DIAD libro na Biblia ya Ester, say sakey ya importantin karakter ya abitla et say Judio ya say ngaran to et Mardokeo. Anggano Judio, sikatoy nantrabaho ed palasyo na ari na Persia. Sikatoy nambilay nen 496 B.C.E. “diad saray agew nen [Arin] Ahasuero.” (Papanisiaan na dakel natan ya sayan ari et si Xerxes I.) Lapud si Mardokeo, ag-atuloy so plano na duaran opisyal ya pateyen so ari. Misatsalamat so ari, kanian pinagalangan toy Mardokeo ed publiko tan inikdan toy premyo. Ag-abayag kayari na impatey nen Haman (opisyal na ari ya kabusol toy Mardokeo tan saray Judio), si Mardokeo so pinili na ari ya magmaliw ya prime minister. Lapud satan ya posisyon nen Mardokeo, walay autoridad ton manggawa na batas pian nidepensa na saray Judio so sarili da diad planon pamatey ed sikara ed interon Persia—Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.

Nen 1900’s, wala ray historian ya mangibabaga ya is-istorya labat kuno so libron Ester tan agan balot nambilay si Mardokeo. Pero nen 1941, walay nalmo na saray archaeologist ya posiblin ebidensya ya talagan nambilay si Mardokeo. Anto ’tan ey?

Akalmo iray researcher na Persian cuneiform ya ditan et abitla so laki ya say ngaran to et Marduka (o Mardokeo diad Pangasinan). Sikatoy sakey ya opisyal na gobierno. Posiblin say trabaho to et accountant diad syudad na Susan. Imbaga nen Arthur Ungnad, sakey ya eksperto ed Oriental history, ya nilikud ed Biblia, sayan dokumento so “sankaunaan ya pakabasaan ed ngaran ya Mardokeo.”

Manlapu lad satan ya report nen Ungnad, in-translate na saray scholar so dakel nin Persian cuneiform. Kaiba ed satan iray clay tablet ya nalmo ed saray geray na syudad na Persepolis. Nalmo itan na saray archeologist diad saray geray na opisina na Treasury, ya asingger ed padir na syudad. Unong ed tantiya, sarayan clay tablet et nen panaon ni nen Xerxes I. Akasulat itan ed lenguahe na saray Elamita, tan nabasa ditan so pigaran ngaran ya abitla ed libron Ester. a

Nabasa ed pigaran Persepolis clay tablet so ngaran ya Marduka, ya nantrabaho bilang managkopya ed palasyo ed Susan legan na uley nen Xerxes I. Abitla ed sakey ya clay tablet ya si Marduka et sakey ya translator. Sayan detalye et eksakto ed deskripsion na Biblia tungkol ed si Mardokeo. Sikatoy sakey ya opisyal ed palasyo nen Arin Ahasuero (o Xerxes I) tan makasalita na ag-onkulang ed duaran lenguahe. Lanang ya akayurong si Mardokeo ed puerta na palasyo na ari diad Susan. (Est. 2:19, 21; 3:3) Sayan puerta na palasyo et balbaleg ya bilding ya pantratrabahoan na saray opisyal na palasyo.

Sayan Marduka ya abitla ed saray clay tablet et amayamay so pamparehoan to ed si Mardokeo ya abitla ed Biblia. Nambilay ira ed parehon panaon, parehon lugar, parehoy trabaho ra, tan parehoy lugar na nantrabahoan da. Amin iratan et ebidensya ya posiblin si Marduka tan Mardokeo et saksakey ya too.