1, 2. (a) Anton importantin abilidad so nepeg ya niwala ed sikatayo, tan akin? (b) Antoy aralen tayo ed sayan artikulo?

BILANG tuan Kristiano, importantin nawalaan tayoy abilidad ya amtaen no kasin tua odino andi iray impormasyon ya naaawat tayo tan manggawa na dugan konklusyon. (Pro. 3:21-23; 8:4, 5) No anggapo itan ya abilidad ed sikatayo, say panagnonot tayo et mas mainomay ya impluensyaan nen Satanas tan na mundo to. (Efe. 5:6; Col. 2:8) Siempre, makapanggawa tayo labat na dugan konklusyon no amta tayoy tua. Singa ibabaga na Proverbio 18:13, “no say sakey et oneebat la antis to nin narengel so tua, satan et kakulangkulangan tan kababaingan.”

² Diad sayan artikulo, aralen tayo so pigaran rason no akin a mairap ya amtaen so tua tan manggawa na dugan konklusyon. Pantongtongan tayo met iray praktikal ya prinsipyo tan alimbawa ed Biblia ya makatulong ed sikatayon napaaligwas so abilidad tayon amtaen no kasin tua odino andi iray naaawat tayon impormasyon.

3. Akin et kaukolan tayon iyaplika so prinsipyo ed Biblia ya walad Proverbio 14:15? (Nengnengen so litratod gapo na artikulo.)

³ Saray totoo natan et nabubuntonan na impormasyon. Agnaupot iray naalan impormasyon diad Internet, TV, tan arum nin  media. Dakel a totoo so makakaawat na saray e-mail, text, tan balita ya manlalapud saray kakaaro ra tan ed arum nin kabat da. Lapud mainomay la natan so pangikayat ed aliwan tua ya impormasyon tan pamikewet ed katuaan, maabig sirin no magmaliw tayon maalwar tan amtaen no talaga kasin tua iray narerengel tayo. Anton prinsipyo ed Biblia so makatulong ed sikatayo? Ibabaga na Proverbio 14:15: “Say toon anggapoy amta to et manisia ed kada salita, balet samay makabat et dadalepdepen toy kada gawaen to.”

4. Panon ya makatulong ed sikatayo so Filipos 4:8, 9 no manpipili na saray babasaen tayo, tan akin et importante ya amta tayoy tuan impormasyon? (Nengnengen met so kahon ya “ Saray Pigaran Probisyon ya Ontulong ed Sikatayon Naamtaan Iray Tuan Impormasyon.”)

⁴ Pian makapandesisyon itayo na duga, kaukolan ya walaan itayo met na mabiskeg ya prueba. Kanian nepeg sirin ya mapili tayon maong tan maalwar tayo ed saray babasaen tayo. (Basaen so Filipos 4:8, 9.) Nepeg ya agtayo sasayangen so oras tayo diad inengneng ed saray kuestionablin news site ed Internet odino diad pambasa na agnapanmatalkan iran balita ya ikakayat panamegley na e-mail. Lalo lan nepeg tayon iwasan iray website ya uusaren na saray apostata. Say manunan gagala da et pian pakapuyen iray totoo na Dios tan pikeweten so katuaan. No agnapanmatalkan iray impormasyon, mansumpal itan ed makapuy iran desisyon. Agtayon balot iisipen ya agnaapektoan so nonot tan puso tayo na saratan ya manangibalang ya impormasyon.​—1 Tim. 6:20, 21.

5. Anton palson balita so nadngel na saray Israelita, tan panon iran naapektoan?

⁵ Mapeligro no panisiaan tayoy aliwan tua ya balita. Singa bilang, imanoen pay agawa diad panaon nen Moises sanen mauges a balita so impasabi na 10 ed saray 12 ya imbaki pian manespiya ed Insipan a Dalin. (Num. 13:25-33) Lapud alablabas tan makapabigla so imbaga ra, kinmapuy a maong iray totoo nen Jehova. (Num. 14:1-4) Akin et ontan so reaksion da? Ompan inisip da ya lapud mas dakel so angipasabi na mauges a balita et sikara lay mangibabaga na tua. Agda dinengel so maong a balita ya impasabi na saray napanmatalkan ya lalakin si Josue tan Caleb. (Num. 14:6-10) Imbes ya amtaen da so tua tan manmatalek irad si Jehova, mas pinili dan panisiaan so mauges a balita. Agaylan inkamakulangkulang!

6. Akin et nepeg ya agtayo la pankelawan no wala ray makapabiglan narengel tayo nipaakar ed saray totoo nen Jehova?

⁶ Mas kaukolan tayoy manalwar no wala ray nakabatan tayon balita nipaakar ed saray totoo nen Jehova. Agtayon balot lilingwanan ya si Satanas so manag-akusa ed saray matoor a lingkor na Dios. (Apo. 12:10) Kanian impasakbay nen Jesus ya saray onsusumpa et ‘palsaan da tayo na amin lan klase na mauges a bengatla.’ (Mat. 5:11) No naynay tayon sankanonot itan, agtayo la pankelawan no wala ray makapabiglan narengel tayo nipaakar ed saray totoo nen Jehova.

7. Antis tayon mangipasa na impormasyon diad e-mail odino text, anto ni ray kaukolan tayon nonoten?

⁷ Kasin labalabay moy man-e-mail tan man-text ed saray kakaarom tan kabat mo? No on, ompan no walay abasam ya balita diad Internet odino no walay arengel mon agawa et singa ka reporter ya labay mon sika so makaunan mangibalita. Balet antis kan man-text o man-e-mail, tepetan moy sarilim: ‘Kasin segurado ak ya tua so impormasyon ya ipasak ed arum? Kasin wala ray pruebak?’ No agka segurado, ompan agmo naliklikas et mangikakayat ka la manaya na palson impormasyon ed saray agagi. Kanian no manduaruwa ka, agmo la ipapasa, i-delete mo la.

8. Antoy ginawa na saray onsusumpa ed sikatayo diad arum a bansa, tan panon ya nayarin agtayo naliklikas et susuportaan tayo la ra manaya?

⁸ Wala ni sakey ya peligro no tampol tayon mangipasa na e-mail tan text. Diad arum a  bansa et nalilimitaan odino isesebel ni ingen so kimey tayo. Saray onsusumpa ed sikatayo ditan et nayarin gagalaen day mangikayat na saray balita ya denesinyon manaktakot ed sikatayo odino mangekal na talek tayod sakey tan sakey. Imanoen pay agawa diad datin Soviet Union. Say secret police, ya kabkabat ed tawag ya KGB, et angikayat na balita ya wala ra kunoy kabkabat a brother ya nantraidor ed agagi ra. * Dakel so anisia ed satan ya palson balita, kanian bilang resulta, tinaynan da so organisasyon nen Jehova. Talagan makapaermen! Maong labat ta dakel so pinmawil, balet wala met iray aglan balot pinmawil. Aderal so pananisia da. (1 Tim. 1:19) Panon tayon napaliisan itan? Agtayo mangikakayat na negatibo odino ag-apruebaan iran balita. Agtayo magmamaliw ya ignorante odino bastabasta manisia. Seguroen ya amta tayo no antoy tua.

9. Anto ni sakey ya rason no akin a mairap ya amtaen so tuan impormasyon?

⁹ Saray balita ya walay katuaan to balet agkompleto ed impormasyon et sakey nin rason no akin ya mairap so nawalaan na dugan konklusyon. Say istoryan 10 porsiento labat so katuaan to et seguradon 100 porsiento ya makapalikdo. Antoy gawaen tayo pian agtayo napalikdo ed saray istoryan walay katuaan to met balet agkompleto ed impormasyon?​—Efe. 4:14.

10. Akin et akiguerra lawari iray Israelita ed saray agagi da, tan panon itan ya apaliisan?

¹⁰ Imanoen pay agawa ed saray Israelita ya manaayam ed sagur na Ilog Jordan diad panaon nen Josue. (Jos. 22:9-34) Walay naawat dan balita ya saray Israelita ya manaayam ed bukig na Jordan (saray tribu nen Ruben tan Gad tan kapalduan tribu nen Manases) et nanggawa na balbaleg tan makapadinayew ya altar diad abay na Jordan. Tua itan ya kabiangan na balita. Balet lapud sayan agkompleton impormasyon, inisip na saramay manaayam ed sagur ya saray agagi da et nanrebelde ed si Jehova, kanian nantitipon iramay Israelita ya manaayam ed sagur pian miguerra ed saramay manaayam ed bukig. (Basaen so Josue 22:9-12.) Maong labat ta antis iran onataki, angibaki ni ra na napanmatalkan a lalaki pian amtaen so amin a detalye. Antoy  naamtaan da? Tua, saray Israelita diad tribu nen Ruben tan Gad tan kapalduan tribu nen Manases et angipaalagey na altar, balet aliwan pian pambagatan noagta bilang sakey ya pakanodnonotan. Impaalagey da iman pian diad arapen, naamtaan na amin ya anggan sikara et matoor met ya lingkor nen Jehova. Seguradon misalsalamat iraman ya Israelita ta agda pinatey iray agagi ra base labat ed agkompleton impormasyon ya naawat da, noagta inamta da ni no anton talagay tua!

11. (a) Panon ya si Mefiboset et abiktima na ag-inkahustisya? (b) Panon ya apaliisan komon nen David itan ya ag-inkahustisya?

¹¹ Kada sakey ed sikatayo et nayarin nabiktima met na ag-inkahustisya lapud saray ikakayat ya impormasyon nipaakar ed sikatayo ya aliwan amin et tua odino aliwan kompleto. Imanoen pay agawad si Arin David tan Mefiboset. Si David et maiter tan maong ed si Mefiboset, impawil tod sikato so amin ya dalin nen laki to ya si Saul. (2 Sam. 9:6, 7) Balet agnambayag, akaawat si David na negatibon balita nipaakar ed si Mefiboset. Anggano agni sineguro nen David no kasin tua so impormasyon, nandesisyon lan tampol ya bawien so amin ya kayarian nen Mefiboset. (2 Sam. 16:1-4) Nen akapantongtong iran siansia nen Mefiboset, binidbir nen David so lingo to tan impawil toy kayarian nen Mefiboset. (2 Sam. 19:24-29) Balet apaliisan komon iyan ag-inkahustisya no inamta nin unona nen David no anton talagay tua, imbes ya bastabasta labat ya nandesisyon base ed agkompleton impormasyon ya naawat to.

12, 13. (a) Panon ya inarap nen Jesus iray palson akusasyon ed sikato? (b) Antoy gawaen tayo no walay angikayat na tila nipaakar ed sikatayo?

¹² Panon to balet no abiktima ka na palson akusasyon? Ontan so agawa ed si Jesus tan Juan Bautista. (Basaen so Mateo 11:18, 19.) Panon ya inarap nen Jesus so palson akusasyon? Agto inupot so panaon tan biskeg to pian idepensay sarili to. Imbes, pinaseseg to ray totoo ya amtaen no anto ray tuan ginawa tan imbangat to. Singa imbaga nen Jesus, “say karunongan et napaneknekan a duga ed panamegley na saray nagagawaan na satan.”​—Mat. 11:19; paimanod leksab.

¹³ Walay importantin leksion ya naaralan tayod saya. No maminsan, nayarin wala ray mansalita na mauges odino negatibo iran bengatla nipaakar ed sikatayo. Ompan labay tayon niwalay hustisya tan wala komon so nagawaan tayo pian nalinisan so reputasyon tayo. Balet walay sarag tayon gawaen. No bilang walay angikayat na tila nipaakar ed sikatayo, ipanengneng tayod saray gagawaen tayo ya aliwan tua itan. On, singa ipapanengneng na alimbawa nen Jesus, say mismon maong ya kondukta tayo bilang Kristiano so manprueba ya aliwan tua iray palson akusasyon ed sikatayo.

14, 15. Panon ya say panmatalek ed sarili tayon pakatalos et nayarin magmaliw ya patit?

¹⁴ Say pangamta ed no antoy tua et sakey labat ed saray rason no akin ya mairap so manggaway dugan konklusyon. Say sakey nin rason et lapud ag-itayo perpekto. Panon to no abaybayag tayo lan matoor a manlilingkor ed si Jehova? Nayarin awalaan tayo lay abilidad ya mannonot tan maong ya pakatebek. Ompan rerespetoen da tayon maong lapud maabig ya panagdesisyon tayo. Balet nayari kasin magmaliw itan ya patit?

¹⁵ On, no masyado tayo lan manmamatalek ed sarili tayon pakatalos, magmaliw itan ya patit ed sikatayo. Say emosyon tan personal iran ideya tayo so nayarin mangimpluensya la ed panagnonot tayo. Ompan isipen tayon sarasarag tayon amtaen tan talosan so sakey ya situasyon anggano agtayo amta so amin ya detalye. Talagan mapeligro itan! Malinew so pasakbay na Biblia ya agtayo manmamatalek ed sarili tayon pakatalos.​—Pro. 3:5, 6; 28:26.

16. Diad samay eksena, antoy agawa ed restawran, tan anto ray tampol ya inisip nen Tom?

 ¹⁶ Imadyin mo pa iyan eksena. Sakey ya labi, si Tom ya abayag lan elder et walad restawran. Sikatoy abigla nen anengneng toy kapara ton elder a si John ya akayurong ed sananey a lamisaan tan walay kaiba ton bii ya agto asawa. Inobserbaan ira nen Tom​—maneelekan ira, mani-enjoy iran maong, tan nilakap day sakey tan sakey. Nambabangil lay inisip nen Tom. Kasin mansumpal iya ed diborsyo? Anto lay nagawad asawa nen John? Panon to la ray ananak to? Wala lay ontan a makapaermen ya agawa ya naimatonan nen Tom nensaman. Antoy naliknam no sikay akanengneng ed ontan ya eksena?

17. Diad samay eksena, antoy naamtaan lanlamang nen Tom, tan antoy naaralan tayod saya?

¹⁷ Balet magano pa. Anggano tampol ya inisip nen Tom ya si John et agmatoor ed asawa to, talaga kasin tua itan? Diad saman ya labi, tinawagan nen Tom si John. Imadyin mo pay Tom ya nainawaan nen naamtaan ton amay bii manaya et agi nen John, ya binmisita manlapud arawin lugar. Abaybayag ya ag-ira akapannengnengan. Lapud pigaran oras labat so imbisita to, dia la rad restawran nannengneng tan angan. Agla akapila ed sikara so asawa nen John. Maong labat ta ag-inkayat nen Tom ed arum iray aliwan inisip to. Antoy naaralan tayo? Anggano dakel lay eksperiensya tayo bilang Kristiano, agtayon balot mandedepende ed satan tan kaukolan ya amtaen tayo no anton talagay tua.

18. Panon ya nayarin naapektoan so panhusga tayod sakey ya agi lapud agtayo napibagayan so ugali to?

¹⁸ Say sakey nin rason a mairap ya amtaen so tua et no walay agi ya agtayo napibagayan so ugali to. No naynay tayon sankanonot iray agpantatalosan, ompan pansuspetsaan tayo la so motibo na agi tayo. Kanian no walay narengel tayon negatibo nipaakar ed sayan agi ed kongregasyon, ompan panisiaan tayon tampol. Antoy leksion? No manem-em tayoy sakit na linawa ed agagi tayo, nayarin mainomay tayo ran husgaan ya aliwan base ed no antoy tua. (1 Tim. 6:4, 5) Napaliisan tayo so basta panhusga no agtayo abuloyan ya mansiansia so ibeg tan imon ed puso tayo. Imbes ya manpadaeg ed ontan iran negatibon liknaan, komon ta awaten tayoy obligasyon tayon aroen iray agagi tan mabulos tayo ran perdonaen manlapud puso.​—Basaen so Colosas 3:12-14.

19, 20. (a) Anto ran prinsipyo na Biblia so makatulong ed sikatayon amtaen no kasin say impormasyon et tua odino andi? (b) Antoy aralen tayo ed onsublay ya artikulo?

¹⁹ Mairap natan ya amtaen no antoy tua tan manggawa na dugan konklusyon lapud amayamay so agnapanmatalkan ya impormasyon, balita ya agkompleto ed detalye, tan lapud agtayo perpekto. Antoy makatulong ed sikatayo? Nepeg tayon amtaen iray prinsipyo na Biblia tan iyaplika iratan. Say sakey ed saratan ya prinsipyo et kakulangkulangan tan kababaingan so iyebat antis nin narengel so tua. (Pro. 18:13) Ipapanonot met na sakey nin prinsipyo ya agtayo papanisiaan so kada salita ya agla mantetepet. (Pro. 14:15) Tan siempre, anggano dakel lay eksperiensya tayo bilang Kristiano, agtayo nepeg ya manmatalek ed sarili tayon pakatalos. (Pro. 3:5, 6) Protektaan itayo na saray prinsipyo na Biblia no segurado tayon napanmatalkan iray impormasyon ya uusaren tayo pian makapanggawa tayo na saray dugan konklusyon tan makabat iran desisyon.

²⁰ Balet wala ni sakey ya rason no akin a mairap ya amtaen no antoy tua ed sakey ya situasyon. Say tendensia tayon manhusga base labat ed nanenengneng tayo. Diad ontumbok ya artikulo, aralen tayo ray maslak ya makapuy a resulta na satan tan no antoy makatulong pian napaliisan tayo iratan.