Inabobonan nen Jehova so Mapaabeban Josias

SAY mantaon na limara a Prinsipen Josias na Juda so talagan ataktakot. Lapud say ina ton Jedida, so manugaog. Walay rason na panaakis nen Jedida lapud inatey lay Arin Manases, a laki nen Josias.​—2 Arari 21:18.

Kanian si Amon, ya ama nen Josias, so magmaliw lan ari na Juda. (2 Awaran 33:20) Balet duay taon ed saginonor (659 K.K.P.), si Amon so pinatey na saray aripen to. Pinatey na totoo iray nankokomplot tan pinagmaliw dan ari so ugaw nin Josias. (2 Arari 21:24; 2 Awaran 33:25) Legay uley nen Amon, nailuam lay Josias ed samyong na insenso a mamapano ed Jerusalem lapud dakel so kaatepan a walaay altar a pandadakmomoan na totoo ed palson dirios. Naimanon mamaspasyar iray pagano a saserdote, tan saray debosyonado pati met iray mankuan a mandadayew ed si Jehova, so mansasamba ed dios a Malcam.​—Sofonias 1:1, 5.

Amta nen Josias a marelmeng so ginawa nen Amon diad impandayew to’d palson dirios. Diad ontan et mas atalosan na malangwer nin ari na Juda iray inyabawag na propeta na Dios a Sofonias. Sanen mantaon la na 15 si Josias (652 K.K.P.), komawalon taon la ed saman na uley to tan sikatoy determinadon ontulok ed saray salita nen Sofonias. Anggaman sikatoy ugaw ni et ginapoan la nen Josias ya anapen si Jehova.​—2 Awaran 33:21,22; 34:3.

Kinmiwas si Josias!

Kayari na apat taon et ginapoan la nen Josias a linisan so Juda tan Jerusalem manlapud palson relihyon (648 K.K.P.). Inggeba toray talintao, sagradon lusek, tan saray altar na insenso ya inusar diad panagdayew ed si Baal. Minekmek toray palson dirios insan to insibwag ed saray lubok na saramay angibagat ed saratan. Saray altar ya inusar parad agmalinis a panagdayew so pinabanday insan ginaygay.​—2 Arari 23:8-14.

Kapantokan ed saman na panaglinis nen Josias sanen sinmabi ed Jerusalem si Jeremias, ya anak na Levitan saserdote (647 K.K.P.). Tinuro la nen Jehova a Dios so kalangweran nin Jeremias bilang propeta to, tan agaylan mapuersa so impangideklara to’d mensahe nen Jehova sumpad palson relihyon! Ngalngali kaedad nen Josias si Jeremias. Anggaman ed makpel ya impanlinis nen Josias tan makpel iran panangiyabawag nen Jeremias, agangganon pinawil na totoo so palson panagdayew.​—Jeremias 1:1-10.

Mabmablin Nalmoan!

Manga limay taon so apalabas. Say 25 años a Josias so manguuley la ed loob na 18 taon. Impatawag to si Safan, say sekretaryo; Maasias, say hepe na syudad; tan say manangikurit a Joah. Ingganggan na ari ed si Safan: ‘Ibagam ed si Helcias, ya atagey a saserdote, a tiponen so kuarta a tinipon na saray bantay manlapud baley tan iyawat da ed lima na saray managkimey ta pian apigden day abung nen Jehova.’​—2 Arari 22:3-6; 2 Awaran 34:8.

Manlapud palbangon et makuli iray managkimey ya angapiger ed templo. Maseguron misalsalamat si Josias ed si Jehova ta inapiger na saray komikimey so deral a ginawa na pigara ed marelmeng iran inmuunan ateng to ed abung na Dios. Legay iyaaligwas na kimey, sinmabi si Safan a mangibalita. Balet antoy sankabembenan to? Agayla, walay awit ton lukot! Insalaysay ton aromog na Atagey a  Saserdoten si Helcias so “libro na tunong nen Jehova, a niiter ed panamegley nen Moises.” (2 Awaran 34:12-18) Agaylan nalmoan​—agpanduaruwaan a saman so orihinal a kopya na say Ganggan!

Magunaet a dinengel nen Josias so amin a salitan walad libro. Legan a babasaen nen Safan, tatalosan na ari no panon ya onaplika ed sikato tan ed totoo so balang ganggan. Nagkalalo lan nandinayewan to no panon a nidadanet na libro so tuan panagdayew tan no panon a nipasakbay so onsabi iran bakbak tan kibantak no agamilen na totoo so palson relihyon. Lapud impakamoria ton agnagagawaan so amin a ganggan na Dios, pinilat nen Josias iray aysing to tan ingganggan to ed si Helcias Safan, tan arum nira: ‘Mibalita kayo ed si Jehova nipaakar ed saray salita na saya a libro; ta baleg so sanok nen Jehova a dinmalang sumpa ed sikatayo lapu ed saray ateng tayo agda dinengel so salita na saya a libro.’​—2 Arari 22:11-13; 2 Awaran 34:19-21.

Nipasabi so Salita nen Jehova

Saray mensahero nen Josias so linma ed si Hulda a propetesa diad Jerusalem tan pinmawil ira a mangibalita. Impasabi nen Hulda so salita nen Jehova, a pakapatnagan a saray nirekord a desyang ed agano nin aromog a libro so nagawa ed apostatan nasyon. Balet lapud nampaabeba si Josias ed arap nen Jehova a Dios, agto la nasagmak so kalamidad. Sikatoy napiponpon ed saray inmunan ateng to tan niponpon a mareen.​—2 Arari 22:14-20; 2 Awaran 34:22-28.

Kasin say propesiya nen Hulda so susto, lapud ta inatey si Josias ed sakey a bakal? (2 Arari 23:28-30) On, ta say inkiponpon to ed “kareenan” so midumaan ed “mauges” ya onsabi ed Juda. (2 Arari 22:20; 2 Awaran 34:28) Si Josias so inatey sakbay na desyang nen 609-607 K.K.P. sanen saray taga-Babilonia so angobkob tan aneral ed Jerusalem. Tan say ‘kitipon ed lubok na saray ateng na sakey’ et agto ipueray maramsak ya ipapatey. Say miparan balikas so nausar a mitukoyan ed namparan maramsak tan agmaramsak iran ipapatey.​—Deuteronomio 31:16; 1 Arari 2:10; 22:34, 40.

Binmulaslas so Tuan Panagdayew

Tinipon nen Josias iray totoo ed Jerusalem diad templo insan imbasa ed sikara so “amin a salita na libro na sipan” ya aromog ed abung nen Jehova. Insan sikatoy akisipanan “pian manakar a mantumbok ed Jehova, tan pian unoren to so saray ganggan to, tan saray panagtasi to, tan saray panontonan to, ed simoon a puso to, tan simoon a kamarerwa to, pian paletan to so saray salita na saya a sipan a nisulat dia ed sayan libro.” Amin a totoo so tinmalindeg parad sipanan.​—2 Arari 23:1-3.

Diad ontan et inggapo nen Josias so sananey tan mas malaknab a kampanya sumpad panagtalintao. Saray saserdote na sankailin-dios ed Juda so pinataynan. Saray Levitan saserdote ya akibiang ed marutak a panagdayew so naandian lay pribilihyo a manlingkor ed altar nen Jehova, tan saray atagey a pasen ya impaalagey nen panaon nen Arin Solomon so agla matukoy ed panagdayew. Agawa met so panaglinis ed datin teritorya na samploran-tribun panarian na Israel, ya akadkauna lan inggeba na saray Asiryano (740 K.K.P.).

Bilang kasumpalan na saray salita na “laki na [tuan] Dios” ya ag-abitla so ngaran to, manga 300 taon ed akadkauna, pinoolan nen Josias iray pukel na saray saserdote nen Baal ed altar ya impaalagey nen Arin Jeroboam I diad Bethel. Inggegeba iray atagey a pasen diman tan diad arum met niran syudad, tan saray saserdoten mantatalintao so nibagat ed saray mismon altar a pangiyaapayan da.​—1 Arari 13:1-4; 2 Arari 23:4-20.

Agawa so Baleg a Paskua

Tinulongan na Dios si Josias ed saray kiwas ton panangiyalibansa na puron panagdayew. Kaleganay impanbilay na ari et akisalamat ed Dios ta saray totoo so “ag-inmarawi ed itutumbok ed Jehova, a Dios na saray atateng da.” (2 Awaran 34:33) Tan panon a nalingwanan nen Josias so marakep ya ebenton agawa ed koma-18 taon na uley to?

Ingganggan na ari ed saray totoo: “Unoren yo so pasko [“paskua,” NW] ed Jehova a Dios yo, singa nisulat dia ed saya [ya agano nin aromog a] libro na sipan.” (2 Arari 23:21) Nanliketan nen Josias so maabig ya inkiwas da. Nisesengeg ed sayan okasyon, sikaton mismo so angiter na 30,000 ya ayayep parad Paskua tan 3,000 a baka. Agaylan Paskua! Lapud saray niyapay ed satan, saray niplanon maong ya uksoyan, tan bilang na saray managdayew, apalumbasan na satan so dinanman a Paskua ya agawa nanlapula’d agew nen propeta Samuel.​—2 Arari 23:22, 23; 2 Awaran 35:1-19.

 Nanermenan a Maong so Impatey To

Diad nakekeraan a 31-taon ya uley to (659-629 B.C.E.), nanuley si Josias bilang maong ya ari. Diad pansamposampot lay uley to, naamtaan to so plano nen Faraon Necao ya ondalan ed Juda pian amperen iray armada na Babilonia diad ontan et natulongan so ari na Asirya diad Carkemis ed Ilog na Eufrates. Diad ag-amtan rason et si Josias so linma pian mibakal ed saray Ehipsio. Angibaki ed sikato si Necao na saray mensahero, a kuanto: “Paulyan mo so pisasalet ed Dios, a sikato so wala ed siak, pian sika so agto bagbagen.” Balet ta nankunwari na itsura si Josias tan sinali ton labanan iray taga-Ehipto diad Megiddo.​—2 Awaran 35:20-22.

Agayla so nansumpalan na ari na Juda! Sikatoy nakna na saray managpana, kanian imbaga to ed ariripen to: “Iyarawi yoak; ta siak so makapasinagem ya asugatan.” Inyepas da si Josias ed karwahen uusaren to’d bakal, insan da inlugan ed sananey, tan amaarap ira ed Jerusalem. Diman odino diad pamapaarap da ed syudad ya inatey si Josias. “Sikato so imponpon ed saray lubok na saray atateng to,” kuan na apuyanan a salaysay, “et amin a Juda tan Jerusalem managogol ira nipaakar ed Josias.” Nantagleey si Jeremias parad sikato, tan nanlapula’d saman et say ari so nagmaliw a tema na saray punebre ed saray espisyal ya okasyon.​—2 Awaran 35:23-25.

On, alingolingo si Josias sanen sikatoy akibakal ed saray Ehipsio. (Salmo 130:3) Anggaman kuan, sikatoy inabobonan na Dios lapud inkamapaabeba tan inkapekder to parad tuan panagdayew. Agaylan iyiilustra na impanbilay nen Josias a papaboran nen Jehova iray debosyonadon lingkor ton walaan na mapaabeban puso!​—Uliran 3:34; Santiago 4:6.

[Litrato ed pahina 29]

Masimoon ya inanap nen Arin Josias si Jehova

[Litrato ed pahina 31]

Inggeba nen Josias iray atagey a pasen tan inyalibansa to so tuan panagdayew