•  No antoy nepeg mon naamtaan

•  No antoy nayarin gawaen mo

•  No antoy ibabaga na atateng

 Diad arum ya kultura, maap-apit so liknaan na ugugaw ed saray atateng da tan onkekerew irad atateng da na panangigiya. Diad arum ya kultura balet, saray ananak et kaslakan ya onkekerew na panangigiya ed saray kaedaran da.

 Say sampot ya abitla et mangipapanengneng na agpanrespeto ed autoridad na atateng. Diad tua, no magmaliw lan tinedyer iray ugugaw, nayarin nalikna na atateng ya anggapo lay impluensya da ed ananak da. Agtayo la pankelawan itan. No say lanang ya kaiba na ananak et saray kaedaran da, singano saray kakaaro da so mamapabaleg ed sikara imbes ya saray atateng da.

 Akin ya mas mainomay ya onapit so liknaan na ananak ed saray kaedaran da imbes ya diad atateng da? Imanoen irayan rason.

•   Eskuelaan. No say lanang ya kaiba na ugugaw et saray kaedaran da, mas onapit irad sakey tan sakey tan nayarin mas pablien da no antoy ibabaga na kakaaro da nen say ibabaga na atateng da. Tan nayarin onloor itan no magmaliw la ran tinedyer.

•   Kulang so panaon ya saniba. Diad dakel ya pamilya natan, anggapoy nasasabi na ugugaw ed abung da kasempet da manlapud eskuelaan, nayarin lapud mantratrabaho so atateng da.

•   No antoy uso ed saray tinedyer. No tinedyer la ray ugugaw, naaralan da lan aligen no anto ray uso ed saray kabataan, singa say panangawes, panagsalita, tan kakikiwas da. Mas importante ed sikara no antoy isipen na saray kapara dan tinedyer nen say atateng da.

•   Negosyo. Saray negosyante et manlalako na saray produkto tan manggagawa na saray entertainment ya para labat ed saray kabataan. Kanian naiirapan iray atateng tan ananak ya talosan da so sakey tan sakey. Oniay insulat nen Dr. Robert Epstein: “No nabalang so inkauso ed saray kabataan, dakdakel ya angkakabaleg iran negosyo so nalugi. a”

•   Pansiansiam ya maapit so relasyon mod anak mo.

   Ibabaga na Biblia: “Nepeg ya ipapusom irayan salita ya iganggan kod sika natan, tan ipurek mo iratan ed saray anak mo tan salitaen mo iratan sano akayurong kad abung mo tan sano manaakar kad dalan tan sano akarukol ka tan sano ombangon ka.”​—Deuteronomio 6:6, 7.

   Tua, nayarin nakaaro na ananak mo iray nakakaulop da, balet agda nepeg ya laen so betang mo bilang sakey ya ateng. Pero agka nadidismaya. Ibabaga na saray eksperto ya kaslakan ed saray ananak tan saray tinedyer et rerespetoen da ray atateng da tan labay da ran paliketen. No pansiansiaen mon maapit so relasyon mod ananak mo, mas dengelen da ka nen saray kaulop da.

   “Kaukolan ya ipanaon mon nakaiba iray ananak mo, saniba yon gawaen iray inagew-agew ya kimey, singa say panluto, panlinis, tan anggan say panggawa na assignment da. Maniiba kayon man-enjoy​—manggalaw, mansine odino man-TV. Agmo iisipen ya say kaukolan yo labat et daiset ya panaon basta wala. No aliwan magenap so panaon ya saniiba kayo, agkayo onapit ed sakey tan sakey!”​—Lorraine.

•   Seguradom ya aliwa labat a saray kaedaran na anak mo so kakaaro to.

   Ibabaga na Biblia: “Say inkamakulangkulang et nisinger ed puso na ugaw.”​—Proverbio 22:15.

   Kontento iray arum ya atateng no nanenengneng dan dakel so kakaaro na anak da. Tua ya no say anak mo et dakel so kaaro ton kaedaran to, ompan naaralan toy mibagay ed arum. Balet, kaukolan toy mikaaro ed nanduruman edad pian magmaliw ya mature. Sakey ni, agniiter na saray kaedaran na anak mo so bilin tan panangigiya ya kaukolan to, lapud saray maaron atateng labat so sankaabigan ya makapangiter ed saratan.

   “Nayarin wala ray bengatlan amta na saray kakaaro na anak mo, balet anggapoy abilidad, eksperiensya, tan karunongan da ya ontulong ed anak mo pian makapanggaway sankaabigan iran desisyon ed bilay. No manpapaigiya iray ananak ed atateng da, magmaliw iran mature ya dugaruga labat ed edad da.”​—Nadia.

•   Mangiter kay makabat ya bilin.

   Ibabaga na Biblia: “Samay miuulop ed marunong et magmaliw a marunong.”​—Proverbio 13:20.

   Anggano angkabaleg la ray ananak mo, nagunggonaan iran maong no nakakaulop da ka. Magmaliw kan maong ya alimbawa ed sikara.

   “Say sankaabigan ya alimbawa ya aligen na ananak et saray atateng da. No nibangat iray ananak ya pablien tan respetoen da ray atateng da, labay da ran aligen no ombaleg ira.”​—Katherine.