Onlad karga

Onlad saray karga

AARALEN YA ARTIKULO 21

Agka Paibabalang ed “Karunongan na Sayan Mundo”

Agka Paibabalang ed “Karunongan na Sayan Mundo”

“Say karunongan na sayan mundo et inkamakulangkulang ed Dios.”​—1 COR. 3:19.

KANSION 98 Say Kasulatan​—Pinuyanan na Dios

DIAD SAYAN ARTIKULO *

1. Antoy iiter ed sikatayo na Salita na Dios?

SARAG tayon arapen so anggan anton subok ta si Jehova so Makapadinayew a Managbangat tayo. (Isa. 30:20, 21) Iiter ed sikatayo na Salita to so amin ya kaukolan tayo pian magmaliw tayon “sigpot a makayari” tan “akaparaan a maong parad amin a maabig a gawa.” (2 Tim. 3:17) No manbilay tayo base ed saray bangat na Biblia, magmaliw tayon mas marunong nen saramay mangipapaseseg ed “karunongan na sayan mundo.”​—1 Cor. 3:19; Sal. 119:97-100.

2. Antoy aralen tayo ed sayan artikulo?

2 Singa nanengneng tayo ed sayan artikulo, mabetbet ya say karunongan na mundo et sagyaten to ray pilalek na laman. Kanian nayarin nairapan itayon labanan so tendensia ya mannonot tan onkiwas ya singa saray totoo ed mundo. Kampegan oniay ibabaga na Biblia: “Manalwar kayo pian anggapoy makarel ed sikayo diad panamegley na pilosopiya tan maapan panagpalikdo unong ed tradisyon na totoo.” (Col. 2:8) Diad sayan artikulo, aralen tayo no anto ray agawa ya mangipanengneng ya inawat na totoo so duaran panagpalikdo odino katilaan nen Satanas. Diad saratan ya dua, nanengneng tayo no akin ya makulangkulang so karunongan na sayan mundo tan no akin ya say karunongan a walad Salita na Dios et mas superyor nen say antokaman a karunongan ya iyoopresi na mundo.

ANGUMAN SO ESTANDARTE ED MORAL

3-4. Panon ya anguman so panmoria na totoo ed moralidad diad United States nen 1900 anggad 1930?

3 Diad United States nen taon 1900 anggad 1930, anguma-uman so panmoria na totoo nipaakar ed moralidad. Antis na satan, panisiaan ni na dakel a totoo ya say sekso et para labat ed sanasawa tan ag-itan pantotongtongan ed publiko. Balet inmabeban maong so estandarte na totoo tan inawat da la iray kagagawan makapuy.

4 Nen 1920 anggad 1929, saray totoo et nampokus ed saray panliliket, kuarta, tan pisekso. “Dinmakel iray pelikula, palabas ed teatro, kansion, nobela, tan advertisement ya walay karga to nipaakar ed sekso,” so kuan na sakey ya researcher. Legan na saratan ya taon, saray sayaw et nagmaliw ya mas makapaakit tan say estilo na panangawes et aliwa lan masimpit. Singa impropesiya na Biblia nipaakar ed kaunoran iran agew, saray totoo et “mas inaro ray panliliket.”​—2 Tim. 3:4.

Saray totoo nen Jehova et agpapaimpluensyaan ed abebbeban moralidad na mundo (Nengnengen so parapo 5) *

5. Antoy agawa ed panmoria na totoo ed moralidad manlapu la nen 1960?

5 Manlapu la nen 1960, dinmakel so manaamong ya agkasal tan nagmaliw ya normal labat parad dakel so homoseksualidad tan pidiborsyo. Diad nanduruman klase na babantayan, nagmaliw ya mas parungtalan so pangipapanengneng ed pisekso. Antoy resulta na sarayan amin? Imbaga na sakey ya autor ya dakel so makapaermen ya resulta nen anguman so estandarte na saray totoo ed moral. Singa bilang, nabubuyak iray pamilya, saksakey ya ateng so mamapabaleg ed ananak, dakel so makakalikna na sakit ed emosyon, tan say arum et naadik ed pornograpiya. Say ikakayat na saray sakit ya naalad pisekso, singa say AIDS, et sakey met ya paneknek ya makulangkulang so karunongan na mundo.​—2 Ped. 2:19.

6. Akin ya naliliketan si Satanas ed abebbeban panmoria na mundo ed sekso?

6 Talagan abebbeba so panmoria na mundo ed sekso. Ontan so labay nen Satanas, tan seguradon naliliketan lapud uusaren na totoo so sekso diad paraan ya aglabay na Dios, ya ipapanengneng dan agda rerespetoen so regalon panangasawa ya inter na Dios ed saray totoo. (Efe. 2:2) Ipapanengneng na saray imoral ya totoo ya agda papablien so balibalin regalo nen Jehova ya nawalaan na ananak, tan lapud imoral ya gagawaen da et nayarin ag-ira makaawat na bilay ya andi-anggaan.​—1 Cor. 6:9, 10.

SAY ESTANDARTE NA BIBLIA ED MORALIDAD

7-8. Akin ya say panmoria na Biblia nipaakar ed sekso et superyor nen say panmoria na mundo?

7 Saray totoo ya tutumboken day karunongan na sayan mundo et babalawen day estandarte na Biblia ed moral, ya ibabaga ran aliwa la itan ya praktikal. Nayarin ibaga ra, ‘Akin et ginawa itayo na Dios ya walaan na seksual ya pilalek insan to tayo balet bagaan ya pigilan tayo itan?’ Satan ya tepet et base ed lingon papanisiaan na saray totoo ya sarag dan gawaen so antokaman ya labay da. Balet duma so ibabaga na Biblia. Say panmoria na Biblia nipaakar ed sekso et mamapagalang ed saray totoo lapud ibabangat na satan ya sarag tayon labanan iray mauges ya pilalek. (Col. 3:5) Ontan met, inter nen Jehova so regalon panangasawa, ya diad panamegley na satan ya uksoyan et nayarin peneken iray seksual ya pilalek ed dugan paraan. (1 Cor. 7:8, 9) Diad uksoyan na panangasawa, panliketan na sanasawa so sekso ya anggapoy nalikna ran pakakonsiensia tan panaburido, ya kaslakan a nalilikna na saramay manggagawa na imoralidad.

8 Say karunongan ya walad Biblia et duma ed karunongan na sayan mundo lapud ibabangat na satan so dugan pangipasen ed sekso. Ibabaga na satan ya say sekso et nayarin panlapuan na liket. (Pro. 5:18, 19) Balet ibabaga met na Biblia: “Nepeg ya amtaen na kada sakey ed sikayo no panon ton kontrolen so dilin laman to unong ed kasantosan tan kagalangan, ya aliwan diad maagum tan agnakontrol a pantintindek ed sekso a singa ed saray nasyon ya agda kabat so Dios.”​—1 Tes. 4:4, 5.

9. (a) Legan na taon 1900 anggad 1930, panon ya apaseseg iray totoo nen Jehova ya tumboken so superyor ya karunongan ya walad Biblia? (b) Anton bilin so nabasad 1 Juan 2:15, 16? (c) Base ed Roma 1:24-27, anto ran kagagawa so agnepeg ya aligen na saray Kristiano?

9 Legan na taon 1900 anggad 1930, saray totoo nen Jehova et agnampaimpluensya ed panmoria na saray totoon ‘aglan balot makakaliknay kababaingan.’ (Efe. 4:19) Ginawa day anggaay nayarian da ya tumboken iray estandarte nen Jehova. Imbaga na Watch Tower ya Mayo 15, 1926 ya “say sakey a laki odino bii et nepeg ya masimpit tan malinis so nonot tan kiwas to, lalo la ed pidedeneng ed agkaparay sekso.” Anggano onuuges so kipapasen na mundo ed saman, saray totoo nen Jehova et tinumbok day superyor ya karunongan ya walad Biblia. (Basaen so 1 Juan 2:15, 16.) Talagan misalsalamat itayo lapud inter na Dios so Salita to! Misalsalamat tayo met ta itatarya nen Jehova iray espiritual ya naakan diad dugan panaon ya ontutulong ed sikatayo pian ag-itayo nibalang na karunongan na sayan mundo. *​—Basaen so Roma 1:24-27.

ATAGTAGEY SO PAKANENGNENG NA TOTOO ED SARILI DA

10-11. Antoy impasakbay na Biblia ya nagawa diad kaunoran iran agew?

10 Impasakbay na Biblia ya diad kaunoran iran agew, saray totoo et magmaliw ya ‘maaro ed sarili da.’ (2 Tim. 3:1, 2) Agtayo la sirin pankelawan ya ipapaseseg na sayan mundo so makasarilin ugali. Imbaga na sakey ya reperensya ya manlapu la nen 1970, dinmakel iray libro nipaakar ed no panon kunon magmaliw ya marakep so bilay. Ibabaga na arum a libro ya anggapo kunoy kaukolan ya umanen na sakey ed sarili to tan agto nepeg ya isipen ya walay aliwa ed sikato. Singa bilang, imanoen iyan imbaga na sakey ya libro: “Arom so sarilim ta sika so sankagangganaan [odino sankaguapoan] ed interon mundo tan anggapoy mipara ed abilidad mo.” Ibabaga met na satan ya libro ya akauley so sakey ya mandesisyon ed no antoy labay ton gawaen, tan sarag to kunon gawaen so anggan anto ya duga ed pakanengneng to.

11 Satan ya ideya et mipara ed samay imbaga nen Satanas ed si Eva. Imbaga tod si Eva ya sarag to kunoy ‘magmaliw ya singa Dios, ya amta toy maong tan mauges.’ (Gen. 3:5) Diad panaon tayo, atagtagey ya maong so pakanengneng na dakel a totoo ed sarili da kanian iisipen da ya anggapoy nepeg ya mandikta ed sikara ed no antoy duga tan aliwa​—anggan say mismon Dios! Singa bilang, napatnagan itan ya ugali ed pangipapasen na totoo ed panangasawa.

Say sakey ya Kristiano et iyuuna toy pankaukolan na arum—lalo lad pankaukolan na asawa to (Nengnengen so parapo 12) *

12. Antoy panmoria na mundo ed panangasawa?

12 Igaganggan na Biblia so asawan laki tan bii ya igalang day sakey tan sakey tan tooren day sipanan da nen nankasal ira. Ibabangat na satan ya say sanasawa et nepeg ya determinado ya maniba legay bilay. Nabasa tayo: “Taynan na laki so ama tan ina to tan iyamong toy asawa to, tan magmaliw iran sakey a laman.” (Gen. 2:24) Duma balet so panmoria na saramay naimpluensyaan na karunongan na sayan mundo, ta ibabaga ran say asawan laki tan asawan bii et nepeg kuno ya manpokus ed sarili ton pankaukolan. Oniay imbaga na sakey ya libro nipaakar ed diborsyo: “Diad arum ya seremonya, samay kaslakan ya sipanan ed kasal ya ‘maniba ta legan a sikatan dua so manbibilay’ et sinalatan na sipanan ya ‘maniba ta legan a sikatan dua so manaaroan.’” Lapud ipapasen na totoo ya aliwan permanente so panangasawa, nabubuyak iray pamilya tan dakel so makakaliknay sakit ed emosyon. Malinew ya say panmoria na mundo ed panangasawa et makulangkulang.

13. Antoy sakey ya rason no akin ya kabkabusol nen Jehova iray mapaatagey?

13 Ibabaga na Biblia: “Siopaman a mapaatagey so puso to et kabkabusol nen Jehova.” (Pro. 16:5) Akin et kabkabusol nen Jehova iray mapaatagey? Say sakey a rason et lapud aaligen na saramay atagey so pakanengneng dad sarili da so mismon inkamapaatagey nen Satanas. Isip mo pa, panisiaan nen Satanas ya nepeg ya ondakmomo tan mandayew ed sikato si Jesus​—samay inusar na Dios diad impamalsa ed amin a bengatla! (Mat. 4:8, 9; Col. 1:15, 16) Saramay mapaatagey et iisipen dan marunong ira, balet makulangkulang ira ed pakanengneng na Dios.

SAY IBABANGAT NA BIBLIA YA DUGAN PANMORIA ED SARILI

14. Antoy ibabaga na Roma 12:3 ya ontulong ed sikatayon nawalaan na balansin panmoria ed sarili tayo?

14 Tutulongan itayo na Biblia ya nawalaan na balansin panmoria ed sarili tayo. Ibabaga na Biblia ya duga met labat ya aroen tayoy sarili tayo. Imbaga nen Jesus: “Arom so kaparam a too a singa ed sikan dili.” (Mat. 19:19) No ontan sirin, nepeg labat ya imanoen tayo iray pankaukolan tayo. Balet ibabangat na Biblia ya agtayon balot nepeg ya isipen a mas importante tayo nen say arum. Imbes, oniay nabasa tayo: “Agkayo manggagaway antokaman lapud inkamakolkol odino inkamapaatagey, noagta magmaliw kayon mapaabeba, ya ipasen yon mas atagey so arum nen say sikayo.”​—Fil. 2:3; basaen so Roma 12:3.

15. Akin et kombinsido ka ya maabig ya tumboken so simbawa na Biblia nipaakar ed panmoria ed sarili?

15 Natan, say simbawa na Biblia nipaakar ed dugan panmoria ed sarili et babalawen na dakel a totoon ipapasen a marunong. Ibabaga ra ya no ipasen moy arum ya mas atagey nen say sika, makapuy ka tan mainomay kan lokoen. Balet diad tua, antoy resulta no say sakey et ipatnag to so makasarilin ugali ya ipapaseseg na mundo nen Satanas? Antoy naiimanom? Kasin maliket iray totoon makasarili? Kasin maliket so pamilya da? Kasin walaan ira na tuan kakaaro? Kasin maapit so relasyon da ed Dios? Base ed obserbasyon mo, dinan so mas makagunggona​—say itumbok ed karunongan na sayan mundo odino diad karunongan ya walad Salita na Dios?

16-17. Antoy pisalsalamatan tayo, tan akin?

16 Saray totoon tutumboken da so simbawa na saramay ipapasen na mundo ya marunong et singa sakey ya toon nababalang ya mantetepet na direksion ed sakey met ya toon nababalang. Oniay imbaga nen Jesus nipaakar ed saray “marunong” ya lalaki diad panaon to: “Bulag iran manangigiya. Sirin, no itabin na bulag so sakey nin bulag, napelag iran dua ed abot.” (Mat. 15:14) On, say karunongan na sayan mundo et inkamakulangkulang ed Dios.

No nonoten na saray lingkor na Dios iray agawad bilay da, maliket ira lapud tinumbok da so karunongan ya nanlapud si Jehova (Nengnengen so parapo 17) *

17 Saray makabat ya simbawa na Biblia et apaneknekan la ya lanang ya “makagunggona parad panagbangat, pananimbawa, panangipetek, panagdisiplina unong ed inkatunong.” (2 Tim. 3:16) Talagan misalsalamat itayo ta proprotektaan itayo nen Jehova panamegley na organisasyon to pian ag-itayo naimpluensyaan na karunongan na sayan mundo! (Efe. 4:14) Saray espiritual ya naakan ya itatarya to so mamapabiskeg ed sikatayo pian natumbok tayo iray estandarte ya walad Salita to. Agaylan baleg ya pribilehyo so paigiya ed napanmatalekan ya karunongan ya walad Biblia!

KANSION 54 “Saya so Dalan”

^ par. 5 Ontulong iyan artikulo pian ombiskeg so pananisia tayo ya si Jehova so alenleneg ya Lapuan na napanmatalekan ya panangigiya. Ipanengneng met na saya ya makapaermen so pansumpalan tayo no tumboken tayo so karunongan na sayan mundo, balet nagunggonaan tayo no iyaplika tayoy karunongan ya walad Salita na Dios.

^ par. 9 Singa bilang, nengnengen so Ang mga Tanong ng mga Kabataan—Mga Sagot na Lumulutas, Tomo 1, kap. 24-26, tan Tomo 2, kap. 4-5.

^ par. 50 DESKRIPSION NA LITRATO: Saray agawa ed bilay na sanasawan Tasi diad inlabas na panaon. Sikaran dua ya manpupulong nen bandad sampot na dekada na 1960.

^ par. 52 DESKRIPSION NA LITRATO: Nen dekada na 1980, nanengneng tayo imay asawan laki ya aasikasoen to so asawa ton mansasakit tan sankanengneng ira na anak dan bii.

^ par. 54 DESKRIPSION NA LITRATO: Natan et papawilen na sanasawa iray maliket ya agawad bilay da diad impanlingkor da ed si Jehova. Mililiket ed sikara so anak dan bii ya natan et wala lay sarili ton pamilya.