WALAY gadyet mo? * Dakel so walaay gadyet ta kaukolan da itan. Importante tan mausa-usar iray gadyet diad trabaho, komunikasyon, tan panagligliwaan.

Balet, singa si Jenni tan Dennis, sobra so panguusar na karaklan ed teknolohiya. Singa bilang, oniay inkuan nen Nicole ya 20 to: “Agko labay ya aminen, balet best friend koy cell phone ko. Naynay kamin saniba. Nanaasar ak no anggapoy signal, tan kapalduay oras ni labat et eksayted ak lan nanengneng no walay nan-message ed siak. Aliwa la ya!”

Wala ni ra ingey sanlabin mantatalaran na mensahe tan updates. Ompan mansakit ni ra ingen no agda kaibay gadyet da. Sayan ugali et tatawagen na arum a manag-research ya adiksion​—balanglan diad saray gadyet, Internet odino arum a  gamit a singa say smartphone. Aglabay na arum ya usaren so terminon “adiksion” tan mas labay dan tawagen itan ya ugali ya agnakontrol odino mairap ya itunda.

Anggano antoy pananawag ed satan, say sobran pangusar ed saray gadyet et magmaliw ya problema. Diad arum a situasyon, satan so sengegan na dibisyon ed saray sankapamilya. Alimbawa, oniay inamin na 20 años a bii: “Agla amta nen tatay ko so nagagawad siak. Akayurong irad salas tan mani-e-mail ira no mitotongtong ed siak. Agda naikbanay cell phone da. Inaro da ak met seguro, balet no maminsan et singa andi.”

Pian nakontrol so sobran panangusar na saray gadyet, wala ray ginawan “digital detox” center diad China, South Korea, United Kingdom, tan United States, a ditan et pigaran agew ya agnayarin man-Internet tan mangusar na saray gadyet. Singa bilang, si Brett ya 28 años, et imbaga ton nasasabi toy anggad 16 oras kada agew ya panggagalaw ed online game. “Basta aka-online ak, singa ak aka-drugs,” so inkuan to. Nen linmad digital detox center, anggapoy trabaho to, apaulyanan toy sarili to, tan anggapo lay kakaaro to. Antoy gawaen mo pian ag-itan nagawad sika?

KUENTAM SO PANGUUSAR MOY GADYET. Usisaen so epekto na satan a teknolohiya ed bilay mo. Tepetay sarilim:

• Kasin maingongot ak a maong o mansyodot ak ni ingen no agak makapan-Internet o agko nausar so gadyet ko?

• Kasin onlalampas ak a lanang ed inyeskedyul kon oras ya itundak a pangusar ed satan?

• Kasin kulang so ugip ko ta naynay kon tatalaranan so onsabin mensahe?

• Kasin napapaulyanan ko lay pamilyak lapud panguusar koy gadyet? Kasin onabobon so pamilyak ed ebat kod sayan tepet?

No lapud panguusar mod saray gadyet et napapaulyanan mo la ray “mas importantin bengatla”—kaiba lay pamilyam tan arum nin responsabilidad mo—natan la so panaon pian manguman. (Filipos 1:10) Panon?

MANGGAWAY MAKATUNONGAN YA LIMITASYON. Amin ya sobra, anggan maong, et makapuy. Kanian balanglan uusaren mo iray gadyet parad negosyo odino panrelaks, limitaan so panaon a pangusar mod satan, tan tumboken itan.

Tip: Maabig no onkerew kay tulong ed kapamilyam o kaarom. Ibabaga na Biblia: “Mas maong ni duara nen say sakey, . . . ta no natumba so sakey ed sikara, sikatoy ipaalagey na kaiba to.”​—Eclesiastes 4:9, 10, NW.

Lapud mas mainomay tan mas maples so makala tan mangipasa na impormasyon panamegley na saray balon gadyet, main-inomay ya nasobraay pangusar ed satan. Balet ag-aabuloyan ya “naadik” kad saray gadyet. No ‘usaren mod sankaabigan so panaon mo,’ napaliisan moy sobran pangusar ed saray gadyet.​—Efeso 5:16.