1. ¿Te ma dä me̱fi Äjuä ko rä Xiꞌmhai?

JEOBA ma dä me̱fi nꞌa rä hogä tꞌo̱tꞌe ko rä Xiꞌmhai: ma dä japi dä ñutsꞌi ko yä jäꞌi nuꞌu̱ ma dä mꞌu̱i ko rä johya ꞌne ya hingä ma dä ñheni. Rä Mäkä Tꞌofo mää ge «rä Zi Dada Jeoba bi hyoki nꞌa rä uädri ha Eden» ꞌne «bi japi bi te [...] ndunthi yä arbol nuꞌu̱ mi uni nkꞌatꞌi toꞌo dä hyandi ꞌne xä ñho pa toꞌo dä zi». Mꞌe̱fa de geꞌä, Äjuä bi hyoki näꞌä rä mu̱di ñꞌo̱ho̱ ꞌne näꞌä rä mu̱di ꞌme̱hñä: rä Adan ꞌne rä Eba pa ja xä mꞌu̱hni ꞌne bi ꞌñembäbiꞌu̱: «Xa dä xändi ri bätsihu̱, ñuꞌtsihu̱ rä Xiꞌmhai, pothu̱ ꞌne suhu̱» (Génesis 1:28; 2:8, 9, 15). Ja ngu di handihu̱, Äjuä mi ne ge yä jäꞌi xä me̱ꞌtsi yä bätsi, xä japi xä uädri gatꞌho rä Xiꞌmhai ꞌne xä su yä zuꞌue.

2. a) ¿Por hanja di pädihu̱ xä ñho ge Äjuä ma dä kumpli gatꞌho näꞌä di mbeni dä me̱fi ko rä Xiꞌmhai? b) Ngu udi rä Mäkä Tꞌofo, ¿te mä jäꞌi ma dä mꞌu̱i pa nzäntho ha rä Xiꞌmhai?

² ¿Gi kamfri ge ma dä zo̱ho̱ rä pa gä handihu̱ yä jäꞌi dä mꞌu̱i ha nꞌa rä paraiso o uädri nuua ha rä Xiꞌmhai? Äjuä xä promete: «Go xtä mää; [...] ꞌne geꞌä ma gä pe̱fi» (Isaías 46:9-11; 55:11). Hää, Äjuä ma dä kumpli gatꞌho näꞌä di mbeni dä me̱fi. Jeoba xä mänse̱ ge himbi hyoki rä Xiꞌmhai «ho̱nse̱ pa njabu̱tho» näꞌä «bi hyoki pa toꞌo  dä mꞌu̱i» (Isaías 45:18). ¿Te mä jäꞌi mi ne Äjuä ge xä mꞌu̱i ha rä Xiꞌmhai ꞌne po hängu nje̱ya? Rä Mäkä Tꞌofo thädi: «Nuꞌu̱ yä jäꞌi o̱tꞌe rä justisia ma dä mꞌu̱i ha rä xiꞌmhai, ꞌne ja ma dä mꞌu̱hni pa nzäntho» (Salmo 37:29; Apocalipsis [Revelación] 21:3, 4).

3. ¿Te mä tsꞌo tꞌo̱tꞌe di nheki mäpaya ha rä Xiꞌmhai, ꞌne te mä ntꞌani di o̱tꞌehu̱ po geꞌä?

³ Mäjuäni ge nunä promesa tobe hinxä kumplitho. Yä jäꞌi di hñeni ꞌne tu; di ntuhni ꞌne di ñho rꞌa ko märꞌaa. Ja ngu di handihu̱, jabu̱ habu̱ bi tsꞌoki. Pe di pädihu̱ xä ñho ge rä Zi Dada Jeoba hingä mi ne ge rä Xiꞌmhai xä zo̱ho̱ xä nheki ja ngu di handihu̱ mäpaya. ¿Te bi thogi? ¿Por hanja hinxä kumplitho näꞌä mi ne Äjuä dende ri mu̱di? Rä mpengi nunä ntꞌani hingä ma gä tinihu̱ ha nuꞌu̱ yä mfistꞌofo xä yꞌofo yä jäꞌi. Ngeꞌä näꞌä rä xuñha bä fu̱di ha mähetsꞌi hingä nuua ha rä Xiꞌmhai.

4, 5. a) ¿Toꞌo bi nzofo rä Eba po mäde de nꞌa rä kꞌeñä? b) ¿Hanja nꞌa rä hojäꞌi dä za dä zo̱ho̱ dä ntsꞌomꞌu̱i ꞌne dä mpe?

⁴ Ha näꞌä mu̱di mfistꞌofo de rä Mäkä Tꞌofo mää ge ha rä uädri Eden bi mu̱di bi nheki nꞌa rä nkontra Äjuä. Mäske tꞌembäbi «rä kꞌeñä», nunä hingä nꞌa rä zuꞌue. Näꞌä gäxä mfistꞌofo de rä Mäkä Tꞌofo enä ge «näꞌä xa rä mu̱di kꞌeñä tꞌembi Diablo ꞌne Satanas, geꞌä hatꞌi gatꞌho yä mexiꞌmhai; bä tꞌe̱i pa ha rä xiꞌmhai, ꞌne nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ bä tꞌe̱i mähye̱gi kongeꞌä» (Génesis 3:1; Revelación 12:9, TNM). Hää, nunä e̱nxe̱ pe̱ꞌtsi xa ndunthi rä tsꞌe̱di, nuni nꞌa espiritu näꞌä hindi nheki. Gehni bi nzofo Eba po mäde de nꞌa rä kꞌeñä, ꞌne bi japi bi nheki ge go mi ñä näꞌä kꞌeñä. Nunä espiritu bi hyandi xä ñho hanja Äjuä bi hyoki rä Xiꞌmhai pa yä jäꞌi (Job 38:4, 7).

⁵ Di pädihu̱ xä ñho ge gatꞌho näꞌä hoki Jeoba po̱ni  xä ñho ꞌne hinte mä tsꞌoki di ñꞌoui. Nuꞌmu̱, ¿toꞌo bi hyoki näꞌä espiritu tꞌembi «Diablo» ꞌne «Satanas»? Ri mu̱di, näꞌä mi nꞌa de nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ Äjuä, pe mꞌe̱fa bi nese̱ bi mpu̱ngä Diablo. ¿Xi hanja bi njabu̱ꞌä? Bi thogi ja ngu nꞌa rä jäꞌi näꞌä nubye̱ di handihu̱ rä hojäꞌi ꞌne hingi hate, pe mꞌe̱fa fu̱di di mpe ꞌne di ntsꞌomꞌu̱i. Pe, ¿xi hanja thogi njabu̱? Zäi ge näꞌä jäꞌi mꞌe̱tꞌo hopi dä bo̱ho̱ ha rä koraso nꞌa rä tsꞌo nkꞌatꞌi. Mu̱ dä sigi dä yꞌe̱ntꞌi ha rä mfeni näꞌä tsꞌo nkꞌatꞌi, mänꞌa ma dä te ha rä koraso näꞌä tsꞌo mfeniꞌä. ꞌNe xti zo̱ho̱se̱ näꞌä tsꞌo tꞌo̱tꞌe xä mbeni, näꞌä jäꞌi ma dä uadi dä me̱fi näꞌä mfeni xki hyopi dä te ha rä koraso (hñeti Santiago 1:13-15, TNM).

6. ¿Hanja bi zo̱ho̱ bi Nzithu ꞌne bi Ndiablo nꞌa rä e̱nxe̱ Äjuä?

⁶ Geꞌä bi thogi ko näꞌä e̱nxe̱ bi mpu̱ngä Zithu. Zäi ge xki yꞌo̱de nuꞌmu̱ rä Zi Dada Jeoba xki xipäbi rä Adan ꞌne rä Eba ge xä me̱ꞌtsi yä bätsi ꞌne xä ñuꞌtsi rä Xiꞌmhai de gehyu̱ (Génesis 1:27, 28). Di nhekitho ge näꞌä e̱nxe̱ꞌä bi mbeni ꞌne bi ꞌñenä: «¿Gatꞌho nuyu̱ yä jäꞌi go ma dä xo̱kämbeni Äjuä? ¡Mänꞌa dä hogi ge go dä xo̱kämbenigi!». Näꞌä tsꞌo mfeni bi gu̱ yä yꞌu̱u̱ ha rä koraso, ꞌne mꞌe̱fa geꞌä bi japi bi hyatꞌi rä Eba ko nuꞌu̱ yä nkꞌuamba o nhemhñä bi xipi de Äjuä (hñeti Génesis 3:1-5). Njabu̱, näꞌä e̱nxe̱ꞌä bi zo̱ho̱ bi «Ndiablo», nunä thuhu di signifika «näꞌä toꞌo mää yä nkꞌuamba o nhemhñä de märꞌaa». ꞌNehe bi tꞌembi «Zithu o Satanas», nunä thuhu di signifika «näꞌä toꞌo di nkontraui Äjuä».

7. a) ¿Por hanja bi du rä Adan ꞌne rä Eba? b) ¿Por hanja di nxita ꞌne tu gatꞌho yä jäꞌi?

⁷ Ko yä nkꞌuamba ꞌne yä trampa, rä Zithu bi kadi rä Adan ꞌne rä Eba pa ya himbi yꞌo̱te Äjuä (Génesis 2:17; 3:6). ¿Te bi thogi ko Adan ꞌne Eba po näꞌä bi me̱fi? Nuꞌu̱ bi du. Bi thogi ja ngu xki xipi Äjuä (Génesis 3:17-19). Rä Adan bi zo̱ho̱ bi me̱ꞌtsi rä tsꞌoki dende nuꞌmu̱ himbi  yꞌo̱te Äjuä, ꞌne njabu̱ bi zokuäbi rä tsꞌoki gatꞌho nuꞌu̱ yä bätsi (hñeti Romanos 5:12). Bi thogi ja ngu nuꞌmu̱ thoki yä thuhme ha nꞌa manza näꞌä xä pe̱tꞌi. ¿Hanja ma dä bo̱ni gatꞌho nuꞌu̱ yä thuhme? Hää, gatꞌho nuꞌu̱ yä thuhme ma dä bo̱ni xä pe̱tꞌi ꞌnehe. Njabu̱ ꞌnehe, gatꞌho yä jäꞌi ꞌmu̱i ko näꞌä rä tsꞌoki bi zoogi rä Adan. Hänge po geꞌä di nxitahu̱ ꞌne di tuhu̱ (Romanos 3:23).

8, 9. a) Ja ngu dä handihu̱, ¿te bi mää rä Zithu kontra Äjuä? b) ¿Por hanja Äjuä himbi hyo nguntꞌä rä Zithu, rä Adan ꞌne rä Eba?

⁸ Rä Zithu go geꞌä bi gu̱tꞌi rä ꞌñuu pa bi japi rä Adan ꞌne Eba bi yꞌo̱tꞌe yä tsꞌoki ꞌne njabu̱ nuyu̱ ꞌnehe bi zo̱ho̱ bi nkontraui Äjuä. Rä Zithu bi mää ge Jeoba hingi pädi dä mända xä ñho. Ja ngue̱nda ge rä Zithu bi ꞌñenä: «Äjuä näꞌä nꞌa rä tsꞌomꞌu̱i gä rey. Näꞌä hingi mää näꞌä mäjuäni ꞌne hingi rꞌaꞌähu̱ yä hogä tꞌo̱tꞌe. Yä jäꞌi dä za dä huahnise̱ näꞌä xä ñho o näꞌä xä ntsꞌo ꞌne hindi japäbi mꞌe̱di dä yꞌo̱te Äjuä. Mu̱ yä jäꞌi dä yꞌo̱de näꞌä go di mää, mänꞌa go dä mabi xä ñho». Xibye̱, ¿te ma xä me̱fi Äjuä ko näꞌä bi mää rä Zithu? Rꞌa yä jäꞌi di mbeni ge mänꞌa xä hogi mu̱ Äjuä xä hyo rä Zithu, Adan ꞌne Eba dende näꞌä ora bi yꞌo̱tꞌe yä tsꞌoki. Pe mu̱ xä me̱fi njabu̱ Äjuä, ¿xä za xä ꞌñudi ge hingä mäjuäni näꞌä xki mää rä Zithu? ¿Ma xä za xä ꞌñudi Äjuä ge hää pädi dä mända xä ñho?

⁹ Rä Zi Dada Jeoba nzäntho o̱tꞌe xä ñho rä justisia ha gatꞌho näꞌä pe̱fi. Hänge po rängeꞌä himbi hyo nguntꞌä nuꞌu̱ hñuu yä tsꞌo yꞌo̱de. Näꞌä bi hyandi ge mi ja mꞌe̱di xä thogi yä je̱ya pa njabu̱ yä jäꞌi xä da ngue̱nda ge hingä mäjuäni näꞌä bi mää rä Zithu, ꞌne ge näꞌä nꞌa rä hyate. Hänge Jeoba bi hyopi yä jäꞌi xä mändase̱ po nꞌa rä tiempo ha nunä xiꞌmhai habu̱ di mända rä Zithu. ¿Por hanja Jeoba bi me̱fi njabu̱? ¿Por hanja Jeoba xä hyopi xä thogi xa ndunthi yä je̱ya dende nuꞌmu̱ rä Zithu bi mää nuꞌu̱ yä nhemhñäꞌu̱? Ha Rä ntheke 11  de nunä mfistꞌofo ma gä pädihu̱ por hanja. Pe nubye̱ mbeni: ¿geꞌä bi me̱fi rä Adan ꞌne rä Eba nuꞌmu̱ bi gamfribi rä Zithu mäske nunka te xki me̱fi po geꞌu̱? ¿Geꞌä bi me̱fi Adan ꞌne Eba nuꞌmu̱ bi mbeni ge Jeoba mi nꞌa rä tsꞌomꞌu̱i gä rey, mäske xki umbäbi gatꞌho nuꞌu̱ yä ñho mi pe̱ꞌtsi? Xi nuꞌi, ¿te xkä pe̱fi mu̱ go di geꞌi?

10. ¿Hanja dä za gi ꞌñudi ge hingä mäjuäni näꞌä bi mää rä Zithu?

 ¹⁰ Dä hogi gä ntso̱ꞌmihu̱ nuya yä ntꞌani, ngeꞌä mäpaya kada nꞌa de gekhu̱ di thogihu̱ ngu näꞌä bi thogi Adan ꞌne Eba. Hää, nuꞌi dä za gi huahni gi yꞌo̱te Jeoba ꞌne njabu̱ gi ꞌñudi ge rä Zithu hingi pe̱ꞌtsi nraso. Nuꞌi dä za gi ꞌñudi ge gi ne dä gobernäꞌi Jeoba ꞌne njabu̱ gi ꞌñudi ge rä Diablo rä kate ꞌne hingi mää näꞌä mäjuäni (Salmo 73:28; hñeti Proverbios 27:11). Mäske ha nunä Xiꞌmhai ꞌmu̱i yä mꞌo yä miyontho yä jäꞌi, ho̱nse̱ nꞌa hängu xä huahni dä yꞌo̱te rä Zi Dada Jeoba. Hänge jakägihu̱ gä o̱tꞌehu̱ nunä däta ntꞌani: ¿xa mäjuäni udi rä Mäkä Tꞌofo ge rä Zithu di mända nunä rä xiꞌmhai?

11, 12. a) Nuꞌmu̱ rä Zithu bi ñäui rä Hesu, ¿hanja bi ꞌñudi ge go geꞌä di mända nuua ha rä xiꞌmhai? b) ¿Te mä nꞌa udi ge rä xiꞌmhai o ha rä yꞌe̱ rä Zithu?

¹¹ Rä Hesu mi pädi xä ñho ge rä Zithu go geꞌä di mända nuua ha rä xiꞌmhai. Nꞌa rä pa, rä Diablo bi ja nꞌa rä milagro pa bi ꞌñuti rä Hesu gatꞌho yä tsꞌu̱tꞌhui de «rä xiꞌmhai ko ngatꞌho yä ñho», ꞌne bi ꞌñembäbi: «Gatꞌho nuyu̱ yä hnini [ꞌne yä gobiernu] gi handi, gä rꞌaꞌi mu̱ gi ndandiñähmu ꞌne gi nsundagi» (Mateo 4:8, 9; Lucas 4:5, 6). Mbeni, ¿xä za rä Zithu xä ñäꞌti rä Hesu gatꞌho nuꞌu̱ yä hnini ꞌne yä gobiernu de rä xiꞌmhai mu̱ hingä go yä me̱ti? Rä Hesu nunka bi nega ge gatꞌho nuꞌu̱ yä tsꞌu̱tꞌhui ꞌne yä gobiernu ja ha rä xiꞌmhai go o ha rä yꞌe̱ rä Zithu.

¹² Di pädihu̱ xä ñho ge rä Zi Dada Jeoba pe̱ꞌtsi gatꞌho rä tsꞌe̱di, ꞌne go geꞌä rä Hyokäte de mähetsꞌi ꞌne rä Xiꞌmhai (Apocalipsis 4:11). Pe rä Mäkä Tꞌofo hingi mää ge mäpaya go di mända Jeoba o Ñhesukristo. Rä Mäkä Tꞌofo udi ge rä Hesu bi ꞌñenä ge rä Zithu geꞌä di mända ngu rä «ndä ha nunä rä xiꞌmhai» (Juan 12:31; 14:30; 16:11).  ꞌNehe rä Mäkä Tꞌofo hindi nega ge rä Zithu go geꞌä tꞌembi rä zidada o «ndä de gekua ha rä xiꞌmhai» (2 Corintios 4:3, 4). Rä apostol Juan ꞌnehe bi mää ge rä Zithu go geꞌä di mända ha rä xiꞌmhai nuꞌmu̱ bi yꞌofo: «Rä xiꞌmhai o ha rä yꞌe̱ rä tsꞌondähi» (1 Juan 5:19).

13. ¿Por hanja di ja mꞌe̱di nꞌa rä rꞌayꞌo xiꞌmhai?

¹³ Ngu thogi yä je̱ya, nunä xiꞌmhai mänꞌa yꞌo ri tsꞌoki. Xä ñudi ko yä däta tuhni, yä politiko hingi o̱tꞌe rä justisia, rꞌa yä jäꞌi hinte ja yä nhuekäte ꞌne xa yä ntsꞌomꞌu̱i. ꞌNe nuꞌu̱ di gu̱tꞌi rä ꞌñuu ha yä nijä ꞌne yä templo, ꞌñenä di nheki yä hojäꞌi pe hingä mäjuäni. Yä jäꞌi ya hinte dä za dä me̱fi po nunä xiꞌmhai. Rä Mäkä Tꞌofo udi ge mänꞌitꞌho, Äjuä ma dä huati gatꞌho nuya yä tsꞌo tꞌo̱tꞌe ha näꞌä rä däta tuhni rä thuhu Armäjedon, ꞌne njabu̱ ma dä mu̱di nꞌa rä rꞌayꞌo xiꞌmhai habu̱ ma dä nja rä justisia (Apocalipsis 16:14-16).

14. a) ¿Toꞌo bi huahni Äjuä pa dä Nrey ha näꞌä rä Tsꞌu̱tꞌhui o gobiernu bi ja ha mähetsꞌi? b) ¿Te xki mää rä Mäkä Tꞌofo de geꞌä?

¹⁴ Rä Zi Dada Jeoba bi huahni rä Tꞌu̱ pa dä Nrey ha näꞌä rä Tsꞌu̱tꞌhui o gobiernu bi ja ha mähetsꞌi. Dende mäyaꞌmu̱ rä Mäkä Tꞌofo bi ꞌñenä: «Xä mꞌu̱i nꞌa rä bätsi, xä tꞌakägihu̱ nꞌa rä tsꞌu̱ntꞌu̱; ꞌne näꞌä rä tsꞌu̱tꞌhui go ma dä ndu ha yä xiꞌnxi. ꞌNe ma dä thuꞌmpäbi [...] Prinsipe näꞌä häki yä tuhni. Näꞌä hogä mꞌu̱i ꞌne nuꞌu̱ yä pa de rä gobiernu hiñhaꞌmu̱ ma dä uadi» (Isaías 9:6, 7, nota). Rä Hesu bi ꞌñuti nuꞌu̱ yä de̱ni dä yꞌadi nunä gobiernu ha yä sadi nuꞌmu̱ bi ꞌñenä: «Hyopi dä ehe ri tsꞌu̱tꞌhui. Hyopi dä tꞌo̱tꞌe ri bolunta ha rä xiꞌmhai ja ngu bi tꞌo̱tꞌe ha mähetsꞌi» (Mateo 6:10, TNM). Ja ngu ma gä pädihu̱ mꞌe̱fa, rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä nguntꞌä ma dä hñäki gatꞌho nuꞌu̱ yä tsꞌu̱tꞌhui ꞌne yä gobiernu jaua ha rä Xiꞌmhai pa go dä  gohiꞌä (hñeti Daniel 2:44). Njabu̱, rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä ma dä japi dä uädri gatꞌho rä Xiꞌmhai.

15. ¿Te me̱ꞌä näꞌä «rä rꞌayꞌo xiꞌmhai»?

¹⁵ Rä Mäkä Tꞌofo xikägihu̱: «Nuju̱ di to̱ꞌmhu̱ mä nꞌa rä rꞌayꞌo mähetsꞌi ꞌne mä nꞌa rä rꞌayꞌo xiꞌmhai, habu̱ ho̱nse̱ [ma dä nja] rä hogä mꞌu̱i» ꞌne rä justisia (2 Pedro 3:13, RN; Isaías 65:17). Rꞌabu̱, rä Mäkä Tꞌofo embi «xiꞌmhai» nuꞌu̱ yä jäꞌi ꞌmu̱kua ha rä xiꞌmhai (Génesis 11:1). Hänge nuꞌmu̱ rä Mäkä Tꞌofo enä ge ma dä nja «nꞌa rä rꞌayꞌo xiꞌmhai», xikägihu̱ ge nuua ha rä Xiꞌmhai ma dä mꞌu̱i ho̱nse̱ nuꞌu̱ yä jäꞌi xä hyandi Äjuä ge yä hojäꞌi.

16. a) ¿Te mä däta regalo ma dä umbäbi Äjuä nuꞌu̱ yä jäꞌi di numäñho? b) ¿Te mähyoni gä pe̱fihu̱ pa gä hänihu̱ näꞌä regalo?

¹⁶ Rä Hesu bi promete ge nuꞌmu̱ xti nja näꞌä rꞌayꞌo mꞌu̱i ha rä Xiꞌmhai, Äjuä ma dä umbi nꞌa däta regalo nuꞌu̱ yä jäꞌi di numäñho: rä «te pa nzäntho» (Marcos 10:30). Po rä mäte hyoni ha ri Mäkä Tꞌofo Juan 3:16 ꞌne 17:3, ꞌne hñeti näꞌä bi mää rä Hesu ge mähyoni gä pe̱hu̱ pa gä häñhu̱ rä te pa nzäntho. Nubye̱, ma gä handihu̱ ha rä Mäkä Tꞌofo te mä jäpi ma dä hñäni nuꞌu̱ yä jäꞌi ma dä mꞌu̱i ha rä Xiꞌmhai nuꞌmu̱ xti Uädri.

17, 18. ¿Por hanja di pädihu̱ xä ñho ge hinte mä tuhni ꞌne hinte mä mbidi ma dä nheki nuua ha rä Xiꞌmhai?

¹⁷ Ma dä mꞌe̱di yä ntsꞌomꞌu̱i, yä däta tuhni, yä mbo̱ka, ꞌne nuꞌu̱ hingi o̱tꞌe rä justisia. Ma «dä uadi yä tsꞌomꞌu̱i [...]. Pe nuꞌu̱ yä hojäꞌi ma dä mꞌu̱i ha rä xiꞌmhai» (Salmo 37:10, 11; Mateo 5:5). Hinte mä tuhni ma dä nheki. Äjuä ma dä japi «dä uadi yä däta tuhni po mäxo̱ge rä xiꞌmhai» (Salmo 46:9; Isaías 2:4). Xti zo̱ho̱ nuꞌu̱ yä paꞌu̱, ma dä mꞌu̱i «ho̱nse̱ nuꞌu̱ yä jäꞌi o̱tꞌe rä justisia, ꞌne hinte mä tuhni ma dä nheki». Hää, ¡pa nzäntho hinte mä tuhni ma dä ntꞌo̱de! (Salmo 72:7.)

 ¹⁸ Ya hinto ma dä pidi rä hnini Jeoba. Rä Mäkä Tꞌofo mää ge nuꞌmu̱ rä dähni Israel de mäyaꞌmu̱ mi o̱te Jeoba, nuꞌu̱ yä jäꞌi mi ꞌmu̱i xä ñho ꞌne hinte mä mbidi mi pe̱ꞌtsi (Levítico 25:18, 19). ¡Hängu rä johya dä rꞌakhu̱ xkä ꞌmu̱ihu̱ nuua ha rä Xiꞌmhai nsinke yä mbidi! (Hñeti Isaías 32:18; Miqueas 4:4.)

19. ¿Hanja di pädihu̱ ge rä Zi Dada Jeoba ma dä japi dä nja ndunthi te dä tsꞌi ha näꞌä rꞌayꞌo xiꞌmhai?

¹⁹ Ma dä nja xa ndunthi te dä tsꞌi. Nꞌa rä yꞌofo de yä salmo bi ntuhu njaua: «Ma dä nja xa ndunthi yä ꞌmotꞌi ha gatꞌho rä xiꞌmhai ꞌne asta ha yä ndehe yä tꞌo̱ho̱ ma dä nja te dä tsꞌi» (Salmo 72:16). «Yä hai xa ma dä uni yä sofo», ꞌne rä Zi Dada Jeoba ma dä jäpi gatꞌho nuꞌu̱ toꞌo yꞌo mänjuäntho ha rä ꞌñuuꞌä ꞌne pe̱päbi yä mhända (Salmo 67:6).

20. ¿Por hanja di pädihu̱ xä ñho ge rä Xiꞌmhai ma dä uädri?

²⁰ Gatꞌho rä Xiꞌmhai ma dä zo̱ho̱ dä uädri. Xa mähotho yä nguu ꞌne yä jardin ma dä thoki ha nuꞌu̱ yä hai xä tsꞌoni yä tsꞌomꞌu̱i jäꞌi mäpaya (hñeti Isaías 65:21-24; Apocalipsis 11:18). Ngu xti thogi yä je̱ya, rꞌamätsꞌu̱ ma dä uädri märꞌa yä luga asta dä zo̱ho̱ dä nheki xa mähotho gatꞌho rä Xiꞌmhai ꞌne dä uni ndunthi yä sofo ja ngu mi nja ha näꞌä rä uädri Eden. Pa nzäntho, Äjuä ma dä “tu̱ngi rä yꞌe̱ ꞌne ma dä umbäbi gatꞌho näꞌä di japäbi mꞌe̱di gatꞌho nuꞌu̱ ja yä te” (Salmo 145:16).

21. ¿Hanja di pädihu̱ ge yä jäꞌi ꞌne yä zuꞌue ma dä ntsitsꞌi?

²¹ Yä jäꞌi ꞌne yä zuꞌue ma dä ntsitsꞌi. Yä mbängä zuꞌue ꞌne yä mänxo zuꞌue ma dä ñuni mähye̱gi. Nixi yä zi bätsi hingä ma dä zu nuꞌu̱ yä zuꞌue tsate mäpaya (hñeti Isaías 11:6-9; 65:25).

22. ¿Te ma dä thogi ko yä ñheni?

²² Gatꞌho yä ñheni ma dä mꞌe̱di. Rä Hesu, näꞌä Rey de rä Tsꞌu̱tꞌhui Äjuä bi ja mähetsꞌi, ma dä yꞌo̱the mänꞌa  xa ndunthi yä jäꞌi ke nuꞌu̱ bi yꞌo̱the nuꞌmu̱ bi mꞌu̱kua ha rä Xiꞌmhai (Mateo 9:35; Marcos 1:40-42; Juan 5:5-9). «Ninꞌa rä jäꞌi hingä ma dä ꞌñenä: “Nuga di hñeni”.» (Isaías 33:24; 35:5, 6.)

23. ¿Por hanja ma dä uni ndunthi rä johya xti nuhu nuꞌu̱ yä jäꞌi xä du?

²³ Nuꞌu̱ mä jäꞌihu̱ xä du ma dä me̱ꞌtsi yä te mänꞌaki, ꞌne mu̱ dä yꞌo̱te yä mhända Äjuä ya nunka ma dä du. Gatꞌho nuꞌu̱ yä jäꞌi xä ñꞌähä ha rä du ꞌne ꞌmu̱i ha rä mfeni Äjuä, ma dä nuhu de rä du. Hää, «ma dä yopä nte nuꞌu̱ xä du, ngu yä hojäꞌi ngu yä tsꞌomꞌu̱i» (Hechos 24:15; hñeti Juan 5:28, 29, TNM).

24. ¿Te gi mbeni nubye̱ ya gä pädi ge dä za gi ꞌmu̱i ha rä Xiꞌmhai nuꞌmu̱ xti Uädri?

²⁴ Rꞌa yä pa xa mähotho to̱ꞌmi gatꞌho nuꞌu̱ ne dä bädi ꞌne dä ne dä me̱päbi rä Zi Dada Jeoba, näꞌä mä Däta Hyokätehu̱. Rä Hesu bi mää de näꞌä Uädri o Paraiso ma dä nja nuua ha rä Xiꞌmhai nuꞌmu̱ bi prometebi näꞌä ñꞌo̱ho̱ bi du ha rä hyo: «Ma gi ꞌmu̱i kongeki ha rä Paraiso» (Lucas 23:43, TNM). Mähyoni gä sigi gä pädihu̱ xä ñho de Ñhesukristo, ngeꞌä gatꞌho nuꞌu̱ yä jäpi ma dä ꞌñehe po mäde de geꞌä.