Istorya ed Bilay

Sakey a Manangakbibit na Liwawa ed Dakel a Nasyon

SAY ISTORYA NEN GEORGE YOUNG UNONG ED SALAYSAY NEN RUTH YOUNG NICHOLSON

“Akin sirin a walay onian inka-silensio ed saray pulpito tayo? . . . Anton klasen totoo itayo no agtayo mansalita kayarin apaneknekan tayo lan sarayan bengatla ya insulat ko et tua? Agtayo komon pansiasiansiaen ya ignoranti iray totoo, balet ta iproklama tayo so katuaan diad paraan ya agmabaraan odino agmaamot.”

SARAYAN salita so kabiangan na 33-pahinan sulat nen Tatay ed kerew ton ekalen da lay ngaran to ed listaan na simbaan. Saman so agawa ed taon 1913. Nanlapula ed saman a manpatuloy, ginapoan to so bilay ya okupado ya angitonton ed impanserbi to bilang sakey a manangakbibit na liwawa ed dakel a nasyon. (Filipos 2:15) Sanen melag ak nin ugaw et nankolekta ak la na saray eksperiensia nen Tatay manlapud saray kanayon tan maawaran a palapagan, insan siak so tinulongan na kakaaron manibukel ed istoryay bilay to. Diad dakel a dalan et nipapanonot ed siak na impanbilay nen Tatay so bilay nen apostol Pablo. Singa ed ‘apostol na saray Gentiles,’ si Tatay so lawas mabulos a manbiahe pian nipasabi ed totoo na kada dalin tan isla so mensahe nen Jehova. (Roma 11:13; Salmo 107:1-3) Isalaysay ko pa ed sikayo so nipaakar ed tatay ko, si George Young.

Say Impanugaw To

Si Tatay so sankayugtanan ya anak a laki di John tan Margaret Young, sikaray Scottish Presbyterian. Sikatoy niyanak nen Setyembre 8, 1886, kayarin tuloy na inyalis na pamilya manlapud Edinburgh, Scotland, a linma’d British Columbia diad bandad sagur na Canada. Saray taloran kuya to a di Alexander, John, tan Malcolm​—so inyanak ed Scotland pigaran taon ed asasakbay. Si Marion, say yugtan ton bii, a labalabay dan tawagen a Nellie, so mas ugaw na duay taon nen si Tatay.

 Say imbaleg da ed kaumaan na Saanich, ya ag-arawi manlapud Victoria, British Columbia, so nanggayagaan na ugugaw. Diad satan met a panaon et naaralan day manakbat na responsabilidad. Kanian sano onsempet iray ateng da ed impanbiahe ra’d Victoria, saray kimey ed paway na abung so asumpal la tan malinlinis so abung.

Asabi panaon, si Tatay tan saray agi ton lalaki so nagmaliw ya interesado ed panag-minas pati met la’d anapan a panag-troso. Saray lalakin Young so walaan na reputasyon bilang timber cruisers (lalakin manusuri ed dalin a posiblin pangalaan na produkton tabla) tan bilang managsaliw tan managlakoy tabla. Si Tatay so akanresponsabli ed saray transaksion nipaakar ed pinansyal.

Ag-abayag, lapud kinmiling lay Tatay ed saray espiritual a pamaakaran, denesidi toy magmaliw a ministro na Presbyterian. Balet, diad saman met a panaon a naapektaan a maong so bilay to na saray wala ed dyaryon sermon nen Charles Taze Russell, say inmunan presidenti na Zion’s Watch Tower Tract Society. Say naaralan nen Tatay so amakiwas ed sikaton manggawa tan mangipawit na sulat, a papaekal la ed simbaan a singa asaglawi ed gapo.

Mapangasi balet ta mabitar ya inusar nen Tatay iray bersikulo ed Biblia pian paneknekan ya aliwa iray bangat na iglesia a say kamarerwa na too et ag-ompatey tan say Dios et magnayon ton pairapen iray kamarerwa na too diad impiernon apoy. Inwalwal to met so doktrinan Trinidad, a pinaneknekan itan ya aliwan bangat na Kristiano tan sigpot ya agsusuportaan na Kasulatan. Nanlapula’d saman et ginegemtan toy Kristianon ministeryo bilang pangalig ed si Jesu-Kristo, diad mapaabeban impangusar to’d amin ya abilidad tan biskeg to diad kigloriaan nen Jehova.

Nen 1917, diad direksion na Watch Tower Society, si Tatay so nanlingkor bilang pilgrim, a singa tawag ed saman ed saray managbiahen manangilaman na Tastasi nen Jehova. Diad saray syudad tan baley na Canada et sikatoy nan-lektyur tan angipalabas na motion picture tan programan slide a kabkabat bilang “Photo-Drama of Creation.” Napno iray sinean ed saray imbisita nen Tatay. Say eskedyul na ibibisita to bilang pilgrim so wala ed The Watchtower ya anggad 1921.

Imbalita na dyaryo na Winnipeg a si Ebanghelistan Young so nansalita ed arap na 2,500 tan dakel ni so agmakaloob lapud apusek la so hall. Diad Ottawa et sikatoy nampaliwawa ed teman “To Hell and Back.” Inkuan na sakey a masiken a taga diman: “Sanen asumpal la, inimbitaan nen George Young iray adasig a klerigo diad plataporma pian singbaten da ed sikato so tema, balet ta anggapoy inmalagey ed sikara. Lapud saman et amtak ya aromog ko la so katuaan.”

Nanggunaetan nen Tatay no posibli a dakel so nagawaan to parad espiritual diad saray ibibisita to bilang pilgrim. Kayari to et manapura la pian aboten toy biahe na tren parad ontumbok ya eskedyul to. Sano manbiabiahen akakotsi, mabetbet a sikato lay ompipikal ed ontumbok ya asainmin to sakbay na almusal. Niarum ni ed inkaseseg to, walaan na reputasyon si Tatay bilang toon makonsidera tan kabkabat lapud Makristiano iran gawa tan inkamabunlok to.

Sakey ed akauna iran kombension ya inatendian to, say sakey a nagkalalo lan makatantanda et samay agawa ed Edmonton, Alberta, nen 1918.  Amin ed pamilya ra so wadman parad bautismo nen Nellie. Saman met la so kaunoran ya impaniiba na saray sanaagin lalaki. Duay taon ed saginonor, si Malcolm so inatey lapud pneumonia. Singa ed taloran agagi ton lalaki tan ed ama to, say ilalo nen Malcolm et parad mangatatawen a bilay, tan sikaran amin so nansiansian matoor ed Dios anggad impatey da.​—Filipos 3:14.

Linman Nampulong ed Biek-Taew

Kayarin akompleto nen Tatay so impanliber ton nampulong ed Canada nen Setyembre 1921, sikatoy indirehi nen Joseph F. Rutherford, say presidenti ed saman na Watch Tower Society, ya ontuloy ed saray isla na Caribbean. Diad amin a lugar ya angipalabasan nen Tatay na “Photo-Drama of Creation,” satan so naapresian tuloy. Manlapud Trinidad, insulat to: “Say lugar so napno, tan dakel so agla akaloob. Diad komaduan labi say bilding so dinagsa na totoo.”

Insan nen 1923, si Tatay so niasain ed Brazil. Diman et sikato so nansalita ed arap na dakdakel a dumerengel, a no maminsan et nansueldo na saray manangipatalos. Oniay kuan na Disyembre 15, 1923 a The Watchtower: “Manlapud Hunyo 1 ya anggad Setyembre 30 si Brother Young so angidaulo na 21 miting publiko, tekep na dagup ya inmatendi a 3,600; 48 a miting ed kongregasyon, ya inatendian na 1,100; angibunog na libren literatura ed lenguahen Portuges ed bilang a 5,000 a kopya.” Dakel so nagmaliw ya interesado sanen impaliwawa nen Tatay so “Millions Now Living Will Never Die.”

Sanen nidedika iray balon pasilidad ed Brazil nen Marso 8, 1997, inreport na brosyur a parad dedikasyon so onia: “1923: Sinmabi si George Young ed Brazil. Sikatoy angorganisa na sangan opisina diad sentro na Rio de Janeiro.” Anggaman saray literatura ed Biblia et wala la’d Español, nakakaukolan met itan ed Portuges, say manunan lenguahe ed Brazil. Kanian, nen Oktubre 1, 1923, ginmapon nipalapag so The Watchtower ed Portuges.

Dakel so agnalinglingwanan iran impanpulong nen Tatay diad Brazil. Say sakey et say mayaman a lakin si Jacintho Pimentel Cabral, ya inyopresi toy abung to a pandaragupan. Ag-abayag et inawat nen Jacintho so katuaan na Biblia tan diad saginonor et nagmaliw a membro na sangan opisina. Wadtan met si Manuel da Silva Jordão, katayatdang a hardeniron taga-Portugal. Diad impakadngel to ed publikon paliwawa nen Tatay et apakiwas ya ompawil ed Portugal pian manlingkor bilang colporteur, a singa tawag ed saman ed saray sigpot-panaon a ministro na Tastasi nen Jehova.

Malaklaknab so abiahe nen Tatay panamegley na tren diad intiron Brazil, kanian aromog toray interesado. Diad sakey ed saray impanbiahe to et akabat to si Bony tan Catarina Green, tan nampundo ed sikara ed loob na duay simba, pian isalaysay ed sikara so Kasulatan. Manga pitora ed kakanayon da so angisimbolo na dedikasyon da ed si Jehova diad bautismo ed danum.

Wadtan met so impanpulong ed si Sarah Bellona Ferguson nen 1923. Nen 1867 bilang ugaw nin bii, et kaiba toy kuya ton si Erasmus Fulton Smith tan arum ni ed kapamilyaan da so inmalis ed Brazil a nanlapud Estados Unidos. Nanlapula’d 1899 et regular ton naawat so magasin a Watchtower diad panamegley na koreo. Say imbisita nen Tatay so abayag lan pampirpirawatan a pankanawnawa nen Sarah, pati ed apatiran anak to, tan ed sakey nin tatawagen nen Tatay ya Aunt Sallie pian pabautismoan. Tan saman so agawa nen Marso 11, 1924.

Ag-abayag, si Tatay so manpupulong la ed arum niran bansa ed Abalaten ya Amerika. Nen Nobyembre 8, 1924, sikato so nansulat manlapud Peru: “Kasumsumpal kon nibunog so 17,000 a tract ed Lima tan Callao.” Insan sikato so amaarap ed Bolivia pian mangibunog na saray tract diman. Nipaakar ed satan ya imbisita, oniay insulat to: “Bebendisionan nen Ama tayo so kimey. Tinulongan ak na sakey ya Indian. Say abung to et diad saray panlalapuay danum na Amazon. Sikatoy angisempet na 1,000 tract tan pigaran libro.”

Lapud saray sagpot nen Tatay et nikayat iray bukel na katuaan na Biblia ed dakel a bansa na Sentral tan Abalaten ya Amerika. Oniay inreport na Disyembre 1, 1924, a Watchtower: “Masulok a duay taon la’d Abalaten ya Amerika si George Young. . . . Pribilihyo na sayan pinablin agi ya ipasabi so mensahe na katuaan ed Punta Arenas, diad saray Strait of Magellan.” Indaulo met nen Tatay so panagpulong a kimey ed saray bansa a singa say Costa Rica, Panama, tan Venezuela. Intuloy to so kimey anggaman sikatoy a-malaria tan apektadoy bunigas to.

 Amaarap ed Europa

Nen Marso 1925, nambarko si Tatay ya amaarap ed Europa, tekep na ilalon nibunog so 300,000 a Bible tract diad Español tan Portuges tan pian iyuksoy iray pampaliwawa nen Brother Rutherford ed publiko. Balet, kasabi to ed España et talawan si Tatay a man-lektyur si Brother Rutherford diman lapud walay panameget ed relihyon.

Bilang ebat, nansulat si Brother Rutherford, diad impangaon ed Isaias 51:16: “Inyan ko so saray salitak ed sangim, tan sinaniban taka ed anino na limak, pian nitanem ko so saray tawen, tan inletneg ko iray pundasyon na dalin, tan ikuan ko ed Sion, Sika so baley ko.” (King James Version) Lapud saman et nikuan nen Tatay: “Maseguron linawa na Katawan ya ituloy ko tan sikato lay akauley ed pansumpalan.”

Nen Mayo 10, 1925, nan-lektyur si Brother Rutherford diad panamegley na sakey a managpatalos diad Teatro na Novedades diad Barcelona. Masulok a 2,000 so inmatendi, a wadman met so sakey ya opisyal ed gobierno tan say personal a guardia ed plataporma. Tinmumbok ya agawa met itan diad Madrid, a walay 1,200 ya inmatendi. Lapud interes a nipanengneng ed sarayan paliwawa et niletneg so sangan opisina ed España, a singa kuan na 1978 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, “diad silong na panangiwanwan nen George Young.”

Nen Mayo 13, 1925, nampaliwawa si Brother Rutherford ed Lisbon, Portugal. Matalonan tuloy met so imbisita to diman, anggaman sinali na kleron patundaen so miting diad impaneeyag tan impangibasigbasig ed saray yurongan. Kayari na saray lektyur nen Brother Rutherford ed Espanya tan Portugal, intuloy nen Tatay ya impalabas so “Photo-Drama,” tan inyuksoy to met so kiimprinta tan kibunog na saray literatura ed Biblia ed saraman a lugar. Inreport to nen 1927 a say maong a balita “so nipalapag la ed kada syudad tan baley diad España.”

Impanpulong ed Soviet Union

Say tinmumbok ya asainmin nen Tatay bilang misionaryo et diad Soviet Union, a sikatoy sinmabi ditan nen Agosto 28, 1928. Oniay nabasa ed kabiangan na sulat ton apetsaan na Oktubre 10, 1928:

“Nanlapula’d insabik dia ed Russia, et talagan nipikasik ya, ‘Onsabi komoy panarian mo’ tekep na inkasimoon. Nanaaralan ko lay pansasalita dia, balet ta matantan.  Say manangipatalos ko et nikadkaduman too, sakey a Judio, balet ta manisia ed Kristo tan labalabay toy Biblia. Wala la iray marakep a naeksperiensiak balet ta agko amta no kaunongay kabayag so niyabuloy a pansiansiak dia. Nen imbeneg a simba et akaawat ak na abison kaukolan ko lay onalis ed loob na 24 oras balet ta naareglo itan kanian makapanbayag ak ni.”

Aromog iray arum ya Estudyante na Biblia diad Kharkov, a natan et manuna lan syudad na Ukraine, tan say resulta na ampetang ya impankokomustaan et akalua ira ed gayaga. Agaway melag a kombension ed kada labi anggad pegley labi. Diad sulat to ed saginonor nipaakar ed sayan impinengnengan ed agagi, oniay kuan nen Tatay: “Kaskasian iray agagi, say pigpigara labat a libro da so akompiska tan saray walad pakauley so agmakaaro, anggaman ontan et sikaray maliket.”

Say impanministeryo nen Tatay diad Soviet Union so nipabitar ed samay espisyal a brosyur ya inter ed saramay inmatendi nen Hunyo 21, 1997, parad dedikasyon na saray pasilidad na balon sanga ed St. Petersburg, Russia. Inkuan na brosyur a si Tatay so imbaki ed Moscow, tan nibalita ditan a sikatoy akala na permiso “pian mamawala na 15,000 a kopya na bokletan Freedom for the Peoples tan Where Are the Dead? pian nibunog ed Russia.”

Kapawil ton nanlapud Russia, niasain si Tatay ed kimey bilang pilgrim diad Estados Unidos. Diad South Dakota et binisita toy abung di Nellena tan Verda Pool, sanagin bibii a diad saginonor et nagmaliw iran misionaryo ed Peru. Imbalikas day makapalikliket a panamabli ra ed andi kesaw ya impanministeryo nen Tatay diad impangikuan: “Saray agagi ed saraman a panaon et talagan walaay espirituy panagpayunir legan ya amaarap ira ed sarayan sankailin paspasen a dagdaiset labat so tarok da a materyal balet ta walaan na puson napno na panangaro ed si Jehova. Satan so amakiwas ed sikaran sumpalen day kimey da.”

Impangasawa tan Komaduan Impanbaroy

Diad loob na saray taon et si Tatay so akisulatan ed si Clara Hubbert na Manitoulin Island, Ontario. Sikaran dua so inmatendi ed kombension diad Columbus, Ohio, nen Hulyo 26, 1931, sanen inadapta na saray Estudyante na Biblia so ngaran a Tastasi nen Jehova. (Isaias 43:10-12) Kayari na sakey simba et sikaray nankasal. Agnambayag, si Tatay so inmalis lamet parad komaduan pan-misionaryon baroy to diad saray isla na Caribbean. Diman et tinmulong ed kaorganisa na saray miting tan angipasal ed arum diad panagkabkaabungan a ministeryo.

Akaawat si Nanay na saray litrato, kard, tan sulsulat a nanlapud Suriname, St. Kitts, tan dakel niran pasen. Nibalita ed saray sulat so aligwas na  panagpulong a kimey tan no maminsan et nilaktip met iray impormasyon nipaakar ed saray manok, ayayep, tan tantanaman a naromog ed partikular a bansan kawalaan to. Kasabi Hunyo 1932 et asumpal nen Tatay so asainmin to ed Caribbean tan linmugan ed barko a singa la gendat pian onsempet ed Canada. Kayari na satan et sikaran dua nen Nanay so akibiang ed sigpot-panaon a panagpulong a kimey, ya inusar so panaoy ambetel nen 1932/33 diad lugar na Ottawa a kaibay baleg ya ulop na arum niran sigpot-panaon a ministro.

Antikey a Salaysay ed Bilay na Pamilya

Nen 1934 et nianak si kuyak a David. Sanen sikatoy ugaw ni labat, sikatoy onalagey ed kargaay sombrero nen Mamang pian manginsayo a sikatoy mangiiter na “saray paliwawa.” Leleg na impanbilay to et nipanengneng toy seseg to parad si Jehova a singa say ama to. Sikaran talo so nambiahe diad panamegley na kotsi, a nisinger so trumpa ed tarong, legan dan bibisitaen iray kongregasyon manlapud bukig a baybay ya anggad sagur a baybay na Canada. Siak so nianak nen 1938, leleg a manseserbi ed saman si Tatay ed British Columbia. Nanonotan ni nen kuya David a siak so imparukol nen Tatay ed katri, tan sikara di Tatay, Nanay, tan kuya David so tinmalimukor legan a nampikasi na pisalsalamat si Tatay nisesengeg ed siak.

Diad panaoy ambetel nen 1939, sikami so nanayam ed Vancouver leleg a binibisita nen Tatay iray kongregasyon ed saman a lugar. Sakey ed saray dakel a sulat ya akolekta mi ed loob na dakel a taon et apetsaan na Enero 14, 1939, a nisulat sanen sikatoy walad Vernon, British Columbia. Insulat itan nen Tatay ed si Clara, David, tan Ruth, a kuanto: “Pirawat kon naangoban tan nalakap ta kayo.” Diad saman a sulat et walay mensahe to ed balang sakey ed sikami. Sinaglawi to a baleg so panag-ani diman balet ta dagdaiset iray komikimey.​—Mateo 9:37, 38.

Sakey simba kayari insempet to ed Vancouver manlapud asainmin to, si Tatay so alupbob ed miting. Say resulta na impanpadoktor to et sikatoy walaan na makakanser a tumor diad utek to. Tan nen Mayo 1, 1939, asumpal toy mangaraldalin a kurso to. Siam bulan ak labat ed saman, tan si David so ngalngali la limaran taon. Say pinabpablin ina mi a walaan met na mangatatawen ya ilalo so nansiansian matoor ed Dios anggad impatey to nen Hunyo 19, 1963.

Say liknaan nen Tatay nipaakar ed pribilihyon pangipasabi na maong a balita ed dakel a bansa so marakdakep a naimano ed sakey ed saray sulat to ed si Mamang. Diad kabiangan et oniay inkuanto: “Sibubunlok ya inabuloyan ak nen Jehova ya onla ed sarayan dalin bilang liwawa a mangaakbibit na mensahe nipaakar ed Panarian. Komon ta narayew so masantos a ngaran to. Anggaman ed kakabosan tan kakulangan tan kaleteyan, onsisinag so gloria to.”

Natan et saray anak, apo, tan saray apo ed pueg di George tan Clara Young so manlilingkor met ed maaron Dios tayo, si Jehova. Nibaga ed siak a mabetbet ya aaonen nen Tatay so Hebreos 6:10, a kuanto: “Say Dios aliwan agmatunong pian nalingwanan to so gawa yo tan say aro ya impanengneng yo ed ngaran to.” Anggan sikami et agmi met alingwanan so ginawa nen Tatay.

[Litrato ed pahina 23]

Si tatay ko, ed kawanan, a kaiba toy taloran kuya to

[Saray litrato ed pahina 25]

Si tatay (akaalagey) a kaiba ira di Brother Woodworth, Rutherford, tan Macmillan

Leksab: Si Tatay (bandad kawigi) a kagrupo da si Brother Russell

[Saray litrato ed pahina 26]

Si Tatay tan si Nanay

Leksab: Say agew na kasal da

[Litrato ed pahina 27]

Kaibay David tan si Nanay pigaran taon kayari na impatey nen Tatay