yä pa xä ntsꞌo» (hñeti 2 Timoteo 3:1-5). Gehya rꞌa de nuꞌu̱ yä mꞌu̱i bi mää rä apostol Pablo ge ma xä me̱ꞌtsi yä jäꞌi:

• ma xä nsuse̱

• ma xä mädi rä bojä

• hindi o̱te yä dada

• hindi ungä njamädi

• hindi ja yä mhäte

• dyä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi

• di u̱tsa gatꞌho näꞌä xä ñho

• mänꞌa ne dä yꞌo̱tꞌe yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe ke dä mädi Äjuä

• di ñꞌetꞌä hojäꞌi pe hingi udi rä ñhojäꞌi

11. Ja ngu mää ha Salmo 92:7, ¿te ma dä thogi ko nuꞌu̱ yä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi?

¹¹ ¿Njabu̱ yä mꞌu̱i nuꞌu̱ yä jäꞌi ha näꞌä luga gi ꞌmu̱i? Zäi ge hää njabu̱. Ha gatꞌho yä luga geꞌä rä mꞌu̱i pe̱ꞌtsi yä jäꞌi. Ko gatꞌho näꞌä thogi, udi ge Jeoba mänꞌitꞌho ma dä me̱fi näꞌä mää rä Mäkä Tꞌofo: «Nuꞌmu̱ xti fo̱tsꞌe yä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi ngu yä tꞌe̱i, ꞌne nuꞌmu̱ gatꞌho  nuꞌu̱ yä yꞌo̱tꞌä tsꞌoki dä ndo̱ni, geꞌmu̱ ma drä huati pa nzäntho» (Salmo 92:7).

12, 13. Mää hanja ha nuya yä gäxä pa, mänꞌa xä zo̱ho̱ xä nja «näꞌä xa mäjuäni rä mfädi».

¹² Ha nuya yä gäxä pa, ja ndunthi yä xuñha ja ngu bi mää rä Mäkä Tꞌofo. Pe ha rä hnini rä Zi Dada Jeoba di nheki rꞌa yä hogä tꞌo̱tꞌe.

¹³ Rä Mäkä Tꞌofo enä ge ha nuꞌu̱ yä gäxä pa «mänꞌa ma xä nja ndunthi de näꞌä xa mäjuäni rä mfädi» (Daniel 12:4). Dende rä je̱ya 1914, rä Zi Dada Jeoba xä matsꞌi nuꞌu̱ yä jäꞌi xa mäjuäni ne dä me̱päbiꞌä, pa njabu̱ nuꞌu̱ xä zo̱ho̱ xä ntiende xä ñho rä Mäkä Tꞌofo. Xä bädi näꞌä xa mäjuäni udi rä Mäkä Tꞌofo de rä thuhu Äjuä, näꞌä ma dä me̱fi pa xudi ndämäni, por hanja bi du rä Hesu, te thogi ko nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du ꞌne te mä humu̱i ja pa geꞌu̱. ꞌNehe xä bädi hanja dä me̱ꞌtsi nꞌa rä hogä mꞌu̱i, pa njabu̱ dä nsunda rä Zi Dada Jeoba. Xä ntiende xä ñho te ma dä me̱fi rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ꞌne hanja ma dä hñäki gatꞌho nuꞌu̱ yä xuñha jaua ha rä Xiꞌmhai. ¿Te pe̱fi rä hnini Jeoba ko näꞌä mfädi xä hñäni? Nunä ntꞌani ma gä thädihu̱ ko mä nꞌa rä profesia di kumpli ha nuya yä gäxä pa di ꞌmu̱hu̱.

14. ¿Asta habu̱ di tꞌungä ntꞌo̱de yä hogä noya de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä, ꞌne toꞌo nuꞌu̱ pe̱fi njabu̱?

¹⁴ Rä Hesu bi mää ge änte de dä zo̱ho̱ rä fin «nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe ja ha rä xiꞌmhai», mꞌe̱tꞌo ma xä kumpli nunä profesia: «Nuya yä rꞌayꞌo hogä noya de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä, ma dä ntꞌo̱de ha gatꞌho rä xiꞌmhai» (hñeti Mateo 24:3, 14, TNM). Po gatꞌho rä Xiꞌmhai  di tꞌungä ntꞌo̱de yä hogä noya de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä. Di tꞌudi te me̱ꞌä näꞌä Tsꞌu̱tꞌhui, te ma dä me̱fi ꞌne te mähyoni gä pe̱hu̱ pa gä hänihu̱ nuꞌu̱ yä jäpi ma dä hä. Nuya yä hogä noya de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä di tꞌungä ntꞌo̱de ha 239 yä däta dähni ꞌne ha nthebetho yä idioma. Ko ndunthi rä johya, yä miyontho yä testigo rä Jeoba di ungä ntꞌo̱de nuꞌu̱ yä hogä noya de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä. Nuyu̱ xpi ꞌñehe «de gatꞌho yä hnini, ꞌne de gatꞌho yä hai, ꞌne de gatꞌho yä ñhäki [o idioma], ꞌne de gatꞌho yä mꞌu̱i» (Apocalipsis 7:9). ꞌNehe, fatsꞌi nuꞌu̱ yä miyontho yä jäꞌi ne dä bädi näꞌä xa mäjuäni udi rä Mäkä Tꞌofo ꞌne hingi adi yä bojä po geꞌä. Rä Hesu ꞌnehe bi mää ge ndunthi yä jäꞌi ma xä u̱tsa nuꞌu̱ xa mäjuäni yä kristianu, pe mäske njabu̱ xa di rꞌakägihu̱ ndunthi rä johya gä handihu̱ hanja di kumpli näꞌä profesia de dä tꞌungä ntꞌo̱de rä Noya Äjuä po gatꞌho rä Xiꞌmhai (Lucas 21:17).

15. a) ¿Gi kamfri ge di ꞌmu̱hu̱ ha yä gäxä pa? Mää por hanja gi thädi njabu̱. b) Nuꞌmu̱ xti zo̱ho̱ rä fin, ¿te ma dä thogi ko nuꞌu̱ yä jäꞌi hingi o̱te Jeoba ꞌne te ma dä thogi ko nuꞌu̱ yä jäꞌi dä yꞌo̱te rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä?

¹⁵ Ko gatꞌho nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe di nheki mäpaya, di handihu̱ hanja di kumpli ndunthi yä profesia nuꞌu̱ no̱ni rä Mäkä Tꞌofo. Geꞌä udi ge mäjuäni di ꞌmu̱hu̱ ha yä gäxä pa. Yä hogä noya de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ma dä tꞌungä ntꞌo̱de asta nuꞌmu̱ go dä ne Jeoba ꞌne nubye̱ hää «dä zo̱ho̱ rä fin» (Mateo 24:14, TNM). Rä noya «fin», di signifika näꞌä rä pa nuꞌmu̱ Äjuä ma dä huati nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe jaua ha rä Xiꞌmhai. Po mäde de rä Hesu ꞌne yä e̱nxe̱, Äjuä ma dä huati gatꞌho nuꞌu̱ toꞌo di nkontraui (2 Tesalonicenses 1:6-9). Rä Zithu ꞌne  yä u̱xjua ya hingä ma dä hyatꞌi yä dähni. Mꞌe̱fa de geꞌä, gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi dä yꞌo̱te rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ma dä hñäni xa ndunthi yä jäpi (Apocalipsis 20:1-3; 21:3-5).

16. ¿Te dä hogi gi sigi gi pe̱fi?

¹⁶ Koꞌmu̱ mänꞌitꞌho ma dä uadi nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe xä me̱fi rä Zithu nuua ha rä xiꞌmhai, kada nꞌa de nuju̱ mähyoni gä ñꞌanihu̱: «¿Te dä hogi gä pe̱fi?». Dä hogi gi sigi gi pädi de rä Zi Dada Jeoba ꞌne de näꞌä to̱ꞌmi gi pe̱fi (Juan 17:3). Yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di pa gi nxadi rä Mäkä Tꞌofo nzäntho. Nzäi gi ntini ha nuꞌu̱ yä mhuntsꞌi pe̱ꞌtsi nuꞌu̱ yä jäꞌi o̱tꞌe ntsꞌe̱di po dä me̱päbi rä bolunta Jeoba (hñeti Hebreos 10:24, 25). Tso̱ho̱ gi pädi rä Zi Dada Jeoba po mäde de gi nxadi rä Noya ꞌne pe̱fi nuꞌu̱ yä tsꞌofo di rꞌaꞌi pa gi johyabi rä koraso (Santiago 4:8).

17. ¿Por hanja rä fin nuꞌu̱ yä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi ma dä zo̱ho̱ nuꞌmu̱ nixi hinto di to̱ꞌmi?

¹⁷ Rä Hesu bi mää ge kasi gatꞌho yä jäꞌi hingä ma xä japämäsu nuꞌu̱ yä señä udi ge ya di ꞌmu̱hu̱ ha yä gäxä pa. Rä fin nuꞌu̱ yä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi, nse̱kitho ma dä zo̱ho̱. Ja ngu nꞌa rä be näꞌä tso̱ho̱ de gä xui nuꞌmu̱ hinto to̱ꞌmi (hñeti 1 Tesalonicenses 5:2, RN). Hänge rä Hesu bi ꞌñenä: «Ma dä nja ngu ha nuꞌu̱ yä pa de rä Noe. Nu yä paꞌu̱ änte dä ñuxä rä dehe ha rä xiꞌmhai, yä jäꞌi mi ñuni mi tsithe ꞌne mi o̱tꞌä nthäti ngu xi yä nzäi. Mi o̱tꞌä njabu̱ asta nuꞌä rä pa bi yu̱tꞌä rä Noe ha rä dängä motsa [o arka] nuꞌä xki hyoki. ꞌNepu̱ mi dämfriꞌu̱ bi ñuxä rä dehe ha rä xiꞌmhai ꞌne bi jätꞌi gatꞌho nuꞌu̱ yä tsꞌo jäꞌi. Ma dä njabu̱ ꞌnehe nuꞌä rä pa» (Mateo 24:37-39).

18. ¿Te mä tsꞌofo bi uni rä Hesu näꞌä xa mähyoni gä jamäsuhu̱?

 ¹⁸ Po rängeꞌä, rä Hesu bi uni nunä tsꞌofo: «Nsuhu̱, ꞌne oxki hophu̱ ri mfenihu̱ dä megi po ränge rä ntsꞌoyꞌo ꞌne rä ntixfani ꞌne märꞌa yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe, ꞌne oxki turimu̱ihu̱ de nuꞌä te dä yꞌo̱tꞌähu̱ rä ꞌme̱di. Nsuhu̱ pa hinge xkri thämfrihu̱ dä zo̱ho̱ nuꞌä rä paꞌä. Ngeꞌä ma dä njabu̱ ndunthi nuꞌu̱ ꞌmu̱i habu̱räza rä ngu̱ni rä xiꞌmhai, xtä dämfri dä zo̱ho̱ rä pa, dä nja ngu nꞌa rä trampa dä dämä njotꞌi. Hänge ndo̱ꞌmhu̱ ꞌne yꞌaphu̱ ndunthi Äjuä pa dä za gi kꞌothu̱ de gatꞌho nuya yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe ma dä nja, ꞌne pa njabu̱ dä za gi ꞌmu̱hu̱ xä ñho ha rä thandi Nuꞌä Toꞌo e bi Njäꞌi» (Lucas 21:34-36). Xa mähyoni gä jamäsuhu̱ näꞌä bi mää rä Hesu. ¿Por hanja? Ngeꞌä nuꞌu̱ yä jäꞌi dä me̱ꞌtsi rä jäpi Jeoba ꞌne rä Ñhesukristo, ma dä za dä bongi xtä uadi nuꞌu̱ yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe ja nuua ha rä xiꞌmhai. ꞌNehe, ma dä za dä mꞌu̱i pa nzäntho ha näꞌä rä rꞌayꞌo xiꞌmhai xa mähotho ya xä ꞌñepu̱ (Juan 3:16; 2 Pedro 3:13).