1. ¿Por hanja yä me Babilonia xa bi sorprende mi hyandi Daniel?

 NUꞌMU̱ Daniel mrä bäsjäꞌi bi tsꞌitsꞌi de gä esclavo ha rä dähni Babilonia. Nunä dähni mi kohi xi yabu̱ de rä hai ꞌne de rä nguu. Pe mäske Daniel mi nꞌa rä tsꞌu̱ntꞌu̱tho, yä me Babilonia xa bi sorprendebi mi hyandi nuni bäsjäꞌi. ¿Por hanja? Ngeꞌä Daniel xa xmä ñho rä ꞌmai ꞌne mi ehe de nꞌa rä familia näꞌä mi ja rä däta nsu (1 Sam. 16:7). Hänge yä me Babilonia bi ꞌñuti Daniel gatꞌho näꞌä mi ja mꞌe̱di, pa njabu̱ bi za bi mpe̱fi ha rä ngu rä rey (Dan. 1:3, 4, 6).

2. ¿Te mi mbeni rä Zi Dada Jeoba de Daniel? (Ezequiel 14:14).

² Rä Zi Dada Jeoba xa mi mädi Daniel pe hingä po näꞌä rä ꞌmai mi pe̱ꞌtsi nixi po näꞌä rä däta nsu mi pe̱ꞌtsi näꞌä rä familia habu̱ xki ꞌñehe, sino po näꞌä rä mꞌu̱i ꞌne näꞌä rä ꞌñuu xki desidi dä gu̱ Daniel. Di pädihu̱ ge rä Zi Dada Jeoba xa mi mädi Daniel, ngeꞌä nuꞌmu̱ mi pe̱ꞌtsi ngu 20 nje̱ya o menu, rä Zi Dada Jeoba bi no̱ni mähye̱gi ko nuꞌu̱ märꞌa yä ꞌme̱go xki numäñho ngu Noé ꞌne Job (Gén. 5:32; 6:9, 10; Job 42:16, 17; hñeti Ezequiel 14:14). Rä profeta Daniel bi mꞌu̱i xi ndunthi yä je̱ya ꞌne durante rä bida bi ñhandui ndunthi yä tꞌo̱tꞌe, pe rä Zi Dada Jeoba nzäntho bi mädi ꞌne bi mꞌu̱i kongeꞌä (Dan. 10:11, 19).

3. ¿Te ma gä handihu̱?

³ Ha nunä ntꞌudi di nxadihu̱, ma gä ñähu̱ de yoho yä mꞌu̱i nuꞌu̱ bi ꞌñudi Daniel ꞌne po geꞌä rä Zi Dada Jeoba xa bi numäñho. ¿Te mä hogä mꞌu̱iꞌu̱? Näꞌä bi ꞌñudi ge mrä baliente ꞌne himbi fayabi rä Zi Dada Jeoba. Pe ma gä handihu̱ mꞌe̱tꞌo te ri bo̱ni ꞌne habu̱ bi ꞌñudi Daniel nuya yä hogä mꞌu̱i. Pa ri uadi ma gä handihu̱ hanja dä za gä de̱mbäbihu̱ rä ejemplo. Mäske nunä imformäsio bi thoki pa dä matsꞌi yä bäsjäꞌi, kada nꞌa de gekhu̱ dä za gä pädihu̱ ndunthi de rä profeta Daniel.

4. ¿Hanja bi ꞌñudi Daniel ge mrä baliente? Mää nꞌa rä ejemplo.

⁴ ¿Gi pädi? Rꞌabu̱ asta nuꞌu̱ yä baliente tsu. Pe hindi debe gä hopäbihu̱ ge rä ntsu dä dominägihu̱ ꞌne dä hñägägihu̱ de gä pe̱fihu̱ näꞌä xä ñho. Geꞌä bi me̱fi rä profeta Daniel. Ma gä handihu̱ habu̱ Daniel bi mbaliente ꞌne himbi hyopäbi ge rä ntsu xä dominä. Näꞌä rä mu̱di mꞌiki, bi thogi nuꞌmu̱ mi o̱tꞌe ngu yo nje̱ya de nuꞌmu̱ yä me Babilonia xki huati rä hnini Jerusalén. Nꞌa rä pa, Nabucodonosor näꞌä rä rey de Babilonia bi ꞌui nꞌa rä däta imagen de gä do. Hänge näꞌä rä rey bi zohni gatꞌho yä bädi de Babilonia ꞌne Daniel pa dä xipäbi te mä tꞌi xki me̱ꞌtsi ꞌne te mri bo̱ni. Mu̱ hinto xä xipäbi, ma xä tho gatꞌho yä bädi ꞌne asta Daniel (Dan. 2:3-5). Daniel mi pädi xä ñho ge ndunthi yä jäꞌi xä za xä tho mu̱ hinxä bädi te mä tꞌi xki me̱ꞌtsi rä rey. Hänge rä Biblia enä: «Daniel bi ma ꞌne bi bäntebi rä rey ge xä umbäbi rä tiempo pa xä bädi te mä tꞌi xki me̱ꞌtsi ꞌne te mri bo̱ni» (Dan. 2:16). Pa geꞌä, Daniel pe̱ꞌtsi te bi hñuxä rä komfiansa ha rä Zi Dada Jeoba pa bi mbaliente ꞌne bi ma bä nuu rä rey. ¿Por hanja mi japäbi mꞌe̱di xä gu̱ rä balo Daniel? Zäi ge ngeꞌä Daniel nunka xki tꞌapäbi dä me̱fi njabu̱ änte. Hänge Daniel bi ma bä ñäui nuꞌu̱ hñuu yä amigo myä thuhu Sadrac, Mesac ꞌne Abednego b ꞌne bi xipäbi ge xä matsꞌi xä xatuäbi rä Zi Dada Jeoba pa xä bädi te ri bo̱ni näꞌä rä tꞌi (Dan. 2:18). Rä Zi Dada Jeoba bi dädi nuya yä sadi ꞌne bi umbäbi rä mfatsꞌi Daniel pa bi za bi bädi te mä tꞌi xki me̱ꞌtsi rä rey ꞌne te mri bo̱ni. Hää, Daniel ꞌne nuꞌu̱ hñuu yä amigo bi kꞌotꞌi de rä du.

5. ¿Hämꞌu̱ bi ꞌñudi mänꞌaki Daniel ge mrä baliente?

⁵ Mi thogi nꞌa rä tiempo, rä rey Nabucodonosor bi me̱ꞌtsi mä nꞌa rä tꞌi. Nubye̱ bi ꞌui nꞌa rä arbol xi mrä däta. Mänꞌaki Daniel mi japäbi mꞌe̱di dä gu̱ rä balo pa dä xipäbi näꞌä rä rey te mri bo̱ni näꞌä rä tꞌi xki me̱ꞌtsi. Bi ꞌñembäbi ge nunä tꞌi mi signifika ge rä rey Nabucodonosor ma xä ꞌme̱di rä mfeni ꞌne hingä ma xä za xä nrey po nꞌa rä tiempo (Dan. 4:25). Rä rey Nabucodonosor xä za xä nkue̱ ko Daniel ꞌne asta xä za xä mända xä tho po näꞌä bi xipäbi. Pe Daniel bi gu̱ rä balo ꞌne bi xipäbi gatꞌho näꞌä mri bo̱ni näꞌä rä tꞌiꞌä.

6. ¿Te bi matsꞌi Daniel pa bi däpäbi rä ntsu ꞌne bi mbaliente?

⁶ ¿Te bi matsꞌi Daniel pa bi däpäbi rä ntsu ꞌne bi mbaliente? Dende mi bätsi, zäi ge Daniel xki  hyandi hanja rä dada ꞌne rä nänä mi udi ge myä baliente pa mi xo̱kämbeni rä Zi Dada Jeoba. ꞌNehe mi pe̱fi näꞌä rä mhända xki tꞌuni pa yä dada ꞌne xki ꞌñuti Daniel rä Ley Äjuä dende mrä zi notsi (Deut. 6:6-9). Daniel mi pädi xä ñho näꞌä mi udi rä Ley Äjuä. Mi pädi nuꞌu̱ rꞌe̱tꞌa yä mhända xki tꞌumbäbi Moisés. ꞌNehe mi pädi xä ñho te mä ñhuni mi debe dä zi yä israelita ꞌne te mä ñhuni mi proibi rä Ley Äjuä dä tsꞌi (Lev. 11:4-8; Dan. 1:8, 11-13). c Daniel ꞌnehe mi pädi xä ñho gatꞌho näꞌä xki thogi rä hnini rä Zi Dada Jeoba, ꞌne mi pädi xä ñho te mi thogi ko nuꞌu̱ yä jäꞌi mi desidi dä ꞌuege de rä Zi Dada Jeoba (Dan. 9:10, 11). Durante rä bida, Daniel bi hyandi hanja rä Zi Dada Jeoba ꞌne nuꞌu̱ yä e̱nxe̱ nzäntho bi matsꞌi (Dan. 2:19-24; 10:12, 18, 19).

7. ¿Te bi matsꞌi Daniel pa bi däpäbi rä ntsu ꞌne bi mbaliente? (Hyandi ꞌnehe rä foto).

⁷ Daniel xki nzäi dä nxadi näꞌä xki yꞌofo nuꞌu̱ märꞌa yä profeta Jeoba, ngu rä profeta Jeremías. Po geꞌä, ko rä tiempo Daniel bi za bi ntiende ge nuꞌu̱ yä judío mi ꞌmu̱i ha rä dähni Babilonia, mänꞌitꞌho ya ma xä bo̱ni de gehni ꞌne ya hingä ma xä ñꞌesclavo (Dan. 9:2). Zäi ge ora mi handi hanja mi kumpli näꞌä xki yꞌofo yä profeta, rä komfiansa po rä Zi Dada Jeoba mänꞌa mi ze̱di. ¿Te thogi ora nꞌa rä jäꞌi di te rä komfiansa po rä Zi Dada Jeoba? Täpäbi rä ntsu ꞌne di mbaliente (hyandi ꞌnehe te mää Romanos 8:31, 32, 37-39). Pe jabu̱ mä nꞌa rä tꞌo̱tꞌe näꞌä mänꞌa mi fatsꞌi Daniel. Himi he̱gi de dä xatuäbi Jeoba (Dan. 6:10). Daniel mi pete gatꞌho rä Zi Dada Jeoba, ngu yä pekado, mi xipäbi te mi senti ꞌne mi apäbi rä mfatsꞌi (Dan. 9:4, 5, 19). Ja ngu kada nꞌa de gekhu̱, Daniel himbi mꞌu̱i ya mrä baliente; näꞌä pe̱ꞌtsi te mi nxadi rä Mäkä Tꞌofo, mi xatuäbi ꞌne mi pe̱ꞌspäbi rä komfiansa rä Zi Dada Jeoba. Geꞌä bi matsꞌi pa bi däpäbi rä ntsu ꞌne bi mbaliente.

8. Xi nuju̱, ¿te ma dä maxkägihu̱ pa gä täpäbihu̱ rä ntsu ꞌne gä mbalientehu̱?

⁸ Mu̱ nuꞌi grä bäsjäꞌi ꞌne xkä handi ge ri dada ꞌne ri nänä xä däpäbi rä ntsu ꞌne xä mbaliente, hingi signifika ge nuꞌi ya grä baliente ꞌnehe. Gä täpäbihu̱ rä ntsu ꞌne gä mbalientehu̱ ꞌñenä nꞌa rä ofisio näꞌä rꞌamätsꞌu̱ ma gä pädihu̱. Pa gi pädi nꞌa rä ofisio, mähyoni xa gi jamäsu hanja di ja rä xahnäte, ꞌnepu̱ mähyoni gi pe̱fi näꞌä gi handi pe̱fi. Njabu̱ ꞌnehe, pa gi mbaliente pe̱ꞌtsi te gi hyandi xä ñho te pe̱fi nuꞌu̱ täpäbi rä ntsu ꞌne di mbaliente. ꞌNepu̱ mähyoni gi pe̱fi näꞌä pe̱fiꞌu̱. ¿Te xä ꞌñutkägihu̱ rä profeta Daniel? Ge mähyoni gä nxadihu̱ rä Mäkä Tꞌofo, gä o̱tꞌehu̱ mä amigohu̱ rä Zi Dada Jeoba, gä xatuäbihu̱ ko ngatꞌho mä korasohu̱ ꞌne gä pe̱ꞌspäbihu̱ rä komfiansa ge näꞌä nzäntho ma dä mꞌu̱i pa dä maxkägihu̱. Mu̱ gä pe̱fihu̱ njabu̱, ma gä täpäbihu̱ rä ntsu ꞌne ma gä mbalientehu̱ pa nuꞌmu̱ dä ꞌñekägihu̱ yä prueba.

9. ¿Te mä benefisio ma gä pe̱ꞌtsihu̱ mu̱ dyä balientehu̱?

⁹ Bi hä ndunthi yä benefisio gä mbalientehu̱. Ma gä handihu̱ te bi thogi nꞌa rä bäsjäꞌi rä thuhu Ben d näꞌä bi ꞌmu̱i ha rä dähni Alemania. Ben pede ge gatꞌho yä yꞌoskuela mi kamfri ge yä jäꞌi xpä ehe de yä chango o mä nꞌa rä zuꞌue, ꞌne nuyu̱ himi kamfri ge rä Mäkä Tꞌofo mäjuäni näꞌä mää ora enä ge Äjuä go geꞌä bi rꞌakägihu̱ rä te. Nuyu̱ yä bäsjäꞌi mi enä ge nunä nꞌa rä kuento. Pe nꞌa rä pa, Ben bi tꞌumbäbi rä oportunida de dä esplika por hanja mi ꞌmu̱i kombensido ge Äjuä go geꞌä xä rꞌakägihu̱ rä te. Ben bi däpäbi rä ntsu ꞌne bi esplika näꞌä xki bädi de rä Mäkä Tꞌofo. ¿Te mä benefisio bi hñäni? Näꞌä enä: «Mä xahnäte  xa bi jamäsu näꞌä dä esplika ꞌne bi umbäbi nuꞌu̱ märꞌa yä yꞌoskuela nuꞌu̱ yä kopia ndi hñä de näꞌä rä imformäsio dä uni». ¿Te bi mängä nuꞌu̱ märꞌa yä yꞌoskuela? Ben enä: «Ndunthi de geꞌu̱ bi yꞌo̱de xä ñho ꞌne bi felisitagi ngeꞌä hindä ntsu pa dä esplika näꞌä di kamfri». Näꞌä bi thogi nuni bäsjäꞌi, udi ge nuꞌu̱ täpäbi rä ntsu ꞌne di mbaliente, japäbi märꞌa dä hñudi dä ntso̱ꞌmi ꞌne dä ne dä bädi de rä Zi Dada Jeoba. ¿Hänge di bale rä penä gä täpäbihu̱ rä ntsu ꞌne gä mbalientehu̱?

10. ¿Te ri bo̱ni näꞌä mhäte hingi faya?

¹⁰ Ha rä idioma hebreo yä noya «rä mhäte hingi faya» ri bo̱ni näꞌä rä mhäte xa tse̱di entre yoho yä jäꞌi. Ha rä Mäkä Tꞌofo ndunthi yä mꞌiki usa nuya yä noya «rä mhäte hingi faya» pa dä mää näꞌä rä mhäte senti Äjuä po yä amigo. Rä Biblia ꞌnehe di usa nuya yä noya pa dä mää näꞌä rä mhäte ja entre nuꞌu̱ yä ꞌme̱go Äjuä (2 Sam. 9:6, 7). Rä Zi Dada Jeoba ꞌnehe to̱ꞌmi gä umbäbihu̱ näꞌä rä mhäte hingi faya ꞌne to̱ꞌmi ge ko rä tiempo dä sigi dä te näꞌä rä mhäteꞌä. Näꞌä rä mhäteꞌä, geꞌä bi ꞌñudi rä profeta Daniel po rä Zi Dada Jeoba.

11. ¿Te mä prueba bi ñhandui Daniel nuꞌmu̱ ya mrä zi däta jäꞌi? (Hyandi rä kꞌoi de rä mu̱di nxii).

¹¹ Durante rä bida, Daniel bi ñhandui yä xuñha habu̱ bi ꞌñudi hängu mi mädi rä Zi Dada Jeoba ꞌne himbi fayabi. Pe nuꞌmu̱ ya mrä zi däta jäꞌi ꞌne mi pe̱ꞌtsi thogi de 90 yä je̱ya, bi ñhandui mä nꞌa rä prueba näꞌä tobe mänꞌa xa xmä ñhei. Ha näꞌä rä tiempoꞌä, Darío —näꞌä rä rey de Media ꞌne Persia— go mi dominä Babilonia. ꞌNe ndunthi de nuꞌu̱ yä jäꞌi mi mpe̱fi pa rä rey, xa mi u̱tsa Daniel ꞌne hinte mä tꞌekꞌei mi pe̱ꞌspäbi rä Zi Dada Jeoba. Hänge nuꞌu̱ bi hyoni rä modo hanja dä hyo Daniel. Nuꞌu̱ yä jäꞌi, bi kombense rä rey Darío pa bi hñuxä nꞌa rä ley näꞌä mi debe dä yꞌo̱de gatꞌho yä jäꞌi. ¿Te mi mända näꞌä rä ley? Nunä ley mi enä ge pa yä jäꞌi dä ꞌñudi ge mi pe̱ꞌspäbi rä tꞌekꞌei rä rey Darío, himi debe dä xatuäbi ninꞌa rä zidada po 30 mä pa. Nunä ley bi hñutsꞌi en peligro rä bida Daniel, ngeꞌä go bi desidi bi yꞌo̱te rä Zi Dada Jeoba ꞌne bi sigi bi xatuäbi. Po geꞌä Daniel bi tꞌe̱ntꞌi habu̱ mi o yä lion. Pe rä Zi Dada Jeoba bi ñäni de yä ne nuꞌu̱ yä lion ꞌne bi jäpi Daniel ngeꞌä bi ꞌñudi nꞌa rä mhäte näꞌä hingi faya (Dan. 6:12-15, 20-22). Xi nuju̱, ¿te ma dä maxkägihu̱ pa gä udihu̱ nꞌa rä mhäte näꞌä hingi faya ja ngu bi ja Daniel?

12. ¿Te xki me̱fi Daniel pa xki japi dä ze̱di näꞌä rä mhäte mi senti po rä Zi Dada Jeoba?

 ¹² Rä profeta Daniel mi mädi rä Zi Dada Jeoba ko ngatꞌho rä koraso hänge po geꞌä nunka bi fayabi. Nuju̱ ꞌnehe, pa hingä fayabihu̱ rä Zi Dada Jeoba mähyoni gä tedehu̱ nꞌa rä mhäte näꞌä xa tse̱di po Geꞌä. ¿Te bi me̱fi Daniel pa bi tede näꞌä rä mhäte? Zäi ge Daniel bi hñudi bi ntso̱ꞌmi pa bi hyandi kada nꞌa de nuꞌu̱ yä hogä mꞌu̱i pe̱ꞌtsi rä Zi Dada Jeoba ꞌne hanja mi udi hyaxtho (Dan. 9:4). ꞌNehe, Daniel mi beni njatꞌä gatꞌho näꞌä xki me̱fi rä Zi Dada Jeoba po geꞌä ꞌne po rä hnini, ꞌne mi umbäbi njamädi (Dan. 2:20-23; 9:15, 16).

13. a) ¿Te mä prueba di ñhandui yä bäsjäꞌi? (Hyandi ꞌnehe rä foto). b) ¿Te dä za gä xipäbihu̱ nuꞌu̱ yä jäꞌi di ñꞌani mu̱ yä testigo rä Jeoba di apoya nuꞌu̱ ꞌme̱ngui yä mi ñꞌo̱ho̱ui o yä mi ꞌme̱hñäui? (Ku̱tꞌi ha jw.org pa gi hyandi näꞌä rä bideo rä thuhu «Rä justisia ma dä hänkägihu̱ nꞌa rä mꞌu̱i temäꞌentho»).

¹³ Ja ngu Daniel, nuꞌu̱ yä bäsjäꞌi pe̱päbi Jeoba pe̱ꞌtsi te di nthe̱ui nuꞌu̱ yä jäꞌi hingi mädi rä Zi Dada Jeoba nixi pe̱ꞌspäbi rä tꞌekꞌei nuꞌu̱ yä mhända. Nuyu̱ yä jäꞌi di u̱tsa mä bäsjäꞌihu̱ ꞌne rꞌabu̱ asta ne dä japäbi dä fayabi rä Zi Dada Jeoba. Ma gä handihu̱ te bi thogi nꞌa rä bäsjäꞌi rä thuhu Gabriel näꞌä bi ꞌmu̱i ha rä dähni Australia. Nuꞌmu̱ mi pa ha rä secundaria, rä xahnäte bi yꞌambäbi gatꞌho yä yꞌoskuela: «Xi nuꞌi, ¿te ma gi pe̱fi mu̱ nꞌa ri amigo dä xiꞌi ge rä zabxi? Dä gu̱xä yä yꞌe̱ toꞌo ma dä apoya». Gabriel enä: «Gatꞌho märꞌa yä yꞌoskuela bi gu̱xä yä yꞌe̱ ꞌne bi mää ge ma dä apoya yä zabxi, ꞌne ho̱nse̱ nuga ꞌne mä nꞌa rä Testigo dä mäñhe ge nuje hinä. Näꞌä bi thogi mꞌe̱fa, bi hñutsꞌi a prueba näꞌä rä mhäte di sentihe po rä Zi Dada Jeoba. Kasi gatꞌho rä pa, nuꞌu̱ yä yꞌoskuela ꞌne rä xahnäte xa bi xikägihe yä noya xä ntsꞌo ꞌne bi burla de gekhe. Xa dä o̱tꞌe ntsꞌe̱di po hindä zu̱kägi rä mfada ꞌne pa gä esplika näꞌä xtä pädi de rä Mäkä Tꞌofo, pe nuꞌu̱ himbi ne bi yꞌo̱de näꞌä ndi ne gä xipäbi». ¿Te bi senti Gabriel? Gabriel enä: «Ninꞌa de gekhu̱ hindi hohu̱ te dä sikägihu̱, pe xa dä johya ngeꞌä hindä fayabi rä Zi Dada Jeoba ꞌne dä defende näꞌä xtä pädi de rä Mäkä Tꞌofo».

14. ¿Te dä za gä pe̱fihu̱ pa njabu̱ hingä fayabihu̱ rä Zi Dada Jeoba?

¹⁴ Ja ngu Daniel, mu̱ gä mädihu̱ rä Zi Dada Jeoba ko ngatꞌho mä korasohu̱, geꞌä ma dä maxkägihu̱ pa hingä fayabihu̱. Pe pa dä te näꞌä rä mhäte di sentihu̱ po Geꞌä, mähyoni gä konosehu̱ xä ñho tenguꞌä rä mꞌu̱i. Pa geꞌä, mähyoni gä hudihu̱ ꞌne gä handihu̱ gatꞌho nuꞌu̱ yä tꞌo̱tꞌe xä hyoki (Rom. 1:20). Bäsjäꞌi, ¿te ma dä maxꞌäꞌi pa njabu̱ dä te näꞌä ri mhäte ꞌne näꞌä rä tꞌekꞌei gi senti po rä Zi Dada Jeoba? Ha jw.org habu̱ enä «¿Lo diseñó alguien?» ja yä bideo ꞌne märꞌa yä tꞌu̱kä artikulo nuꞌu̱ dä za gi hyandi. ꞌNehe dä za gi hyandi yä foyeto «¿Es la vida obra de un Creador?» ꞌne «El origen de la vida». Nꞌa rä bäsjäꞌi de rä dähni Dinamarca rä thuhu Esther enä: «Xa di ho näꞌä rä imformäsio ehe ha nuya yä foyeto. Hingi xiꞌi te debe gi kamfri, pe hää udi yä prueba nuꞌu̱ faxꞌäꞌi gi hyandäse̱ hanja bi mu̱di rä te». Näꞌä rä bäsjäꞌi rä thuhu Ben dä no̱nihu̱ ha rä parrafo 9 enä: «Nuyu̱ yä foyeto ꞌne märꞌa yä artikulo, bi japäbi bi te näꞌä rä komfiansa di pe̱ꞌspäbi rä Zi Dada Jeoba. Bi ꞌñutkägi ge Äjuä mäjuäni go geꞌä bi rꞌakägihu̱ rä te». Mu̱ nuꞌi ꞌnehe ya gä handi nunä imformäsio, zäi ge ꞌnehe gi ꞌmu̱i de acuerdo ko näꞌä mää ha Apocalipsis 4:11 habu̱ enä: «Mä Hmuuꞌihe ꞌne mä Äjuäꞌihe, ri ꞌñepi drä nsundaꞌi, ꞌne dä tꞌetsꞌä ri nsu, ꞌne dä mhää ge go grä ndä, ngeꞌä go geꞌe gä hokä gatꞌho nuꞌä te ja, y po ri paha bi njabu̱». e

15. ¿Te mä nꞌa dä za gä pe̱fihu̱ pa gä japäbihu̱ dä te näꞌä rä amista di pe̱ꞌtsihu̱ ko rä Zi Dada Jeoba?

¹⁵ Pa mänꞌa gä mädihu̱ rä Zi Dada Jeoba, ꞌnehe dä hogi gä konosehu̱ te mä mꞌu̱i bi zitsꞌi näꞌä rä Tꞌu̱ mi mꞌu̱kua ha rä Xiꞌmhai. Nꞌa rä zi nju de rä dähni Alemania rä thuhu Samira enä: «Mänꞌa dä pädi tenguꞌä rä mꞌu̱i rä Zi Dada Jeoba ora  dä pädi tenguꞌä rä mꞌu̱i rä Hesu. Nuꞌmu̱ ndrä tꞌu̱kä nxutsi mi jakägi xä ñhei gä imäjinä ge rä Zi Dada Jeoba mi huegägi, mi mäkägi ꞌne mrä hojäꞌi kongeki. Ora ndi handi ha rä Mäkä Tꞌofo hanja rä Hesu mrä hojäꞌi ꞌne mi mädi yä zi bätsi, geꞌä bi maxkägi pa mänꞌa dä konose rä Zi Dada Jeoba ꞌne dä mädi. Rꞌamätsꞌu̱u̱ dä da ngue̱nda ge näꞌä rä ñhojäꞌi rä Hesu geꞌä rä ñhojäꞌi ꞌnehe rä Zi Dada Jeoba. Hää, rä Hesu bi ꞌñudi xä ñho tenguꞌä rä mꞌu̱i rä Dada. ꞌNehe dä da ngue̱nda ge pa gä konosehu̱ xä ñho toꞌo rä Zi Dada Jeoba, näꞌä bä pe̱hni rä Tꞌu̱ ha rä Xiꞌmhai» (Juan 14:9). Bäsjäꞌi, mu̱ gi ne dä te näꞌä rä amista gi pe̱ꞌtsi ko rä Zi Dada Jeoba, yꞌo̱tꞌe ntsꞌe̱di po gi pädi xä ñho toꞌo rä Hesu. Mu̱ gi jabu̱, gi nuhmä ge näꞌä ri mhäte gi senti po rä Zi Dada Jeoba ma dä te ꞌne geꞌä ma dä maxꞌäꞌi pa hingi fayabi.

16. ¿Por hanja xä ñho gä mädihu̱ rä Zi Dada Jeoba ko ngatꞌho mä korasohu̱ ꞌne hingä fayabihu̱? (Salmo 18:25; Miqueas 6:8).

¹⁶ Mu̱ gä mädihu̱ rä Zi Dada Jeoba ko ngatꞌho mä korasohu̱ ꞌne hingä fayabihu̱, ma gä tinihu̱ nuꞌu̱ xa mäjuäni yä amigo (Rut 1:14-17). ꞌNehe, ma gä pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä tsaya ha mä mfenihu̱ ꞌne ma gä handihu̱ ge rä Zi Dada Jeoba hingä ma dä fayagihu̱ (hñeti Salmo 18:25; Miqueas 6:8). Rä Zi Dada Jeoba —näꞌä pe̱ꞌtsi gatꞌho rä tsꞌe̱di ꞌne rä mfädi— xa ne dä yꞌo̱tꞌägihu̱ yä amigo mäske ho̱nse̱ dyä mexiꞌmhaihu̱. ¿Hänge xa di nupkägihu̱ mä mfenihu̱ gä pädihu̱ njabu̱? Hää, ora di pe̱ꞌtsihu̱ nꞌa rä hogä ntsitsꞌi ko rä Zi Dada Jeoba, ninꞌa rä xuñha, ninꞌa rä jäꞌi, nisiquiera rä du ma dä za dä huati näꞌä rä amista di pe̱ꞌtsihu̱ Kongeꞌä (Dan. 12:13; Luc. 20:37, 38; Rom. 8:38, 39). ¿Hänge xa dä hogi gä o̱tꞌehu̱ ntsꞌe̱di po gä tedehu̱ näꞌä rä mhäte hingi faya po rä Zi Dada Jeoba ja ngu bi ja Daniel?

17, 18. ¿Te mä nꞌa dä za gä pädihu̱ de Daniel?

¹⁷ Ha nunä ntꞌudi dä nxadihu̱, dä pädihu̱ hanja Daniel bi mbaliente ꞌne bi ꞌñudi nꞌa rä mhäte näꞌä hingi faya po rä Zi Dada Jeoba. Pe dä za gä pädihu̱ mä ndunthi de Geꞌä. Por ejemplo, Daniel bi me̱ꞌtsi yä tꞌi ꞌne yä thandi, ꞌne rä Zi Dada Jeoba bi umbäbi rä mfädi pa bi za bi ntiende te ri bo̱ni nuꞌu̱ yä tꞌi ꞌne yä thandi. Ndunthi de nuꞌu̱ yä noya bi yꞌofo Daniel ya xä kumpli. Pe märꞌaa tobe di ꞌme̱di dä kumpli ꞌne ma dä afektabi yä jäꞌi de gatꞌho rä Xiꞌmhai.

¹⁸ Ha näꞌä rä ntꞌudi xä ꞌñepu̱ ma gä handihu̱ yoho de nuꞌu̱ yä ꞌme̱tꞌo noya bi yꞌofo rä profeta Daniel. Hindi mporta ua dyä bäsjäꞌihu̱ o dyä däta jäꞌihu̱, mu̱ gä o̱tꞌehu̱ ntsꞌe̱di po gä ntiendehu̱ nuꞌu̱ yä noyaꞌu̱, geꞌä ma dä maxkägihu̱ gä tomähu̱ yä hogä desision dende nubye̱, ma gä täpäbihu̱ rä ntsu ꞌne ma gä mbalientehu̱. Mu̱ gä jahu̱bu̱, geꞌä ma dä maxkägihu̱ gä ñhokihu̱ dende nubye̱ pa gä ze̱tihu̱ ꞌne gä täpihu̱ nuꞌu̱ yä xuñha ma dä ꞌñepu̱ mänꞌitꞌho.