1, 2. Akin et kaukolan ya walay mangigiya ed sikatayo no agtayo kabisado so sakey a lugar? Anton giya so inter nen Jehova ed sikatayo?

ISIP mo pan manaakar ka ed maawa-awang ya desierto. Manguuman-uman so itsura na kaliberliber mo legan ya onsisiplog ed kabueran so maksil ya dagem ed nanduruman direksion. Ompan nabalang ka. Panon mon naamtaan no iner so arapen mo? Kaukolan ya walay too o bengatlan mangigiya ed sika. Nayarin sakey ya compass, say agew tan saray bitewen, mapa, GPS (Global Positioning System), odino sakey a toon kabisado to itan ya  desierto. Importante ya walay mangigiya ed sika, ta no dugay dalanan mo, agka narisgo.

² Amin tayo et dakel so aarapen tayon subok ed bilay, tan no maminsan et singa agtayo la amtay gawaen tayo. Balet pian walay giya tayo, inikdan nen Jehova so kada sakey ed sikatayo na konsiensia. (Santiago 1:17) Pantongtongan tayo no anto so konsiensia tan no panon itan ya makatulong ed sikatayo. Insan tayo aralen no panon tayon ipasal so konsiensia tayo, no akin ya nepeg tayon ikonsidera so konsiensia na arum, tan no panon ya magmaliw a mas maliket so bilay tayo no malinis so konsiensia tayo.

3. Anto so konsiensia?

³ Say konsiensia et marakdakep a regalo ya nanlapud si Jehova. Satan et nisipor ed sikatayo ya pakatebek pian nibiig so duga tan aliwa. Say Griegon salita ya inusar ed Biblia parad “konsiensia” et mankabaliksan na “pikakabat ed sarili.” No onggagana so konsiensia tayo, ontulong itan pian nausisa so tuan inkatoo tayo. Tulongan itayo na satan pian magmaliw itayon matua ed saray sankaaraleman ya nononoten tan nalilikna tayo. Igiya itayo na satan ya manggaway duga tan iyarawi to itayo ed panggaway aliwa. Tan lapud satan et maliket tayo no dugay desisyon tayo odino nakonsiensia itayo no aliway ginawa tayo.​—Nengnengen so Kaaruman ya Impormasyon 5.

4, 5. (a) Antoy agawa nen imbaliwala di Adan tan Eva so konsiensia ra? (b) Anto ray alimbawa ed Biblia ya mangipapanengneng no panon ya onggagana so konsiensia?

⁴ Kada sakey ed sikatayo et sarag tayon pilien no kasin  dengelen tayoy konsiensia tayo odino andi. Pinili nen Adan tan Eva ya agdengelen so konsiensia ra, tan lapud satan et nankasalanan ira. Insan kayari na satan et akonsiensia ira, balet atrasado la. Sinumlang da la so Dios. (Genesis 3:7, 8) Anggano perpekto so konsiensia dan dua tan amta ran aliwa no agda unoren so Dios, pinili dan ibaliwala so konsiensia ra.

⁵ Duma balet so ginawa na dakel ya totoon aliwan perpekto ta dinengel day konsiensia ra. Si Job et sakey a maong ya alimbawa. Lapud duga iray desisyon to, nibaga ton: “Agak kondenaen na pusok legan a mabilay ak.” (Job 27:6) Nen binitla nen Job so ‘puso’ to, say tutukoyen to et say konsiensia to, say pakatebek to ya ibiig so duga tan aliwa. Balet diad si David et wala ray pankanawnawa ya imbaliwala to so konsiensia to tan agto inunor si Jehova. Kayari na satan et akonsiensian maong tan “agonigon so puso” to. (1 Samuel 24:5, paimanod leksab) Diad saman et onggagana so konsiensia nen David tan ibabaga na satan ya aliwa so ginawa to. No dengelen toy konsiensia to, napaliisan to lan uliten so kasalanan ya ginawa to.

6. Akin et nibaga tayon say konsiensia et regalo ya inter na Dios?

⁶ Anggan saray totoo ya agda kabat si Jehova et amta da met ya ibiig so duga ed aliwa. Ibabaga na Biblia: “Diad kanonotan da et balanglan sikaray nankasalanan odino agnankasalanan.” (Roma 2:14, 15) Singa bilang, amta na maslak a totoo ya mauges so mamatey odino mantakew. Anggano agda nalilikas, diad tua et dedengelen day konsiensia ra​—say inter nen Jehova ed sikara ya nisipor a pakatebek ya ibiig so duga tan aliwa. Tutumboken da met iray prinsipyo na Dios, odino saray manunan katuaan ya inter nen  Jehova pian makapanggawa tayo na saray dugan desisyon.

7. Akin ya no maminsan et aliwa so idikta na konsiensia tayo?

⁷ Balet no maminsan et aliwa so idikta na konsiensia tayo. Singa bilang, nayarin naapektoan itan na agperpekton kanonotan tan liknaan tayo, tan lapud satan et itonton to tayon manggaway aliwa. Say malinis a konsiensia et aliwan automatiko. (Genesis 39:1, 2, 7-12) Kaukolan itan ya ipasal. Pian nagawaan tayo itan, iikdan itayo nen Jehova na masanton espiritu tan saray prinsipyo na Biblia. (Roma 9:1) Nengnengen tayo no panon tayon nipasal so konsiensia tayo.

8. (a) Panon ya naimpluensyaan na liknaan tayo so konsiensia tayo? (b) Antoy nepeg tayon itepet ed sarili tayo antis tayon manggaway desisyon?

⁸ Iisipen na arum ya dedengelen day konsiensia ra no uunoren day liknaan da. Iisipen da ya sarag dan gawaen so amin ya labay da basta maliket ira. Balet aliwan perpekto so liknaan tayo tan nayarin napalikdo itayo na satan. Mapuersa so liknaan tayo tan sarag na satan ya impluensyaan so konsiensia tayo. Oniay ibabaga na Biblia: “Say puso et agnapanmatalkan nen say antokaman a bengatla tan desperado. Siopay makatebek ed satan?” (Jeremias 17:9) Kanian nayarin isipen tayo ya duga so sakey a bengatla anta aliwa manaya. Singa bilang, antis ya nagmaliw a Kristiano si Pablo, grabe so impamairap tod saray totoo na Dios tan inisip to ya duga so gagawaen to. Say amta to et malinis so konsiensia to. Balet onia lanlamang so imbaga to: “Say manguusisa ed siak et si Jehova.” (1 Corinto 4:4; Gawa 23:1; 2 Timoteo 1:3) Nen naamtaan nen Pablo no antoy nalilikna nen Jehova ed  gagawaen to, atalosan to ya kaukolan toy manguman. Malinew sirin ya antis tayon gawaen so sakey a bengatla, nepeg tayon tepetan so sarili tayo, ‘Antoy labay nen Jehova ya gawaen ko?’

9. Antoy kabaliksan na itakot ed Dios?

⁹ No inarom so sakey a too, agka manggawa na panermenan to. Inaro tayoy Jehova kanian agtayo manggawa na antokaman ya mamaermen ed sikato. Nepeg ya talagan antakot tayon napaermen si Jehova. Balibali so alimbawa nen Nehemias ed satan. Agto inusar so posisyon to bilang gobernador pian manpayaman. Akin? Impaliwawa to ya say rason et ‘lapud takot tod Dios.’ (Nehemias 5:15) Aglabay nen Nehemias so manggawa na antokaman ya panermenan nen Jehova. Singa si Nehemias, antakot tayo met ya napaermen si Jehova diad panggawa tayoy mauges. Pian naamtaan tayo no anto ray mamaliket ed si Jehova, nepeg tayon basaen so Biblia.​—Nengnengen so Kaaruman ya Impormasyon 6.

10, 11. Anto ran prinsipyo na Biblia so makatulong ed sikatayo ya manggaway dugan desisyon nipaakar ed alak?

¹⁰ Singa bilang, nayarin kaukolan a mandesisyon so sakey a Kristiano no kasin oninum na alak odino andi. Anto ran prinsipyo so makatulong ed sikato pian makapanggaway dugan desisyon? Nia ray pigara: Ag-isesebel na Biblia so iyinum na alak. Diad tua, nabasa ditan ya say alak et regalo na Dios. (Salmo 104:14, 15) Balet imbaga nen Jesus ed saray papatumbok to ya ag-ira nepeg ya mibiang ed “alabas a panag-inum.” (Lucas 21:34) Tan imbaga nen apostol Pablo ed saray Kristiano ya paliisan day “mabanday a panliliket tan panagbuanges.” (Roma 13:13) Imbaga to ya saray buanges et “agda natawir so Panarian na Dios.”​—1 Corinto 6:9, 10.

 ¹¹ Nayarin itepet na sakey a Kristiano ed sarili to: ‘Panon kaimportante ed siak so alak? Kasin kaukolan ko itan pian narelaks ak? Kasin oniinum ak na alak pian onkasil so liknaan ko? Kasin nakontrol koy karakel tan kabetbet na iyinum ko? * Kasin maliket ak ya nakaiba iray kakaarok anggano anggapoy alak?’ Sarag tayon kerewen so tulong nen Jehova pian makapandesisyon tayoy duga. (Basaen so Salmo 139:23, 24.) No ontan so gawaen tayo, ipapasal tayoy konsiensia tayo ya magmaliw a malikas ed saray prinsipyo na Biblia. Balet aliwan satan labat, nengnengen tayo.

12, 13. Akin ya nayarin duma so konsiensia tayo ed konsiensia na arum? Antoy gawaen tayo ed sarayan pandurumaan?

¹² Aliwan parepareho so konsiensia tayo. Nayarin iyabuloy na konsiensiam ya gawaen so sakey a bengatla ya agnaako na konsiensia na arum. Singa bilang, ompan labay moy oninum na alak balet ta aglabay na kaibam. Akin et nayarin mandumaan so panmoria na duaran too ed saya?

¹³ Say panmoria na sakey a too nipaakar ed sakey a bengatla et kaslakan ya naimpluensyaan na pasen ya binalegan to, no antoy panmoria na pamilya to, say sarilin eksperiensya to ed bilay, tan arum ni. No nipaakar ed alak, ompan mandesisyon so sakey ya aglan balot oninum na alak lapud nensaman et nairapan a maong ya kontrolen so kakainum to. (1 Arari 8:38, 39) Kanian no inopresian moy alak so sakey balet agto labay, antoy  reaksion mo? Kasin nasakitan ka? Kasin ipasoot mo? Kasin tepeten mo ni no akin ya agto labay? Andi, lapud rerespetoen moy konsiensia to.

14, 15. Anton situasyon so linmesa ed panaon nen Pablo? Anton maabig ya simbawa so imbaga nen Pablo?

¹⁴ Diad panaon nen apostol Pablo, walay linmesan situasyon a mangipanengneng ya nandurumaan so konsiensia. Arum ed saray karne ya ilalako ed tindaan et inusar diad palson panagdayew tan inyapay ed saray idolo. (1 Corinto 10:25) Ag-inisip nen Pablo ya mauges ya saliwen tan kanen iratan ya karne. Parad sikato, amin ya naakan et nanlapud si Jehova. Balet ag-itan naako na konsiensia na saray arum ya agagi a datin mandadayew ed idolo. Parad sikara, agnayarin kanen itan ya karne. Kasin inisip nen Pablo ya: ‘Agak balet nakokonsiensia. Walay kanepegan kon kanen no antoy labay ko’?

¹⁵ Aliwan ontan so inisip nen Pablo. Importantin maong ed sikato so liknaan na agagi to kanian mabulos ton insakripisyo so kanepegan to. Imbaga nen Pablo a nepeg ya “agtayo papaliketen so sarili tayo.” Insan to inyarum: “Ta anggan say Kristo et agto pinaliket so sarili to.” (Roma 15:1, 3) Singa si Jesus, mas importante ed si Pablo so liknaan na arum nen say sarili to.​—Basaen so 1 Corinto 8:13; 10:23, 24, 31-33.

16. Akin et agtayo nepeg ya ukomen so agi tayo ed saray bengatlan naako na konsiensia to?

¹⁶ Balet panon to no naako na konsiensia na sakey ya agi so bengatlan parad sikatayo et aliwa? Kaukolan tayoy manalwar pian agtayo magmaliw ya makritiko tan ipasoot tayon duga itayo balet aliwa so agi tayo. (Basaen so Roma 14:10.) Inter nen Jehova ed sikatayo so konsiensia pian ukomen tayoy sarili tayo, aliwan pian  ukomen so arum. (Mateo 7:1) Agtayo labay ya pansengegan na inkaapag-apag ed kongregasyon iray personal ya panlabayan tayo. Imbes, manggagawa tayoy paraan pian nipaseseg so panangaro tan pankakasakey.​—Roma 14:19.

17. Antoy agawa ed konsiensia na arum?

¹⁷ Oniay insulat nen apostol Pedro: “Pansiansia yon malinis so konsiensia yo.” (1 Pedro 3:16) Makapaermen ta no ibabaliwala na totoo iray prinsipyo nen Jehova, kalkalna ya agla ra pasakbayan na konsiensia ra. Imbaga  nen Pablo ya say ontan ya konsiensia et “agmakalikna a singa tinatakan na ampetapetang a balatyang.” (1 Timoteo 4:2) Asalim ta lay asinit na ampetapetang a balatyang? No nagawa itan, napiglatan so katat mo tan agla makalikna. No say sakey et tuloytuloy ya manggawa na mauges, say konsiensia to et magmaliw ya “agmakalikna” tan onsabi panaon et agla itan onggana.

18, 19. (a) Antoy naaralan tayo no nakokonsiensia o nababaingan itayo? (b) Antoy nayarin gawaen tayo no nakokonsiensia itayo ed kasalanan ya nagbabawian ti la?

¹⁸ No nakokonsiensia itayo, nayarin ibabaga na satan ya walay aliwa ya ginawa tayo. Ontulong itan pian naamtaan tayo no antoy ginawa tayon aliwa tan itunda la itan. Labay tayon makaaral ed saray lingo tayo pian agti la iratan naulit. Singa bilang, anggano nankasalanan si Arin David, sikatoy pinakiwas na konsiensia  to ya magbabawi. Kabusol to la imay ginawa to tan determinado lan unoren si Jehova. Lapud eksperiensya nen David et sarag ton ibaga ya si Jehova et ‘maomaong tan akaparaan a mamerdona.’​—Salmo 51:1-19; 86:5; nengnengen so Kaaruman ya Impormasyon 7.

¹⁹ Balet anggano abayag lan nagbabawi so sakey lapud kasalanan ya agawaan to, ompan nakokonsiensia nin siansia ed ginawa to. Nayarin ansakisakit so liknaan na nakokonsiensia tan nalikna ton singa anggapoy kana to. No ontan so naliliknam no maminsan, tandaan mo ya agmo la nauman so agawad apalabas. Balanglan malinew ed sika odino andi no antoy duga tan aliwa nen agawaan mo iman, pinerdona ka la nen Jehova, tan binural to la iray kasalanan mo. Malinis ka la ed arap nen Jehova tan antam ya gagawaen mo lay duga. Nayarin  kokondenaen ka ni na pusom, balet oniay ibabaga na Biblia: “Say Dios et mas baleg nen say puso tayo.” (Basaen so 1 Juan 3:19, 20.) Kabaliksan na saya ya say panangaro tan panamerdona nen Jehova et mas mabiskeg nen say pakakakonsiensia o baing ya nalilikna tayo. Makaseguro ka ya pinerdona ka la nen Jehova. No awaten na sakey so panamerdona nen Jehova, ondeen so konsiensia to tan maliket lan manlingkor ed Dios.​—1 Corinto 6:11; Hebreo 10:22.

20, 21. (a) Panon kan natulongan na sayan publikasyon? (b) Anton abilidad so inter ed sikatayo nen Jehova? Panon so nepeg ya pangusar tayo ed satan?

²⁰ Natulongan ka na sayan publikasyon ya ipasal so konsiensiam pian pasakbayan tan protektaan ka na satan legan na sarayan mair-irap iran panaon. Ontulong met iya ed sika pian niyaplikam iray prinsipyo na Biblia ed nanduruman situasyon ed bilay mo. Siempre, sayan publikasyon et agmangiter na listaan na saray totontonen no antoy nepeg mon gawaen ed kada situasyon. Uunoren tayo so “ganggan na Kristo” ya akabase ed saray prinsipyo na Dios. (Galacia 6:2) Agtayo ibabaraan ya lapud anggapoy espisipikon ganggan ed sakey a bengatla et sarag tayo lay manggaway mauges. (2 Corinto 4:1, 2; Hebreo 4:13; 1 Pedro 2:16) Imbes, usaren tayoy abilidad tayon mandesisyon a bukor pian ipanengneng so panangaro tayo ed si Jehova.

²¹ No dalepdepen tayo ray prinsipyo na Biblia tan iyaplika tayo iratan, naaralan tayon usaren so ‘pakayari tayon manebek.’ (Hebreo 5:14) Lapud satan et nipasal so konsiensia tayon igiya itayo diad inagew-agew tan ontulong itan pian mansiansia itayo ed panangaro na Dios.