1. Antoy nayarin makaapekto ed panagtrato na sakey a laki ed asawa tan ananak to?

PARAD sika, anto so “inkaulo”? Wala ray ulo na pamilya ya say panagtrato da ed asawa tan ananak da et akadepende ed tradisyon, kultura, odino ed paraan na impamabaleg ed sikara. Oniay imbaga nen Sister Yanita ya taga Europe: “Diad lugar mi, aripen so pakanengneng ed saray bibii.” Onia met so imbaga nen Luke ya brother ed United States: “Wala ray ama ya ibabangat da ray ananak dan lalaki ya agda dapat dengelen iray bibii ta aliwa kunon importante so opinyon da.” Balet aliwan ontan so labay nen Jehova ya pantrato na saray lalaki ed asawa ra. (Ikompara so Marcos 7:13.) Anto sirin so nepeg a gawaen na sakey a laki pian magmaliw a maong ya ulo na pamilya?

2. Antoy nepeg ya amtaen na sakey ya ulo na pamilya, tan akin?

² Pian magmaliw a maong ya ulo na pamilya so sakey a laki, importante ya amta to no antoy labay nen Jehova ya gawaen to. Kaukolan ya amta to met no akin ya inyuksoy nen Jehova so inkaulo tan no panon ton naalig so alimbawa nen Jehova tan Jesus. Akin et importante ya amta to iraya? On ta inikdan nen Jehova na autoridad iray lalaki, tan labay To ya duga so pangusar dad autoridad da.​—Luc. 12:48b.

3. Antoy naaralan tayo ed inkaulo diad 1 Corinto 11:3?

³ Basaen so 1 Corinto 11:3. Nanengneng ed sayan bersikulo no panon ya inorganisa nen Jehova so pamilya to ed interon uniberso. Si Jehova so “ulo” na amin ya ananak to​—saray anghel tan totoo. Kanian sikato so walaan na sankatagyan ya autoridad. Diad sayan uksoyan na inkaulo, inikdan to met na autoridad so arum, balet walay eebatan dad sikato kanian nepeg ya duga so pangusar dad autoridad da. (Roma 14:10; Efe. 3:14, 15)  Singa bilang, inikdan toy Jesus na autoridad bilang ulo na kongregasyon. Balet walay eebatan nen Jesus ed si Jehova, kanian nepeg ya maaro so pangasikaso tod sikatayo. (1 Cor. 15:27) Inikdan met nen Jehova na autoridad so asawan laki bilang ulo na asawa tan ananak to. Balet walay eebatan na asawan laki ed si Jehova tan Jesus, kanian kaukolan ton seguroen ya maaro so pantrato to ed pamilya to.​—1 Ped. 3:7.

4. Antoy karapatan nen Jehova tan Jesus ya gawaen?

⁴ Lapud si Jehova so Ulo na pamilya to ed interon uniberso, walay autoridad ton manggawa na saray ganggan parad ananak to, tan walay karapatan ton seguroen ya uunoren da iratan. (Isa. 33:22) Lapud si Jesus so ulo na kongregasyon, walay autoridad to met ya manggawa na ganggan, tan walay karapatan ton seguroen ya uunoren tayo iratan.​—Gal. 6:2; Col. 1:18-20.

5. Anto so autoridad na saray ulo na pamilya, tan anto balet so limitasyon na autoridad da?

⁵ Singa si Jehova tan Jesus, say ulo na pamilya et walay autoridad ton mandesisyon parad pamilya to. (Roma 7:2; Efe. 6:4) Balet walay limitasyon na autoridad to. Singa bilang, no sikatoy manggawa na ganggan ed loob na pamilya, importante ya ibase ton lanang ed saray prinsipyo na Biblia. (Pro. 3:5, 6) Tan anggapoy karapatan ton idesisyonan so siopaman ya agkabiangan na pamilya to. (Roma 14:4) Ontan met, no baleg la ray ananak to tan anggapo la ra ed pudir to, respetoen da nin siansia, balet aliwa lan sikato so ulo ra.​—Mat. 19:5.

6. Akin et inyuksoy nen Jehova so inkaulo?

⁶ Say uksoyan na inkaulo et regalo nen Jehova ed sikatayo. Ginawa to itan ta inar-aro to tayo, tan labay ton mareen tan organisado so pamilya to. (1 Cor. 14:33, 40) Imadyin mo pa no anggapo yan uksoyan. Alimbawa, no walay kaukolan ya desisyonan, agtayo amta no siopay nepeg ya mandesisyon tan no siopay akanresponsabilidad pian seguroen ya nagagawaan itan ya desisyon. Manresulta itan ed gulo tan kolkolan.

7. Base ed Efeso 5:25, 28, antoy labay nen Jehova ya pantrato na lalaki ed asawa ra?

⁷ No regalo na Dios so uksoyan na inkaulo, akin balet et wala ray bibii ya say pakalikna ra et aripen ira tan sarasarag ira na asawa ra? On ta wala ray asawan lalaki ya agda uunoren so ganggan nen Jehova no panon dan tratoen so pamilya ra. Naimpluensyaan ira na kultura odino paraan na impamabaleg na atateng da. Ompan sasakitan day asawa ra pian nalikna dan sikara so ulo. Singa bilang, ompan melmelagen na laki so asawa to pian ipanengneng tod arum ya sikatoy “tuan laki” tan “ari” ed abung da. Ompan isipen to ya anggano agla ditan inaro na misis to, basta say importante et sikatoy tatakotan to tan unor-unor labat ed amin ya ibabaga to. * No ontan so gawaen na asawan laki, agto iiter so galang tan respeto ya kanepegan na asawa to. Tan aliwan ontan so labay nen Jehova ya pantrato ed saray bibii.​—Basaen so Efeso 5:25, 28.

8. Antoy gawaen na sakey a laki pian magmaliw a maong ya ulo na pamilya?

⁸ Pian magmaliw ya maong ya ulo na pamilya so sakey a laki, kaukolan ton aralen no panon ya uusaren nen Jehova tan Jesus so autoridad da bilang ulo. Insan to aligen so alimbawa ra. Aralen tayo sirin natan so duaran kualidad da, tan imanoen no panon met iyan nipanengneng  na ulo na pamilya diad panagtrato tod asawa tan ananak to.

9. Akin et nibaga tayon mapaabeba si Jehova?

⁹ Mapaabeba. Si Jehova so sankarunongan ed amin; balet dedengelen to nin siansia so opinyon na saray lingkor to. (Gen. 18:23, 24, 32) Tetepetan to ni ingen iray anghel no walay suggestion da. (1 Ara. 22:19-22) Perpekto si Jehova pero aliwan perfectionist, ta amta to ya aliwa tayon perpekto. Tutulongan to tayo ingen pian nagawaan tayoy duga. (Sal. 113:6, 7) Diad tua, akaparaan ya ontulong si Jehova ed saray lingkor to lapud sikatoy mapaabeba. (Sal. 27:9; Heb. 13:6) Si Arin David et binidbir to ya agawaan to ray responsabilidad to lapud inkamapaabeba nen Jehova.​—2 Sam. 22:36.

10. Akin et nibaga tayon mapaabeba si Jesus?

¹⁰ Mapaabeba met si Jesus. Anggano sikato so Katawan tan Managbangat na saray disipulo to, inurasan toy sali da. Akin et impaisulat nen Jehova diad Biblia iyan ginawa nen Jesus? Amta to ya makaaral tayon amin ed saya, lalo la ray ulo na pamilya. Imbaga nen Jesus: “Angitilak ak na aligen yo, a no antoy ginawak ed sikayo et ontan met so nepeg yon gawaen.” (Juan 13:12-17) Anggan atagey so autoridad nen Jesus, agto inisip ya sikato so nepeg ya serbian. Diad tua, sikato ni ingen so nanserbi ed arum.​—Mat. 20:28.

11. Antoy naaralan na saray ulo na pamilya ed inkamapaabeba nen Jehova tan Jesus?

¹¹ Saray naaralan tayo. Dakel so paraan pian nipanengneng na ulo na pamilya ya sikatoy mapaabeba. Singa bilang, agdapat perfectionist. Agto iisipen ya aglan balot nalingo so asawa tan ananak to. Antis ya mandesisyon, tetepetan to ni ray kapamilya to no antoy nibaga ra. Dedengelen to ra anggano dumay opinyon da ed opinyon to. Oniay imbaga nen Sister Marley ya taga United States: “No maminsan, mandumaan so opinyon mi nen asawak. Pero antis ya mandesisyon, tetepetan to ak ni. Kanian naliliknak ya importante ak ed sikato tan rerespetoen to ak.” Ontan met, no say sakey a laki et mapaabeba, sikatoy ontulong ed kimey diad abung anggano diad kultura da et bibii labat so mankikimey ed abung. Pero ompan nairapan so arum ya asawan lalaki ya mangiyaplika ed saya. Akin ey? “Diad lugar mi,” so kuan nen Sister Rachel, “no say  asawan laki et iibaan toy misis to ya mansinop odino manlinis na abung, balawen na saray kakanayon tan kakaabay da, tan ibaga ran aliwa kunon ‘tuan laki.’ Isipen da ni ingen ya ‘under’ na misis to.” No bilang ta ontan so iisipen na totoo ed lugar yo, tandaan mo ya inurasan nen Jesus so sali na saray disipulo to anggano kimey itan na sakey ya aripen. Say sankanonot na maong ya ulo na pamilya et aliwan say ibaga na arum. Say mas importante ed sikato et maliket so asawa tan ananak to. Pero, anto nin kualidad so kaukolan ya ipanengneng na ulo na pamilya?

12. Anto ray prueba ya inar-aro itayo nen Jehova tan Jesus?

¹² Maaro. Amin ya gagawaen nen Jehova et lapud aro. (1 Juan 4:7, 8) Iiter toy espiritual ya pankaukolan tayo panamegley na Biblia tan organisasyon to. Pian niiter toy emosyonal ya pankaukolan tayo, lanang ton ipapalikna ya inar-aro to tayo. Say materyal ya pankaukolan tayo ey? Ibabaga na Biblia ya ‘itatarya na Dios so amin a bengatlan panliliketan tayo.’ (1 Tim. 6:17) No makagawa tayoy lingo, ipepetek itayo nen Jehova ta inaro to tayo. Ontan lay panangaro na Dios ed sikatayo kanian inter toy dondon. Inar-aro itayo met nen Jesus ta mabulbulos ton inter so bilay to parad sikatayo. (Juan 3:16; 15:13) On, agbalot ombetel so panangaro nen Jehova tan Jesus ed saray matoor.​—Juan 13:1; Roma 8:35, 38, 39.

13. Akin et importantin aroen na ulo na pamilya so asawa tan ananak to? (Nengnengen met so kahon ya “ Antoy Gawaen na Balon Kasal ya Laki Pian Respetoen na Asawa To?”)

¹³ Saray naaralan tayo. Singa si Jehova tan Jesus, amin komon ya gawaen na ulo na pamilya et lapud aro. Akin? Oniay imbaga nen apostol Juan: “Say agmangaaro ed agi [o pamilya] to a nanenengneng to et agto nayarian ya aroen so Dios ya agto nanenengneng.” (1 Juan 4:11, 20) No inaro na ulo na pamilya so asawa tan ananak to, aligen toy alimbawa nen Jehova tan Jesus. Itarya toy espiritual, emosyonal, tan materyal ya pankaukolan na pamilya to. (1 Tim. 5:8) Ipasal tan disiplinaen to ray ananak to. Seguroen to met ya saray desisyon to et kirayewan nen Jehova tan parad  pankaabigan na pamilya to. Aralen tayo no panon iratan ya nagawaan na ulo na pamilya tan no panon ton naalig si Jehova tan Jesus.

14. Panon ya nitarya na ulo na pamilya so espiritual ya pankaukolan na pamilya to?

¹⁴ Itarya toy espiritual ya pankaukolan na pamilya to. Singa si Jehova, sankanonot nen Jesus so espiritual ya pankaukolan na saray papatumbok to. (Mat. 5:3, 6; Mar. 6:34) Ontan met so nepeg ya sankanonot na sakey ya ulo na pamilya. Nepeg ton tandaan ya say sankaimportantian ya obligasyon to et say pangitarya tod espiritual ya pankaukolan na pamilya to. (Deu. 6:6-9) Nagawaan to iya no seguroen to ya walay eskedyul na pamilya ton manbasa tan manaral na Biblia, tan regular iran miaral tan manpulong. Tulongan toy kada membro na pamilya to ya mansiansian maapit ed si Jehova.

15. Panon ya nipalikna na ulo na pamilya ya inar-aro toy pamilya to?

¹⁵ Iter toy emosyonal ya pankaukolan na pamilya to. Imbaga nen Jehova ya inar-aro toy Jesus tan arengel itan na arum. (Mat. 3:17) Impanengneng met nen Jesus diad salita tan gawa ya inar-aro to ray papatumbok to. Kanian ag-ira nababaingan ya ibaga met ed si Jesus ya inar-aro da. (Juan 15:9, 12, 13; 21:16) Nipanengneng na ulo na pamilya ya inar-aro toy asawa tan ananak to diad saray gagawaen to, singa bilang diad pangidaulo to ed saniiba ya panaral day Biblia. Tan marakep no ibaga tod sikaran, “Inar-aro ta kayo,” tan “Importante kayo ed siak.” Tan no matukoy, irayew to ra diad arap na arum a totoo.​—Pro. 31:28, 29.

16. Anto ni so kaukolan ya gawaen na sakey ya ulo na pamilya, tan akin et importante ya balanse ed saya?

¹⁶ Itarya toy materyal ya pankaukolan na pamilya to. Intarya nen Jehova so manunan pankaukolan na saray Israelita anggan sanen didisiplinaen to ra. (Deu. 2:7; 29:5) Itatarya met nen Jehova iray manunan pankaukolan tayo natan. (Mat. 6:31-33; 7:11) Inasikaso met nen Jesus iray papatumbok to. Pinakan to ra, tan pinaabig to ray mansasakit. (Mat. 4:24; 14:17-20) Naliliketan si Jehova no say ulo na pamilya et makulikulin mantratrabaho pian nitarya toy pankaukolan na pamilya to. Balet importante ya balanse so ulo na pamilya ed saya. Ta no andi et ompan subsob ya lanang ed trabaho to, pero napaulyanan to lay espiritual tan emosyonal ya pankaukolan da.

17. Antoy naaralan tayo ed paraan na panangipasal tan panagdisiplina nen Jehova tan Jesus?

¹⁷ Mangipasal tan mandisiplina. Ipapasal tan didisiplinaen itayo nen Jehova ta labay ton maong so pansumpalan tayo. (Heb. 12:7-9) Maar-aro met ya ipapasal nen Jesus iray papatumbok to. (Juan 15:14, 15) Agmanaalangan ya manbilin, balet diad mauyamon paraan. (Mat. 20:24-28) Amta to ya aliwa tayon perpekto, kanian natatalosan to ya walay tendensia tayon makagawa na lingo.​—Mat. 26:41.

18. Antoy nepeg a tandaan na sakey ya ulo na pamilya?

 ¹⁸ No labay na sakey ya ulo na pamilya ya naalig si Jehova tan Jesus, nepeg ton tandaan ya aliwan perpekto so asawa tan ananak to. No nalingo ra, kontrolen toy sarili to pian aliwan “mapaspasnok.” (Col. 3:19) Iyaaplika to imay bilin ya walad Galacia 6:1 ya ipetek to ra diad mauyamon paraan, ta amta to ya sikaton mismo et nalilingo met. Singa si Jesus, natatalosan to ya say sankaabigan a paraan na panagbangat et diad pangipanengneng na maong ya alimbawa.​—1 Ped. 2:21.

19-20. No mandedesisyon so sakey ya ulo na pamilya, panon ton naalig si Jehova tan Jesus?

¹⁹ Sankanonot toy pankaabigan na pamilya to no mandedesisyon. No mandedesisyon si Jehova, sankanonot toy pankaabigan na arum. Singa bilang, say rason no akin ya pinalsa to tayo et lapud labay ton panliketan tayoy manbilay. Nen nandesisyon si Jehova ya ibaki toy Anak to pian dondonen itayo, mabulos ton ginawa itan ta labay to tayon tulongan. Sankanonot met nen Jesus so pankaabigan na arum. (Roma 15:3) Singa bilang, anggano naksawan la tan labay to la komoy manpainawa, binangatan to nin siansia iray dakdakel ya totoo.​—Mar. 6:31-34.

²⁰ Amta na maong ya ulo na pamilya ya aliwan galawgalaw so panagdesisyon tan atan so sakey ed saray sankairapan ya responsabilidad to. Kanian agni mandesisyon no agni akapannonot ya maong. Importante ya aglabat akadepende so desisyon to ed nalilikna to. Sikatoy onkerew na karunongan ed si Jehova pian makapanggawa na dugan desisyon. * (Pro. 2:6, 7) No ontan, ipapanengneng to ya say nononoten to et say pankaabigan na pamilya to, aliwan say pankaabigan to labat.​—Fil. 2:4.

21. Antoy aralen tayo diad onsublay ya artikulo?

²¹ Ambelat ya responsabilidad so inter nen Jehova ed saray ulo na pamilya, tan iilaloan to ya gawaen day anggaay nayarian da ed satan. Balet makaseguro so asawan laki ya sikatoy magmaliw ya maong ya ulo na pamilya basta aligen toy alimbawa nen Jehova tan Jesus. Tan no gawaen met na asawan bii so betang to, seguradon maliket so ulopan da. Pero, antoy dugan isipen na asawan bii ed inkaulo na asawa to, tan diad anto ran situasyon ya posiblin nairapan ed betang to? Ebatan tayo iratan diad onsublay ya artikulo.