Nandalem ed sika so anak mo ya nabu-bully kuno ed eskuelaan. Antoy gawaen mo ey? Kasin onla kad eskuelaan pian ibaga ya dapat ya nadusa so bully? Kasin ibangat moy anak mo ya ombawi? Antis ka balet ya mandesisyon, maabig no amtaen mo ni pigaran impormasyon nipaakar ed panag-bully.

•  Antoy kaukolan kon naamtaan nipaakar ed panag-bully?

•  Antoy nagawaan ko?

 Anto so panag-bully? Say panag-bully et tuloytuloy tan ginagala ya pamasakit ed too diad pisikal odino emosyonal. Kanian aliwan amin ya panag-insulto odino panagpasakit et nibagan panag-bully.

 Akin ya importantin naamtaan mo? Wala ray totoo ya ibabaga ran “panag-bully” so antokaman ya makapaasar ya kagagawa, anggano aliwa met ya grabe. No mibabali kan lanang kada no walay gawaen dad anak mo, ompan agmo nalilikas ya ibabangat mo la manayay anak mo ya agto sarag ya solusyonan so sarili ton problema​—abilidad ya importantin naaralan to natan tan kaukolan to no adulto la.

 Prinsipyo na Biblia: “Agka komon mainomay a nasakitan.”—Eclesiastes 7:9.

 Say leksion: Tua, wala ray situasyon ya kaukolan mo lay mibabali odino onsalet, balet diad arum a situasyon et kaukolan na anak mo ya aralen no panon ton solusyonan so problema tod arum.​—Colosas 3:13.

 Panon to balet no ibaga na anak mo ya tuloytuloy tan gagagalaen da lan sasakitan?

•   Dengel mon maong so ibaga na anak mo. Amtaen no (1) antoy nagagawa tan (2) no akin ya nabu-bully. Agka bastabasta maniisip na antokaman no agmo met ni amta so amin ya detalye. Tepetan moy sarilim, ‘Kasin walay arum ya anggulo ya agko ni anengneng?’ Pian naamtaan mon amin so detalye, ompan kaukolan mon katongtongen so teacher na anak mo odino atateng na manbu-bully ed anak mo.

   Prinsipyo na Biblia: “No say sakey et oneebat la antis to nin narengel so tua, satan et kakulangkulangan tan kababaingan.”​—Proverbio 18:13.

•   No say anak mo et biktima na panag-bully, tulongan mon natalosan to ya mandepende ed reaksion to no kasin tundaan da la odino mas lalo dan i-bully. Singa bilang, ibabaga na Biblia: “Say mauyamo ya ebat et pakepaen toy pasnok, balet say ansakit a panagsalita et palooren toy sanok.” (Proverbio 15:1, paimanod leksab) Kanian no ombawi so anak mo, palooren to labat so panag-bully imbes ya tundaan da la.

   Prinsipyo na Biblia: “Agyo babalesen na mauges so mauges a ginawad sikayo odino iinsultoen imay mangiinsulto ed sikayo.”—1 Pedro 3:9.

•   Ipaliwawam ed anak mo ya agto labay ya ibaga ya sikatoy makapuy no ag-ombawi. Diad kabaliktaran, ipapanengneng ton sikatoy mabiskeg ta agpakontrol ed arum ya too. Singa to tataloen so bully ya agbalet magmamaliw a bully.

   Importantin tandaan iya na anak mo lalo la no nabu-bully ed Internet. No sikatoy man-reply ed saray ansasakit ya comment ed Internet, lalo la ingen ya na-bully. Ompan agto ingen nalikas ya magmamaliw met la manayan bully! Kanian no maminsan, mas maong no agla man-reply o man-react. Nayarin napatunda to so bully, ta onsawa lanlamang no anggapo so onkagat ed gagawaen to.

   Prinsipyo na Biblia: “No anggapo lay kiew, naerep so apoy.”—Proverbio 26:20.

•   Diad arum ya situasyon, sarag na anak mo ya iwasan iray totoo tan lugar ya posiblin na-bully. Singa bilang, no amta na anak mo ya posiblin nadalanan toy sakey ya bully odino grupo na bully, naiwasan toy na-bully no sananey lay dalanen to.

   Prinsipyo na Biblia: “Say marunong et ompapaliis no nanenengneng toy peligro, balet say andiay kakabatan et ondidiretso tan aanien to ray pansumpalan.”​—Proverbio 22:3.

 SALIEN: Tulongan so anak mo ya isipen no anto ray positibo tan negatibo ya nagawa ed reaksion odino gawaen to. Singa bilang:

•  Antoy nagawa no agto la pansinen so bully?

•  Antoy nagawa no patundaen ton direkta so manbu-bully ed sikato?

•  Antoy nagawa no idalem tod eskuelaan so panbu-bully ed sikato?

•  Panon ya ontulong so inkamakaaro odino panagpaelek pian napatunda so bully?

 Arap-arapan man o diad Internet, nanduruma so kada situasyon. Kanian isip mon maong iray praktikal ya nagawaan mo pian natulongan moy anak mo. Ibagam ed sikato ya wadtan kan lanang pian onsuporta ed sikato.

 Prinsipyo na Biblia: “Say tuan kaaro et mangaaro ed amin a panaon, tan sakey ya agi a nailaloan diad panaon na gonigon.”—Proverbio 17:17.