1-3. (a) Antoy sakey ya regalo nen Jehova ed sikatayo, tan diad anton paraan ya posiblin aliway pangusar tayo ed satan? (b) Pian mansiansia tayo ed panangaro na Dios, panon so nepeg ya pangusar tayo ed abilidad tayon mansalita?

NO WALAY inad-arom ya inikdan moy regalo, antoy naliknam no aliway pangusar to? Singa bilang, inikdan moy luganan insan mo naamtaan ya palpalaran so panagmaneho to kanian akaaksidente. Seguradon nadismaya ka.

² Say abilidad tayon mansalita et regalo nen Jehova, say Manangiter na “amin a maong tan sankaabigan a regalo.” (Santiago 1:17) Sayan regalo et agto inter ed ayayep. Lapud sayan regalo, sarag tayon ibaga ed arum iray nononoten tan nalilikna tayo. Balet, singa samay luganan, posiblin aliwa met so pangusar tayo ed sayan regalo. Seguradon nadismaya si Jehova no palpalaran so panagsalita tayo, tan lapud satan et nasakitan tayo so arum!

³ Pian mansiansia tayo ed panangaro na Dios, nepeg tayon usaren so abilidad tayon mansalita diad paraan ya makapaliket ed sikato. Espisipikon imbaga nen Jehova no antoy makapaliket ed sikato. Nabasa ed Biblia: “Agkomon ompaway ed sangi yo so abulok a salita, noag say maabig a salita labat a makapabiskeg unong a nakaukolan, pian nagunggonaan iray ondedengel ed satan.” (Efeso 4:29) Aralen tayo natan no akin ya nepeg tayon asikasoen so panagsalita tayo, no anton panagsalita so paliisan tayo, tan no panon tayon makapansalita na “makapabiskeg.”

4, 5. Antoy ibabaga na saray proverbio ed Biblia nipaakar ed epekto na panagsalita?

⁴ Say sakey ya importantin rason no akin ya nepeg tayon asikasoen so panagsalita tayo et lapud baleg so epekto na ibabaga tayo ed arum. Oniay ibabaga na Proverbio 15:4: “Say kalmadon dila et kiew na bilay, balet say mapalikdon panagsalita et pansesengegay ermen.” * No panon ya say danum et pabunaen to so nalelenes a kiew, say kalmadon panagsalita et makaparepresko ed liknaan na saramay ondedengel. Balet no mapalikdo so panagsalita, makasakit itan na liknaan. On, say panagsalita tayo et nayarin mamasakit o mamaabig.—Proverbio 18:21.

⁵ Onia ni malinew ya imbaga na sakey a proverbio nipaakar ed epekto na panagsalita: “Say salitan agla ninonot et singa saray saksak na espada.” (Proverbio 12:18) Say palpalaran tan bengatbengat a panagsalita et makapasakit na liknaan tan makaderal na ulopan. Asalim ta lay asakitan lapud panagsalita na arum? No nipaakar balet ed positibon  panagsalita, oniay katuloyan na saman ya proverbio: “Say dila na marunong et mamaabig.” Say maalwar a panagsalita na toon walaay karunongan a manlalapud Dios et napaabig toy asugatan a puso tan naapiger toy aderal ya ulopan. Wala tay nanonotan mon imbaga na arum ya lapud satan et linmemew so liknaan mo? (Basaen so Proverbio 16:24.) On, talagan baleg so epekto na ibabaga tayo ed arum, kanian kaukolan ya say panagsalita tayo et makapaabig, aliwan makapasakit.

6. Akin ya mairap tayon kontrolen so dila tayo?

⁶ Pero anggan panon so panalwar tayo, no maminsan et agtayo nin siansia nakontrol so dila tayo. Akin? Lapud makasalanan itayo tan aliwa tayon perpekto. Satan so komaduan rason no akin ya nepeg tayon asikasoen so panagsalita tayo. Ibabaga na Biblia ya “say pilalek na puso na too et mauges,” tan no antoy walad puso tayo, aman so ompaway ed sangi tayo. (Genesis 8:21; Lucas 6:45) Kanian talagan mairap ya rendaan o kontrolen so dila tayo. (Basaen so Santiago 3:2-4.) Anggaman ontan, nepeg tayon gawaen so anggaay nayarian tayo pian naaralan tayon kontrolen tan usaren so dila tayo ed dugan paraan. No panon ya say sakey ya onlalangoy et gagawaen toy anggaay nayarian ton subaen so agus na danum, kaukolan tayo met ya tuloytuloy a labanan so tendensia tayon usaren so dila tayo diad aliwan paraan.

7, 8. Antoy epekto na panagsalita tayo ed panaglingkor tayo ed si Jehova?

⁷ Say komatlon rason no akin ya nepeg tayon asikasoen so panagsalita tayo et lapud walay eebatan tayo ed si Jehova. Aliwan say relasyon tayo labat ed saray kapara tayon too so naapektoan ed panagsalita tayo, noagta pati say relasyon tayo ed si Jehova. Oniay ibabaga na Santiago 1:26: “No iisipen na siopaman a too a sikatoy mandadayew ed Dios balet agto kokontrolen so dila to, papalikdoen toy puso to, tan say panagdayew to et andi-kakanaan.” Singa inaral tayo  ed apalabas ya kapitulo, baleg so epekto na panagsalita tayo ed panagdayew tayo ed Dios. No naynay ya ansakit so panagsalita tayo tan madita so dila tayo, diad pakanengneng na Dios et andi-kakanaan so amin ya panaglingkor tayo. Talagan seryoson bengatla so panagsalita!—Santiago 3:8-10.

⁸ Malinew sirin ya wala ray ambelat ya rason no akin ya nepeg tayon asikasoen so panagsalita tayo. Antis tayon aralen iray maabig tan makapabiskeg ya panagsalita, amtaen tayo ni no anto ray agnepeg ya narengel ed saray tuan Kristiano.

9, 10. (a) Anton panagsalita so normal labat ed saray totoo natan? (b) Akin a nepeg ya agtayon balot mansalita na mabanday? (Nengnengen met so paimano ed leksab.)

⁹ Mabanday ya panagsalita. Say panag-ayew, panag-insulto, tan arum ni ran mabanday ya panagsalita et normal labat ed saray totoo natan. Dakel so manaayew pian idanet so ibabaga da odino lapud agda nanonotay ibaga ra. Mabetbet ya manguusar iray komedyante na bulgar tan bastos iran salita pian paeleken iray totoo. Balet diad tua et aliwan makapalek so pansalita na mabanday. Seryoso itan. Manga 2,000 ya taon lay apalabas, sinimbawa nen apostol Pablo so kongregasyon ed Colosas ya nepeg dan ekalen so “mabanday a panagsalita.” (Colosas 3:8) Imbaga nen Pablo ed kongregasyon ed Efeso a say “mabanday a panaglurey” et nepeg ya “ag-anggan nabitla ed limog” na saray tuan Kristiano.—Efeso 5:3, 4.

¹⁰ Kabusol nen Jehova so mabanday a panagsalita. Kabusol met itan na saramay mangaaro ed sikato. On, lapud inaro tayoy Jehova, agtayon balot mansasalita na mabanday. Nen sinansakey nen Pablo “iray gawa na laman,” binitla to  so “karutakan,” tan kaiba ed satan so marutak ya panagsalita. (Galacia 5:19-21) Ambelat itan ya kasalanan. Say sakey ya indibidual et nayarin nadispelo ed kongregasyon no agto nin siansia itunday pansalita na imoral, binabastos, tan mabanday anggano aminpiga lan sinimbawa. *

11, 12. (a) Anto so tsismis, tan akin ya mapeligro itan? (b) Akin ya agnepeg ya mansalita na panagpauges iray lingkor nen Jehova?

¹¹ Tsismis, panagpauges. Labalabay tayon pantongtongan so bilay na arum. Kasin mauges itan? Andi met no say pantotongtongan tayo et positibo odino maong a balita. Singa bilang, no siopa ray abautismoan odino mankaukolan na panamaseseg. Anggan saray Kristiano nen inmuna siglo et interesado ran maong ed pankaabigan na sakey tan sakey tan ipapaamta da no antoy situasyon na saray agagi. (Efeso 6:21, 22; Colosas 4:8, 9) Balet no aliwa lan tua so amin ya detalye odino pribadon bilay la na arum so nalalanor, panag-tsismis la itan. Tan nayarin mansumpal itan ed panagpauges. Say panagpauges et “pangibaga na palson akusasyon . . . ya mangiter na kababaingan tan pakaderalan na reputasyon na arum.” Singa bilang, pinauges na saray Fariseo si Jesus pian agpanisiaan na totoo. (Mateo 9:32-34; 12:22-24) Say panagpauges et mabetbet ya pansengegan na kolkolan.—Proverbio 26:20.

¹² Diad pakanengneng nen Jehova et ambelat ya kasalanan so pamauges ed arum. Kabusol to iramay pansesengegan na inkaapag-apag tan saramay “mangigagapo na saray kolkolan ed saray sanaagi.” (Proverbio 6:16-19) Say Griegon  salita ya impatalos ya “managpauges” et di·aʹbo·los, ya sakey ed saray tawag ed si Satanas. Sikato so “Diablo,” lapud pinauges to so Dios. (Apocalipsis 12:9, 10) Kanian no paugesen tayo so arum, singa tayo met la diablo. Agnayari ed kongregasyon so panagpauges ta panlapuan itan na saray gawa na laman a singa say “sangsangan” tan “inkaapag-apag.” (Galacia 5:19-21) Kanian, antis mon ipasabi ed arum so sakey a balita, tepetan moy sarilim: ‘Tua kasi ‘ya? Maong kasi so epekto na saya no istoryaen kod arum? Kaukolan ni kasin naamtaan iya na arum?’—Basaen so 1 Tesalonica 4:11.

13, 14. (a) Antoy epekto na makapasakit a salita? (b) Akin ya ipepeligro na sakey so sarili to no makaderal so panagsalita to odino memelmelagen toy arum?

¹³ Makapasakit a salita. Singa naamtaan tayo la, nayarin nasakitan tayo so arum lapud panagsalita tayo. Siempre, no maminsan et makapangibalikas tayoy pagbabawian tayo lanlamang lapud agtayo perpekto. Balet walay ibabaga na Biblia ya panagsalitan nepeg ya agbalot narengel ed Kristianon pamilya odino diad kongregasyon. Binilin nen Pablo iray Kristiano: “Ekal yod inkasikayo so amin a klase na paneem-em na sakit na linawa, pasnok, sanok, paneyag, tan makapasakit a salita.” (Efeso 4:31) Diad arum ya bersion, say terminon “makapasakit” et impatalos ya “mauges” tan “makapainsulto.” Saray makapasakit a salita et ekalen toy dignidad na arum tan nalikna ran anggapoy kakanaan da. Kaiba ed satan so makapainsulton panagpangaran tan alablabas ya panagbalaw. Talagan grabe so epekto na makapasakit a salita lalo lad saray ugugaw ta inosente ni puso ra.—Colosas 3:21.

¹⁴ Diretsaan met ya uukomen na Biblia iramay makaderal so panagsalita da, ya lanang dan memelmelagen so arum. No ontan so kagagawa na sakey, ipepeligro toy sarili to lapud sikatoy nayarin naekal ed kongregasyon no ag-ondengel ed simbawa. Tan no agmanguman, talagan nabalang  toy ilalo ton manbilay na andi-anggaan diad balon mundo. (1 Corinto 5:11-13; 6:9, 10) On, ag-itayo mansiansia ed panangaro na Dios no mauges, aliwan tua, odino makapasakit iray ibabaga tayo. Anggapon balot so maabig ya niiter na saratan.

15. Anton klase na panagsalita so “makapabiskeg”?

¹⁵ Panon tayon nausar so abilidad tayon mansalita diad paraan ya makapaliket ed si Jehova? Ibabaga na Biblia ya “say maabig a salita labat a makapabiskeg” so usaren tayo. (Efeso 4:29) Maliket si Jehova no makapabiskeg tan makapaseseg so panagsalita tayo. Pian nagawaaan tayo itan, nepeg tayon nonoten a maong so ibaga tayo. Anggapoy nabasa ed Biblia ya espisipikon instruksion nipaakar ed panagsalita tan anggapo met so detalyadon listaan na saray ‘maabig a salita.’ (Tito 2:8) Pian makapabiskeg so panagsalita tayo, nepeg tayon tandaan so taloran simpli balet importantin punto: Nepeg ya maabig, tua, tan makonsidera itan. Legan tayon sankanonot iratan, aralen tayo iray pigaran alimbawa na panagsalita ya makapabiskeg.—Nengnengen so kahon ya “ Kasin Makapabiskeg so Panagsalitak?”

16, 17. (a) Akin ya kaukolan tayon komendaan so arum? (b) Anto ray pankanawnawa tayon mangiter na komendasyon diad kongregasyon? diad pamilya?

¹⁶ Impapuson komendasyon. Amta nen Jehova tan Jesus ya importante so pangiter na komendasyon tan apresasyon. (Mateo 3:17; 25:19-23; Juan 1:47) Bilang Kristiano, maabig no mangiter tayo met na impapuson komendasyon ed arum. Akin? Ibabaga na Proverbio 15:23: “Say salitan imbalikas ed dugan panaon et alay abig!” Tepetan mo pay sarilim: ‘Antoy naliliknak no walay mangibalikas na apresasyon ed agawaan ko? Agta balibali so liknaan ko tan makakaliket ak?’  On, no walay angiter ed sika na komendasyon, labay ton ibaga et walay akaimano tan aliketan ed ginawam. Tan naliknam ya ag-aperdi so sagpot mo. Lapud satan, nawalaan kay kompiyansa tan mas napakiwas kan gawaey anggaay nayarian mo diad arapen. No sika et labalabay moy makaawat na komendasyon, di maabig sirin no mangiter ka met na komendasyon ed arum.—Basaen so Mateo 7:12.

¹⁷ Iyugalim ya say nengnengen mod arum et say maong ya nagagawaan da, insan mo ra komendaan. Diad kongregasyon, nayarin makarengel kay balibalin paliwawa, naimanom so sakey ya kabataan ya mansasagpot pian onaligwas ed espiritual, odino naoobserbaan moy maedad lan agi ya naynay a mimiaral anggano makapuy lay laman to. No komendaan mo ra, napaliket tan napaseseg mo ra. Diad pamilya, nepeg ya komendaan tan apresyaen na sanasawa so sakey tan sakey. (Proverbio 31:10, 28) Labalabay met na saray ugugaw no ikdan tayo ray atension tan apresyaen tayo ra. Singa saray tanaman ya kaukolan day agew tan danum pian ombaleg, kaukolan met na ugugaw so komendasyon tan apresasyon pian onaligwas ira. Sikayo ran atateng, nepeg ya alerto kayon komendaan iray balibalin ugali tan gagawaen na ananak yo. No ontan so gawaen yo, napaseseg tan nawalaan na kompiyansa iray ananak yo tan lalo dan gawaen no antoy duga.

18, 19. Akin ya kaukolan tayon gawaen so anggaay nayarian tayon pasesegen tan ligliwaen iray kaagian tayo, tan panon tayon nagawaan itan?

¹⁸ Panamaseseg tan ligliwa. Inad-aro nen Jehova iray “pakaskasi” tan “napapairap.” (Isaias 57:15) Ibabaga na Salita to ya nepeg tayon ‘itultuloy a pasesegen so sakey tan sakey’ tan ‘ligliwaen iramay maer-ermen.’ (1 Tesalonica 5:11, 14) Seguradon iimanoen tan aapresyaen na Dios iray pansasagpot tayon pasesegen tan ligliwaen iray agagin maer-ermen so kapusoan da.

 ¹⁹ Anto balet so ibagam pian napabiskeg moy agin nadidismaya o maneermen? Agmo iisipen ya kaukolan mon solusyonan so problema to. Mabetbet ya mas makatulong so daiset ya salita. Ipaliknam ed sikato ya iyaansakit mo tan sankanonot moy pankaabigan to. Ibagam ya manpikasi kayon dua; kerew mo ed si Jehova ya nalikna na sayan agi so panangaro To tan na arum. (Santiago 5:14, 15) Ipasegurom ya sikatoy importante ed kongregasyon tan inad-aro na agagi. (1 Corinto 12:12-26) Ibasam ed sikato so sakey ya makapaseseg a bersikulo ed Biblia pian nalikna ton sikatoy talagan inad-aro nen Jehova. (Salmo 34:18; Mateo 10:29-31) No ipanaon moy manginabang na “maabig a salita” ed sakey ya maneermen tan mansalita ka manlapud puso, seguradon nipaliknam ed sikato ya walay mangaaro tan mangaapresya ed sikato.—Basaen so Proverbio 12:25.

20, 21. Anto ray makatulong pian epektibo so simbawa tayo?

²⁰ Epektibon simbawa. Lapud agtayo perpekto, no maminsan et kaukolan tayoy nasimbawa. Papasesegen itayo na Biblia: “Dengel kad simbawa tan awat moy disiplina, pian magmaliw kan marunong diad arapen mo.” (Proverbio 19:20) Aliwa labat ya saray elder so nayarin mangiter na simbawa. Nepeg ya simbawaen na atateng iray ananak da. (Efeso 6:4) Nayarin simbawaen na saray maespiritual tan maedad ya  sister iray mas ugaw ya agagin bibii. (Tito 2:3-5) No mangiiter tayoy simbawa, nepeg ya atekepan na aro pian agnasakitan iray simbawaen tayo tan mainomay da itan ya awaten. Panon tayon nagawaan itan? Imanoen tayo so taloran punto ya makatulong pian epektibo so simbawa tayo: say ugali tan motibo na manisimbawa, say basiyan na simbawa, tan say paraan na pangiter ed simbawa.

²¹ Pian epektibo so simbawa tayo, nepeg tayon imanoen so ugali tan motibo tayo. Agta mas mainomay ya awaten so simbawa no amtam ya iyaansakit ka na samay manisimbawa ed sika, tan aliwan lapud nasyosyodotan ed sika odino walay makapuy ya motibo to? Kanian no mangiter ka na simbawa, mas maabig no imanoen moy ugalim tan motibom. Epektibo met so simbawa no nibase itan ed Biblia. (2 Timoteo 3:16) Balanglan direkta tayon basaen so Biblia odino andi, nepeg ya walay Makasulatan ya basiyan na saray simbawa tayo. Kanian ag-ipipilit na saray elder so opinyon da ed arum, agda met pipikeweten so ibabaga na Biblia pian suportaan so opinyon da. Mas epektibo so simbawa no duga so paraan na pangiter ed satan. Say simbawa ya atimplaan na asin et mas mainomay ya awaten tan agnabaingan so sisimbawaen.—Colosas 4:6.

22. Antoy determinadom a gawaen diad pangusar mod regalo na Dios ya abilidad a mansalita?

²² Say abilidad ya mansalita et mabmablin regalo na Dios. No inaro tayoy Jehova, nepeg ya duga so pangusar tayo ed satan ya regalo. Tandaan tayo ya balbaleg so epekto na ibabaga tayo ed arum, nayarin napabiskeg odino napakapuy tayo ra. Gawaen tayo sirin so anggaay nayarian tayon usaren iyan regalo pian pabiskegen so arum lapud atan so panlabayan na Dios. No ontan so gawaen tayo, magmaliw itayon bendisyon ed saramay nakakatongtong tayo tan mansiansia itayo ed panangaro na Dios.