Agmanabala si Jehova

“Anggan manabala [so pasingawey], sikato so alagden mo; ta petepeteg ya onsabi, ya agmanbayag.”​—HABACUC 2:3.

1. Anton determinasyon so impatnag la na totoo nen Jehova, tan anto so amakiwas ed sikaran manggawa ed satan?

 “ONALAGEY ak naani ed tapew na pambantayan ko.” Satan so determinasyon nen propeta Habacuc. (Habacuc 2:1) Ontan met so determinasyon ya ipapatnag na saray Tastasi nen Jehova ed koma-20 siglo. Kanian, maseseg iran kinmiwas ed sayan nikelyaw a tawag diad sakey a makatantandan kombension nen Setyembre 1922: “Saya la so panaon ed amin a panaon. Nia, say Ari so manuuley la! Sikayoray manangiyabawag to. Kanian iyabawag, iyabawag, iyabawag so Ari tan say panarian to.”

2. Sanen akapawil lamet iray alanaan a Kristiano ed aktibon pankikimey da kayari na Guerra Mundial I, anto so naiyabawag da?

² Kayari Guerra Mundial I, impawil nen Jehova so aktibon pankikimey na saray matoor ya alanaan a nakdaan. Singa si Habacuc, onia sirin so naiyabawag na balang sakey ed sikara: “Onyurong ak naani ed tapew na ilang, tan onimaton ak naani ya onnengneng no anto so salitaen to ed siak.” Naulit iray Hebreon salita parad “onimaton” tan “manbantay” ed dakerakel a propesiya.

‘Ag-itan Manbayag’

3. Akin a nepeg itayon mantultuloy ya akabantay?

³ Legan ya ipapaknol na Tastasi nen Jehova so pasakbay na Dios natan, nepeg a lawas iran alerto ya ontalineng ed saray manangisaran salita na malaknab a propesiya nen Jesus: “Manpuyat kayo sirin: ta agyo amta no kapigan so isabi na katawan na abung, no dia ed ngarem, ono dia ed pegley labi, ono dia ed panagkukaok na lalong, ono dia ed kabuasan; agla piga no onsabi a bigla et nasabian to kayon naugip. Et no anto so kuan ko ed sikayo, kuan ko ed amin, Manpuyat kayo.” (Marcos 13:35-37) Singa si Habacuc, tan mitunosan ed saray salita nen Jesus, nepeg a mantultuloy itayon akabantay!

4. Panon a mipadpara so kipapasen tayo ed panaon nen Habacuc nen ngalngali 628 K.K.P.?

⁴ Nayarin asumpal nen Habacuc so impangisulat to’d libro to nen ngalngali 628 K.K.P., sakbay ni ingen na impagmaliw na Babilonia a manunaan a pakayari ed mundo. Diad loob na dakel a taon, niyabawag so panangukom nen Jehova ed apostatan Jerusalem. Ingen, anggapo so malinew a pakapatnagan no kapigan so kipaakseb na satan a panangukom. Siopa so makapanisian manbayag lambengat itan na 21 a taon tan say magmaliw a manangipaakseb nen Jehova et say Babilonia? Ontan met natan, agtayo amta so ‘agew tan say oras’ a nigeter parad anggaan na sayan sistema, balet akadkauna lan impasakbay ed sikatayo nen Jesus: “Kanian manparaan kayo met komon; ta dia ed oras ya agyo isisipen onsabi’ Anak na too.”​—Mateo 24:36, 44.

5. Anto so nagkalalo lan makapaseseg nipaakar ed saray salita na Dios a nirekord ed Habacuc 2:2, 3?

⁵ Lapud maabig a rason, inter nen Jehova iyan makapasagyat a ganggan ed si Habacuc: “Isulat mo so pasingawey, tan sikato so gawaen mo a niosaosa ed tapew na saray tapi, pian makabatik [“marlas,” NW] so manbasa ed sikato. Ta say pasingawey sikato ni nipaakar ed nigeter a panaon, tan mansiglat ya onarap ed anggaan, et agnaani mantila: anggan manabala, sikato so alagden mo; ta petepeteg ya onsabi, ya agmanbayag.” (Habacuc 2:2, 3) Natan, say karelmengan tan karawalan so onkakasmak diad intiron dalin, a mangipapanengneng a manalalagey itayo la ed sankatambiban  na “baleg tan makapataktakot ya agew nen Jehova.” (Joel 2:31) Talagan makapaseseg iray mismon panamaseguro nen Jehova: ‘Ag-itan manbayag’!

6. Panon itayon makaliktar ed onsabin agew na makapatey a panangukom?

⁶ Panon itayo sirin a makaliktar ed agew na makapatey a panangukom? Inmebat si Jehova diad impangipabitar to’d pandumaan na matunong tan agmatunong: “Nia, say kamarerwa to sikato so mapangta, aliwa a maptek ed sikato; balet say matunong manbilay naani a lapu ed pananisia to.” (Habacuc 2:4) Tinatek na saray mapaatagey tan maagum a manuley tan totoo iray rekord na modernon awaran diad dala na minilyon ya inosentin biktima, nagkalautla ed duaran guerra mundial tan saray etnikon panagpaagus na dala. Diad pidumaan, saray maaro’d-kareenan ya alaanaan a lingkor na Dios so nansiansia ed inkamatoor. Sikara so ‘matunong a nasyon a manguunor.’ Tutumboken na sayan nasyon, pati saray kaiba to, say “arum a karnero,” so simbawan: “Manmatalek kayo ed Jehova lawas; ta dia ed Jehova, si Jehova lanlamang sikato so ando lan ando a Batondampay.”​—Isaias 26:2-4; Juan 10:16.

7. Mitunosan ed impangusar nen Pablo ed Habacuc 2:4, anto so nepeg tayon gawaen?

⁷ Diad impansulat to ed saray Hebreon Kristiano, inaon nen apostol Pablo so Habacuc 2:4 sanen bibilinen to so totoo nen Jehova: “Wala so pakapankaukolan yo ed anos, pian, dia ed kayari na panggawa yo na linawa’y Dios, awaten yo so sipan. Ta dia ed loob na sankatikeyan a panaon, Onsabi so onsabi naani, tan agnaani manbayag. Ingen say matunong ko manbilay naani lapu ed pananisia: Et no wala naani onsener, ag-onliket so kamarerwak ed sikato.” (Hebreos 10:36-38) Aliwa la iyan panaon a panmeneng odino pakalotan ed materyalistiko tan mapaglet ed liket a daladalan na mundo nen Satanas. Anto so nepeg tayon gawaen angga la’d kaupot na “sankatikeyan a panaon”? Singa si Pablo, sikatayon kabiangan na masanton nasyon nen Jehova, so nepeg a ‘mandampot ed saray bengatla a wala ed onaan, ya ontundas a mamaarap ed kalat’ ya andi-anggaan a bilay. (Filipos 3:13, 14) Tan singa si Jesus, nepeg a ‘mansungdo itayo lapud gayaga a niiyan ed arap tayo.’​—Hebreos 12:2.

8. Siopa so “laki” a walad Habacuc 2:5, tan akin a sikato et ag-ontalona?

⁸ Deneskribe na Habacuc 2:5 so “sakey a laki a mapasirayew” a, midumaan ed saray lingkor nen Jehova, agto adampot so kalat to, anggano ‘pinabaleg toy pilalek to a singa Sheol.’ Siopa iyan laki ya “agnayari a napenek”? Singa ed say inkasiba na Babilonia ed panaon nen Habacuc, sayan tugyop a “laki,” natan et tibukelen na saray mapolitikan pakayari​—balanglan Fasista, Nazi, Komunista, odino anggan say tatawagen a demokratiko​—a mibabakal pian napaawang toy nasasakopan to. Pinano to met so Sheol, say lubok, na saray inosentin kamarerwa. Balet sayan managliput a tugyop a “laki” na mundo nen Satanas, ya abuanges ed atagey a panangikuenta ed inkasikaton dili, so agtinmalona diad panasali ton ‘tiponen so amin  a nasyon, tan ilusbo iray amin a baley.’ Si Jehova lambengat so makayarin mamakasakey ed amin a katooan, tan gawaen to iya diad panamegley na Mesianikon Panarian.​—Mateo 6:9, 10.

Say Pilimero ed Limaran Makapakigtot Iran Abagey

9, 10. (a) Anto so inggapon inyabawag nen Jehova panamegley nen Habacuc? (b) Nipaakar ed mauges a pakaganansiaan, anto so kipapasen natan?

⁹ Diad panamegley na propeta ton si Habacuc, inggapo nen Jehova ya inyabawag so nantutumbokan a limaran abagey, saray panangukom a nepeg a nagawa ta pian nitadia so dalin a panayaman na matoor iran managdayew ed Dios. Saratan a maptek-impanpuso so ‘mangiyalagey ed sakey ya alimbawa’ ya ipaparungtal nen Jehova. Oniay nabasa tayo ed Habacuc 2:6: “Kasi la so amarakel na agto kayarian! Panon so kabayag et ilusbo to ed sikato so saray sanla!”

¹⁰ Nidadanet dia so mauges a pakaganansiaan. Diad mundon walad kaliberliber tayo, mas onyayaman so mayaman, tan mas oniirap iray pobri. Saray managlako na druga tan managsuwitik so manitipon na dakel a kayamanan, bangbalet nanaerasan so kabanyakan a totoo. Kakapat ed populasyon na mundo so nibagan manbibilay a pobpobrin maong. Makapasinagem iray kipapasen na panagbilay diad dakel a bansa. Onia so ikekelyaw na saramay manpipirawat ed inkatunong diad dalin: “Panon kabayag” ni idenden na sarayan kaugsan! Ingen, asingger lay anggaan! On, say pasingawey so “agmanbayag.”

11. Anto so imbaga nen Habacuc nipaakar ed panagpaagus na dala na too, tan akin a nibaga tayon wala so pirmin panagkasalanan lapud dala diad dalin natan?

¹¹ Oniay imbaga na propeta nipaakar ed marelmeng a sakey: “Lapud no nansamsam ka ed saray dakel a nasyon, saray amin a nakekeraan ed saray baley samsamen da ka naani, lapu ed dala na saray totoo, tan lapu ed duksa a ginawa ed dalin, ed syudad tan ed amin a manaayam ed sikato.” (Habacuc 2:8) Agaylan panagkasalanan lapud dala so nanenengneng tayo natan diad dalin! Malinew ya inkuan nen Jesus ya: “Amin a mangala na kampilan ompatey ira naani ed kampilan.” (Mateo 26:52) Ingen, diad koma-20 siglo lambengat, walaan na eebatan iray nasyon tan etnikon grupo a nankasalanan lapud dala makasengeg ed impamatey na masulok a sanlasus milyon a totoo. Abagey laramay mibibiang ed sarayan panagpaagus na dala!

Say Komaduan Abagey

12. Anto so komaduan abagey ya inkurit nen Habacuc, tan panon tayon naseguro ya anggapoy nagungguna ed sinasaol iran kayamanan?

¹² Say komaduan abagey, a nirekord diad Habacuc 2:9-11, so ondapo ed “[samay] makarandan na mauges a nabang a nipaakar ed abung to, a mangipasen na ubong to ed tagey, pian nilaban komon ed lima na mauges!” Anggapon balot so nagungguna ed sinasaol a pakaganansiaan, a singa ipapalinew na salmista: “Agka ontakot no napayaman so sakey a too, no say liga na abung to ed pinmalalo: Ta sano sikato so ompatey anggapo a balot so natarok to naani: say liga to agnaani onlasor a mila ed sikato.” (Salmo 49:16, 17) Makatantanda sirin so makabat a bilin nen Pablo: “Dia ed saray mangayaman dia ed mundo, ibilin mo ed sikara ya ag-ira mantagey na linawa, tan agda met igaton so ilalo ra ed saray kayamanan a panduaruwaan, noag dia ed Dios, a sikato so mangiter ed sikatayo ed daakan na saray amin a bengatla a pinabangan tayo.”​—1 Timoteo 6:17.

13. Akin a mantultuloy tayon ipaknol so pasakbay na Dios?

¹³ Agaylan importanti a niyabawag la natan iray mensahe na panangukom na Dios! Sanen sinmuppiat iray Fariseos lapud pangitatandoro na totoo ed si Jesus bilang “Ari ya onla dia ed ngaran na Katawan,” oniay inkuan to: “Kuan ko ed sikayo, a no saraya ag-ira komon onesel, saray bato maningal ira.” (Lucas 19:38-40) Ontan met, no say totoo na Dios natan et agmakapangiwalwal ed karelmengan a nagagawa natan ed sayan mundo, ‘say bato onakis naani a manlapu ed bakor.’ (Habacuc 2:11) Nepeg tayo sirin ya itultuloy ya ipaknol so pasakbay na Dios!

 Say Komatlon Abagey tan say Isyun Nipaakar ed Panagkasalanan Lapud Dala

14. Saray relihyon ed mundo so walaay eebatan ed anton panagkasalanan lapud dala?

¹⁴ Say komatlon abagey a niyabawag panamegley nen Habacuc so anaglawi ed isyun nipaakar ed panagkasalanan lapud dala. Inkuan na Habacuc 2:12: “Abagey la so mamaalagey na sakey a baley ed panamegley na dala, tan mangiletneg na sakey a syudad ed panamegley na inkauges!” Diad sayan sistema na bengabengatla, say ag-inkatunong tan panagpaagus na dala so mabetbet a mantekep. Nagkalautla, saray relihyon ed mundo so walaay eebatan ed makapakigtot iran panagpaagus na dala ed awaran. Say salambiten tayo ni lambengat et saray Krusada, a sengegay impanlalaban na saray tatawagen a Kristiano tan saray Muslim; say Katolikon Inkisisyon diad España tan Latin Amerika; say Talomplon Taon lan Bakal diad Europa ed baetan na saray Protestanti tan Katoliko; tan say sankamaralaan ed amin et say duaran guerra mundial ed siglo tayo, a namparan ginmapo ed simpok na Kakristianoan.

15. (a) Lapud suporta odino abobon na relihyon, anto so mantutultuloy a gagawaen na saray nasyon? (b) Napaer kasi na Nasyones Unidas so panagpabrika na armas ed sayan mundo?

¹⁵ Say sakey ed saray sankaugsan a kabiangan na komaduan guerra mundial et say palanit a panagpatey na Nazi, ya anigway na minilyon iran Judio tan arum nin inosenti diad Europa. Aganggano ni lambengat ya impatua na saray ulop na saray klerigo na Romanon Katoliko diad Pransya ya ag-ira sinmumpa ed kitarok na nilasus nilibo iran biktima diad makapatey iran chamber na Nazi. Ingen, saray nasyon so nantultuloy a namparaan pian mamaagus na dala, tekep na suporta tan abobon na relihyon. Nipaakar ed Russian Orthodox Church, oniay agano nin inkuan na magasin a Time (internasyonal ya edisyon): “Say binmiskeg ya iglesia so amawala met na pirmin impluensia ed sakey ya aspekton datin agnaisip: say uusaren na Russia parad guerra. . . . Mabetbet lawari so panagbendision ed saray eroplanon parad guerra tan saray barrack. Nen Nobyembre, diad Danilovsky Monastery ed Moscow, say sentro na Russian Patriarchate, mas alodloor so ginawa na iglesia diad impangideklara ton sagrado so nuklear ya armas na Russia.” Napatunda kasi na Nasyones Unidas so panagpabrika lamet na balo iran armas ed sayan mundo tekep na demoniko iran uusaren ed bakal? Andin balot! Unong ed The Guardian a peryodiko na London, Inglatera, oniay walan inkomento na sakey ya analo ed Nobel Peace Prize: “Say talagan makagonigon et say limaran permanentin membro na UN Security Council et sikara met so limaran manunaan a mangisusuplay na armas ed mundo.”

16. Anto so gawaen nen Jehova ed saray nasyon a naynay a mangilalagyat na bakal?

¹⁶ Ipaakseb kasi nen Jehova so panangukom ed saray nasyon a naynay a mangilalagyat na bakal? Oniay kuan na Habacuc 2:13: “Nia, agnanlapu ta ed Jehova na saray ehersito a saray totoo nankimey ira na nipaakar ed apoy, tan saray nasyon mansagpot ira na nipaakar ed kaapaan?” “Jehova na saray ehersito”! On, si Jehova so walaan na mangatatawen ya armada na saray anghel, ya usaren to diad panggalpong ed totoo tan nasyones ya akaparaan ed bakal!

17. Diad anton laknab a napanoy pikakabat nen Jehova so dalin kayarin nipaakseb so panangukom to ed maramsak iran grupo na nasyones?

¹⁷ Anto so ontumbok a nagawa kayarin ipaakseb nen Jehova so panangukom ed saramay maramsak iran grupo na nasyones? Itatarya na Habacuc 2:14 so ebat: “Say dalin napano naani na pikakabat ed gayaga nen Jehova, singa saray danum sakbongan da so dayat.” Agaylan engranden ilalo! Diad Armagedon, maando lan niyalangon so inkasoberano nen Jehova. (Apocalipsis 16:16) Papaseguroan to itayo a ‘gawaen [ton] magloria so kada pasen na saray sali to,’ sayan dalin a panaayaman tayo. (Isaias 60:13) Amin a katooan so nibangat ed dalan na Dios ed bilay, ta  pian say pikakabat nipaakar ed saray maglorian gagala nen Jehova et panoen to so dalin a singa say danudanum et panoen to so kadayatan.

Say Komapat tan Komaliman Abagey

18. Anto so komapat ya abagey ya inyabawag nen Habacuc, tan panon itan a pinmatnag ed moral a kipapasen na mundo natan?

¹⁸ Say komapat ya abagey so adeskribe diad Habacuc 2:15 ed onia iran salita: “Abagey la so mangiter ed kaabay to na inumen, ed sika a mangarum na samal mo, tan sikato met so bueken mo, pian nanengneng mo komon so inkalakseb da!” Isusuheri na saya so andiay-kontrol, anawet-tenten a kipapasen na kaplesan a mundo. Say inka-imoral to, a sinuportaan ni ingen na malukak iran ulop na relihyon, so pinmalalo. Saray salot, a singa say AIDS tan arum niran makaalis a sakisakit lapud sekso, so onkakamayat ed intiron dalin. Imbes a mangipatnag ed ‘gloria nen Jehova,’ lalon inmuges so kailalakan a walaan na binubukor ya awawey tan mamapaarap la itan ed panangukom ya ipaakseb na Dios. ‘Apano na baing imbes a gayaga,’ sayan mankakasalanan a mundo so ngalngali lan oninum ed yaong na sanok nen Jehova, a mangirerepresenta ed linawa to nipaakar ed satan. ‘Niwala so kababaingan ed tapew na gayaga to.’​—Habacuc 2:16.

19. Anto so sasaglawien na akadkaunan agawa ed komaliman abagey ya inyabawag nen Habacuc, tan akin a saratan a salita et walaan na kabaliksan ed mundo natan?

¹⁹ Say akadkaunan agawa diad komaliman abagey so pirmin mangipapasakbay sumpad panagdayew ed imbolik iran talintao. Impaiyabawag nen Jehova ed propeta irayan mapuersan salita: “Abagey la so mankuan ed kiew, Liing ka: ed emel a bato, Alagey ka! Saya so manbangat naani? Nia, sikato so inuklopan na balitok tan pilak, anggapo a balot so panlinawa ed amin a pegley to.” (Habacuc 2:19) Diad sayan panaon, namparan say Kakristianoan tan saray pagano so ondadakmomo ed saray krusipiho ra, saray Birhen Maria ra, taltalintao, tan arum  nin kaparpara na too tan ayep. Anggapo ed saraya so makakiwas pian isalba iray mandadayew ed sikara sano idapo la nen Jehova so panangukom to. Anggapo lan balot so kakanaan na saray inyuklop dan balitok tan pilak no ikompara ed inkatalonggaring na magnayon a Dios, a Jehova, tan saray gloria ya ipapatnag na mabilay iran pinalsa to. Komon ta maando tayon idalangirang so agnaparaan a ngaran to!

20. Apribilihyoan itayon manlingkor a sigagayaga diad anton uksoyan nipaakar ed templo?

²⁰ On, say Dios tayon Jehova, so makanepegan na amin a dayew. Tekep na liknaan na aralem a panangigalang ed sikato, komon ta talinengen tayo iyan pirmin pasakbay sumpad idolatriya. Balet talinengen! Mansasalita ni si Jehova: “Si Jehova so wala ed masanto a templo to. Manmemet komon so amin a dalin ed arap to.” (Habacuc 2:20) Andi-duaruwan say walad kanonotan na propeta et say templo na Jerusalem. Balet, apribilihyoan itayo natan a mandayew ed loob na uksoyan na mas matalonggaring ya espiritual a templo, ya akapuestoan na Katawan tayon Jesu-Kristo bilang Atagey a Saserdote. Dia, ed mangaraldalin a saban na satan a templo et mantitipon, manlilingkor, tan manpipikasi itayo, a mangisasaklang ed si Jehova na galang a manepeg ed maglorian ngaran to. Tan agaylan liket tayo ed pangisasaklang tayoy masimoon a panagdayew ed maaron mangatatawen ya Ama tayo!

Kasin Natandaan Yo?

• Panon yon talosan iray salita nen Jehova ya: ‘Ag-itan manbayag’?

• Anto so kaplesan a kabaliksan na saray abagey ya inyabawag nen Habacuc?

• Akin a nepeg tayon itultuloy ya ipaknol so pasakbay nen Jehova?

• Diad saban na anton templo so apribilihyoan tayon panlingkoran?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Saray litrato ed pahina 15]

Singa si Habacuc, amta na saray kaplesan a lingkor na Dios ya agmanabala si Jehova

[Saray litrato ed pahina 18]

Papablien yo kasi so pribilihyo na panagdayew ed si Jehova diad saban na espiritual a templo to?

[Picture Credit Line ed pahina 16]

U.S. Army photo