Onlad karga

Onlad saray karga

Tepetepet na Saray Manbabasa

Tepetepet na Saray Manbabasa

Kapigan so impakaaripen na totoo na Dios ed Makapanyarin Babilonia?

Satan ya impakaaripen ed espiritual et manlapud komaduan siglo C.E. ya anggad 1919. Akin et kaukolan iyan pananguman ed pakatalos?

Ipapanengneng na amin ya ebidensya ya anampot iyan impakaaripen nen 1919 sanen atipon iray alanaan ya Kristiano diad alinisan a kongregasyon. Imanoen pa iya: Asubok tan apino iray totoo na Dios diad saray taon kayarin niletneg ed tawen so Panarian na Dios nen 1914. * (Mal. 3:1-4) Insan nen 1919, tinuro nen Jesus so “matoor tan makabat ya aripen” a mangitarya na espiritual a ‘naakan diad dugan panaon’ parad saray alinisan a totoo na Dios. (Mat. 24:45-47) Diad satan a taon et nipawil iray totoo na Dios ed espiritual a kipapasen ya inter na Dios ed sikara. Satan met so panaon ya nibulos ira ed simbolikon panangaripen na Makapanyarin Babilonia. (Apo. 18:4) Balet kapigan ginmapo itan a panangaripen?

Pigay taon ya ipapaliwawa tayo ya ginmapo iyan panangaripen nen 1918, tan diad antikey a panaon et walad panangontrol na Makapanyarin Babilonia iray totoo na Dios. Singa bilang, oniay imbaga na Marso 15, 1992 ya isyu na The Watchtower: “No panon ya walay panaon ya naaripen ed Babilonia iray totoo na Dios nensaman, nen 1918 et naaripen met na Makapanyarin Babilonia iray lingkor nen Jehova.” Balet, ipapanengneng na kaaruman iran research ya sayan panangaripen et abayag lan ginmapo antis ni na 1918.

Alimbawa, imanoen tayoy sakey ed saray propesiya ya angipasakbay ed sayan pakaaripen tan kibulos na saray totoo na Dios. Akasulat itan ed Ezequiel 37:1-14. Anengneng nen Ezequiel ed sakey a pasingawey so lawak a napno na pukepukel. Impaliwawa nen Jehova ed si Ezequiel ya say irerepresenta na sarayan pukepukel et say ‘interon sankaabungan na Israel.’ Diad mas baleg a kasumpalan, sayan propesiya nipaakar ed panangipawil et ontutukoy ed “Israel na Dios.” (Gal. 6:16; Gawa 3:21) Insan, anengneng nen Ezequiel ya abilay iray pukepukel tan nagmaliw a balbaleg ya armada. Matukotukoy itan ya impaneskribe ed espiritual ya inkioli na saray totoo na Dios ya asumpal nen 1919! Balet antoy ipapaamta ed sikatayo na sayan pasingawey nipaakar ed karukey na panaon ya inkagawa na satan?

Unona, naimano tayo ya saray pukepukel et balanglan “amagaan” odino “amagamaga.” (Eze. 37:2, 11NW) Ipapatnag na satan ya saramay makanpukel et abaybayag lan inatey. Komadua, say panangipawil et adeskribe ya kalkalnan nagawa, aliwan bigla. Diad unaan, walay matalakutok ya ungol, insan “saray pukepukel et nantutuop, pukel ed pukel.” Insan awalaan ira na “ula-ulat tan laman.” Kayari to, saray pukel, ula-ulat, tan laman et abalkot na baog. Insan “awalaan ira na linawa, tan abilay ira.” Diad kaunoran et impanayam ira nen Jehova ed dalin da. Kaukolan sirin so panaon pian nagawa irayan amin.​—Eze. 37:7-10, 14NW.

Andukey a panaon so impakaaripen na nasyon na Israel nensaman. Ginmapo itan nen 740 B.C.E. sanen asakop tan naaripen so dakel ya walad samploran-tribu ya amianen a panarian. Insan nen 607 B.C.E., aderal so Jerusalem tan naaripen met iray totoo ed abalaten a panarian na Juda. Anampot iyan impakaaripen nen 537 B.C.E. sanen pinmawil iray akeraan ya Judio pian ipaalagey lamet so templo tan ipawil lamet so dugan panagdayew diad Jerusalem.

No nonoten tayo irayan detalye ed Biblia, nalinewan tayo ya say karukey na panaon na impakaaripen na totoo na Dios ed Makapanyarin Babilonia et mas andukey ni nen saray agawa nen 1918-1919. Say panaon na impakaaripen et mipara ed panaon sanen bansag ya binmaleg iray simbolikon sisanyas tan saray singa trigo ya “ananak na panarian.” (Mat. 13:36-43) Satan ya panaon na imbaleg et ontutukoy ed panaon ya saray apostata et mas dinmakel nen saray tuan Kristiano. Kanian say Kristianon kongregasyon et nibagan inaripen na Makapanyarin Babilonia. Ginmapo itan ya impakaaripen legan na komaduan siglo C.E. tan nantultuloy ya anggad alinisan so espiritual a templo diad panaon na anggaan.​—Gawa 20:29, 30; 2 Tes. 2:3, 6; 1 Juan 2:18, 19.

Legan na satan ya andukey a panaon na impakaaripen ed espiritual, saray pari o pastor tan saray politikon kaalyansa ra ya labay dan pansiansiaey pakayari ra, et inyamot day Salita na Dios ed saray walad sakop da. Wala ray panaon ya impasen a krimen so pambasa na Biblia ed kaslakan a lenguahe. Arum ed saramay nambasa et pinoolan ni ingen ed poste. Siopaman a mangibagay opinyon da ya kontra ed bangat na saray pari o pastor et napairap, kanian naamper so anggan anton pansagpot ya pangiyabawag ed liwawa na katuaan.

Kumusta balet so panaon na panangipawil? Kapigan tan panon ya agawa itan? Sayan espiritual ya panangipawil et kalkalnan agawa. Walay “matalakutok a tanol” legan na saray siglo ya mamaarap ed panaon na anggaan. Anggano dakel so naimpluensyaan na saray bangat na palson relihyon, wala ray matoor ya totoon tinmalindeg parad tuan panagdayew anggad nayarian da. Nansagpotan na arum ed sikara so mamawalay Biblia diad lenguahe na maslak ya totoo. Inyabawag na arum so katuaan ya naamtaan da ed Salita na Dios.

Insan diad bandad sampot na 1800, maseseg ya impawil nen Charles Taze Russell tan saray kaiba to iray katuaan ya walad Biblia. Singa ginmapon awalaan na simbolikon laman tan baog iray espiritual ya pukepukel. Tinmulong so Zion’s Watch Tower tan arum ni ran publikasyon pian naalmo na mauyamon totoo iray espiritual a katuaan. Ag-abayag, apabiskeg met iray totoo na Dios lapud “Photo-Drama of Creation” nen 1914 tan say libron The Finished Mystery nen 1917. Insan nen 1919, saray totoo na Dios et abilay ed espiritual tan nanayam ira ed balon espiritual a dalin da. Diad inlabas na panaon, akiulop ed sarayan nakekeraan ya alanaan iray walaan na ilalon manbilay ed dalin tan nagmaliw iran “balbaleg ya armada.”​—Eze. 37:10, NW; Zac. 8:20-23. *

Lapud sarayan katuaan, alinewan tayo ya saray totoo na Dios et naaripen na Makapanyarin Babilonia nen linmaknab so apostasya nen komaduan siglo C.E. Singa iya ambilunget a panaon, ya mipara ed naeksperiensya na saray Israelita nensaman nen naaripen ira. Balet maliket itayo lapud kayari na pigaran siglo ya apairap ed espiritual iray totoo na Dios, manbibilay tayo la natan ed panaon ya “saramay walaay aralem a pakatalos et onsinag” tan “linisan na dakel so inkasikara” tan “napino ra”!​—Dan. 12:3, 10NW.

Kasin literal ya inyakar nen Satanas si Jesus diad templo sanen tutuksoen to?

Diad simplin panangibaga, agtayo segurado no kasin aktual ya inmalagey ed templo si Jesus odino kasin ginawa to labat itan panamegley na pasingawey. Wala ray panaon ya nipabitar ed saray publikasyon tayo itan ya duaran posibilidad.

Imanoen pay ibabaga na Biblia. Diad Ebanghelyo nen apostol Mateo nipaakar ed sayan agawa, sikatoy apuyanan ya mangisulat: “Insan sikatoy [Jesus] inyakar na Diablo ed masanton syudad, tan pinaalagey to ed toktok na padir na templo.” (Mat. 4:5) Oniay miparan salaysay nen Lucas: “Sikatoy inyakar to ed Jerusalem tan pinaalagey to ed toktok na padir na templo.”—Luc. 4:9.

Nensaman, ibabaga na saray publikasyon tayo ya nayarin aliwa iyan literal ya agawa. Alimbawa, oniay nipaliwawa diad isyu na Marso 1, 1961 ya The Watchtower: “Singa aliwan makatunongan ya ipasen a literal so amin ya agawa ed salaysay nipaakar ed impanukso ed si Jesus diad kalawakan. Siempre, anggapoy literal ya palandey a nayarin nipanengneng ed sakey so ‘amin a panarian na mundo tan say karakpan na saratan.’ Kanian, makatunongan a nibaga tayo ya aliwan literal odino pisikal so impangiyakar nen Satanas ed si Jesus diad ‘masanton syudad’ tan pinaalagey to ed ‘toktok na padir na templo.’ Agla itan kaukolan pian magmaliw ya epektibo so tukso.” Balet, diad sinmublay iran isyu na sayan magasin, naimano tayo ya no gawaen na Kristo so pagagawa nen Satanas, ompan manresulta itan ed pambikkel nen Jesus.

Ibabaga na arum ya agkanepegan nen Jesus so onalagey ed toktok na santuaryo na templo lapud aliwan Levita. Kanian panisiaan nensaman ya ‘niyakar’ si Jesus ed templo panamegley na pasingawey. Mipara itan ed samay agawa ed si propetan Ezequiel, pigaran siglo lay linmabas.​—Eze. 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2.

Balet, no satan ya impanukso et agawa panamegley na pasingawey labat, nia ray onlesan tepet:

  • Kasin tudtua so impanukso odino imahinasyon labat itan?

  • No say gagala na arum iran tukso et sagyaten si Jesus a literal ya onkiwas, a singa say tukson pagmaliwen ton tinapay iray literal a bato tan say pandayew to ed arapan nen Satanas, agta mipara met ed saratan so tukso ed si Jesus ya ontaboy ed templo?

Balet, no literal ya inmalagey si Jesus ed toktok na padir na templo, onlesa so arum iran tepet:

  • Sinumlang kasi nen Jesus so Ganggan diad inyalagey tod toktok na santuaryo?

  • Panon ya akasabi si Jesus ed templo manlapud kalawakan?

Natulongan itayo na kaaruman a research pian natalosan iray posiblin ebat ed satan a duaran tepet.

Unona, inkuan nen Propesor D. A. Carson a say Griegon salitan hi·e·ron’ a nipatalos ya “templo” diad duaran salaysay et “nayarin manutukoy ed interon sular, aliwan diad mismon santuaryo labat.” Kanian nibaga ya aliwan diad toktok na mismon santuaryo so inalageyan nen Jesus. Singa bilang, nayarin sikatoy inmalagey ed abalaten-bukig a pasen na templo. Ditan et manga 137 a metro so kaatagey anggad leksab na Lawak na Kidron. Say bilding ed abalaten-bukig et walaay plastadon atep ya apadiran na abeba, tan satan so sankatageyan a pasen ed templo. Inkuan na historyador a si Josephus ya no onalagey ditan so sakey a too tan onusdong, sikatoy “naelew” lapud kaatagey. Lapud aliwan Levita si Jesus, sarag toy onalagey ed satan a pasen, tan ag-itan kuestionen na saray totoo no gawaen to itan.

Balet panon ya akasabi si Jesus ed templo anta sikatoy walad kalawakan? Say simplin ebat et ag-itayo segurado. Agnipabitar ed antikey a deskripsion ed saray tukso no panon kabayag itan ya agawa odino iner ed kalawakan so kawalaan nen Jesus. Posible met a nanakar si Jesus a pinmawil ed Jerusalem, anggano arawi ni akaren to antis a makasabi ditan. Ag-ibabaga na salaysay a nansiansia si Jesus ed kalawakan diad interon inkagawa na saray tukso. Imbes, imbaga labat na salaysay a sikatoy inyakar ed Jerusalem.

Kumusta balet imay tukso ya impanengneng ed si Jesus so “amin a panarian na mundo”? Mapatnag, agto literal ya anengneng so amin a panarian, tan anggapo met so literal a palandey a nanengneng iratan ya amin. Kanian nayarin inusar nen Satanas so sakey a klase na pasingawey pian ipanengneng to iratan ed si Jesus a mipadpara ed pangipanengneng na saray litrato na nanduruman pasen na mundo panamegley na projector tan screen. Balet anggano pasingawey so inusar, say ‘pandayew’ et tudtua, aliwan imahinasyon labat. (Mat. 4:8, 9) Nibaga sirin a say tukso ya ontaboy manlapud toktok na padir na templo et tudtua tan walaay tudtuan resulta, kanian mas seryoso. Aliwan ontan kaseryoso no pasingawey labat itan.

Singa nibaga lad gapo, agtayo nayarin ipilit so panmoria tayo ed saya. Kanian agtayo nibaliwala so posibilidad ya aktual a linmay Jesus ed Jerusalem tan inmalagey ed toktok na padir na templo. Balet segurado tayo ed sakey a bengatla—saratan a tukso et tudtua tan determinadon inebatan nen Jesus so Diablo ed kada tukso.

^ par. 1 Parehon tutukoyen na Ezequiel 37:1-14 tan Apocalipsis 11:7-12 so espiritual a panangipawil ya agawa nen 1919. Anggaman ontan, impasakbay na propesiya ed Ezequiel ya walay espiritual a panangipawil ed amin ya totoo na Dios kayari na andukey a panaon na impakaaripen. Balet say propesiya ed Apocalipsis et ontutukoy ed espiritual ya kianak lamet na melag a grupo na alanaan iran agagi ya angidaulo kayari na antikey a panaon na puersaan ya impamatunda ed kimey da.