Apatira iran sanaagi nen Harvey, ya puro lalaki, tan sikato so panguloan. Naamtaan na pamilya to so katuaan diad Midland Junction, Western Australia nen 1930’s. Agaylay irap na bilay ed saman ya panaon. Naar-aro nen Harvey si Aman Jehova tan nampabautismo nen 14 to. Ag-abayag, walay agawa ya diman to naaralan ya agto dapat tanggian so anggan anton asainmin ed kongregasyon. Sikatoy inyasain na sakey a brother ya manbasa na Panag-bantayan. Agto balet itan inawat ta inisip to ya ugaw ni tan aliwa nin kualipikado. Balet oniay imbaga na brother: “Diad organisasyon nen Jehova, no walay agi ya onasingger ed sika ta walay ipagawa to, labay ton ibaga, matalek iman ya agi ya kualipikado ka!”​—2 Cor. 3:5.

Siak balet naamtaan koy katuaan diad England. Kabansag kon nanaral na Biblia si Nanay ko tan say panguloan ya atsik. Kontra si Tatay ko ed panaaral mi, pero nan-Tasi met ira lanlamang. Nen mantaon ak lay siamera, nampabautismo ak anggano aglabay nen Tatay ko. Tan labalabay koy manpayunir tan magmaliw ya misionero! Balet say kuan nen Tatay ko, agak nayarin manpayunir  no anggapo ni 21 años ko. Mabaybayag ni man balet. Pero nen 16 ko, inmabuloy si tatay ko ya manayam ak ed si atsik ya nan-migrate ed Australia. Insan nen 18 ko la, nampayunir ak.

Akabat koy Harvey diad Australia. Pareho ya labay mi magmaliw ya misionero. Nankasal kami nen 1951. Kayari na duay taon ya pampapayunir mi, inyasain da kami diad kimey ed sirkito. Balbaleg so sirkito ya angibakian dad sikami diad Western Australia kanian ararawi iray biabiahien mi.

Nen 1954, naimbitaan kami ya manaral ed koma-25 ya klase na Gilead. Agi! Asingger kami lan man-misionero! Linmugan kami ed barko paarap ed New York. Kasabi mi, inggapo min tampol so impasyan panagaral na Biblia. Kaiba ed curriculum so panaral ed lenguahen Spanish. Pero nairapan si Harvey ta ngalngali agto nabitla so letran “r.”

Legan ya panaaral mi ed Gilead, inyanunsio na saray instruktor mi diad klase ya no labay mi niyasain ed Japan, sarag mi manpalista ed Japanese-language class. Pero naisip mi nen Harvey ya alagaren mi lan say organisasyon nen Jehova so manpili na asainmin mi. Ag-abayag, naamtaan nen Brother Albert Schroeder, sakey ed saray instruktor mid Gilead, ya agkami nampalista. Imbaga tod sikami: “Pannonotan yon maong.” Nen agkami nin siansia nampalista, oniay imbaga nen Brother Schroeder: “Nantotongtong kami ran instruktor yo tan impalista mi kayo la. Sali yo labat so manaral na Japanese.” Diad tua, mas maples ya akaaral si Harvey na Japanese nen say Spanish.

Sinmabi kami ed Japan nen 1955, diad saman et manga 500 ni labat so Tasi ed Japan. Si Harvey et 26 to ni labat, siak balet 24 ko. Niyasain kami ed syudad na Kobe, tan nanlingkor kami ditan na apatiran taon. Malikeliket kami nen niyasain kami lamet diad kimey ed sirkito, tan say asainmin mi et diad asingger ed syudad na Nagoya. Labalabay mi iman ya asainmin mi! Naar-aro mi iray agagi, agusgustoan mi panangan, tan balibali kaliberliber. Balet ag-abayag, kaukolan min taynanan itan ya asainmin ta agkami maka-andi ed si Jehova.

Kayari na taloran taon ya kimey ed sirkito, tinepetan kami na branch ed Japan no labay mi so niyasain ed Taiwan pian natulongan mi ray tribu na Amis diman. Wala ray agagin Amis ya nan-apostata tan kaukolan so brother ya makapansalitay  Japanese ya ontulong pian napatunday apostasya. * Naar-aro mi lay asainmin mi ed Japan kanian mairap so mandesisyon. Pero pinmayag kami lanlamang ta agmi labay nen Harvey ya tanggian so anggan anton asainmin.

Sinmabi kami ed Taiwan nen Nobyembre 1962. Wala lay 2,271 ya Tasi ed Taiwan ed saman ya panaon, tan dakel ed sikara et Amis. Say unonan ginawa mi, nanaral kami Chinese. Saksakey so libro mi tan walay maestra mi pero agmakasalitay English, balet naaralan mi lanlamang so man-Chinese.

Kasabi mid Taiwan, niyasain si Harvey ya branch servant. Lapud melmelag labat so branch ed Taiwan, makakapankimey kami nin siansia kaiba iray agagin Amis na taloran simba kada bulan. Tan agnapapaulyanan nen Harvey so responsabilidad tod branch. No maminsan et manlingkor met si Harvey bilang district overseer kanian kaukolan toy manpaliwawa diad saray asemblea. Sarag to komoy manpaliwawa ed lenguahen Japanese ta natalosan na saray agagin Amis, balet walay ganggan na gobierno ya lenguahen Chinese labat so nayarin usaren diad saray pantitipon na relihyon. Kanian anggano naiirapan si Harvey ya man-Chinese, atan so uusaren to ed paliwawa to, insan la ipatalos na sakey a brother ed Amis.

Diad saman et martial law ed Taiwan, kanian kaukolan nin mangalay permit iray agagi pian makapan-asemblea ira. Aliwan mainomay so mangala, ta maslak et mabaybayag ni antis ya iter na saray pulis. No sakey simba labat la antis na asemblea et anggapo ni permit, onla lay Harvey ed istasyon na pulis. Akayurong labat diman tan ag-onalis anggad agda ikdan na permit. Onman so gagawaen to ta nababaingan iray pulis no walay foreigner ya manaalagar ed opisina ra.

Diad unona iran simba ya kaiba mi ray agagi, maslak et manakar kami na masulok ya sakey oras, onkakalab kamid saray palandey, tan ombabaliw kamid saray ilog. Agko nalingwanan may unonan inkalab ko ed palandey. Palbangon ni labat et nan-almusal kami la pian naabetan mi may bus ya onalis na 5:30 na kabuasan paonla ed arawrawin baryo. Insan kami binmaliw ed maaw-awang ya ilog, tan kinmalab kami ed palandey. Matarik ya maong kanian no ontangay ak, say nanengneng ko et amay sali la na brother ya tumtumboken ko!

Diad saman ya kabuasan, inibaan nen Harvey so pigaran brother, siak balet et bukor koy nampulong ed melag ya baryo ya wala ray mansasalita na Japanese. Nen bandad ala-una la, nanaelew ak ta narasan ak lan maong. Nen nila to ak nen Harvey, agto la kaiba iramay brother. Maong labat ta walay angisalat na taloran iknol na manok ed inyopresi nen Harvey ya magasin. Impanengneng nen Harvey ed siak no panon ya kanen anggan agla iluto​—butawan labat na melag insan la supsopen. Nen unaan, singa agko labay pero sinalik lanlamang. Sansakey kami nen Harvey pero wala ni keran sakey. Siopay mangan ed saman ey? Impalugar lad siak nen Harvey ta agto ak kuno naalsa no bilang natumba ak ed eras no paepas kami lad palandey.

Aminsan ya panagparaan ed asemblea, walay makapalek ya agawa. Say pampupundoan mi et abung na agi ya abay na Kingdom Hall. Mapaames iray Amis kanian amay asawa na manangasikaso na sirkito et angiparaan na panames mi. Dakdakel ni gagawaen nen Harvey kanian pinauna to ak la. Walay taloran kargaan ya wadman: sakey timban ambetel ya danum, sakey timban lamaw, tan sakey ya batya. Abigla ak balet ta say panamesan ko manaya et diman ed paway na abung ya petek to may pantratrabahoan na saray brother ya ontutulong ed panagparaan ed asemblea! Imbagak ed samay asawa na manangasikaso na sirkito no walay kurtina ya nisanib ko komon. Say inter to balet, transparent ya plastik! Naisip ko ya mas maong amo no diman ak lad beneg na abung manames, pero wala ra manayay ganso diman, ompan toktoken da ak! Say kuan kod sarilik: ‘Andi bale, ta busy met ya mantratrabaho iratay brother ay. Agda la seguro napansin ya manaames ak. Ta no agak met manames, walay nibaga ra!’ E, kanian nanames ak la.

Naimano nen Harvey ya ngalngali ag-onaligwas ed espiritual iray agagin Amis ta dakel ed sikara so agmakabasa tan anggapoy publikasyon tayo ed lenguahe ra. Diad saman et wala met lay pigaran sekular a literatura ed lenguahen Amis. Kanian singa praktikal ya ibangat iray agagi ya basaen so sarili dan lenguahe. Aliwa iyan mainomay balet sulit so sagpot da, ta lapud satan et makapan-personal study la ra. Nen 1966, wala lay publikasyon tayo ed lenguahen Amis. Insan nen 1968, wala lay Panag-bantayan ed satan ya lenguahe.

Balet imbawal na gobierno iray publikasyon ya aliwan Chinese. Kanian pian napaliisan so problema, wala ray nanduruman paraan ya ginawa pian niimprinta so Panag-bantayan ed lenguahen Amis. Singa bilang, masulok ya sakey taon ya Say Panag-bantayan ed lenguahen Amis et walay karga ton Mandarin-Chinese. Kanian no walay makanengneng, say amta ra, ibabangat mi iray Amis ya man-Chinese. Manlapu lad saman et dakel lan publikasyon tayo so inimprinta ed lenguahen Amis pian natulongan irayan totoo ya naaralan day Biblia.​—Gawa 10:34, 35.

Diad dakel a taon, amayamay ya agagin Amis so agmanbibilay base ed estandarte na Dios. Agda masyadon natatalosan iray prinsipyo ed Biblia, kanian say arum ed sikara et buanges, mansisigarilyo, manggagagal, tan imoral so kabibilay da. Kanian binisita nen Harvey iray kongregasyon pian natulongan to ray agagi ya natalosan day panmoria nen Jehova. Amay inistoryak ed gapo et sakey ed saraman ya imbisita mi.

Inuman na mapaabeban agagi so kabibilay da, balet makapaermen ta aglabay na arum so manguman. Kanian diad loob na 20 taon, amay bilang na Tasi ed Taiwan ya masulok ya 2,450 et nagmaliw labat lan 900. Tua, makapadismaya iman pero amta mi ya agbalot bendisyonan nen Jehova so aliwan malinis ya organisasyon. (2 Cor. 7:1) Kalkalnan alinisan iray kongregasyon tan diad tulong nen Jehova, masulok lan 11,000 so Tasi natan ed Taiwan.

Manlapu lad 1980, anengneng mi inyaligwas na saray agagin Amis kanian makapampokus lay Harvey ed saray agagin Chinese. Wala ray kaasawaan na Chinese iran sister ya atulongan ton magmaliw a Tasi. Nanonotan ko may inistorya tod siak ya malikeliket kuno nen naamtaan to ya manpipikasi lad si Jehova so sakey ed saray iyaaralan to. Malikeliket ak met ta dakel so naiyaralan kon mapaabeban totoo ya nagmaliw ya lingkor nen Jehova. Diad tua, walay duaran anak na datin inyaralan koy Biblia ya nagmaliw a Bethelite tan akaibak ira ed Taiwan branch.

Natan balet et biyuda ak la. Kayari na manga 59 taon ya impaniba mi nen Harvey, sikatoy nampainawa la nen Enero 1, 2010 lapud kanser. Ngalngali 60 taon ya nanlingkor si Harvey ya full time! Anggad natan et naiiliw ko nin maong. Balet maliket ak ed impanlingkor min saniba ed duaran balibalin bansa. Naaralan mi nen Harvey so mansalita na duaran mairap ya lenguahe, si Harvey ingen et naaralan to met ya isulat iratan lapud trabaho to.

Kayari pigaran taon, imbaga na Mananguley ya Ulop ya mas marakep no ompawil ak lad Australia ta ontatatken ak la. Say naisip kon tampol: ‘Agi! Mas labay ko diad Taiwan.’ Balet agko nalingwanan may imbangat nen Harvey ed siak ya agak dapat onandi ed si Jehova. Anengneng ko lanlamang ya duga iman ya desisyon na Mananguley ya Ulop.

Kanian natan et mantratrabaho ak ed Australasia branch tan kaibak iray agagi ed kongregasyon mi no Sabado tan Simba. Malikeliket ak no walay man-tour ya Japanese o Chinese diad Bethel, ta siak so iyasain da ya tour guide. Tatalaranan ko so kioli ya insipan nen Jehova. Amtak ya nodnonoten toy Harvey, say lingkor to ya naaralan toy ag-ontanggi ed si Jehova.​—Juan 5:28, 29.