Saray Bibii ed Biblia—Antoy Naaralan Tayo ed Sikara?
Say ebat na Biblia
Nabasa ed Biblia so nipaakar ed dakel ya bibii ya pakaaralan tayo so bilay da. (Roma 15:4; 2 Timoteo 3:16, 17) Nabasa ed sayan artikulo so antikey ya impormasyon ed pigaran bibii ya abitla ed Biblia. Say arum ed sikara et balibalin aligen so alimbawa ra. Say arum balet et andi.—1 Corinto 10:11; Hebreo 6:12.
Abigail
Siopa si Abigail? Sikato so asawa nen Nabal. Mayaman si Nabal balet ta anggapoy panangasi to. Si Abigail balet et makatebek tan mapaabeba. Aliwa labat ya maganggana iyan bii. Wala met ed sikato iray ugali ya labalabay nen Jehova.—1 Samuel 25:3.
Antoy ginawa to? Inusar nen Abigail so karunongan tan pakatebek pian naiwasan so trahedya. Si Abigail tan si Nabal et manaayam ed lugar ya panaamotan nen David, say onsublay ya ari na Israel. Legan ya wadman si David tan saray bataan to, prinotektaan da iray karnero nen Nabal pian ag-iratan natakew. Aminsan, wala ray imbaki nen David ed si Nabal pian mikerew ira komon na anggan daiset ya naakan. Anta agla lanti labay nen Nabal so mangiter, binastos to ni ra. Ampetang so ulo nen David! Kanian namparaan ya onlusob kaiba iray bataan to pian pateyen si Nabal tan amin ya lalaki ed abung to.—1 Samuel 25:10-12, 22.
Nen abalitaan nen Abigail so ginawa na asawa to, nan-isip ya tampol no antoy gawaen to. Angiparaan na saray naakan, tan ingganggan to ray lingkor to ya awiten da iratan ed si David tan ed saray kaiba to. Insan tinmumbok pian mikasi ed si David. (1 Samuel 25:14-19, 24-31) Nen anengneng nen David so regalo nen Abigail, say inkamapaabeba to, tan say marundunong ya impangiter toy simbawa, naisip nen David ya inusar na Dios iyan bii pian agto nituloy so plano to ya pateyen si Nabal tan saray lalaki ed abung to. (1 Samuel 25:32, 33) Ag-abayag kayari na satan, inatey si Nabal tan si Abigail et inasawa nen David.—1 Samuel 25:37-41.
Antoy naaralan tayo ed si Abigail? Anggano maganggana tan mayaman si Abigail, aliwan atagtagey so pakanengneng to ed sarili to. Anggano anggapoy kasalanan to, sikatoy mabulos ya kinmerew na perdona pian napansiansia so deen. Makapanerbiyos imay situasyon, balet nansiansian kalmado si Abigail, nampakpel, tan inusar toy karunongan tan pakatalos.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Abigail, nengnengen so artikulo ya “Walaan na Pakatalos tan Karunongan.”
Asawa nen Lot
Siopa so asawa nen Lot? Agbinitla na Biblia no antoy ngaran to. Balet nabasa tayo ditan ya walay duaran anak da ya bibii tan nanayam so pamilya ra diad syudad na Sodoma.—Genesis 19:1, 15.
Antoy ginawa to? Agto inunor so ganggan na Dios. Nandesisyon so Dios ya deralen so Sodoma tan saray syudad ya kakaabay na satan lapud grabe la so seksual ya imoralidad ditan. Lapud inaro na Dios so matunong a too ya si Lot tan say pamilya to, angibaki so Dios na duaran anghel ya mangipaway ed sikara diad Sodoma pian ag-ira nalanor ed pakaderal na satan.—Genesis 18:20; 19:1, 12, 13.
Imbaga na saramay anghel ya ombatik ira tan ag-ira onlilingaw ed benegan da, ta no andi, ompatey ira. (Genesis 19:17) Balet say asawa nen Lot et “linmingaw ed benegan to, kanian sikatoy nagmaliw a pungol na asin.”—Genesis 19:26.
Antoy naaralan tayo ed asawa nen Lot? Nanengneng ed agawa ed sikato ya talagan aliway pansumpalan no maaro tayo ed materyal a bengatla ya anggad punton agtayo la unoren so Dios. Imbaga nen Jesus ya say agawad sikato et onkanan pasakbay ed sikatayo. Imbaga to: “Nodnonot yoy asawa nen Lot.”—Lucas 17:32.
Biin Shulamita
Siopa so biin Shulamita? Sakey ya magangganan probinsyana. Sikato so manunan karakter ed libro na Biblia ya tatawagen a Kansion nen Solomon. Ag-abitla ed Biblia no antoy ngaran to.
Antoy ginawa to? Sayan marikit a Shulamita et matoor ed inaro to ya sakey a pastol. (Kansion nen Solomon 2:16) Balet lapud maganggana, sikatoy naimano na mayaman ya ari a si Solomon. Ginawa nen Solomon so anggaay nayarian to pian nagustoan na biin Shulamita. (Kansion nen Solomon 7:6) Wala ray nankombinse ed sayan marikit ya pilien toy Solomon, balet talagan agto labay. Inar-aro to imay pastol tan matoor ed sikato.—Kansion nen Solomon 3:5; 7:10; 8:6.
Antoy naaralan tayo ed biin Shulamita? Nansiansian mapaabeba iyan bii anggano maganggana tan walad sikatoy atension na arum. Ag-anguman so panangaro to ed samay pastol anggano sikatoy iimpluensyaan na arum tan anggano say onggugusto ed sikato et mayaman tan atagey so posisyon to. Kinontrol toy liknaan to tan nansiansian masimpit.
Debora
Siopa si Debora? Sikatoy sakey a propetesa ya inusar nen Jehova, say Dios na Israel, pian ipaamta ed saray totoo to iray labay ton nagawa. Inusar met na Dios si Debora ya ontulong pian naayos iray problema na saray Israelita.—Ukom 4:4, 5.
Antoy ginawa to? Makpel ya sinuportaan nen propetesan Debora iray mandadayew ed Dios. Impasabi to ed si Barak so instruksion na Dios ya idaulo to so armada na Israel tan labanan da iray Canaanita ya mamapairap ed sikara. (Ukom 4:6, 7) Nen labay nen Barak ya mila ed sikato si Debora, mabulos ya akila tan agtinmakot iyan bii.—Ukom 4:8, 9.
Nen impanalo na Dios iray Israelita, angansion si Debora tan Barak pian nodnonoten imay agawa, tan seguradon kaiba si Debora ed nanggawa na lyrics na satan ya kansion. Binitla to ditan so agawaan na sakey nin makmakpel a bii, si Jael, ya baleg so nitulong to pian natalo iray Canaanita.—Ukom, kapitulo 5.
Antoy naaralan tayo ed si Debora? Masakripisyo tan makpel si Debora. Pinabiskeg toy liknaan na arum pian nagawaan day duga ed pakanengneng na Dios. Tan nen ontan so ginawa ra, imbalikas toy panangapresya to ed sikara.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Debora, nengnengen so artikulo ya “Ako ay Bumangon Bilang Isang Ina sa Israel.”
Delila
Siopa si Delila? Sikato imay bii ya agustoan na Israelitan ukom ya si Samson.—Ukom 16:4, 5.
Antoy ginawa to? Inawat toy kuarta ya impasuksok ed sikato na saray opisyal ya Filisteo pian traidoren toy Samson, say laki ya inusar na Dios pian iyagel iray Israelita ed saray Filisteo. Agsarag ya taloen na saray Filisteo si Samson lapud nikadkaduman biskeg ya inter na Dios ed sikato. (Ukom 13:5) Kanian saray opisyal da et linma ed si Delila pian manpatulong.
Pinasuksokan da si Delila pian amtaen to no iner so panlalapuan na nikadkaduman biskeg nen Samson. Inawat nen Delila so kuarta, tan aminpiga ton sinali ya amtaen so sekreto nen Samson, ya anggad imbaga la itan nen Samson ed sikato. (Ukom 16:15-17) Impaamta itan nen Delila ed saray Filisteo, insan da inerel tan impriso si Samson.—Ukom 16:18-21.
Antoy naaralan tayo ed si Delila? Agtayo nepeg ya aligen so alimbawa to. Lapud inkaagum to, nagmaliw ya makasarili, traidor, tan niloko to so lingkor nen Jehova a Dios.
Ester
Siopa si Ester? Sikatoy sakey a Judio ya pinili na ari na Persia ya si Ahasuero pian magmaliw a reyna to.
Antoy ginawa to? Inusar nen Reyna Ester so impluensya to pian agnatuloy so pamatey ed saray kabaleyan to. Naamtaan to so nipaakar ed sakey a ganggan ya inaprobaan na ari ya walay aka-eskedyul lan agew ya pateyen so amin a Judio ya manaayam ed Empiryo na Persia. Say nanggawa na sayan pakana et say prime minister, say mauges a laki ya si Haman. (Ester 3:13-15; 4:1, 5) Diad tulong na matatken lan kapinsan nen Ester ya si Mardokeo, makpel ya impaamta nen Ester ed si Arin Ahasuero iyan mauges a pakana, anggano amta na sayan bii ya posiblin nipeligro so bilay to. (Ester 4:10-16; 7:1-10) Bilang resulta, inabuloyan nen Ahasuero si Ester tan Mardokeo ya manggawa na sananey a ganggan ya lapud satan et sarag na saray Judio ya idepensa so sarili da. Tinalo na saray Judio iray kalaban da.—Ester 8:5-11; 9:16, 17.
Antoy naaralan tayo ed si Ester? Balibalin aligen so pakpel tan inkamapaabeba nen Reyna Ester. (Sal. 31:24; Fil. 2:3) Anggano maganggana tan atagey so posisyon to, aliwan mapasirayew. Sikatoy mapaabeba tan nampatulong ed arum. Nen katongtong toy asawa to, sikatoy marespeto balet makmakpel. Tan nen nipeligro iray Judio, agtinmakot tan agto inyamot ya sikatoy Judio met.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Ester, nengnengen iray artikulo ya “Inyagel To ray Totoo na Dios” tan “Makabat, Makpel, tan Agmakasarili.”
Eva
Siopa si Eva? Sikato so sankaunaan ya bii tan say unonan bii ya abitla ed Biblia.
Antoy ginawa to? Ag-inunor nen Eva so malinlinew ya ganggan na Dios. Si Eva et singa met si Adan ya pinalsa na Dios ya perpekto, walay abilidad ton mandesisyon parad sarili to, tan sarag ton ipanengneng iray kualidad na Dios a singa say panangaro tan karunongan. (Gen. 1:27) Amta nen Eva imay imbaga na Dios ed si Adan ya no kanen da so bunga na sakey a kiew, ompatey ira. Balet sikatoy aloko tan apanisia nen Satanas ya ag-ira ompatey. Diad tua, sikatoy apanisia nen Satanas ya mas maong so bilay to no agto unoren so Dios. Kanian angan si Eva na bunga na samay kiew insan to nilagyat so asawa to kanian angan met.—Genesis 3:1-6; 1 Timoteo 2:14.
Antoy naaralan tayo ed si Eva? Nanengneng tayo ed agawa ed si Eva ya talagan aliway pansumpalan no agtayo ekalen ed nonot tayo so mauges iran pilalek. Malinlinew imay ganggan na Dios, balet agto kinontrol so sarili to kanian inala to so bengatla ya agto kanepegan ya laen.—Genesis 3:6; 1 Juan 2:16.
Hana
Siopa si Hana? Asawa nen Elkana, tan ina nen Samuel, sakey ed saray kabkabat ya propeta ed Israel nensaman.—1 Samuel 1:1, 2, 4-7.
Antoy ginawa to? Nen ag-onanak si Hana, say inasinggeran to ya kerewan na tulong et say Dios. Aliwan si Hana labat so asawa nen Elkana. Wala ni sakey, si Penina. Wala ray anak nen Penina balet si Hana et anggapo, anggano abayag la ran sanasawa nen Elkana. Lanang ya susutilen tan iinsultoen nen Penina si Hana, balet nampikasi si Hana ed Dios ya komon et imanoen To so paniirap to. Insamba to ed Dios ya no sikatoy ikdan To na anak a laki, iter to lanlamang so ugaw ed Dios diad panlingkor to ed tabernakulo, amay tolda ya uusaren na saray Israelita ed panagdayew da.—1 Samuel 1:11.
Inebatan na Dios so pikakasi nen Hana, tan inyanak to si Samuel. Tinoor nen Hana so sipan to. Nen apakso la imay ugaw, inyakar tod tabernakulo pian manlingkor ditan. (1 Samuel 1:27, 28) Tinaon ya mandadait si Hana na latop parad si Samuel tan iyaakar to itan diad tabernakulo. Kalabas na panaon, benendisyonan na Dios si Hana na limara nin anak—taloran laki tan duaran bii.—1 Samuel 2:18-21.
Antoy naaralan tayo ed si Hana? Saray impapuson pikakasi nen Hana so akatulong ed sikato pian nasarag to ray subok. Nabasa ed 1 Samuel 2:1-10 so pikakasi nen Hana ya ditan et imbalikas toy baleg ya pisasalamat to ed Dios, a pakapatnagan ya mabiskeg so pananisia to.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Hana, nengnengen so artikulo ya “Imbesngaw Tod Dios so Walad Puso To.”
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed no akin ya inyabuloy na Dios so poligamya ed saray totoo to nensaman, nengnengen so artikulo ya “Aabobonan Kasi na Dios so Poligamya?”
Jael
Siopa si Jael? Asawa nen Heber, sakey a laki ya aliwan Israelita. Makpel ya sinuportaan nen Jael iray totoo na Dios.
Antoy ginawa to? Nen say hepe na saray Canaanitan sundalo ya si Sisera et linmoob ed tolda nen Jael, kinmiwas ya tampol iyan bii. Atalo si Sisera ed impilaban to ed saray Israelita tan manaanap na napanamotan tan napampainawaan to. Pinaloob nen Jael ed tolda to. Nen akaugip la si Sisera, sikatoy pinatey nen Jael.—Ukom 4:17-21.
Lapud satan ya ginawa nen Jael et tinmua imay impropesiya nen Debora: “Diad lima na sakey a bii so pangiyawatan nen Jehova ed si Sisera.” (Ukom 4:9) Sikatoy indeskribe ya ‘narayrayew ed amin a bibii’ lapud ginawa to.—Ukom 5:24.
Antoy naaralan tayo ed si Jael? Namboluntaryon tinmulong si Jael tan nampakpel. Nanengneng tayo ed eksperiensya to ya sarag nen Jehova ya imaneobra iray nagawa pian nasumpal so propesiya.
Jezebel
Siopa si Jezebel? Asawa na ari na Israel ya si Ahab. Aliwan Israelita si Jezebel, tan agmandadayew ed si Jehova. Say dadayewen to et say dios na saray Canaanita ya si Baal.
Antoy ginawa to? Si Reyna Jezebel et mamaong, maruksa, tan anggapoy panangasi to. Inkayat to so panagdayew ed si Baal tan say seksual ya imoralidad ya kabiangan na satan. Tan sinali ton ekalen ed Israel so panagdayew ed tuan Dios, si Jehova.—1 Arari 18:4, 13; 19:1-3.
Pian naala nen Jezebel so labay to, sikatoy nantila tan dakel so pinapatey to. (1 Arari 21:8-16) Agawa imay impasakbay na Dios—nen inatey et sikatoy kinan na aso tan agniponpon.—1 Arari 21:23; 2 Arari 9:10, 32-37.
Antoy naaralan tayo ed si Jezebel? Agtayo nepeg ya aligen si Jezebel. Sankaugsan ya bii tan anggapon balot so prinsipyo tod bilay kanian say ngaran to ya “Jezebel” et nagmaliw ya simbolo na bii ya ipilit toy labay to, imoral, tan anggapoy kababaingan to.
Lea
Siopa si Lea? Say unonan asawa na patriarka ya si Jacob. Say agi to ya si Raquel so sakey nin asawa nen Jacob.—Genesis 29:20-29.
Antoy ginawa to? Si Lea so ina na anemiran ananak a lalaki nen Jacob. (Ruth 4:11) Aliwan si Lea so talagan labay nen Jacob ya asawaen, noagta say agi to ya si Raquel. Balet nanggaway paraan so tatay da, si Laban, pian say napiakdolan nen Jacob ed samay labi kayari na ponsiay bansal et si Lea imbes ya si Raquel. Nen naamtaan nen Jacob ya sikatoy aloko, kinatongtong toy Laban. Inrason nen Laban ya agda kustombre ed lugar da ya makaunan miasawa so yugtan nen say panguloan. Kayari sakey simba, inasawa met nen Jacob si Raquel.—Genesis 29:26-28.
Mas inaro nen Jacob si Raquel nen say si Lea. (Genesis 29:30) Lapud satan et agaylay selos nen Lea tan ginawa toy anggaay nayarian to pian naala toy atension nen Jacob. Anengneng nen Jehova so situasyon nen Lea tan sikatoy benendisyonan to na pitoran anak—anemiran laki tan sakey a bii.—Genesis 29:31.
Antoy naaralan tayo ed si Lea? Nanmatalek si Lea ed Dios tan nanengneng itan diad lanang ya pampipikasi to. Anggano wala ray problema ed pamilya ra, inapresya to nin siansia so tulong ya iiter na Dios ed sikato. (Genesis 29:32-35; 30:20) Nanengneng tayo ed bilay nen Lea ya talagan aliway pansumpalan na poligamya odino pangasawa na pigara. Inyabuloy na Dios itan nensaman, balet say talagan gagala to ed panangasawa et sakey labat a laki parad sakey a bii.—Mateo 19:4-6.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Lea, nengnengen so artikulo ya “Agonigon a Sanagi ya ‘Angipaalagey ed Abung na Israel.’”
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed no akin ya inyabuloy na Dios so poligamya ed saray totoo to nensaman, nengnengen so artikulo ya, “Aabobonan Kasi na Dios so Poligamya?”
Maria (agi nen Marta tan Lazaro)
Siopa si Maria? Sikato tan saray agagi to ya si Lazaro tan Marta et malet ya kakaaro nen Jesus.
Antoy ginawa to? Aminpiga ya anengneng ed saray ginawa nen Maria ya talagan aapresyaen to si Jesus bilang Anak na Dios. Mapatnag ya mabiskeg so pananisia to nen imbaga to ya agkomon inatey si Lazaro no wadman labat si Jesus. Tan anengneng ton mismo ya binilay nen Jesus si Lazaro. Aminsan met, mansyodot si Marta nen anengneng toy Maria ya ondedengel ed si Jesus imbes ya ontulong komon ed kimey diad abung. Balet imbaga nen Jesus ya mas maabig so pinili nen Maria.—Lucas 10:38-42.
Wala met may inkagawa ya impanengneng nen Maria ed si Jesus so espisyal ya panagparawes sanen kinalboan toy ulo tan sali nen Jesus na “mablin ambalingit a larak.” (Mat. 26:6, 7) Imbaga na saray arum ya wadman ya pinerdi labat kuno nen Maria imay larak. Balet sikatoy indepensa nen Jesus, ya kuan to: “Inerman ed mundo so kipulongan na maong a balita [na Panarian na Dios], nipaamta met so ginawa na sayan bii bilang pakanodnonotan ed sikato.”—Mat. 24:14; 26:8-13.
Antoy naaralan tayo ed si Maria? Nansagpotan nen Maria ya pabiskegen so pananisia to. Inyuna toy panagdayew ed Dios nen say arum ya bengatla. Tan mapaabeba ton pinagalangan si Jesus, anggano manggastos ni na baleg a kuarta.
Maria (ina nen Jesus)
Siopa si Maria? Sakey a marikit ya Judio ya diad mamilagron paraan et inlukon toy Jesus, say Anak na Dios. Kanian sikatoy birhen nen inyanak to.
Antoy ginawa to? Mapaabeba ya ginawa nen Maria so panlabayan na Dios. Sikatoy akisipanan lan miasawa ed si Jose sanen walay anghel ya nampanengneng ed sikato. Imbaga na anghel ya ilukon tan iyanak to so Mesias ya abayag lan tatalaranan na saray Judio. (Lucas 1:26-33) Mabulos ton inawat itan ya responsabilidad. Nen niyanak lay Jesus, awalaan ni si Maria tan Jose na apatiran anak a lalaki tan ag-onkulang ed duara ya anak a bibii. Kanian agnansiansian birhen si Maria. (Mateo 13:55, 56) Anggano espisyal ya kagalangan so inter na Dios ed si Maria, sikatoy aliwan pabidbir tan agton balot nilabay so nirayew. Ag-anguman itan ya ugali to anggan sanen inggapo la nen Jesus so ministeryo to tan sanen nagmaliw ya membro na inmunan Kristianon kongregasyon.
Antoy naaralan tayo ed si Maria? Si Maria et bii ya mabiskeg so pananisia to tan mabulos ton inawat so ambelat ya responsabilidad. Kabisado ton maong so Kasulatan. Diad samay imbaga to ya akarekord ed Lucas 1:46-55, manga 20 ya beses ton binitla iray balikas ya naromog ed Kasulatan.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Maria, nengnengen so artikulo ya “No Antoy Naaralan Tayo ed Ehemplo nen Maria.”
Maria Magdalena
Siopa si Maria Magdalena? Sikatoy sakey a matoor ya disipulo nen Jesus.
Antoy ginawa to? Si Maria Magdalena so sakey ed saramay bibii ya akaiba nen Jesus tan saray disipulo to diad impanpulong da ed nanduruman lugar. Maiter si Maria Magdalena, inusar toy kayamanan to pian natulongan to ra ed saray pankaukolan da. (Lucas 8:1-3) Matoor ton sinuportaan si Jesus anggad sampot na ministeryo to, tan wadman nen pinatey si Jesus. Sikatoy sakey ed saramay inmunan akanengneng ed si Jesus kayarin binilay na Dios.—Juan 20:11-18.
Antoy naaralan tayo ed si Maria Magdalena? Mabulos ton sinuportaan si Jesus tan nansiansian matoor ya disipulo.
Marta
Siopa si Marta? Agi nen Lazaro tan Maria. Sarayan sanaagi et tagad Betania, sakey a baryo ya asingger ed Jerusalem.
Antoy ginawa to? Malet a kaaro nen Marta si Jesus. “Inar-aro nen Jesus ira di Marta tan say yugtan ton bii tan si Lazaro,” so kuan na Biblia. (Juan 11:5) Maparawes si Marta. Aminsan, linmay Jesus ed abung da tan dakel so imparaan nen Marta ya naakan. Si Maria balet et dinmengel legan ya manbabangat nen Jesus. Imbaga nen Marta ed si Jesus ya bagaan toy Maria ya ontulong met ed kimey. Balet impetek nen Jesus so kanonotan nen Marta diad maaron paraan.—Lucas 10:38-42.
Nen mansasakit si Lazaro, wala ray imbaki nen Marta tan Maria ya mangibalita ed si Jesus. Matalek iyan sanagi ya sarasarag nen Jesus ya paabigen so agi da. (Juan 11:3, 21) Balet inatey si Lazaro. Nanengneng ed samay impantongtong nen Marta tan Jesus ya sikatoy kombinsido a talagan nagawa so sipan na Biblia ya kioli na saray inatey tan sikatoy matalek ya sarasarag nen Jesus ya bilayen so agi to.—Juan 11:20-27.
Antoy naaralan tayo ed si Marta? Ginawa nen Marta so anggaay nayarian to pian parawesen iray bisita to. Mabulos ton inawat so simbawa na arum. Imbalikas toy nalilikna to tan say pananisia to.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Marta, nengnengen so artikulo ya “Manisia Ak.”
Miriam
Siopa si Miriam? Atsi nen Moises tan Aaron. Sikato so sankaunaan ya tinawag ed Biblia ya propetesa.
Antoy ginawa to? Lapud propetesa si Miriam, impasabi tod totoo iray mensahe ya nanlapud Dios. Sikatoy kabkabat ed Israel tan akila ed saray lalaki ya angansion na kansion na pananalo kayarin dineral na Dios iray sundalo na Ehipto diad Ambalangan Dayat.—Exodo 15:1, 20, 21.
Wala may panaon ya nansalita na mauges si Miriam tan Aaron laban ed si Moises. Say posiblin rason et lapud nagmaliw iran mapaatagey tan angimon ira ed sikato. Balet ‘arengel ira nen Jehova,’ tan diretsaan ton imbaga ed sikara ya aliwa man ya ginawa ra. (Numeros 12:1-9) Insan dinusa na Dios si Miriam na sakit ya ketong, ta sikato so angigapo ed saman ya reklamo laban ed si Moises. Akikasi ed Dios si Moises ya paabigen To komon so atsi to, kanian inmabig. Balet inkuarantina si Miriam ed loob na pitoy agew, tan kayari na satan et akapawil la ed kampo na Israel.—Numeros 12:10-15.
Napatnagan ed salaysay na Biblia ya inawat nen Miriam so panangipetek. Kalabas na nilasus ya taon, tinukoy na Dios so espisyal ya pribilehyo na sayan bii nen oniay impanonot To ed saray Israelita: “Imbakik ed sikayo si Moises, Aaron, tan Miriam.”—Miqueas 6:4.
Antoy naaralan tayo ed si Miriam? Naaralan tayo ya iimanoen na Dios no antoy ibabaga odino paniistoryaan na saray mandadayew ed sikato. Naaralan tayo met ya pian napaliket tayo so Dios, nepeg tayon paliisan so inkamapaatagey tan imon ta lapud satan et makapangibaga tayo na pakaderalan na reputasyon na arum.
Rahab
Siopa si Rahab? Sikatoy paabang a bii ya taga Jerico, sakey a syudad ed Canaan, tan nagmaliw ya lingkor nen Jehova a Dios.
Antoy ginawa to? Inyamot nen Rahab so duaran Israelita ya nan-espiya ed Jerico. Ontan so ginawa to ta nadngelan to no panon ya say Dios na Israel a si Jehova et inliktar to ray totoo To ed saray sundalo na Ehipto tan ed sakey a tribu a tatawagen ya Amoreo.
Tinulongan nen Rahab iramay espiya tan akikasi ed sikara ya sikato tan say pamilya to et agda komon pateyen sano deralen la na saray Israelita so Jerico. Pinmayag ira, balet wala ray kondisyon: Agto ibabaga ed arum so misyon da, sikato tan say pamilya to et agnepeg ya ompaway ed abung da no onlusob la ray Israelita, tan sikatoy mangisinger ed bintana na sakey a lubir ya gawad ambalbalangan tinebey ya pakabidbiran ya diman so abung to. Inunor iratan ya amin nen Rahab, kanian akaliktar iran pamilya nen sinakop na saray Israelita so Jerico.
Kalabas na panaon, akiasawa si Rahab ed sakey ya Israelita tan diad poli na pamilya ra so nanlapuan nen Arin David tan si Jesu-Kristo.—Josue 2:1-24; 6:25; Mateo 1:5, 6, 16.
Antoy naaralan tayo ed si Rahab? Ibabaga na Biblia ya talagan makapadinayew so pananisia nen Rahab. (Hebreo 11:30, 31; Santiago 2:25) Nanengneng tayo ed istorya na bilay to ya say Dios et akaparaan ya mamerdona ed saray kasalanan na sakey a too tan anggapoy panangidumaduma To. Bebendisyonan to iramay manmamatalek ed sikato, anggan anto ni apalabas da.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Rahab, nengnengen so artikulo ya “Siya ay ‘Ipinahayag na Matuwid sa Pamamagitan ng mga Gawa.’”
Raquel
Siopa si Raquel? Anak nen Laban tan say inar-aron asawa na patriarka ya si Jacob.
Antoy ginawa to? Akiasawa si Raquel ed si Jacob tan awalaan ira na duaran anak a laki, ya nagmaliw a kaiba ed saray ulo na pamilya na 12 tribu na Israel nensaman. Akabat nen Raquel si Jacob legan ton papastolan iray karnero nen ama to. (Genesis 29:9, 10) “Makapasagyat so itsura” nen Raquel kompara ed atsi to ya si Leah.—Genesis 29:17.
Naar-aro nen Jacob si Raquel, kanian inmabuloy a mantrabaho ed si Laban pian naasawa to. (Genesis 29:18) Balet niloko nen Laban si Jacob—si Leah so impakasal to, insan lanlamang inmabuloy ya asawaen met nen Jacob si Raquel.—Genesis 29:25-27.
Mas inaro nen Jacob si Raquel tan say duaran anak da ya lalaki nen say si Lea tan saray ananak to. (Genesis 37:3; 44:20, 27-29) Kanian nanselosan day sakey tan sakey.—Genesis 29:30; 30:1, 15.
Antoy naaralan tayo ed si Raquel? Legan ya aanosan nen Raquel so mairap ya situasyon ed pamilya ra, agnaandi so ilalo to ya ebatan na Dios iray pikakasi to. (Genesis 30:22-24) Nanengneng tayo ed bilay nen Raquel ya say poligamya odino pangasawa na pigara et talagan pansengegan na problema ed pamilya. Papaneknekan na satan ya talagan sankaabigan so orihinal ya gagala na Dios ed panangasawa ya sakey labat a laki parad sakey a bii.—Mateo 19:4-6.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Raquel, nengnengen so artikulo ya “Agonigon a Sanagi ya ‘Angipaalagey ed Abung na Israel.’”
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed no akin ya inyabuloy na Dios so poligamya ed saray totoo to nensaman, nengnengen so artikulo ya, “Aabobonan Kasi na Dios so Poligamya?”
Rebeca
Siopa si Rebeca? Sikato so asawa nen Isaac. Kambal so anak da, si Jacob tan Esau.
Antoy ginawa to? Ginawa nen Rebeca no antoy panlabayan na Dios, anggano mairap. Aminsan ya sikatoy onasol na danum ed bobon, walay laki ya kinmerew na danum ya nainum to. Inikdan ya tampol nen Rebeca tan imbaga to ni ingen ya iyasolan to met na danum iray kamelyo na samay laki. (Genesis 24:15-20) Saman ya laki et lingkor nen Abraham, tan nambiahe na arawrawi pian iyanapan na asawa si Isaac, say anak nen Abraham. (Genesis 24:2-4) Nampikasi iyan lingkor ya komon et bendisyonan na Dios so pananap to. Nen anengneng to ya makulikuli tan maasikason maong si Rebeca, naisip to ya inebatan na Dios so pikakasi to, a satan so pakapatnagan ya si Rebeca so pinili na Dios parad si Isaac.—Genesis 24:10-14, 21, 27.
Nen naamtaan nen Rebeca so rason no akin ya linma diman imay laki, sikatoy inmabuloy ya mila ed sikato tan magmaliw ya asawa nen Isaac. (Genesis 24:57-59) Asabi panaon, awalaan si Rebeca na anak a lalaki ya kambal. Impaamta na Dios ed sikato ya say panguloan a si Esau et panlingkoran to so yugtan a si Jacob. (Genesis 25:23) Nen labay la nen Isaac ya iter ed si Esau so bendisyon bilang panguloan, nanggaway paraan si Rebeca pian si Jacob so makaawat ed satan. Ginawa to itan ta amta to ya atan so panlabayan na Dios.—Genesis 27:1-17.
Antoy naaralan tayo ed si Rebeca? Si Rebeca et mapaabeba, makuli, tan maasikaso ed arum—sarayan ugali to so rason no akin ya sikatoy maomaong ya asawa, ina, tan lingkor na tuan Dios.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Rebeca, nengnengen so artikulo ya “Handa Akong Sumama.”
Ruth
Siopa si Ruth? Sakey a Moabita ya tinaynan toy binalegan ton lugar tan saray dios to pian mandayew ed si Jehova diad Israel.
Antoy ginawa to? Impanengneng nen Ruth so agaylan panangaro ed katulangan ton bii ya si Noemi. Si Noemi, say asawa to, tan say duaran anak dan lalaki et linmad Moab nen walay eras diad Israel. Kalabas na panaon, saramay anak dan lalaki et angasawa na Moabitan bibii, si Ruth tan Orpa. Balet ag-abayag, inatey so asawa tan duaran anak nen Noemi, kanian sikatoy abalo pati ray manugang to.
Nandesisyon si Noemi ya ompawil la ed Israel ta anggapo lay eras diman. Akila ed sikato si Ruth tan Orpa. Balet diad dalan, imbaga nen Noemi ed sikara ya ompawil la ra ed saray kakanayon da. Pinmawil si Orpa. (Ruth 1:1-6, 15) Balet si Ruth et agto tinaynan so katulangan to. Inar-aro toy Noemi tan labay ton dayewen so Dios nen Noemi ya si Jehova.—Ruth 1:16, 17; 2:11.
Nen manaayam la ra diad Betlehem, say baley ya binalegan nen Noemi, akabkabat si Ruth ya maomaong ya manugang tan makulin mantrabaho. Walay mayaman a laki ya say ngaran to et Boaz ya pandinayewan toy ugali nen Ruth kanian inikdan to na dakel ya naakan ya parad sikaran dua nen Noemi. (Ruth 2:5-7, 20) Kalabas na panaon, inasawa nen Boaz si Ruth tan diad poli na pamilya ra so nanlapuan nen Arin David tan si Jesu-Kristo.—Mateo 1:5, 6, 16.
Antoy naaralan tayo ed si Ruth? Akaparaan si Ruth ya taynan so abung tan pamilya to lapud panangaro tod si Noemi tan Jehova. Sikatoy makuli, maaro, tan matoor, anggano dakel so irap ya dinalan to.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Ruth, nengnengen so artikulo ya “Anggan Iner a Laen Mo, Onla Ak” tan ‘Magalang ya Bii.’
Sara
Siopa si Sara? Asawa nen Abraham tan ina nen Isaac.
Antoy ginawa to? Tinaynan nen Sara so mainawan bilay ed mayaman a syudad ya Ur ta walay pananisia to ed saray sipan na Dios ed asawa ton si Abraham. Imbaga na Dios ed si Abraham ya taynan toy Ur tan onla ed Canaan. Insipan na Dios ed si Abraham ya sikatoy bendisyonan to tan gawaen ton baleg ya nasyon. (Genesis 12:1-5) Diad saman et masulok lan 60 nen Sara. Manlapu lad saman, tolda la so nanayaman di Abraham tan Sara tan alis-alis ira na lugar ya panayaman.
Anggano mapeligro so iyaalis-alis da na ayaman, sinuportaan nen Sara si Abraham pian natumbok to so instruksion na Dios. (Genesis 12:10, 15) Dakel a taon ya agnanlukon si Sara kanian agaylay ermen to. Balet insipan na Dios ya bendisyonan toy ilalak nen Abraham. (Genesis 12:7; 13:15; 15:18; 16:1, 2, 15) Kalabas na panaon, insipan na Dios ya ilukon nen Sara so ilalak nen Abraham. Sikatoy akulaw lan maong nen nananak—90 la so taon to ed saman tan 100 lay taon nen Abraham. (Genesis 17:17; 21:2-5) Isaac so inngaran da ed anak da.
Antoy naaralan tayo ed si Sara? Naaralan tayo ed alimbawa nen Sara ya lanang a napanmatalkan iray sipan na Dios, anggan saramay singa imposiblin nagawa! (Hebreo 11:11) Nanengneng tayo met ed alimbawa to ya importante so respeto ed ulopan na sanasawa.—1 Pedro 3:5, 6.
▸ Parad kaaruman ya impormasyon nipaakar ed si Sara, nengnengen so artikulo ya “Maganggana Kan Bii” tan “Tinawag na Dios ya ‘Prinsesa.’”
Timeline na Impanbilay na Saray Bibii ed Biblia
Delap (2370 B.C.E.)
Impaway ed Ehipto (1513 B.C.E.)
Unonan ari na Israel (1117 B.C.E.)
Impanpabautismo nen Jesus (29 C.E.)
Impatey nen Jesus (33 C.E.)