1-3. (a) Anto so sakey ed saray maong a regalo nen Jehova? Akin et posiblin aliway pangusar tayo ed satan? (b) Panon so dugan pangusar tayo ed regalon abilidad a mansalita?

NIREGALOAN na sakey a tatay so tinedyer lan anak to na bisikleta. Malikeliket nen inter to itan ya espisyal a regalo. Balet panon to no palpalaran ya manbisikleta so anak to, tan makadumbo o walay narisgo to? Antoy nalikna na tatay?

² Si Jehova so angiter ed “amin a maong tan sankaabigan a regalo.” (Santiago 1:17) Say sakey ed saray balibalin regalo to et say abilidad tayon mansalita. Lapud satan ya regalo et sarag tayon ibalikas iray iisipen tan nalilikna tayo. Sarag tayoy mangibaga na salitan makatulong ed arum pian balibali liknaan da. Balet posible met ya makaderal tan makapasakit iray ibaga tayo.

³ Baleg so epekto na saray ibabaga tayo, kanian ibabangat itayo nen Jehova no panon so dugan pangusar ed regalon inter to. Inkuan to: “Agkomon ompaway ed sangi yo so abulok a salita, noag say maabig a salita labat a makapabiskeg unong a nakaukolan, pian nagunggonaan iray ondedengel ed satan.” (Efeso 4:29) Amtaen tayo no panon tayon usaren itan diad paraan ya makapaliket ed sikato tan makapaseseg ed arum.

4, 5. Antoy naaralan tayo diad saray proverbio na Biblia nipaakar ed pakayari na salita?

⁴ Walay pakayari na salita, kanian nepeg tayon alwaran no anto ray ibaga tayo tan no panon tayon ibaga iratan. Ibabaga na Proverbio 15:4: “Say kalmadon dila et kiew na bilay, balet say mapalikdon panagsalita et pansesengegay ermen.” Singa say mabunan kiew ya makaparepresko tan mangiiter na pambilay, saray maabig ya salita et makaparepresko ed ondedengel. Diad kabaliktaran, saray palpalaran ya salita et makapasakit tan mamaermen ed arum.​—Proverbio 18:21.

⁵ “Say salitan agla ninonot et singa saray saksak na espada,” so kuan na Proverbio 12:18. Saray aliwliwan salita et mamasakit na liknaan tan makaderal na relasyon. Ompan walay aliwliwan imbaga ed sika na sakey a too kanian asakitan kan maong. Balet oniay katuloyan na satan ya proverbio: “Say dila na marunong et mamaabig.” Say salitan ninonot ya maong et sarag ton paabigen so asakitan ya puso tan apigeren so aderal ya pankakaaro ya resulta na agpantatalosan. (Basaen so Proverbio 16:24.) Lanang tayon tandaan ya walay epekto ed arum na panagsalita tayo, kanian alwaran tayo ray ibaga tayo.

6. Akin et mairap ya kontrolen no anto ray ibaga tayo?

⁶ Say sakey nin rason no akin ya kaukolan tayon alwaran so panagsalita tayo et lapud aliwa tayon perpekto. “Say pilalek na puso na too et mauges,” tan kaslakan ya naamtaan ed ibabaga tayo no antoy walad puso tayo. (Genesis 8:21; Lucas 6:45) No maminsan et talagan mairap ya kontrolen no anto ray ibaga tayo. (Basaen so Santiago 3:2-4.) Balet kaukolan tayon pansagpotan ya paaligwasen so panagsalita tayo.

7, 8. Antoy nayarin epekto na panagsalita tayo ed relasyon tayo ed si Jehova?

 ⁷ Kaukolan tayo met ya alwaran so panagsalita tayo lapud mikuentaan tayo ed si Jehova ed saray ibabaga tayo tan no panon tayon ibaga iratan. Oniay nabasa ed Santiago 1:26: “No iisipen na siopaman a too a sikatoy mandadayew ed Dios balet agto kokontrolen so dila to, papalikdoen toy puso to, tan say panagdayew to et andi-kakanaan.” Kanian no palpalaran so panagsalita tayo, nayarin naapektoan tan naderal ni ingen so relasyon tayo ed si Jehova.​—Santiago 3:8-10.

⁸ Dakdakel so maabig a rason no akin ya kaukolan tayon alwaran no anto ray ibaga tayo tan no panon tayon ibaga iratan. Pian nausar tayoy abilidad a mansalita diad paraan ya labay nen Jehova, nepeg tayon amtaen no anto ran panagsalita so kaukolan tayon paliisan.

9, 10. (a) Anton klase na panagsalita so normal labat la natan? (b) Akin et nepeg tayon paliisan so pangusar na mabanday iran salita?

⁹ Normal labat la natan so mabanday odino marutak ya panagsalita. Iisipen na arum ya kaukolan day manayew tan mangusar na bulgar iran salita pian nibagay labay da. Manguusar iray komedyante na bastos ya lurey tan mabanday a salita pian napaelek iray totoo. Balet oniay imbaga nen apostol Pablo: “Amin iraya et nepeg yon ekalen ed inkasikayo: say sanok, pasnok, kaugsan, makapasakit iran salita, tan mabanday a panagsalita, a saya et agnepeg ya ompaway ed sangi yo.” (Colosas 3:8) Imbaga to met ya say “mabanday a panaglurey” et nepeg ya “ag-anggan nabitla ed limog” na saray tuan Kristiano.​—Efeso 5:3, 4.

¹⁰ Say mabanday a panagsalita et aglabay nen Jehova tan na saray mangaaro ed sikato. Marutak itan. Diad Biblia, say “karutakan” et kaiba ed saray “gawa na laman.” (Galacia 5:19-21) Kaiba ed “karutakan” so nanduruman klase na kasalanan, tan say sakey ya marutak ya kagagawa et nayarin mangitonton ed sananey nin karutakan. No say sakey et apasalan to lay mangusar na saray salita ya talagan marutak o mabanbanday, tan agto labay ya tundaan itan, nayarin ipapatnag na kagagawa to ya agla manepeg ya mansiansian kabiangan na kongregasyon.​—2 Corinto 12:21; Efeso 4:19; nengnengen so Kaaruman ya Impormasyon 23.

11, 12. (a) Anto so makaderal a tsismis? (b) Akin et nepeg tayon paliisan ya napauges so arum?

¹¹ Nepeg tayo met ya paliisan so makaderal a tsismis. Natural labat ya interesado itayo ed arum tan labay tayon balitaan iray kakaaro tan kapamilya tayo. Anggan nen  unonan siglo, labay na saray Kristiano ya naamtaan no kumusta la ray agagi ra tan no antoy nitulong da ed sikara. (Efeso 6:21, 22; Colosas 4:8, 9) Balet magmainomay a magmaliw ya makaderal a tsismis so simplin istoryaan nipaakar ed arum. No iyistorya tayod arum so sakey ya tsismis, ompan makapangibaga tayo na aliwan tua o nipaamta tayo ray agnepeg ya naamtaan na arum. No agtayo manalwar, satan ya negatibon tongtongan et nayarin magmaliw ya palson akusasyon, odino panagpauges. Si Jesus et pinauges na saray Fariseo nen inakusaan dan nanggawa na saray bengatlan agto ginawa. (Mateo 9:32-34; 12:22-24) Say panagpauges et maneral na reputasyon na arum, manresulta ed kolkolan tan pakasakitan, tan maneral na pankakaaro.​—Proverbio 26:20.

¹² Labay nen Jehova ya mansalita tayo pian tulongan tan pasesegen so arum, aliwan pian pankolkolen iray sankakaaro. Kabusol nen Jehova iramay “mangigagapo na saray kolkolan ed saray sanaagi.” (Proverbio 6:16-19) Say sankaunaan ya managpauges et si Satanas a Diablo, samay amauges ed Dios. (Apocalipsis 12:9, 10) Normal labat la natan so pantitilaan. Balet ag-itan nepeg ya nagawa ed Kristianon kongregasyon. (Galacia 5:19-21) Kanian nepeg ya lanang tayon manalwar tan mannonot tayo ni antis tayon mansalita. Antis mon istoryaen so nipaakar ed arum ya too, tepetan moy sarilim: ‘Kasin tua yay ibagak? Kasin anggapoy nasakitan ko? Kasin makatulong iya? Kasin ayos labat anggano narengel na samay toon iistoryaen ko iyay ibabagak? Antoy naliknak no onia met so ibaga na arum nipaakar ed siak?’​—Basaen so 1 Tesalonica 4:11.

13, 14. (a) Antoy epekto na makapasakit a salita? (b) Anto so makaderal a panagsalita? Akin et nepeg ya paliisan na saray Kristiano so makaderal a panagsalita?

¹³ No maminsan, wala ray nibabalikas tayon pagbabawian  tayo lanlamang. Balet agtayo labay ya napasalan so magmaliw ya makritiko odino mangibaga na ansakit o maruksan salita. Nepeg ya agbalot narengel ed sikatayo iray makapasakit a salita. Imbaga nen Pablo: “Ekal yod inkasikayo so amin a klase na paneem-em na sakit na linawa, pasnok, sanok, paneyag, tan makapasakit a salita, pati say amin a bengatlan makaderal.” (Efeso 4:31) Diad arum ya bersion na Biblia, say impangipatalos ed salitan “makapasakit a salita” et “mauges a panagsalita,” “panagderal,” tan “makapainsulton panagsalita.” Say makapasakit a salita et ekalen toy dignidad na sakey tan nalikna ton anggapoy kana to. Mas sensitibo iray ugugaw kanian kaukolan ya mas alwaran tayoy panagsalita tayo pian agtayo nasakitan so liknaan da.​—Colosas 3:21.

¹⁴ Papasakbayan itayo na Biblia nipaakar ed sakey nin ambelat ya klase na makapasakit a salita​—say makaderal a panagsalita. Satan imay tuloytuloy ya pan-insulto ed arum ya say gagala et pian sakitan ira. Talagan makapaermen no ontan so panagtrato na sakey ed asawa to odino ananak to! Diad tua, no say sakey ya too et agto labay ya tundaan so makaderal a panagsalita to, sikatoy agkualipikado ya mansiansian kabiangan na kongregasyon. (1 Corinto 5:11-13; 6:9, 10) Singa naaralan tayo la, no mangibaga itayo na saray bengatlan mabanday, tila, o makapasakit, ipepeligro tayoy relasyon tayo ed si Jehova tan ed arum.

15. Anton klase na panagsalita so mamaelet na relasyon?

¹⁵ Panon tayon nausar so regalon abilidad a mansalita diad paraan ya labay nen Jehova? Anggano anggapoy eksakton ibabaga na Biblia no anto ray nepeg tan agtayo  nepeg ya ibaga, nabasa ditan ya “say maabig a salita labat a makapabiskeg” so ibaga tayo. (Efeso 4:29) Say salitan makapabiskeg et malinis, maomaong, tan tua. Labay nen Jehova ya mansalita itayo pian pasesegen tan tulongan so arum. Nayarin mairap itan ya gawaen ta mas mairap so mangibaga na saray positibon bengatla nen say mangibaga na ansakit tan agla ninonot. (Tito 2:8) Pantongtongan tayo so pigaran paraan pian napabiskeg tayoy arum ed saray ibabaga tayo.

16, 17. (a) Akin et kaukolan tayon komendaan so arum? (b) Siopa ray sarag tayon komendaan?

¹⁶ Mabunlok ya mangiiter na komendasyon si Jehova tan si Jesus. Tan labay tayo ran aligen. (Mateo 3:17; 25:19-23; Juan 1:47) No labay tayon magmaliw ya talagan makapaseseg so komendasyon tayo, kaukolan ya interesado tayo ed arum tan manonot tayo ed pankaabigan da. “Say salitan imbalikas ed dugan panaon et alay abig!” so kuan na Proverbio 15:23. Napapaseseg itayo no walay mangibaga ed sikatayo na impapuson komendasyon lapud pansasagpot tayo, odino no walay misalamat ed ginawa tayo.​—Basaen so Mateo 7:12; nengnengen so Kaaruman ya Impormasyon 27.

¹⁷ No iyugalim ya say kamaongan na arum so nengnengen mo, mas mainomay moy mangiter na impapuson komendasyon. Singa bilang, ompan naiimanom ya talagan ipaparaan na sakey ya agi iray parte to odino pansasagpotan toy mankomento ed saray aral. Ompan walay kabataan ya makpel ton idedepensa so katuaan diad eskuelaan da, odino walay maedad la ya regular a mibibiang ed ministeryo. Seguradon baleg so nagawaan na pangibagam ya aapresyaen mo ira. Importante met ya ibalikas na asawan laki so panangaro tan apresasyon to ed asawa to. (Proverbio 31:10, 28) Singa saray  tanaman a kaukolan ya nasalog tan nasinagan na agew, kaukolan met na totoo ya naliknan aapresyaen ira, lalo la iray ugugaw. Kanian mananap ka na pankanawnawan komendaan ira lapud maong ya ugali tan pansasagpot da. Makatulong so komendasyon pian nawalaan iray pakpel tan talek ed sarili da, tan napaseseg iran mas pansagpotan ya gawaen so duga.

18, 19. Akin et kaukolan tayon gawaen so anggaay nayarian tayon pasesegen tan ligliwaen so arum? Panon tayon nagawaan itan?

¹⁸ No papasesegen tan liligliwaen tayo so arum, aaligen tayoy Jehova. Talagan iyaansakit to iray “pakaskasi” tan “saray napapairap.” (Isaias 57:15) Labay nen Jehova ya “itultuloy tayon pasesegen so sakey tan sakey”  tan ‘ligliwaen tayo iramay maer-ermen.’ (1 Tesalonica 5:11, 14) Nanenengneng tan aapresyaen toy pansasagpot tayon gawaen itan.

¹⁹ Ompan walay naimanom ed kongregasyon yo ya nadidismaya o nadi-depress. Antoy ibagam ya nayarin makatulong ed sikato? Nayarin agmo nasolusyonan so problema to, balet sarag mon ipalikna ya iyaansakit mo. Singa bilang, sarag mon ipanaon ya nakaiba. Sarag moy mangibasa na makapaseseg ya teksto ed Biblia tan manpikasi a kaiba to. (Salmo 34:18; Mateo 10:29-31) Ipasegurom ed saramay ontan so situasyon da ya inar-aro ira na agagi ed kongregasyon. (1 Corinto 12:12-26; Santiago 5:14, 15) Tan mansalita ka ed paraan a napatnagan ya  masimoon kad ibabagam tan panisiaan moy ibabagam.​—Basaen so Proverbio 12:25.

20, 21. Antoy makatulong pian mainomay ya awaten so bilin?

²⁰ Napabiskeg tayo met so arum no mangiter tayoy maabig ya bilin. Balet lapud aliwa tayon perpekto, kaukolan tayon amin so nabilin. Ibabaga na Proverbio 19:20: “Dengel kad simbawa tan awat moy disiplina, pian magmaliw kan marunong diad arapen mo.” Aliwa labat ya saray elder so nayarin mangiter na bilin o simbawa. Nepeg ya igiya na atateng iray ananak da. (Efeso 6:4) Tan saray sister et sarag dan bilinen iray kapara dan sister. (Tito 2:3-5) Lapud inaro tayo ray agagi tayo, labay tayon seguroen ya say pambilin tayo et aliwan makapasakit na liknaan. Antoy makatulong ed sikatayo?

²¹ Ompan walay angiter ed sika na balibalin bilin ya mainomay mon inawat. Akin et mabulos mon inawat itan? Nayarin aliknam ya talagan iyaansakit to ka. Odino maomaong tan maaro so impitongtong to ed sika. (Colosas 4:6) Tan nayarin imbase to ed Biblia so bilin to. (2 Timoteo 3:16) Balanglan direkta tayon ibalikas so eksakton ibabaga na Biblia odino andi, nepeg ya walay Makasulatan ya basiyan na amin ya bilin ya iter tayo. Agtayo nepeg ya ipilit ed arum iray opinyon tayo odino pikeweten iray kasulatan pian nasuportaan iray katunongan tayo. No isipen tayo so paraan na impanbilin na arum ed sikatayo, makatulong itan no wala met so bilinen tayo.

22. Panon so labay mon pangusar ed regalon abilidad a mansalita?

²² Say abilidad tayon mansalita et regalo na Dios. Inaro tayoy Dios kanian labay tayon duga so pangusar tayo ed satan. Tandaan ya saray salita et walay pakayari dan maneral odino mamabiskeg. Kanian, komon ta gawaen tayo so anggaay nayarian tayon mansalita na makapabiskeg tan makapaseseg.