1-2. Antoy inaral tayo ed imbeneg ya artikulo, tan antoy aralen tayo ed sayan artikulo?

INARAL tayo ed imbeneg ya artikulo so pigaran bilin ya nabasa ed Levitico kapitulo 19. Singa bilang, diad bersikulo 3, ingganggan nen Jehova iray Israelita ya nepeg dan respetoen iray atateng da. Pian niyaplika tayo itan ya ganggan, kaukolan tayo ran tulongan ed materyal tan espiritual, tan ipalikna tayon inar-aro tayo ra. Diad saman met lanlamang ya bersikulo, impanonot na Dios ed saray Israelita ya kaukolan dan unoren so ganggan na Sabaton. Makaaral tayo nin siansia ed prinsipyo na satan ya ganggan, anggano ag-itayo la sakop na Mosaikon Ganggan. Seseguroen tayo ya walay regular ya eskedyul tayo parad espiritual iran bengatla. No gagawaen tayo iratan, ipapanengneng tayo ya pansasagpotan tayoy magmaliw ya masanto, ya singa ibabaga na Levitico 19:2 tan 1 Pedro 1:15.

² Diad sayan artikulo, ituloy tayon aralen so arum ni ran bersikulo ed Levitico kapitulo 19. Naaralan tayo ed sayan kapitulo no antoy gawaen tayo pian nipanengneng tayoy kamaongan ed saray walay kapansanan, magmaliw tayon matua ed negosyo o trabaho, tan naaro tayoy kapara tayon too. Aralen tayo iratan ta labay tayoy magmaliw ya masanto lapud say Dios ya dadayewen tayo et masanto.

3-4. Base ed Levitico 19:14, panon so nepeg ya pantrato na saray Israelita ed saray telek tan bulag?

³ Basaen so Levitico 19:14. Labay nen Jehova ya ipanengneng na saray Israelita so kamaongan ed saray walay kapansanan. Singa bilang, ingganggan to ra ya agda aayewen so sakey a telek. Labay ton ibaga, agda dapat pansalitaan na mauges, pabaingan,  o taktakoten. Pakaskasi met anta telek la lanti, insan ontan ni gawaen na arum ed sikato. Siempre, agto naidepensay sarili to ta aga makarengel.

⁴ Nabasa met ed bersikulo 14 so ganggan na Dios ed saray lingkor to ya ag-ira dapat “mangiyan [na] pakapatiran na sakey a bulag.” Oniay imbaga na sakey a reperensya: “Diad Middle East nensaman, mamaltratoen tan aabusoen da iramay walay kapansanan.” Singa bilang, ompan gagalaen na saray loko-loko ya patiren so sakey ya bulag pian walay panelekan da tan anggapoy pibabali da anggano nasakitan. Anggapoy panangasi ra! Nanengneng tayo ed samay ganggan ed bersikulo 14 ya aglabay nen Jehova ya ontan so gawaen na saray lingkor to. Labay to ya ipanengneng day konsiderasyon ed saray walay kapansanan.

5. Panon tayon nipanengneng so panangasi ed saray walay kapansanan?

⁵ Nen wadiad dalin si Jesus, akasian tan pinaabig to iramay walay kapansanan. Oniay mensahe to ed si Juan a Managbautismo: “Makakanengneng la ray bulag, makakaakar la ray piley, nalilinisan la ray akating, makakarengel la ray telek, [tan] napapaoli la ray inaatey.” Kanian “sanen anengneng itan na amin a totoo, indayew day Dios.” (Luc. 7:20-22; 18:43) Sikatayo ran Kristiano et aaligen tayoy Jesus. Ipapanengneng tayoy kamaongan tan konsiderasyon ed saray walay kapansanan. Tua, agtayo ra napaabig ta ag-itayo inikdan nen Jehova na pakayarin manggawa na milagro ya singa si Jesus. Pero walay pribilehyo tayon ibaga so maong a balita ed saray bulag—balanglan literal iran bulag odino bulag irad espiritual. Ipaamta tayod sikara ya diad paraiso et naekal lay amin ya kapansanan tan amin ya totoo et mandadayew la ed Dios. (Luc. 4:18) Lapud pangipupulong tayo ed maong a balita, natan ni labat et ondarakel lay mandadayew ed Dios.

6. Anton kaaruman ya impormasyon so nabasa ed Levitico kapitulo 19 ya konektado ed Samploran Ganggan?

⁶ Wala ray detalye ed Levitico kapitulo 19 ya makatulong pian mas natalosan tayo iramay abitla ed Samploran Ganggan. Singa bilang, onia labat kasimpli so ibabaga na komawalon ganggan: “Agka mantatakew.” (Exo. 20:15)  Ompan isipen na sakey ya uunoren to iyan ganggan ta agmet mangaala na agto gawa. Pero ompan mantatakew manaya diad arum ya paraan.

7. Antoy gagawaen na arum ya negosyante ya pareho lanlamang ed panagtakew?

⁷ Ompan isipen na sakey ya negosyante ya agmantatakew ta agmet mangaala na agto gawa. Pero ompan walay gagawaen to ya tatakewan to la manayay arum. Oniay imbaga nen Jehova ya nabasad Levitico 19:35, 36: “Agkayo manguusar na masaol iran simbangan sano mansukat kayoy karukey, kabelat, odino karakel. Nepeg kayon mangusar na suston simbangan, suston panagsukat na belat, suston panagsukat na amaga iran bengatla, tan suston panagsukat na likido.” Kanian no say sakey ya negosyante et masaol so kiloan, simbangan, o panagsukat to, diad tua et singa to lanlamang tatakewan iray kustomer to. Wala ni ray nabasa tayo ed Levitico kapitulo 19 tungkol ed satan.

8. Panon ya akatulong ed saray Israelita so Levitico 19:11-13 pian niyaplika da so komawalon ganggan, tan antoy naaralan tayo met ed satan?

⁸ Basaen so Levitico 19:11-13. Oniay nabasa ed gapo na Levitico 19:11: “Agkayo mantatakew.” Insan oniay nabasa ed bersikulo 13: “Agyo sasaolen so kapara yon too.” No say sakey sirin et mansasaol o mantitila ed negosyo, singa to met lanlamang tatakewan so kapara ton too. Kanian anggano say ibabaga labat na komawalon ganggan et, “Agka mantatakew,” akatulong iray detalye ed Levitico pian natalosan na saray Israelita no panon dan niyaplika itan ya ganggan ed inagew-agew ya kabibilay da. Naaralan tayod saya ya diad pakanengneng nen Jehova, anggapoy pandumaan na panagsaol tan panagtakew. Maabig sirin no itepet tayod sarili tayo: ‘Wala kasi gagawaen ko ya agko la nauunor may walay Levitico 19:11-13, lalo lad negosyok o trabahok?’

9. Panon ya akatulong so ganggan ed Levitico 19:13 ed saray uupaan ya trabahador diad Israel nensaman?

⁹ Wala ni nabasa ed Levitico kapitulo 19 ya nepeg ya iyaplika natan na saray negosyanten Kristiano ya wala ray uupaan dan trabahador. Onia ni nabasa ed bersikulo 13: “Nepeg yon iter ed sakey ya uupaan a trabahador so bayar to ya agla itan nasanlabian ya anggad kabuasan.” Diad Israel nensaman, saray akanggawa na dalin et manguupa na saray trabahador ya mankimey ed daralusan da tan agewan so panagpasueldo. No kayari sanagew et ag-iter ya tampol na amo so upa, ompan anggapoy ipakan na trabahador to ed pamilya to ed saman ya agew. Oniay imbaga nen Jehova ya rason no akin ya ingganggan to itan: “Sikatoy mankakkaukolan tan akadepende so bilay to ed samay upa to.”—Deu. 24:14, 15; Mat. 20:8.

10. Antoy naaralan tayo ed Levitico 19:13?

¹⁰ Natan, maslak et kinsenas o binulan lay pampapasueldo ed saray empleyado, aliwa lan agewan. Pero onaplika nin siansia may prinsipyon walad Levitico 19:13. Wala ray negosyante o amo ya agaylay kamelag so ipapasueldo da ed saray empleyado ra, ta amta ra ya ompan anggapo met lay arum ya nalooban dan trabaho. No ontan so gawaen na sakey ya negosyante o amo, agto iiter so kanepegan ya upa na saray empleyado o trabahador to. Nepeg ya ipapuso sirin na saray negosyanten Kristiano imay ganggan ya walad Levitico 19:13. Ituloy tayon aralen so arum ni ran bersikulo ed Levitico kapitulo 19.

11-12. Antoy indanet nen Jesus nen inulit to imay nabasad Levitico 19:17, 18?

¹¹ Aliwan saray agtayo labat nepeg ya gawaen so nabasa ed Levitico. Nabasa tayo met ditan no antoy labay na Dios ya gawaen tayo ed kapara tayon too. Imanoen so nabasad Levitico  19:17, 18. (Basaen.) Malinlinew so ganggan nen Jehova ya, “Aro yoy kapara yon too a singa ed sikayon dili.” No say sakey ya Kristiano et labay ton napaliket so Dios, kaukolan ton unoren itan ya ganggan.

¹² Nen wadiad dalin si Jesus, indanet to ya importantin maong so ganggan ya walad Levitico 19:18. Aminsan et walay Fariseo ya nantepet ed sikato: “Dinan so sankaimportantian ed Ganggan?” Imbaga nen Jesus ya say “sankaimportantian tan unonan ganggan” et “arom si Jehova a Dios mo ed interon pusom tan interon kamarerwam tan interon nonot mo.” Insan oniay inyarum nen Jesus ya inala to ed Levitico 19:18: “Say komadua a mipadpara ed saya: ‘Arom so kaparam a too a singa ed sikan dili.’” (Mat. 22:35-40) Dakel so paraan pian nipanengneng tayoy panangaro ed kapara tayon too. Naaralan tayoy pigara ed saratan diad Levitico kapitulo 19.

13. Antoy naaralan tayod si Jose ya makatulong pian lalo tayon natalosan so Levitico 19:18?

¹³ Say sakey ya paraan pian nipanengneng tayoy panangaro ed kapara tayon too et no unoren tayo imay bilin ya walad gapo na Levitico 19:18: “Agkayo ombabales odino maneem-em na sakit na linawa.” Seguro, wala ray kabat mo ya pigaran taon lan maneem-em na sakit na linawa ed katrabaho, kaklase, kanayon, o kapamilya da ni ingen. Ontan so agawa ed saray kuya nen Jose. Lapud kabkabusol day Jose, nitepel dan ilako so agi ra! (Gen. 37:2-8, 25-28) Pero agbinmawi si Jose anggano sarag to komon itan ya gawaen nen atagey lay posisyon to ed Ehipto. Kinasian tan pinerdona to ray kuya to. Imbes ya manem-em na sakit na linawa, impanengneng toy panangaro ya singa ibabaga na Levitico 19:18 ya nepeg tayon gawaen.—Gen. 50:19-21.

14. Akin et nibagan onaplika nin siansia ed sikatayo imay prinsipyon walad Levitico 19:18?

¹⁴ No labay tayon napaliket so Dios, aligen tayoy Jose ya pinerdona to iray kuya to tan agla binmawi. Diad tua, ontan ya mismo imay imbangat nen Jesus ya ipila tayo ed pikakasi tayo. Imbaga to ya perdonaen tayo iramay akagawa na kasalanan ed sikatayo. (Mat. 6:9, 12) Onia met so bilin nen apostol Pablo ed saray kapara ton Kristiano: “Agkayo ombabales parad inkasikayo, inad-arok ya agagi.”  (Roma 12:19) Onia ni impaseseg ton gawaen da: “Itultuloy yon itepel . . . tan mabulos a perdonaen so sakey tan sakey anggano walay rason na sakey ya ireklamo imay sakey.” (Col. 3:13) Lapud agmanguuman iray prinsipyo nen Jehova, onaplika nin siansia ed sikatayo natan imay prinsipyo ya walad Levitico 19:18.

15. Akin et agtayo dapat manem-em na sakit na linawa? Iyilustra.

¹⁵ Imanoen iyan ilustrasyon. Say sakit na linawa et singa sugat. Wala ray melag labat, wala met iray baleg tan aralem ya sugat. Singa bilang, ompan nasugat moy gamet mo legan kan manggagalip na pising. Siempre, ansakit diad unaan. Pero lapud melag labat, magano itan ya onabig. Ompan kayari sakey o duaran agew et singa anggapoy agawa. Mipadpara, ompan asakitan itayo na arum pero aliwa met ya seryoso. Singa bilang, ompan walay medyo ansakit ya imbaga na kaaro tayo pero aperdona tayon tampol. Balet, panon to no baleg tan aralem so sugat? Ompan kaukolan ya daiten na doktor tan berberan na gasa. No nagawa itan ed sika, kasin ekalen mo may berber tan kukkulditen mo may sugat? Siempre andi! Ta imbes ya onabig, naimpeksion laingen! Makapaermen balet ta ontan ya ontan so gagawaen na sakey ya toon maneem-em na sakit na linawa. Say sankanonot ton lanang et amay impakaagrabiado to. Pero no ontan so gawaen tayo, sikatayo lanlamang so kaskasian ta singa tayo sasakitan so sarili tayo. Mas maong sirin no unoren tayo may bilin ed Levitico 19:18.

16. Base ed Levitico 19:33, 34, antoy labay nen Jehova ya pantrato na saray Israelita ed saray dayo, tan antoy naaralan tayo ed satan?

¹⁶ Nen ingganggan nen Jehova iray Israelita ya aroen day kapara dan too, agto labay ya ibagan saray kapara da labat ya Israelita so aroen da. Ingganggan to ya aroen da met iray dayo. Nabasa itan diad Levitico 19:33, 34. (Basaen.) Labay nen Jehova ya ipasen dan “singa niyanak ya Israelita” iray dayo tan aroen da ira ya singa panangaro dad sarili da. Singa bilang, aliwan saray mairap-bilay labat ya Israelita so abuloyan dan mantudtor, noagta pati saray dayo. (Lev. 19:9, 10) Sayan prinsipyo ya aroen iray dayo et onaplika nin siansia ed saray Kristiano natan. (Luc. 10:30-37) Panon tayo iyan niyaplika? Diad interon mundo, minilyon so onaalis ed arum ya bansa tan ditan la ra manpipirmi. Ompan wala ray ontan ed lugar yo. Respetoen tayo irayan dayo—balanglan  bii, laki, o ugaw—tan nepeg ya maong so pantrato tayo ed sikara.

17-18. (a) Antoy ipapaseseg ed sikatayo na Levitico 19:2 tan 1 Pedro 1:15? (b) Anton importantin kimey so impaseseg nen apostol Pedro ya gawaen tayo?

¹⁷ Parehon ibabaga na Levitico 19:2 tan 1 Pedro 1:15 ya kaukolan tayoy magmaliw ya masanto. Dakel ni nabasa ed Levitico kapitulo 19 ya makatulong pian naala tayoy pabor nen Jehova. Apantongtongan tayo ed sayan artikulo iray bersikulo ya pakabasaan tayo na saray nepeg tan agtayo nepeg ya gawaen. * Say arum ed saratan et naulit ed Kristianon Griegon Kasulatan. Pakapatnagan itan ya labay nen Jehova ya iyaplika tayo nin siansia irayan prinsipyo ed bilay tayo natan. Pero, walay insulat nen apostol Pedro ya agnabasa ed Levitico kapitulo 19.

¹⁸ Sikatayo ran Kristiano natan et walay regular ya eskedyul tayo parad pandayew ed si Jehova tan pansasagpotan tayoy manggawa na kamaongan ed arum. Pero walay importantin kimey ya binitla nen Pedro antis ton imbaga ya kaukolan tayoy magmaliw ya masanto ed amin ya kagagawa tayo. Oniay insulat to: “Iparaan yoy nonot yo parad impasyan kimey.” (1 Ped. 1:13, 15) Anto yan kimey? Imbaga nen Pedro ya saray alanaan ya agagi nen Kristo et “‘iyabawag [da] ed amin a pasen iray alay abig a kualidad’ na Dios ya anawag ed [sikara].” (1 Ped. 2:9) Natan, amin ya Kristiano et apribilehyoan ya mitulongan ed sayan sankaimportantian ya kimey. Aya so sankaabigan ya paraan pian natulongan tayo ray totoo. Atan so rason no akin ya lanang tayon manpupulong tan makulikuli tayon manbabangat. Balbaleg itan ya pribilehyo tayo bilang masanton totoo na Dios! (Mar. 13:10) No pansagpotan tayon iyaplika iray prinsipyo ya walad Levitico kapitulo 19, ipapanengneng tayon inar-aro tayoy Dios tan say kapara tayon too. Ipapanengneng tayo met ya labay tayoy “magmaliw a masanto” ed amin ya gagawaen tayo.