Imadyin mo yan eksena: Linma ed party si Karen. Anggapo ni samploran minuto et walay biglan nansalita ed benegan to.

Nen linmingaw si Karen, anengneng toy kaaro ton si Jessica ya walay bemben ton kapanlukas ya beer. Idederew nen Jessica imay sakey a bote ed si Karen tan imbaga ton, “Aliwa ka lan ugaw, man-enjoy ka labat!”

Agkomon awaten nen Karen, pero kaaro toy Jessica. Tan agto labay ya isipen ton killjoy. Sabagay, mabait si Jessica. Kanian no ayos labat ed sikatoy oninum, aliwan mauges sirin itan. ‘Beer met labat,’ so kuan nen Karen ed sarili to. ‘Aliwa met ya drugs.’

No sika si Karen, antoy gawaen mo?

Pian makapandesisyon kay duga ed onia ran situasyon, dapat kabat moy sarilim. Antam no anto ray papanisiaan mo tan saray prinsipyom ed bilay. No malinew ed sika iratan, makapandesisyon kan bukor imbes ya kontrolen ka na arum.—1 Corinto 9:26, 27.

Panon mon nagawaan itan? Makatulong no ebatan mo irayay onsublay ya tepet.

No antam iray abilidad mo tan maong ya ugalim, mas confident ka.

ALIMBAWA ED BIBLIA: Insulat nen apostol Pablo: “Anggano makapuy ak ed panagsalita, seguradon aliwa ak ya ontan no nipaakar ed kakabatan.” (2 Corinto 11:6) Lapud atalosan a maong nen Pablo so Kasulatan, agnakal so tiwala tod sarili to anggano binalaw na arum. Agnanpaapekto ed ibabaga ra.—2 Corinto 10:10; 11:5.

KABATEN SO SARILIM: Isulat mo iray talent odino abilidad mo.

Isulat mo met iray balibalin ugalim. (Alimbawa, kasin maasikaso ka? maiter? napantiwalaan? agka nali-late?)

No panon ya mainomay ya napultot so kadena ed parte ya aliwan matibay, mainomay ka met ya ombigay ed pressure no manpatalo kad saray kakapuyan mo.

ALIMBAWA ED BIBLIA: Amta nen Pablo iray kakapuyan to. Insulat to: “Diad pusok et talagan panliliketan koy ganggan na Dios, balet nanenengneng ko ed laman ko so sananey a ganggan a milalaban ed ganggan na nonot ko. Sayan ganggan et say kasalanan a walad laman ko tan mangokontrol ed siak.”—Roma 7:22, 23.

KABATEN SO SARILIM: Anto ray kakapuyan mo ya dapat mon kontrolen?

Kasin onlugan ka ed traysikel insan mo ibagad drayber ya iliberliber to ka labat ya anggad naupot lay gasolina to? Ag-itan gawaen na makalakal a too—sayang labat so kuarta!

Antoy naaralan mod saya? No walay planom, walay direksion na bilay mo tan agnasayang so panaon mo. Antam no iner so laen mo tan antam met no panon kan makasabi ditan.

ALIMBAWA ED BIBLIA: Insulat nen Pablo: “Say kababatik ko et aliwan singa agko amtay aarapen ko.” (1 Corinto 9:26) Imbes ya mila labat ed agus si Pablo, sikatoy namplano tan nanggaway paraan pian nasumpal iray plano to.—Filipos 3:12-14.

KABATEN SO SARILIM: Isulat moy taloran planom ya labay mon gawaen diad onsublay ya taon.

No anggapoy prinsipyon tutumboken mo, agka makapandesisyon. Singa ka angga o chameleon, ya mansalatsalat na kolor ta labay moy mibagay ed saray barkadam. No ontan ka, anggapoy sarilim ya paninindigan.

Balet no saray gagawaen mo et akabase ed saray prinsipyom ed bilay, agka naimpluensyaan na arum, anggan antoy gawaen da.

ALIMBAWA ED BIBLIA: Kabataan ni labat si propeta Daniel et ‘determinado’ lan unoren iray ganggan na Dios anggano arawid pamilya to. (Daniel 1:8) Lapud satan, nibagan walay paninindigan to tan desididon gawaen so duga.

KABATEN SO SARILIM: Anto ray papanisiaan mo? Alimbawa: Kasin manisia ka ed Dios? No on, akin? Anto ray akakombinse ed sika ya walay Dios?

Kasin panisiaan mo ya parad pankaabigan mo iray ganggan na Dios? No on, akin?

Antoy mas labay mo—singa ka naplag ya bulong ya itetekkiab na dagem odino singa kiew ya agnatumba anggano maksil so bagyo? Dapat kabat moy sarilim tan walay paninindigan mo, pian singa ka satan ya kiew. Diad ontan et mas mainomay mon ebatan so tepet ya, Siopa ak?