1, 2. (a) Anto ray prueba ya gagawaen na totoo so anggaay nayarian da pian nawalaan iray kawayangan? (b) Anto ray resulta na saratan ya sagpot da?

NAYNAY ya pantotongtongan natan so nipaakar ed inkapantay-pantay, tan kawayangan o kalayaan. Saray totoo ed dakel a bansa et labay day magmaliw a bulos ed inkaruksa, diskriminasyon, tan kairapan. Saray arum balet et labay dan bulos iran mansalita, manpili, tan uleyan so sarili da. Anggan iner ya pasen et pipirawaten na totoo ya nagawaan so labay da tan manbilay diad paraan ya labay da.

² Balet no ontan so gawaen da, mamalesa lamet itan na problema. No nipaakar ed komunidad tan politika, dakel so manproprotesta, manra-rally, tan manrerebelde ed gobierno. Balet kasin niiter na saratan so iilaloan da? Andi, maslak et manreresulta iratan ed trahedya tan patey. Amin iratan et prueba lamet ya tua so naobserbaan nen Arin Solomon: “Say too et uuleyan toy kapara ton too diad pankaugsan to.”​—Ecl. 8:9.

3. Antoy gawaen tayo pian naromog tayoy tuan liket tan inkapnek?

³ Impaimano na Kristianon disipulo ya si Santiago no antoy manunan paraan pian naromog so tuan liket tan inkapnek. Insulat to:  “Say toon uusisaen ton maong so ayadyarin ganggan a mangiiter na kawayangan tan mantutultuloy ed satan et . . . magmaliw a maliket ed gagawaen to.” (Sant. 1:25) Amta nen Jehova, say angiter na ayadyarin ganggan, no anto ray sankaabigan ya bengatlan kaukolan na too pian magmaliw ya tuan maliket tan napnek. Inter tod inmunan sanasawa so amin ya kaukolan da pian magmaliw iran maliket​—kaiba lay tuan kawayangan.

4. Anton kawayangan so nanliketan nen Adan tan Eva? (Nengnengen so litratod gapo na artikulo.)

⁴ No basaen tayo so unonan duaran kapitulo na Genesis, nanengneng tayon tampol ya nanliketan nen Adan tan Eva so klase na kawayangan ya pipirawaten na totoo natan​—bulos ed kairapan, takot, tan kaugsan. Talagan main-inawa so bilay na unonan sanasawa ta agda pampagaay nipaakar ed naakan, trabaho, sakit, tan patey. (Gen. 1:27-29; 2:8, 9, 15) Balet, labay kasin ibaga na satan ya sigpot a kawayangan so walad si Adan tan Eva? Amtaen tayo.

5. Aliwan singa ed iisipen na dakel, antoy nakaukolan pian napanliketan na totoo so kawayangan?

⁵ Iisipen na dakel natan ya pian nibaga dan walay tuan kawayangan da et nepeg ya nagawaan day amin ya labay da, anggan antoy resulta na saratan. Base ed The World Book Encyclopedia, say kawayangan et “abilidad ya manggaway desisyon tan manumpal ed saratan.” Balet oniay inyarum to: “No diad legal a tongtongan, nibagan walay kawayangan na totoo no say komunidad et mangiiter na dugaruga, nakaukolan, odino makatunongan iran limitasyon ed sikara.” Ipapanengneng na satan sirin ya kaukolan a walay limitasyon pian amin et nagunggonaan ed kawayangan ya iiter na komunidad. Say tepet balet et: Siopa so makanepegan ya mangibaga no anto ran limitasyon so dugaruga, nakaukolan, tan makatunongan?

6. (a) Akin ya si Jehova labat so walaan na sigpot ya kawayangan? (b) Anton klase na kawayangan so makapangiter na liket ed totoo, tan akin?

⁶ No nipaakar ed kawayangan, nepeg tayon tandaan ya si Jehova a Dios labat so walaan na sigpot tan anggapoy limitasyon ya kawayangan. Akin? Lapud pinalsa to so amin ya bengatla tan sikato so makapanyarin-amin a Soberano ed uniberso. (1 Tim. 1:17; Apo. 4:11) Nonoten pa iray balibalin imbaga nen Arin David nen deniskribe to so agnaparaan tan makapadinayew ya posisyon ya wala labat ed si Jehova. (Basaen so 1 Awaran 29:11, 12.) Balet amin ya pinalsa ed tawen tan diad dalin et walay limitasyon na kawayangan da. Kaukolan dan bidbiren ya si Jehova a Dios labat so walaan na sigpot ya autoridad a mangiletneg na dugaruga, nakaukolan, tan makatunongan iran limitasyon. Diad tua, ontan so ginawa nen Jehova a Dios manlapu lad gapo na impamalsa tod too.

7. Anto ray nisipor lan gagawaen tayo ya panliliketan tayo?

⁷ Anggano nanliketan nen Adan tan Eva so kawayangan diad dakel ya paraan, siansian wala ray limitasyon ya niiter ed sikara. Say arum ed saratan et nisipor la, balet siansian limitasyon iratan. Singa bilang, amta na inmunan atateng tayo ya pian tuloytuloy iran manbilay, kaukolan day oningas, mangan, onugip, tan arum ni. Kasin isipen dan anggapoy kawayangan da no gawaen da iratan? Andi, ta amta nen Jehova ya diad panggawa dad saratan ya rotina, naliketan tan napenek ira. (Sal. 104:14, 15; Ecl. 3:12, 13) Siopay agmanliket ed makaparepreskon dagem, ed pangan na paboriton naakan, odino ed ibangon manlapud masamit ya ugip ed labi? Maliket tayon gagawaen iratan ya agtayo naliliknan nasesebelan odino nabebelatan itayo. Seguradon ontan met so alikna nen Adan tan Eva.

8. Anton espisipikon ganggan so inter na Dios ed inmunan atateng tayo, tan antoy gagala na satan?

 ⁸ Espisipikon ingganggan nen Jehova ed si Adan tan Eva ya manparakel ira tan asikasoen day dalin. (Gen. 1:28) Kasin singa abasawan so kawayangan da lapud satan ya ganggan? Siempre andi! Inter itan ed too pian makapibiang irad gagala na Manamalsa ra—pian gawaen ya paraiso so interon dalin a panayaman na perpekton totoo diad andi-anggaan. (Isa. 45:18) Diad panaon tayo, aliwan kontra ed linawa nen Jehova no pilien na sakey so mansiansian single odino mangasawa o miasawa balet agnawalaan na anak. Balet dakel ya totoo so mangaasawa o miaasawa tan manpapabaleg na ananak anggano amta dan wala ray kaiban subok ed saratan. (1 Cor. 7:36-38) Akin? Lapud diad saratan a normal ya kabiangan na bilay, makakalikna na liket tan inkapnek iray totoo. (Sal. 127:3) Na-enjoy komon nen Adan tan Eva so maliket a bilay da bilang sanasawa tan pakawalaan na pamilya diad andi-anggaan.

9. Akin ya nibagan say ganggan na Dios ya nabasad Genesis 2:17 et dugaruga, nakaukolan, odino makatunongan?

⁹ Wala ni sakey a ganggan nen Jehova ed si Adan tan Eva, ya kaibad satan so dusa no agda unoren: “Agka nepeg a mangay bunga na kiew na pikakabat ed maong tan mauges, ta diad agew a pangan mo ed satan et seguradon ompatey ka.” (Gen. 2:17) Kasin aliwan dugaruga, agnakaukolan, odino agmakatunongan itan ya ganggan? Kasin inekal na satan so kawayangan nen Adan tan Eva? Seguradon andi. Diad tua, wala ray iskolar na Biblia a nankomento ya sayan ganggan et duga tan makatunongan. Singa bilang, oniay imbaga na sakey ya iskolar: “Say labay ya ibaga na ganggan na Dios ya nabasad [Genesis 2:16, 17] et say Dios labat so makaamta no antoy maong . . . parad totoo tan say Dios labat so makaamta no antoy aliwan maong . . . parad sikara. Pian panliketan na totoo no antoy ‘maong,’ nepeg iran manmatalek tan ontulok ed Dios. No ag-ira ontulok, sikara la so mandesisyon no antoy maong . . . tan no antoy aliwan maong parad sarili da.” Ambelat itan ya responsabilidad ya agsarag na too ya gawaen a bukor.

10. Akin ya say kawayangan a mandesisyon no antoy gawaen et agmipara ed kanepegan a mandesisyon no antoy maong tan mauges?

¹⁰ No babasaen na totoo natan so ganggan na Dios ed si Adan, iisipen dan insiblet ed si Adan so kawayangan ton gawaen no antoy labay to. Kanian agda sirin natatalosan ya say kawayangan, o kanepegan a mandesisyon no antoy gawaen, et agmipara ed kanepegan a mandesisyon no antoy maong tan mauges. Walay kawayangan nen Adan tan Eva ya mandesisyon no kasin unoren day Dios odino andi. Balet si Jehova labat so walaay sigpot a kanepegan ya mangibaga no antoy maong tan mauges, ya singa isisimbolo na “kiew na pikakabat ed maong tan mauges” diad hardin na Eden. (Gen. 2:9) Aminen tayo ya aliwan diad amin a panaon et amta tayoy pansumpalan na saray desisyon tayo, agtayo met amta no kasin naynay ya maabig so resulta na saratan. Kanian anggano wala ray mandedesisyon ya maabig met so intension da, siansia nin manreresulta itan ed kairapan, kaugsan, odino trahedya. (Pro. 14:12) Say manunan rason et lapud limitado labat so nagawaan na too. Panamegley na ganggan nen Jehova, maaro ton imbangat si Adan tan Eva no panon dan usaren so tuan kawayangan. Panon ton ginawa itan, tan panoy inkiwas na inmunan sanasawa?

11, 12. Akin ya aliway nansumpalan na desisyon nen Adan tan Eva? Iyilustra.

¹¹ Makapaermen ta pinili na inmunan atateng tayo ya ag-unoren so Dios. Sayan  makapasagyat ya impromisa nen Satanas ya: “Nalukasan iray mata yo tan magmaliw kayon singa Dios, ya amta yoy maong tan mauges”​—et ag-alabanan nen Eva. (Gen. 3:5) Kasin mas awalaan na kawayangan si Adan tan Eva lapud desisyon da? Andi. Say resulta na desisyon da et aglanlamang nansumpal ed samay imbaga nen Satanas. Diad tua, anengneng da ya say ag-itulok ed ganggan nen Jehova tan say panggawa na sarilin panlabayan et manresulta ed kadederal. (Gen. 3:16-19) Akin? Lapud ag-inikdan nen Jehova so too na kawayangan ya mandesisyon no antoy maong tan mauges parad sarili to.​—Basaen so Proverbio 20:24 tan paimanod leksab; Jeremias 10:23.

¹² Nayarin nikompara itan ed sakey a piloto na eroplano. Pian ligtas ya makasabi ed laen to, kaukolan ton tumboken so inaprobaan ya dalanan na eroplano. Makatulong ed piloto no usaren to iray modernon kagawaan ed eroplano tan tuloytuloy so komunikasyon tod saray traffic controller pian makasabi ed laen to. Balet no ibaliwala na piloto so giya tan anggan iner lay dalanen to, manresulta itan ed disgrasya. Singa satan ya piloto, labay nen Adan tan Eva ya gawaen iray bengatla ed sarili dan paraan. Imbaliwala day giya ya inter na Dios. Antoy resulta? Makapaermen so nansumpalan da, nanresulta ed kasalanan tan ipapatey da, pati saray magmaliw ya ananak da. (Roma 5:12) Lapud impasoot dan gawaen so labay da, abalang da so tuan kawayangan ya inter ed sikara.

13, 14. Panon tayon nagamoran so tuan kawayangan?

¹³ Nayarin isipen na totoo ya no mas bulos ira, mas balibali so kipapasen na bilay da. Balet talaga kasin tua itan? Nibagan dakel met so gunggonan niiter na kawayangan; pero imadyin mo pa no panon kagulo so mundo no anggapon balot so limitasyon. Lapud saya, oniay imbaga na The World Book Encyclopedia: “Saray ganggan na amin ya organisadon komunidad et nanggawa na komplikado iran totontonen nipaakar ed balansin kawayangan tan limitasyon.” Matukoy sirin so salitan “komplikado.” Isipen pa labat no panon karakel so ganggan ya insulat na too,  likud nid saray dakdakel ya abogado tan judge ya mangipatalos tan mangipaakseb ed saratan.

¹⁴ Imbaga nen Jesus so simplin paraan pian nawalaan na tuan kawayangan. Inkuan to: “No mansiansia kayod salitak, tua a sikayo iray disipulok, tan naamtaan yo so katuaan, tan say katuaan so mangibulos ed sikayo.” (Juan 8:31, 32) Base ed satan ya imbaga nen Jesus, walay duaran kaukolan ya gawaen pian nagamoran so tuan kawayangan: Unona, awaten so katuaan ya imbangat to, tan komadua, magmaliw ya disipulo to. No gawaen tayo iratan, talagan nibulos itayo. Diad anto? Onia ni imbaga nen Jesus: “Balang sakey a manggagaway kasalanan et aripen na kasalanan. . . . No ibulos kayo na Anak, talagan nibulos kayo.”​—Juan 8:34, 36.

15. Akin ya say impromisa nen Jesus ya kawayangan so ‘talagan mangibulos’ ed sikatayo?

¹⁵ Talagan mas maabig sirin so kawayangan ya impromisa nen Jesus ed saray disipulo to, nen say kawayangan ed komunidad odino politika ya pipirawaten na dakel a totoo natan. Nen imbaga nen Jesus ya, “No ibulos kayo na Anak, talagan nibulos kayo,” tutukoyen toy kibulos manlapud abayag lan impakaaripen tan pinasyan panamairap ya naeeksperiensya na too​—say pagmaliw ya “aripen na kasalanan.” Lapud kasalanan et makakagawa itayo na mauges, tan naiirapan tayon gawaen so amta tayon duga odino saray bengatlan amta tayon sarag tayon gawaen. Kanian lapud satan, nibaga ya aripen itayo na kasalanan, ya manreresulta ed pakadismaya, pakasakitan, irap, tan patey. (Roma 6:23) Aliknan mismo nen apostol Pablo no panon kairap so magmaliw ya aripen na kasalanan. (Basaen so Roma 7:21-25.) Niwala labat ed sikatayo so tuan kawayangan ya nanliketan na inmunan atateng tayo no permanente lan naandi so kasalanan.

16. Panon itayon magmaliw ya talagan bulos?

¹⁶ Nen imbaga nen Jesus ya, “No mansiansia kayod salitak,” ipapanengneng ton wala ray kaukolan odino limitasyon ya nepeg tayon tumboken pian nibulos to itayo. Bilang dedikadon Kristiano, imburi tayo lay sarili tayo tan pinili tayoy manbilay unong ed saray bangat nen Kristo. (Mat. 16:24) Singa impromisa nen Jesus, magmaliw itayon talagan bulos no naawat tayo lan amin iray gunggona na dondon bagat.

17. (a) Panon ya nawalaan na tuan kabaliksan so bilay tayo tan nalikna tayoy inkapnek? (b) Antoy aralen tayod onsublay ya artikulo?

¹⁷ No tutumboken tayo ray bangat nen Jesus bilang disipulo to, nawalaan na tuan kabaliksan so bilay tayo tan nalikna tayo so inkapnek. Mangiter iya ed sikatayo na pankanawnawan sigpot a nibulos manlapud panangaripen na kasalanan tan patey. (Basaen so Roma 8:1, 2, 20, 21.) Aralen tayod onsublay ya artikulo no panon itayon magmaliw ya marunong diad pangusar ed kawayangan tayo, pian nidayew tayod andi-anggaan si Jehova​—say Dios na tuan kawayangan.