TULONG PARAD PAMILYA | PAMABALEG NA ANANAK
Ananak tan Social Media—Part 1: Duga Labat Kasi ya Mangusar na Social Media so Anak Ko?
Base ed sakey ya survey, 97 porsiento na saray tinedyer so manguusar na social media. Labalabay met la kasi na anak yo so mangusar na social media? No on, wala ray pigaran nepeg yon ikonsidera.
Diad sayan artikulo
No panon ton usaren so panaon to
“Denesinyo so social media pian naalay atension mo, naynay kan man-online tan paulit-ulit mon i-check iray update ed gadyet mo,” so imbaga na website ya HelpGuide.
“Pigaran minuto labat komon so planok ya panlukas na social media, pero agko aliklikas ya pigaran oras la manayay linmabas. Ngalngali anggapo lay arum ya nagawaan ko ta agko naikbanay cellphone ko.”—Lynne, 20.
Tepetay sarilim: Sarag la kasin kontrolen na anak ko so sarili to pian natumbok toy imbagak ya oras na pangusar toy social media? Sarag la kasi na anak koy mangi-set na sarili ton limitasyon tan talagan tumboken to iratan?
Prinsipyo na Biblia: “Manalwar kayon maong a say kagagawa yo et . . . singa saray marunong a totoo, ya usar yod sankaabigan so panaon yo.”—Efeso 5:15, 16.
No antoy panmoria tod pikakaaro
No narengel tayoy terminon “social media” naisip tayo ya saray manguusar ed satan et dakdakel so kakaaro da tan walay koneksion da ed saray totoon kabat da. Balet kaslakan, say ontan iran klase na pikakaaro et ataptapew labat.
“Naimanok ya aliway iisipen na dakel ya kabataan ta say amta ra no mas dakel so manla-like tan manpa-follow ed sikara, labay ton ibaga et mas dakel met so totoon manmamalasakit ed sikara, anggano diad tua et agda kabat iratan ya totoo.”—Patricia, 17.
Tepetay sarilim: Kasin mature lay anak ko kanian ag-importante ed sikato so dakdakel ya follower tan like? Mikakaaro met kasi off-line?
Prinsipyo na Biblia: “Say tuan kaaro et mangaaro ed amin a panaon tan sakey ya agi a nailaloan diad panaon na gonigon.”—Proverbio 17:17.
No antoy epekto ed emosyon to
Ibabaga na saray researcher ya maermen, naaaburido, tan nade-depress ni ingen iramay sobsobray panguusar da na social media.
“Aliwliway liknaan no nanengneng mod picture so gagawaen na saray kakaarom kaibay arum nin kakaarom—ya agda ka kaiba.”—Serena, 19.
Tepetay sarilim: Kasin mature lay anak ko tan sarag to lan iwasan so pagmaliw ya mapaatagey, makompetensia, odino masyadon apektado ed saray nanenengneng ton gagawaen na arum ed social media?
Prinsipyo na Biblia: “Ag-itayo komon magmaliw a mapaatagey, a mangilalagyat na panlalaslasan tan paniibegan.”—Galacia 5:26.
No anto ray gawaen to diad online
Lapud social media, nayarin nipaarap so anak yo ed cyberbullying, sexting, tan inengneng ed pornograpiya. Anggano agmet gawaen iratan na anak yo, nayarin na-expose balet ed saratan.
“Maslak ya content ed social media et balibalin nengnengen ed gapo, pero wala ray biglan onsalet ya aliwliwan karga na saratan. Dakdakel iray bastos ya salita tan saray musikan uusaren da et lagyaten to kan manggaway aliwa.”—Linda, 23.
Tepetay sarilim: Kasin mature lay anak ko kanian amta to lay dugan pangusar na internet? Sarag to la kasin kontrolen so sarili to ya iwasan iray agmanepeg ya nanengneng ed social media?
Prinsipyo na Biblia: “Komon ta say seksual ya imoralidad tan amin a klase na karutakan odino inkaagum et ag-anggan nabitla ed limog yo, . . . anggan say makapabaing a kagagawa odino andi-kakanaan a pantotongtong odino mabanday a panaglurey.”—Efeso 5:3, 4.
Talaga kasin kaukolan tayo so social media?
Sarag na too so manbilay ya maliket tan komportable anggano anggapoy social media. Dakel so tinedyer ya kontentod bilay da anggano anggapoy social media, kaiba la iramay datin manguusar ed satan balet nandesisyon ira ya itunda la.
“Nen anengneng kon aliwliway epekto ed si atsik na impangusar toy social media, nandesisyon ak ya itundak la itan. Manlapu lad saman, mas maliket ak tan mas nai-enjoy koy bilay.”—Nathan, 17.
Tandaan: Antis yon payagan so anak yo ya mangusar na social media, seguroen yon mature lay anak yo tan sarag to lan tumboken so imbaga yon oras na pangusar to, sarag ton pansiansiaen so maong ya relasyon tod saray kakaaro to, tan sarag ton iwasan iray agmanepeg ya nanengneng ditan.
Prinsipyo na Biblia: “Samay makabat et dadalepdepen toy kada gawaen to.”—Proverbio 14:15.