Onlad karga

Onlad saray karga

KAPITULO 20

“Binmulaslas tan Tinmalona” Anggano Walay Isusumpa

“Binmulaslas tan Tinmalona” Anggano Walay Isusumpa

No panon ya akatulong si Apolos tan Pablo pian narengel na dakel ya totoo so maong a balita

Base ed Gawa 18:23–19:41

1, 2. (a) Anton peligro so inarap nen Pablo tan saray kakaiba to diad Efeso? (b) Antoy pantongtongan tayo ed sayan kapitulo?

 MANEYAG tan manbagtik iray totoo ed saray karsada na Efeso. Walay grupo na magugulon totoo ya manproprotesta! Inerel day duaran kakaiba nen apostol Pablo ya manbiabiahe tan inggayugoy da ra. Biglan abalang iray totoo ed maawang a karsada ya kawalaan na saray akahileran saliwan ta tinmumbok ira ed saray totoon ampetapetang so ulo ra paonlad baleg a teatro ya ondugay 25,000 ya totoo. Maslak ed sikara et agda amtay rason no akin et agaylay pasnok na sarayan totoo, basta say amta ra et napepeligroy templo da tan say inar-aro dan diosa ya si Artemis kanian paulit-ulit dan iyeeyag ya: “Makapanyari si Artemis na saray taga Efeso!”​—Gawa 19:34.

2 Nanengneng tayod saya ya sasalien lamet nen Satanas ya usaren iray magugulon totoo pian patundaen so pangipulong ed maong a balita na Panarian na Dios. Pero siempre, aliwa labat ya inkaruksa so uusaren nen Satanas. Diad sayan kapitulo, pantongtongan tayo iray pakana nen Satanas pian napatunda so panagpulong a kimey tan naderal so pankakasakey na saray Kristiano nen unonan siglo. Tan naaralan tayo met ya pinmalpak iratan ya pakana to ta “diad makapanyarin paraan et nantultuloy a binmulaslas tan tinmalona so salita nen Jehova.” (Gawa 19:20) Akin et ag-apatunda so kimey na saratan ya Kristiano? Singa sikatayo met natan, tuloytuloy tayon makakapanpulong tan mansiasiansia so pankakasakey tayo lapud tulong nen Jehova. Pero singa saray Kristiano nen unonan siglo, kaukolan tayo met so mansagpot. Diad tulong na espiritu nen Jehova, sarag tayoy nawalaan na saray kualidad ya makatulong pian tuloytuloy tayon makapanpulong. Nengnengen tayo nin unona so alimbawa nen Apolos.

“Kabkabisado Toy Kasulatan” (Gawa 18:24-28)

3, 4. Antoy apansin di Aquila tan Priscila ed si Apolos, tan panon dan tinulongan?

3 Nen onlay Pablo ed Efeso legan na komatlon impanbiahe to bilang misionero, sinmabi ed satan ya syudad so sakey ya Judion manngaray Apolos, ya nanlapud sikat ya syudad na Alejandria, diad Ehipto. Dakel so maong ya kualidad to. Maong ya manpaliwawa tan “kabkabisado toy Kasulatan.” Sakey ni, “marmarlang ed espiritu.” Masetseseg met tan makmakpel ya mansalita ed arapan na saray Judio ed sinagoga.​—Gawa 18:24, 25.

4 Arengel di Aquila tan Priscila so paliwawa nen Apolos. Seguradon manliket ira nen nadngel dan “susto so sasalitaen tan ibabangat to nipaakar ed si Jesus.” Duga iray imbaga to nipaakar ed si Jesus pero apansin na sayan Kristianon sanasawa ya walay importantin bangat ya ag-amta nen Apolos. “Say amta to labat et nipaakar ed bautismo nen Juan.” Ag-ataktakot ed si Apolos iyan mapaabeban sanasawa ya managgaway tolda anggano maong ya manpaliwawa tan de-aral si Apolos. Imbes, “sikatoy impila ra tan tinulongan dan nawalaay mas suston pakatalos ed dalan na Dios.” (Gawa 18:25, 26) Antoy reaksion nen Apolos? Seguradon impanengneng toy sakey ed saray sankaimportantian ya kualidad na sakey a Kristiano​—say inkamapaabeba.

5, 6. Antoy akatulong ed si Apolos pian magmaliw ya mas mausar ed si Jehova, tan antoy naaralan tayo ed alimbawa to?

5 Inawat nen Apolos so tulong di Aquila tan Priscila kanian nagmaliw ya mas epektibon lingkor nen Jehova. Nen linmad Acaya, “baleg so nitulong” tod saray Kristiano diman. Epektibo met so impanpulong to ta apatunayan ton aliwa so ibabangat na saray Judio ed satan ya rehyon, ya ibabaga ran aliwan si Jesus so impasakbay ya Mesias. Oniay imbaga nen Lucas: “Mapuersa ton pinaneknekan ed arap na karaklan ya aliway ibabangat na saray Judio, tan impanengneng tod panamegley na Kasulatan a si Jesus so Kristo.” (Gawa 18:27, 28) Baleg ya bendisyon si Apolos ed kongregasyon! Lapud tulong to, dakel ya totoo so akadngel ed “salita nen Jehova.” Antoy naaralan tayo ed alimbawa nen Apolos?

6 Talagan importante so inkamapaabeba parad amin ya Kristiano. Nandurumay regalon naawat na kada sakey ed sikatayo​—nayarin wala ray natural ya abilidad tayo, eksperiensya, odino karunongan ya naaralan tayo. Pero dapat palumbasan na inkamapaabeba tayo iratan ya regalon naawat tayo. Ta no andi, ompan sengegan lanlamang iratan na problema tan magmaliw tayon malastog lapud saratan. (1 Cor. 4:7; Sant. 4:6) No talagan mapaabeba tayo, pansagpotan tayon ipasen ya mas atagey so arum nen say sikatayo. (Fil. 2:3) Agtayo onsyodot no walay mangipetek ed sikatayo, labalabay tayo ni ingen so paibangat ed arum. Agtayo masyadon bilib ed sarili tayo tan agtayo ipipilit iray ideya tayo no naamtaan tayon duma so igigiya na masanton espiritu. No lanang tayon manpaabeba, mausa-usar tayo ed si Jehova tan ed Anak to.​—Luc. 1:51, 52.

7. Panon ya impanengneng di Pablo tan Apolos so inkamapaabeba?

7 Makatulong met ed sikatayo so inkamapaabeba pian agtayo mikompetensia ed arum. Seguradon labalabay nen Satanas ya naapag-apag iray Kristiano nen unonan siglo. Parehon marundunong ya managbangat si Apolos tan apostol Pablo, pero no nainggit irad sakey tan sakey tan mankompetensia ira no siopay mas maimpluensya ed sikara ed loob na kongregasyon, seguradon panliketan itan nen Satanas! Ag-imposiblin nagawa itan ta diad Corinto et wala ray Kristiano ya mangibabagan, “Dia ak ed si Pablo,” say arum balet ibabaga ran, “Siak balet, diad si Apolos.” Labay kasi di Pablo tan Apolos ya walay panigan na saray agagi? Andi! Noagta mapaabeban binirbir nen Pablo so agawaan nen Apolos, tan inikdan to ni ingen na kaaruman ya pribilehyo. Si Apolos balet, inunor toy panangigiya nen Pablo. (1 Cor. 1:10-12; 3:6, 9; Tito 3:12, 13) Balibalin aligen so inkamapaabeba da tan no panon dan tinulongan so sakey tan sakey!

“Mankakatunongan ed Makakombinsin Paraan Nipaakar ed Panarian” (Gawa 18:23; 19:1-10)

8. Anton rota so dinalan nen Pablo papawil ed Efeso, tan akin?

8 Im-promise nen Pablo ya ompawil ed Efeso, tan tinoor to itan. a (Gawa 18:20, 21) Imanoen no anton rota so dinalan to papawil ed Efeso. Ginmapoy biahe to ed Antioquia na Sirya. Antikey labat komoy akaren to paonlad daongan na Seleucia, insan diman onlugan ed barko ya paonlad Efeso. Pero aliwan ditan so dinalan to noagta diad “nipalandey iran rehyon.” Base ed sakey ya tantiya, no sukaten so biniahe nen Pablo ya nabasad Gawa 18:23 tan 19:1 onabot itan ed manga 1,600 kilometro! Akin et pinili nen Pablo itan ya arawdawi tan mair-irap ya rota? On ta labay ton ‘pabiskegen so amin a disipulo.’ (Gawa 18:23) Mairap met iyan komatlon pambiahe to bilang misionero, singa samay unona tan komaduan impanbiahe to, balet alikna ton sulit iratan. Ontan met so nalilikna natan na saray manangasikaso na sirkito tan saray kaasawaan da. Misatsalamat tayo ed masakripisyon aro ya ipapanengneng da.

9. Akin et kaukolan ya bautismoan lamet so sakey ya grupo na saray disipulo diad Efeso, tan antoy nayarin naaralan tayo ed sikara?

9 Kasabi nen Pablo ed Efeso, asabian to diman so manga labinduan disipulo nen Juan a Managbautismo. Abautismoan ira ed bautismo nen Juan, pero anggapo lay bisa to man. Sakey ni, daiset odino anggapo ni ingey amta ra nipaakar ed masanton espiritu. Impaliwawa ed sikara nen Pablo ya importantin manpabautismo ira ed ngaran nen Jesus. Tan singa si Apolos, mapaabeba tan akaparaan iran paibangat. Kayari dan abautismoan ed ngaran nen Jesus, akaawat ira na masanton espiritu tan pakayari ya mansalita na nanduruman lenguahe tan manpropesiya. On, seguradon bendisyonan nen Jehova iramay akaparaan ya onunor ed balon instruksion ya manlalapud organisasyon to.​—Gawa 19:1-7.

10. Akin et kaukolan nen Pablo so onalis ed auditoryum manlapud sinagoga, tan panon tayon naalig itan ed ministeryo tayo?

10 Wala ni agawan inyaligwas. Makmakpel ya nampulong si Pablo ed sinagoga ed loob na taloy bulan. Balet wala ray agdinmengel tan kinontra da ni ingen si Pablo anggano ‘akikatunongan ed makakombinsin paraan nipaakar ed Panarian na Dios.’ Imbes ya upoten toy panaon to ed saray ‘mamapauges ed Say Dalan,’ inagew-agew ya nampaliwawa diad auditoryum na eskuelaan. (Gawa 19:8, 9) Saramay labay day onaligwas ed espiritual et kaukolan day ombasil ed auditoryum imbes ya mansiansia rad sinagoga. Singa si Pablo, kaukolan ti met ya itunda so pitotongtong tayo no nalikas tayon aglabay na pupulongan tayo so ondengel odino labay da labat so midebati. Tandaan tayo ya dakel ni ray mapaabeban totoo ya dapat ya makadngel ed makapaseseg ya mensahe tayo!

11, 12. (a) Panon ya impanengneng nen Pablo ya makulikuli tan akaparaan ya onadapta? (b) Panon ya ipapanengneng na saray Tasi nen Jehova ya makulikuli tan akaparaan iran onadapta ed ministeryo da?

11 Inagew-agew ya manpapaliwawa si Pablo ed auditoryum na eskuelaan, onggagapo na manga 11:00 ed kabuasan tan nasasabi toy anggad manga 4:00 ed ngarem. (Nengnengen so study note na Gawa 19:9, nwtsty.) Diad satan ya oras et nayarin marendeen tan ampetapetang, tan dakel so mamangan tan manpapainawa. No tuloytuloy ya tinumbok nen Pablo itan ya eskedyul to ed loob na duay taon, onabot ed masulok ya 3,000 so oras ya inusar to ed panagbangat. b Atan so sakey nin rason no akin ya parakel lan parakel so makakarengel ed salita nen Jehova. Makulikuli si Pablo tan akaparaan ya onadapta. Nanggaway pananguman ed eskedyul to ed panagpulong pian dakel nin totoo so natulongan to. “Kanian say salita na Katawan et nadngel na amin a manaayam ed probinsya na Asia, saray Judio tan saray Griego.” (Gawa 19:10) Seguradon amasyan nampulong si Pablo!

Gagawaen tayoy anggaay nayarian tayon pulongan iray totoo anggan iner so kawalaan da tan anggan anton oras ira available

12 Ontan met iray Tasi nen Jehova natan, makulikuli tan akaparaan iran onadapta pian dakel ya totoo so natulongan da. Gagawaen tayoy anggaay nayarian tayon pulongan iray totoo inerman so kawalaan da tan anggan anton oras ira available. Manpupulong tayo ed gilig na karsada, diad tindaan, tan diad saray parking lot. Pupulongan tayo met iray totoo panamegley na telepono odino sulat. Tan no manpupulong tayo ed kaabungan, gagawaen tayoy anggaay nayarian tayon nasabi iray totoo ed oras ya wala rad abung da.

“Nantultuloy a Binmulaslas tan Tinmalona” Anggano Wala ray Mauges ya Espiritu (Gawa 19:11-22)

13, 14. (a) Antoy sarag ya gawaen nen Pablo lapud tulong nen Jehova? (b) Antoy aliwan ginawa na ananak nen Seva, tan antoy gagawaen na Kakristianoan natan ya parehas ed satan?

13 Insan imbaga nen Lucas ya tinulongan nen Jehova si Pablo ya manggawa na “makapanyari iran gawa.” Anggan saray panyo tan tapis odino apron ya insulong nen Pablo et napaabig to ray mansasakit. Tan apapaway met iray mauges ya espiritu lapud saratan. c (Gawa 19:11, 12) Dakel so manbilib ta atalo iray demonyo, pero aliwan amin et manliket ed satan.

14 Wala ray “Judio a manliliberliber pian mamapaway na saray demonyo” ta labay dan aligen so milagron gagawaen nen Pablo. Sinali da ni ingen ya usaren so ngaran nen Jesus tan Pablo pian papawayen irayan demonyo. Say alimbawa ya binitla nen Lucas et saray pitoran lalaki ya ananak na manunan saserdote ya manngaray Seva. Imbaga na demonyo ed sikara: “Kabat koy Jesus tan kabat ko met si Pablo; balet siopa kayo?” Singa atap ya ayep imay lakin aselepan na demonyo tan dinegkeman to iratan ya impostor kanian batik iran lakseb tan asugatsugat. (Gawa 19:13-16) Apagalangan so “salita nen Jehova” ta anengneng na amin ya mabiskeg so pakayarin inter to ed si Pablo tan agto itan iter ed saramay palso so relihyon da. Iisipen met na minilyon ya totoo natan ya duga lay ontawag ed ngaran nen Jesus odino natawag iran “Kristiano.” Pero aliwa itan ya iisipen da ta malinew so imbaga nen Jesus ya saraman labat so manggagawa na linawa na Ama to so makaawat na tuan ilalo ed arapen.​—Mat. 7:21-23.

15. Panon tayon naalig iray tagad Efeso no nipaakar ed espiritismo tan ed saray gamit ya walay koneksion tod satan?

15 Nen apatunayan ya anggapoy pakayari na saray ananak nen Seva, dakel so tinmakot ed Dios, kanian nagmaliw iran Kristiano tan tinaynan day amin ya walaay koneksion ed espiritismo. Kaibad kultura na saray tagad Efeso so panagmahiko. Apasal irad panagkulam tan saray anting-anting, pati ed saray dasal ya akasulat ed saray libro. Pero apakiwas so dakel ya tagad Efeso ya ipaway iratan ya libro ya walay koneksion tod panagmahiko tan poolan iratan ed arapan na totoo anggano libolibon dolyar ni so bili na saratan no kuentaen ed panaon tayo natan. d Oniay imbaga nen Lucas: “Kanian diad makapanyarin paraan et nantultuloy a binmulaslas tan tinmalona so salita nen Jehova.” (Gawa 19:17-20) Analo lamet so katuaan kontrad saray palson bangat tan demonismo! Balibali so alimbawa na saraman ya matoor ya totoo ed panaon tayo natan. Lalo la ta apaliberan itayo na saray totoon mibibiang ed espiritismo. No wala ray nanengneng tayod gamit tayo ya walay koneksion to ed espiritismo, aligen tayo ray tagad Efeso​—deralen odino poolan tayo iratan! Arawian tayo sirin iratan ya makapadimlan kagagawa, tan agtayo kawkawanan anggano mabmabli ni iratan.

“Walay Agawan Baleg a Gulo” (Gawa 19:23-41)

“Lalaki, amta yo ya onaasenso tayo lapud sayan anapan.”​—Gawa 19:25

16, 17. (a) Panon ya inggapo nen Demetrio so gulo ed Efeso? (b) Panon ya impanengneng na saray tagad Efeso ya panatiko ira?

16 Insan tayo nabasa ya walay inusar nen Satanas ya magugulon totoo. Imbaga nen Lucas ya “walay agawan baleg a gulo nipaakar ed Say Dalan.” Talagan mapeligro iman ya situasyon. e (Gawa 19:23) Sakey ya panday na pilak ya manngaray Demetrio so angigapoy gulo. Impanonot tod saray kapara ton managgaway imahen ya onaasenso ira lapud satan ya anapan da. Insan to ra kinombinse ya nayarin ombagsak so negosyo da lapud mensahen ipupulong nen Pablo, lalo la ta agmandadayew ed saray imahen iray Kristiano. Tan lapud amta to ya proud iray totoo ed syudad tan nasyon da, imbaga to ya ompan “ipasen da met lan anggapoy kakanaan” so diosa dan si Artemis tan say templo to ya sikat ed interon mundo.​—Gawa 19:24-27.

17 Akombinse nen Demetrio iray totoo ya agdengelen so mensahe nen Pablo. Iyeeyag na saray managpanday na pilak ya “Makapanyari si Artemis na saray taga Efeso!” tan agulo so interon syudad kanian atipon iray magugulon totoo ya adeskribe ed gapo na sayan kapitulo. f Makmakpel si Pablo tan labay toy onlad teatro pian katongtongen iray totoo, balet aglabay na saray disipulo ya ipeligro toy bilay to. Inmalagey so sakey ya lakin manngaray Alejandro ed arapan na totoo tan sinali toy mansalita. Judio si Alejandro kanian ompan labay ton ipaliwawa so pidumaan na saray Judio ed sarayan Kristiano. Balet agdinengel na totoo so paliwawa to. Nen abirbir dan sakey ya Judio, ineyagan da tan paulit-ulit dan ibabaga diad loob na manga duaran oras so: “Makapanyari si Artemis na saray taga Efeso!” Anggad natan et wala ni ran siansiay totoo ya panatiko ed saray papanisiaan da, kanian dakdakel so totoon saradoy isip da.​—Gawa 19:28-34.

18, 19. (a) Panon ya apareen na managrekord na saray nagagawad syudad iray magugulon totoo diad Efeso? (b) Panon ya proprotektaan na saray walaay sekular ya autoridad iray totoo nen Jehova, tan anto met so nagawaan tayo pian naawat tayo itan ya proteksion?

18 Apareen a siansia na managrekord na saray nagagawad syudad iray totoo. Maong labat ta marunong tan makatalos iyan opisyal. Pinaseguroan to ira ya anggapoy mauges ya nagawaan na saray Kristiano ed templo tan ed diosa da. Imbaga to met ya anggapoy agawaan ya krimen nen Pablo tan saray kakaiba to ya kontrad templo nen Artemis. No labay dan ireklamo so gagawaen nen Pablo tan saray kakaiba to, dapat iran ondalan ed dugan proseso. Seguro say sankapuersaan ya imbaga to et nen impanonot tod saray totoo ya nayarin nakasoan ira ta base ed ganggan na Roma ilegal may ginawa ran rebelyoso ya pantitipon. Kayari to et pinasempet to la ray totoo. No panon iran kapeles ya sinmanok, onman met kapeles iran kinmalma lapud saray makatunongan ya imbaga na samay opisyal.​—Gawa 19:35-41.

19 Aliwan satan so sankaunaan ya prinotektaan na sakey ya toon walaay sekular ya autoridad iray papatumbok nen Jesus, tan aliwa met itan so sampot. Diad tua, anengneng nen Juan ed sakey ya pasingawey ya diad kaunoran iran agew et akmonen na “dalin,” saray makatunongan ya totoo ed sayan mundo, so “ilog” na panamasegsegang ya ibubuga nen Satanas ed saray papatumbok nen Jesus. (Apo. 12:15, 16) Nagagawa la itan ta aminpiga lan prinotektaan na saray patas ya judge so kanepegan na saray Tasi nen Jehova ya mantitipon parad panagdayew tan ipulong so maong a balita ed arum. Siempre baleg so nagawaan na balibalin ugali tayo pian protektaan na saratan ya judge so karapatan tayo. Ompapaway ya lapud ugali nen Pablo, akaaro toy arum ya opisyal na gobierno ed Efeso kanian rerespetoen da tan labay dan iligtas. (Gawa 19:31) Komon ta maabig met so isipen na saray totoo ed sikatayo lapud matua tan marespeto itayo. Agtayo amta pero walan-walay maabig ya epekto na satan ed arum.

20. (a) Antoy nalilikna yo ta dakel so akadngel ed Salita nen Jehova nen unonan siglo tan dakel ni so makakadngel ed satan diad panaon tayo? (b) Anto met so determinado yon gawaen pian makatulong kayo ed pananalo tayo natan?

20 Di ba makapaliket ya isipen no panon ya “nantultuloy ya binmulaslas tan tinmalona so salita nen Jehova” nen unonan siglo? Tan makapaliket ya nanengneng no panon itayon tutulongan nen Jehova pian manalo tayo met natan. Kasin labay yoy nawalaay pribilehyo ya makatulong ed sayan pananalo, anggan diad melag ya paraan labat? Iyaplika yo sirin iray naaralan yo ed saray alimbawa ya apantongtongan tayo. Mansiansia kayon mapaabeba, unor yon tampol iray instruksion ya manlalapud organisasyon nen Jehova, makuli kayon mankimey, arawian yoy espiritismo, tan gawa yoy anggaay nayarian yon ipanengneng so matua tan marespeton ugali yo pian naayat yoy arum ed katuaan.

a Nengnengen so kahon ya “ Efeso​—Say Capital na Asia.”

b Insulat met nen Pablo so 1 Corinto legan ya walad Efeso.

c Mansusulong si Pablo na tela odino panyo ed moling to pian ag-onturo so linget to ed mata to. Mapatnag ya manggagaway tolda ed satan ta akatapis odino aka-apron. Nayarin gagawaen to itan diad kabkabuasan no agni manpupulong.​—Gawa 20:34, 35.

d Binitla nen Lucas ya manbili iratan na 50,000 a piraso na pilak. No denario so tutukoyen to, kaukolan so pantrabaho na 50,000 agew pian naalmo itan ya kabaleg na kuarta. Aboten toy manga 137 taon ya pitoran agew diad sakey simba.

e Wala ray mangibabaga ya aya may tutukoyen nen Pablo nen imbaga tod saray tagad Corinto ya “agkami segurado no antoy nagawad bilay mi.” (2 Cor. 1:8) Pero ompan wala ni tutukoyen to ya mas mapeligron situasyon. Nen insulat nen Pablo ya “akilaban ak ed saray atap ya ayep diad Efeso,” nayarin say tutukoyen to et akilaban ed saray atap ya ayep ed sakey a teatro odino diad saray totoon onkokontra ed sikato. (1 Cor. 15:32) Nayarin literal odino piguratibo so ibabaga to.

f Mapuersa iray grupo ya singa say grupo na saray managpanday na pilak. Singa bilang, kayari na manga sanlasus ya taon, angigapo na gulo so grupo na saray managgawa na tinapay ed Efeso.