1-2. (a) Antoy situasyon nen apostol Pablo nen sinulatan to ray agagi ed Efeso, tan akin et sinulatan to ra? (b) Anto ran tepet so pantongtongan tayo?

 ANGGANO aka-house arrest si apostol Pablo diad Roma, nan-isip nin siansia na paraan no panon ton napaseseg iray agagi. Lapud agto ra napasyar, sinulatan to la ra. Sakey ed saray sinulatan to et say kongregasyon na Efeso nen manga 60 o 61 C.E.​—Efe. 1:1; 4:1.

² Manga samploran taon antis to itan, abayag ya nanayam si Pablo diad Efeso ta impulong tan imbangat to ditan so maong a balita. (Gawa 19:1, 8-10; 20:20, 21) Sankanonot to iray agagi ditan ta inar-aro to ra, tan labay to ran tulongan ya manmatoor ed si Jehova. Akin balet et sinulatan to ray alanaan ya Kristiano tungkol ed liwawa tan bilunget? Tan antoy naaralan na amin ya Kristiano ed sayan ilustrasyon? Atan so pantongtongan tayo ed sayan artikulo.

WALAD BILUNGET NENSAMAN, WALAD LIWAWA LA NATAN

3. Anton ilustrasyon so inusar nen Pablo diad sulat to ed saray taga Efeso?

³ Oniay insulat nen Pablo ed saray agagi ed Efeso: “Nensaman et wala kayod kabilungetan, balet natan et wala kayo lad liwawa.” (Efe. 5:8) Say bilunget et kabaliktaran na liwawa. Inusar nen Pablo itan ya ilustrasyon pian idanet ya anguma-uman lan maong so bilay na saray agagi ed Efeso manlapu la nen nagmaliw iran Kristiano. Pantongtongan tayo no akin ya inkompara nen Pablo ed bilunget so datin bilay na saray agagi ed Efeso.

4. No tungkol ed relihyon, akin et nibagan singa walad bilunget iray taga Efeso?

⁴ Palson relihyon. Antis ya nagmaliw ya Kristiano iray agagi ed Efeso, singa wala rad bilunget ta naaripen ira na saray bangat  na palson relihyon, tan say bilay da et ontetelek ed espiritismo tan nanduruman pamahiin. Walad syudad na Efeso imay sikat ya templo na diosa ya si Artemis. Diad saman ya panaon, ayan templo et ipapasen ya sakey ed saray makapabilib ya istruktura ya ginawa na too. Ondadagsa iray totoo diman pian mandayew ed saray imahen. Diad tua, baleg so anap na saray managgawa tan managlako na rebulto nen Artemis. (Gawa 19:23-27) Aliwan satan labat. Dakel met ya taga Efeso so manmamahiko.​—Gawa 19:19.

5. No tungkol ed moralidad, akin et nibagan singa walad bilunget iray taga Efeso?

⁵ Imoralidad. Normal labat so imoralidad ed Efeso tan ag-ibabaing na saray totoo ditan so bastos ya kagagawa ra. Saray palabas ed teatro da et halos tungkol ed sex. Diad tua, say bungay sangi na totoo kada no piesta parad dios da et puros kabastosan. (Efe. 5:3) Saray manaayam ditan et “agla ran balot makakaliknay kababaingan.” Labay ton ibaga, manhid la ra. (Efe. 4:17-19) Kanian imadyin yo pay situasyon na saray agagi ed Efeso antis dan akabat si Jehova. Lapud agda amta no antoy duga tan aliwa tan anggapoy takot dad tuan Dios, ag-ira nakokonsiensia anggano makapabaing iray kagagawa ra. Kampegan imbaga nen Pablo ya “ambilbilunget so kanonotan da tan nisian ira ed bilay a manlalapud Dios.”

6. Akin et imbaga nen Pablo ya ‘wala lad liwawa’ iray agagi ed Efeso?

⁶ Maong labat ta wala ray taga Efeso ya pinili dan taynan so bilunget. Imbaga nen Pablo ya “wala [la rad] liwawa nipaakar ed Katawan.” (Efe. 5:8) Nen naamtaan day katuaan ed Salita na Dios, atan la so liwawa ya pinagkagiya da. (Sal. 119:105) Tinaynan da la iray kaugalian ya konektado ed palson relihyon, pati say imoral ya kagagawa ra. Nandesisyon ira ya mandayew lad si Jehova. Ginawa day anggaay nayarian dan ‘aligen so Dios’ tan gawaen no antoy makapaliket ed sikato.​—Efe. 5:1.

7. Akin et halos pareho so situasyon tayo natan ed saray agagi ed Efeso nensaman?

⁷ Singa saray agagi ed Efeso nensaman, antis tayo met ya naamtaan so katuaan et singa tayo walad bilunget ta manisia tayod saray  palson bangat tan naimpluensyaan tayo na abebbeban moralidad na sayan mundo. Singa bilang, panlikliketan tayo nensaman iray selebrasyon tan piesta ya konektado ed palson relihyon. Ompan say arum ed sikatayo et datin imoral so kabibilay da. Pero inuman tayoy bilay tayo nen akabat tayoy Jehova tan nen naaralan tayoy estandarte to. Diad tua, sikatayo lanlamang so agunggonaan nen inunor tayo ray ganggan to. (Isa. 48:17) Pero kaukolan tayon gawaen so anggaay nayarian tayo pian agtayo la napawil so bilunget tan tuloytuloy tayon “manbilay bilang ananak na liwawa.” Panon tayon gawaen itan?

AGMO LA PAPAWILEN SO BILUNGET

8. Base ed Efeso 5:3-5, antoy nepeg ya iwasan na saray agagi ed Efeso?

⁸ Basaen so Efeso 5:3-5. Pian agla napawil na sarag agagi ed Efeso so bilunget, kailangan dan tuloytuloy ya iwasan iray kagagawa ya aglabay nen Jehova. Siempre, kaibad satan so seksual ya imoralidad. Balet binilin met ira nen Pablo ya manalwar ira, ta ompan ag-iran tua manggagaway imoral pero ompan bastos tan malaswa so panagsalita ra. Anggano normal labat itan ed arum, indanet to ya kailangan itan ya iwasan na saray Kristiano no labay day “[nawalaan] na tawir ed Panarian na Kristo tan say Dios.”

9. Akin et importantin manalwar tayo ed antokaman ya nayarin mangimpluensya ed sikatayon manggaway imoral?

⁹ Dapat naynay tayon alerto pian agtayo nabiktima na “andi-kakanaan iran gawa a nipaakar ed kabilungetan.” (Efe. 5:11) No say sakey ya too et naynay ya onnenengneng tan ondedengel ed saray imoral ya bagay o atan so bungay sangi to, ag-arawi ya makagaway imoral. (Gen. 3:6; Sant. 1:14, 15) Diad sakey ya bansa, dakel ya agagi so nagmaliw ya “friends” lapud sakey ya group chat. Diad gapo, tungkol met ed espiritual iray message ya isi-send da. Pero kalkalna, wala la ray pantotongtongan da ya agmanepeg ed sakey ya Kristiano, tan sinmabid punto ya puros sex lay topic da. Antoy resulta? Say arum ed sikara et akagaway seksual ya imoralidad, tan inamin da ya aman ya group chat so rason no akin ya agawaan da itan.

10. Antoy labay nen Satanas ya isipen tayo? (Efeso 5:6)

¹⁰ Diad sayan mundo nen Satanas, naging normal labat la ed saray totoo iray kagagawa ya ipapasen nen Jehova ya imoral. Tan labay nen Satanas ya ontan met lay isipen tayo. (2 Ped. 2:19) Manlapu la nensaman, sasamalan to lay panagnonot na totoo pian agda naibiig so duga tan aliwa. (Isa. 5:20; 2 Cor. 4:4) Kanian agtayo la pankelawan no akin ya maslak ed saray pelikula, palabas ed TV, tan saray nanenengneng ed Internet et kontran maong ed estandarte nen Jehova. Amin iratan et pakana nen Satanas. Labay ton isipen tayo ya saray imoral ya kagagawa tan kabibilay et normal labat, anggapoy uges to, tan makapaliket ni ingen.​—Basaen so Efeso 5:6.

11. Base ed eksperiensya nen Angela, akin et importante ya unoren tayo may bilin ya walad Efeso 5:7? (Nengnengen met so litrato.)

¹¹ Labalabay nen Satanas ya miulop tayo ed saray totoon agda uunoren si Jehova. Amta to ya walan-walay impluensya da ed sikatayo. Kanian oniay bilin nen Pablo ed saray taga Efeso: “Agkayo mibibiang ed sikara,” saray totoon manggagawa na mauges. (Efe. 5:7) Diad tua, mas kailangan tayoy manalwar natan komparad saray taga Efeso nensaman, ta diad panaon tayo et maksil so impluensya na saray totoo anggano agtayo ra personal ya nakakaiba. Mainomay la natan so mikaaro ed anggan siopa diad social media. Pero delikado itan. Imanoen so eksperiensya nen  Angela a ya taga Asia. Oniay inamin to: “Agak nanalwar kanian apatitan ak. Agko amalayan ya amanhid lay konsiensiak. Sinmabid punto ya ayos labat ed siak ya wala ray ‘friends’ ko ya agda rerespetoen iray prinsipyo na Biblia. Kien ingen, labay ko met lan salien iray gagawaen da, anggano amtak ya napaermen koy Aman Jehova.” Pero maong labat ta wala ray maar-aron elder ya nansimbawa ed si Angela kanian a-realize to ya kaukolan toy manalwar ed panguusar toy social media. Kuan to: “Mani-effort ak la natan pian anggad nayari et puros espiritual so onloob ed isip ko, aliwan singa dati ya puros social media so kargay utek ko.”

12. Antoy gawaen tayo pian anggan antoy nagawa et determinado tayon unoren so estandarte nen Jehova?

¹² Agtayo manpapaloko ed ideya na sayan mundo ya ayos labat so manggaway imoral. Amta tayo ya aliwa ra. (Efe 4:19, 20) Pero tepetan tayoy sarili tayo: ‘Kasin gagawaen koy anggaay nayarian ko ya agmiulop ed saray katrabahok, kaklasek, odino arum ni ya anggapoy respeto dad saray ganggan nen Jehova? Anggano balawen ak na arum ya too, kasin manindigan ak tan unoren ko nin siansiay ganggan nen Jehova?’ Diad tua, idadanet na 2 Timoteo 2:20-22 ya kaukolan tayo met so manalwar ed saray pipilien tayon kaulop diad kongregasyon. Tandaan tayo ya anggan diad loob na kongregasyon et ompan wala ray mauges so impluensya ra, tan pakapuyen day determinasyon tayon manmatoor ed si Jehova.

MANBILAY “BILANG ANANAK NA LIWAWA”

13. Antoy labay ya ibaga na “mantultuloy [a] manbilay bilang ananak na liwawa”? (Efeso 5:7-9)

¹³ Binilin nen Pablo iray agagi ed Efeso ya agda labat aarawian so bilunget, importante met ya “mantultuloy [iran] manbilay bilang ananak na liwawa.” (Basaen so Efeso 5:​7-9.) Antoy labay ya ibaga na “mantultuloy [a] manbilay bilang ananak na liwawa”? Kada agew, ipanengneng tayod ugali tan ed amin ya gagawaen tayo ya tuan Kristiano itayo. Say sakey ya makatulong pian nagawaan tayo itan et no maaral tan mabasa tayoy Biblia tan saray publikasyon tayo. Marakep no i-personal  study tayo so alimbawa tan bangat nen Jesu-Kristo, say “liwawa na mundo.”​—Juan 8:12; Pro. 6:23

14. Antoy nitulong na masanton espiritu?

¹⁴ Kaukolan tayo met so tulong na masanton espiritu na Dios pian tuloytuloy tayon manbilay “bilang ananak na liwawa.” Talagan kaukolan tayo itan ta aliwan mainomay so mansiansian malinis ed sayan imoral ya mundo. (1 Tes. 4:3-5, 7, 8) No walad sikatayo so masanton espiritu, mainomay tayon nibiig tan nalabanan iray pilosopiya tan opinyon na sayan mundo ya kontra ed panagnonot na Dios. Say masanton espiritu met so manpakilos ed sikatayo ya manggaway “kamaongan tan inkatunong.”​—Efe. 5:9.

15. Anto ray gawaen tayo pian ikdan itayo nen Jehova na masanton espiritu? (Efeso 5:19, 20)

¹⁵ Ipapaseguro na Biblia ya si Jehova et “mangiter na masanton espiritu ed saramay onkekerew ed sikato.” Kanian imbaga nen Jesus ya agtayo nababaingan ya ipikasi ed si Jehova ya ikdan to tayo na masanton espiritu. (Luc. 11:13) Makakaawat tayo met na masanton espiritu kada no idadayew tayo si Jehova ed saray aral tayo. (Basaen so Efeso 5:19, 20.) No walad sikatayoy masanton espiritu na Dios, sankanonot tayo no antoy makapaliket ed sikato.

16. Antoy gawaen tayo pian duga iray desisyon tayo? (Efeso 5:10, 17)

¹⁶ Antis tayon mandesisyon, dapat malinew ed sikatayo “no antoy linawa nen Jehova,” tan ditan tayo ibase so desisyon tayo. (Basaen so Efeso 5:10, 17.) Panon tayo balet ya naamtaan no antoy linawa o panlabayan nen Jehova? Kailangan tayoy onkonsulta ed Biblia. Anapen tayo ditan iray prinsipyo ya makatulong ed situasyon tayo. No unoren tayo iratan ya prinsipyo, seguradon makapandesisyon tayo na duga.

17. Panon tayon nausar ed sankaabigan so panaon tayo? (Efeso 5:15, 16) (Nengnengen met so litrato.)

¹⁷ Binilin met nen Pablo iray agagi ed Efeso  ya usaren dad sankaabigan so panaon da. (Basaen so Efeso 5:15, 16.) Labay nen Satanas ya iyupot tayoy panaon tayo ed sayan mundo pian kerakera labat so niiter tayo ed si Jehova o anggapo lan talaga. (1 Juan 5:19) No say sakey ya Kristiano et mas iyuuna to lay edukasyon, materyal, o trabaho to nen say si Jehova, pakanengnengan itan ya sikatoy naimpluensyaan la na sayan mundo. Tua, aliwa met ya mauges so manaral, mantrabaho, o nawalaan na materyal iran bagay, pero say aliwa et no atan lay manuna ed bilay tayo. Agtayon balot ompapayag ya nagawa itan! Pian tuloytuloy tayo ya manbilay “bilang ananak na liwawa,” importantin ‘usaren tayod sankaabigan so panaon tayo.’ Iyupot tayo itan ed no anton talagay importante.

18. Antoy ginawa nen Donald pian nausar tod sankaabigan so panaon to?

¹⁸ Manisip kay paraan pian naaruman mo ni nagagawaan mo parad si Jehova. Ontan so ginawa nen Donald ya taga South Africa. Kuan to: “Ninonot kon maong no antoy gagawaen kod bilay ko. Masimsimoon ak ya nampikasi ed si Jehova ya tulongan to ak pian dakel ni nagawaan kod ministeryo. Labay kon aruman so oras kod panagpulong kanian impikasik ya makalmo ak komoy trabaho ya marakep so eskedyul to. Inebatan nen Jehova so pikakasik. Lapud satan, bansag kamin akapanpayunir nen asawak.”

19. Anto ray gawaen tayo pian tuloytuloy tayon manbilay “bilang ananak na liwawa”?

¹⁹ Seguradon balbaleg so nitulong na samay sulat nen Pablo ed saray Kristiano ed Efeso pian makapanmatoor ira ed si Jehova. Balbaleg met so nitulong to ’tan ed sikatayo, kanian unoren tayo iray bilin ya wadtan. Singa apantongtongan tayo, komon ta manalwar tayo ed saray pipilien tayon libangan tan kaulop. Agtayo komon papaulyanan so personal study tayo. Tan abuloyan tayon say liwawa na katuaan so mangigiya ed bilay tayo. Lanang tayon onkerew ed si Jehova na masanton espiritu, ta atan so manpakilos ed sikatayo ya manggaway kamaongan. Iyaplika tayo iray bilin nen Pablo pian naseguro tayo ya saray desisyon tayo et makapaliket ed si Jehova. No gawaen tayo iratan ya amin, seguradon makapansiansia tayo ed liwawa tan agtayo napawil so bilunget!