¿Por hanja näꞌä rä pariente Elimélec bi ꞌñenä ge ma xä tsꞌoni rä erensia mu̱ xä nthätui Rut? (Rut 4:1, 6).

Mäyaꞌmu̱, mu̱ nꞌa rä ñꞌo̱ho̱ mi tu ꞌne mäske xki nthäti pe nunka bi me̱ꞌtsi yä bätsi; ha nuꞌu̱ yä Ley bi tꞌumbäbi Moisés mi mää toꞌo mi debe dä gohui nuꞌu̱ yä hai bi zoogi. Mi ja nꞌa rä ley näꞌä mi mää ge mu̱ näꞌä jäꞌi bi du mi pe̱ꞌtsi nꞌa rä ku o nꞌa rä pariente, go gehyu̱ mi debe dä gohui nuꞌu̱ yä hai xki zoogi.

Ha nuya yä Ley ꞌnehe mi mää ge mu̱ nꞌa rä jäꞌi mi pa yä hai ngeꞌä xki gohi ñhoya o ngeꞌä xa mi honi rä bojä, ꞌnehe nꞌa rä ku o nꞌa rä pariente xä za xä dai mänꞌaki nuꞌu̱ yä hai xki ꞌma, pa njabu̱ nuya yä hai xä sigi xä gohi ha rä familia (Lev. 25:23-28; Núm. 27:8-11).

Mu̱ nꞌa rä jäꞌi mi tu ꞌne bi zoogi rä ꞌme̱hñä nsi nꞌa rä bätsi, ¿te mi tꞌo̱tꞌe pa njabu̱ himi mꞌe̱di rä thuhu näꞌä jäꞌiꞌä? Mu̱ mi ꞌmu̱i nꞌa rä ku näꞌä jäꞌi xki du, go geꞌä mi nthätui näꞌä rä biuda pa njabu̱ dä me̱ꞌtsi nꞌa rä bätsi toꞌo ma xä gohui nuꞌu̱ yä hai bi zoogi ꞌne njabu̱ himi mꞌe̱di rä thuhu näꞌä jäꞌi bi du. Nunä nzäi mi fädi ngu rä nthäti de gä levirato (o nthäti de gä koo o de gä cuñado). Nunä ley xki uni rä Zi Dada Jeoba pa njabu̱ mi asegura ge dä mabi xä ñho näꞌä biuda xki gohi (Deut. 25:5-7; Mat. 22:23-28).

Por ejemplo, rä Biblia mää ge Noemí bi de̱ni nunä costumbre. Rä Mäkä Tꞌofo mää ge Noemí xki nthätui Elimélec. Pe ora bi du Elimélec ꞌne nuꞌu̱ yoho yä tꞌu̱, himbi gohi ninꞌa rä ñꞌo̱ho̱ toꞌo xä su Noemí (Rut 1:1-5). Hänge nuꞌmu̱ Noemí bi mengi ha Judá, bi ꞌñembäbi rä tsꞌihue̱ ge dä xipäbi Boaz —nꞌa rä pariente Elimélec— ge go xä dai nuꞌu̱ yä hai xki zoogi (Rut 2:1, 19, 20; 3:1-4). Pe Boaz mi pädi xä ñho ge mi ꞌmu̱i mä nꞌa rä pariente näꞌä mänꞌa mi getbu̱ de Elimélec, ꞌne go mri ꞌñepäbi dä dai nuꞌu̱ yä haiꞌu̱ (Rut 3:9, 12, 13). Rä Biblia hingi mää te rä thuhu näꞌä ñꞌo̱ho̱ꞌä ꞌne ho̱nse̱ embäbi «Fulano».

Ri mu̱di näꞌä ñꞌo̱ho̱ꞌä bi mꞌu̱i dispuesto dä dai nuꞌu̱ yä haiꞌu̱ (Rut 4:1-4). Mäske mi pädi ge ma xä gutꞌi ndunthi rä bojä, ꞌnehe mi pädi ge Noemí ya mrä zi däta jäꞌi ꞌne ya hingä ma xä za xä me̱ꞌtsi nꞌa rä bätsi. Njabu̱, gatꞌho nuꞌu̱ yä haiꞌu̱ go xä za xä gohui näꞌä ñꞌo̱ho̱ꞌä.

Pe ora näꞌä ñꞌo̱ho̱ bi da ngue̱nda ge mi debe xä nthäti ko Rut, bi renunsia ꞌne ya himbi ꞌne bi dai nuꞌu̱ yä hai Noemí. Bi ꞌñenä: «Hindä za gä tai. Ngeꞌä mu̱ gä tai ma gä tsꞌoni mä erensia» (Rut 4:5, 6). ¿Por hanja näꞌä ñꞌo̱ho̱ ya himbi ne bi dai nuꞌu̱ yä hai mi pa Noemí?

Mu̱ näꞌä ñꞌo̱ho̱ꞌä o mä nꞌa rä pariente Elimélec xä nthäti ko Rut, ꞌne mu̱ nuni xä me̱ꞌtsi nꞌa rä tꞌu̱, go geꞌä ma xä gohui gatꞌho nuꞌu̱ yä hai bi zoogi Elimélec. Rä Mäkä Tꞌofo hingi mää por hanja näꞌä ñꞌo̱ho̱ bi ꞌñenä ge mu̱ xä nthätui Rut ma xä tsꞌoni rä erensia. Pe ma gä handihu̱ tal vez te bi mbeni näꞌä ñꞌo̱ho̱ꞌä.

• Nꞌaa, zäi ge mi mbeni ge ma xä ꞌme̱ditho rä bojä ngeꞌä mu̱ xä nthätui Rut ꞌne xä me̱ꞌtsi nꞌa rä bätsi, go geꞌä ma xä gohui gatꞌho nuꞌu̱ yä hai ma xä dai.

• Yoho, mu̱ go xä dai nuꞌu̱ yä hai ꞌne xä nthätui Rut zäi ge mi tsu dä mäntene tanto Noemí ngu Rut.

• Hñuu, zäi ge näꞌä ñꞌo̱ho̱ꞌä himi ne ge nuꞌu̱ yä ꞌme̱tꞌo bätsi go xä ñhehui yä erensia nuꞌu̱ yä bätsi Rut mu̱ xä me̱ꞌtsi märꞌaa.

• Goho, mu̱ näꞌä ñꞌo̱ho̱ꞌä himi pe̱ꞌtsi märꞌa yä bätsi; näꞌä rä bätsi ma xä me̱ꞌtsi ko Rut, go geꞌä ma xä gohui gatꞌho yä hai tanto de näꞌä ñꞌo̱ho̱ꞌä ngu yä hai Elimélec. Hänge zäi ge bi ꞌñenä: «Gatꞌho yä hai go ma dä gohui nꞌa rä bätsi näꞌä go ma dä hñäꞌspäbi rä thuhu Elimélec, hingo ma dä hñätsꞌi mä thuhu». Zäi ge näꞌä jäꞌiꞌä himi ne dä ꞌme̱di yä hai ꞌne po geꞌä himbi matsꞌi Noemí ꞌne go bi zokuäbi näꞌä rä responsabilida Boaz —mä nꞌa rä pariente Elimélec—. Boaz hää bi ne bi dai nuꞌu̱ yä hai. ¿Por hanja? Näꞌä bi ꞌñenä: «Pa njabu̱ rä thuhu Elimélec dä sigi dä hñätsꞌi näꞌä rä erensia bi zoogi» (Rut 4:10).

Näꞌä ñꞌo̱ho̱ꞌä nꞌa mrä egoista ngeꞌä mi honi ho̱nse̱ rä ñho. Hää, mänꞌa mi turämu̱i po rä thuhu ꞌne nuꞌu̱ yä hai. Pe hinte bi matsꞌi näꞌä bi me̱fi ngeꞌä yä nixi hinto beni ndaꞌä mrä thuhu. Pe himbi thogi njabu̱ ko Boaz. Ngeꞌä ha näꞌä rä lista ehe ha rä Mäkä Tꞌofo habu̱ hutsꞌi yä thuhu nuꞌu̱ yä xita rä Hesu, hutsꞌi rä thuhu Boaz. Nunä däta nsu go ma xä me̱ꞌtsihmä näꞌä ñꞌo̱ho̱. ¡Hängu bi ꞌme̱di näꞌä ñꞌo̱ho̱ po rä ñꞌegoista ngeꞌä himbi ꞌne bi matsꞌi nuꞌu̱ yä zi hyoya ꞌme̱hñä! (Mat. 1:5; Luc. 3:23, 32).