Maridios a Panmoria ed Moral a Kalinisan

“Siak si Jehova a Dios mo, ya angibangat ed sika na nipaakar ed nabang mo, a mangitonton ed sika ed dalan a laen mo komon.”​—ISAIAS 48:17.

1, 2. (a) Panon so panmoria na maslak a totoo ed seksual a moralidad? (b) Anto so panmoria na saray Kristiano ed seksual a moralidad?

 DIAD dakel a parti na dalin natan, say moral a kondukta so ipapasen a personal a pamaakaran. Moriaen na totoo a say seksual a relasyon et natural lambengat a panangipatnag na panangaro a nayarin agamilen kapiganman a labay da, ya aliwan para labat ed sanasawa. Ipapasen dan anggapoy makapuy ed pandesisyon a bukor no panon so ikiwas daput no anggapoy naapektoan. Diad panmoria ra, agnepeg a husgaan iray totoo nipaakar ed moralidad, nagkalalo la no nipaakar ed sekso.

² Midumaan so panmoria na saramay mikabat ed si Jehova. Maliket dan tumboken iray Makasulatan a giya lapud ta inaro ra si Jehova tan sikatoy labay dan paliketen. Bibidbiren dan sikara so aaroen nen Jehova tan iwawanwan tora ed pankaabiganan da, panangiwanwan a peteg a pakagunggunaan da tan mamaliket ed sikara. (Isaias 48:17) Lapud say Dios so Subol na bilay, makatunongan labat a paiwanwan ira ed sikato nipaakar ed no panon dan usaren so laman da, nagkalalo la’d sayan bengatla a nisiglaot a maong ed panangipasa na bilay.

Sakey a Langkap na Maaron Manamalsa

3. Anto so ibabangat na Kakristianoan nipaakar ed seksual a relasyon, tan panon itan a nipareng ed ibabangat na Biblia?

³ Misunian ed agmarelihyoson mundo natan, imbangat na arum ed Kakristianoan a say seksual a relasyon et mabanday, kasalanan, tan say “orihinal a kasalanan” diad hardin na Eden et say seksual ya impanangguyor nen Eva ed si Adan. Satan a  panmoria so misumlangan ed ibabaga na Kasulatan. Say inmunan sanasawa so tinukoy na Biblia bilang “say laki tan say asawa to.” (Genesis 2:25) Sikara so ingganggan na Dios a manilalak, ya oniay inkuanto: “Manbunga kayo, tan ondakel kayo, tan makmakan yo so dalin.” (Genesis 1:28) Aliwan makatunongan ed biang na Dios no iganggan toy Adan tan Eva a manilalak insan tora dusaen lanlamang no gawaen da itan a ganggan.​—Salmo 19:8.

4. Akin ya inikdan na Dios iray totoo na seksual a pakayari?

⁴ Diad satan a ganggan ed inmunan atateng tayo, a naulit ed si Noe tan saray ilalak to, natalosan tayo so manunan gagala na seksual a relasyon: panilalak. (Genesis 9:1) Balet, ipapabitar na Salitay Dios ya aliwan obligado iray sanasawan lingkor to a manakdol lambengat ira no labay day mananak. Satan a relasyon so mamenek ed emosyonal tan pisikal iran pankaukolan da tan panlapuan itan na liket na sanasawa. Sakey itan a paraan pian nipatnag day aralem a panangaro ra ed balang sakey.​—Genesis 26:8, 9; Uliran 5:18, 19; 1 Corinto 7:3-5.

Saray Isesebel na Dios

5. Antoray isesebel na Dios ed seksual ya agamil na too?

⁵ Anggaman langkap na Dios so seksual ya agamil, nepeg itan a dangkaan. Onaplika ni ingen iyan prinsipyo ed loob na uksoyan na panamaley. (Efeso 5:28-30; 1 Pedro 3:1, 7) Diad paway na panamaley, sebel so seksual a pirerelasyonan. Say Biblia so espisipikon maong ed satan. Diad Ganggan ya inter na Dios ed nasyon na Israel, oniay nidatak ed satan: “Agka manlawan.” (Exodo 20:14) Saginonor, inlaktip nen Jesus iray “panaglawan” tan “pikakalugoran” ed “mauges a nonot” a manlalapud puso tan mandutak ed sakey a too. (Marcos 7:21, 22) Si apostol Pablo so apuyanan a mamilin ed saray Kristiano diad Corinto: “Ibatikan yo so lawanan.” (1 Corinto 6:18) Diad sulat to ed saray Hebreo, insulat nen Pablo: “Say panangasawa sikato komon so narayew ed saray ganagana, tan say dukolan andi komon so tilol to: ta saray managlawan tan saray mankakalugoran ukomen ira naani na Dios.”​—Hebreos 13:4.

6. Diad Biblia, anto so sasaglawien na salitan ‘pilalawanan’?

⁶ Anto so kabaliksan na salitan ‘pilalawanan’? Nanlapu itan ed Griegon salita a por·neiʹa, ya uusaren no maminsan pian tukoyen so seksual iran relasyon na aliwan sanasawa. (1 Corinto 6:9) Diad arum a pakabasaan, a singa ed Mateo 5:32 tan Mateo 19:9, sayan termino so walaay mas malaknab a kabaliksan tan say arum nin tutukoyen na satan et say pikakalugoran, insesto, tan pirerelasyonan ed ayep. Say arum niran agamil ed sekso diad baetan na aliwan sanasawa a singa say oral tan anal sex (pirelasyonan ed sekso panamegley na sangi tan ebet) tan say seksual a panag-amayo ed kayarian na arum a too, so natawag met a por·neiʹa. Amin na saratan ya agamil so kinondena ed Salitay Dios, diad diretsaan odino diad napatnagan a paraan.​—Levitico 20:10, 13, 15, 16; Roma 1:24, 26, 27, 32. *

Pakagungguna ed Saray Ganggan na Dios Nipaakar ed Moral

7. Panon tayon nagunggunaan ed pansiansian malinis ed moral?

⁷ Sakey ya angat ed biang na ag-ayadyarin totoo so pangunor ed ganggan nen Jehova nipaakar ed kondukta ed sekso. Oniay insulat nen Maimonides, a bantog a Judion pilosopo nen koma-12 siglo: “Anggapo lay mas mairap nin tumboken ya isesebel ed intiron Torah [Mosaikon Ganggan] nen saray sebel a panakdol tan mabanday iran seksual a relasyon.” Balet, nagunggunaan itayon maong no unoren tayo so igaganggan na Dios. (Isaias 48:18) Alimbawa, say pangunor ed sayan bengatla so ontulong ed sikatayo pian naprotektaan itayo manlapud saray makaalis a sakit lapud sekso, ya arum ed saratan so agla natambal tan makapatey. * Nasalimbengan itayo manlapud panlukon ya agni akasal. Malinis so konsiensia tayo no iyaplika so maridios a kakabatan. No gawaen tayo itan, ombulaslas so respeto tayo’d sikatayon dili tan respeto na arum ed sikatayo, laktip laray kakanayon, kaasawaan, ananak tan saray Kristianon agagi tayo. Nabayuboan tayo met so mabunigas, positibon awawey ed sekso a pakawalaay liket ed loob na panamaley. Oniay insulat na sakey a Kristianon bii: “Say katuaan na Salitay Dios so sankaabigan a proteksion. Miasawa ak la, tan sano akasal ak la et maliket kon ibaga ed samay Kristianon laki a piasawaan ko a nansiansia ak a masimpit.”

8. IDiad antoran dalan a nayarin itandoro na masimpit a kondukta tayo so puron panagdayew?

⁸  Diad pansiansia tayon masimpit ed kondukta tayo, baleg so nagawaan tayo pian naamper iray lingon panmoria ed tuan panagdayew tan saray totoo so nasagyat ed Dios a dadayewen tayo. Insulat nen apostol Pedro: “Masimpit komon so tongtongan yo ed utel na saray bugkalot, pian dia ed panalabutob da ed sikayo a singa managgawa na mauges nitandoro ra so Dios ed agew na idalaw to, lapu ed saray maong a ginawgawa yo a naimatonan da.” (1 Pedro 2:12) Anggaman ibabaliwala odino ag-aabobonan na saramay agmanlilingkor ed si Jehova so malinis a kondukta tayo, naseguro tayo a naiimatonan, aabobonan, tan panliliketan ni ingen na mangatatawen ya Ama tayo so pansasagpot tayon mangunor ed ganggan to.​—Uliran 27:11; Hebreos 4:13.

9. Akin a nepeg itayon nawalaan na panagmatalek ed igaganggan na Dios, anggaman agtayo sigpot a natalosan iray rason to? Iyilustra.

⁹ Say pananisia ed Dios so manasaglawi ed panmatalek ya amta toy pankaabigan tayo, anggano agtayo sigpot a natalosan so amin a rason no akin ya igaganggan to itayo unong ed paraan to. Konsideraen pa so sakey ya alimbawa ed Mosaikon Ganggan. Say sakey a pananontonan no mankakampamento iray sundalo et nakaukolan ya ikotkot so dutak na too ed paway na kampo. (Deuteronomio 23:13, 14) Nayarin nanumamengan na saray Israelita no akin ya ontan so ingganggan to; nayarin isipen na arum ya agla nakaukolan itan. Manlapu la’d saman balet, binidbir na medikal a siensia ya akatulong iyan ganggan pian napansiansian malinis iray subol na danum tan protektado manlapud antokaman a sakisakit a tarok na saray bigis. Mipadpara, diad espiritual, sosyal, emosyonal, pisikal, tan sikolohikal a paraan et walaray makasengeg no akin ya ingganggan na Dios a say sanasawa lambengat so mangamil na seksual a relasyon. Konsideraen tayo so pigaran alimbawa ed Biblia nipaakar ed saramay nansiansian malinis ed moral.

Jose​—Abendisionan Lapud Moral a Kondukta To

10. Siopa so analin manukso ed si Jose, tan panon so inkiwas to?

¹⁰ Nayarin kabisado yo so alimbawa na Biblia nipaakar ed si Jose, say ilalak nen Jacob. Diad edad a 17, sikatoy nagmaliw ya aripen nen Potipar, say manunaan ed saray bantay nen Faraon na Ehipto. Si Jose so benendisionan nen Jehova, tan sinmabi panaon et sikato so aturon mangasikaso ed abung nen Potipar. Nen si Jose so manedad lay masulok a 20, sikatoy nagmaliw a “maong ya ereng tan apabpabli.” Sikato so agustoan na asawa nen Potipar, kanian sinali ton ayaten. Impabitar nen Jose so talindeg to, ya impaliwawa ton say iyabobon ed satan et aliwa lambengat a pantraidor ed amo to noagta “kasalanan ya onsumpa ed Dios.” Akin ya ontan so impankatunongan nen Jose?​—Genesis 39:1-9.

11, 12. Anggano anggapo ni so ganggan ya impaisulat na Dios a mangisesebel ed pilalawanan tan pikakalugoran, akin ya ontan so impangikatunongan nen Jose ed ginawa to?

¹¹  Mapatnag, say desisyon nen Jose so agnibase ed takot ya ompan sikatoy nasukayan na totoo. Arawi so kawalaan na pamilya nen Jose, tan say pakaamta nen ama to et sikatoy inatey la. No agamilen to so seksual ya imoralidad, agbalot itan naamtaan na pamilya to. Satan a kasalanan so nayarin niyamot ed si Potipar tan saray ariripen ton lalaki, lapud walaray panaon ya anggapo ra’d abung. (Genesis 39:11) Ingen ta kabat nen Jose ya agniyamot itan a kondukta ed pakanengneng na Dios.

¹² Nayarin nankatunongan si Jose unong ed kabat to la nipaakar ed si Jehova. Seguradon amta to so inyabawag nen Jehova diad hardin na Eden: “Kanian say laki taynan to so ama to tan ina to, et yamong to so asawa to: et saksakey ira a laman naani.” (Genesis 2:24) Niarum ni, nayarin kabat nen Jose so inkuan nen Jehova ed sakey a Filisteon ari a nantindekan ton ayaten so bai nen Jose ed pueg, a si Sara. Inkuan nen Jehova ed satan ya ari: “Nengneng mo, sika sakey ka natan ya inatey a too lapu ed say bii ya inalam; ta sikato so asawa na sakey a laki. . . . et siak met baaten ta ka a mankasalanan ed siak: kanian agta ka pinaulyan a maniwit ed sikato.” (Genesis 20:3, 6) Kanian anggano anggapo ni so ganggan ya impaisulat nen Jehova, malinew ed sikato so nipaakar ed panangasawa. Lapud moral a liknaan nen Jose, katekep lay pilalek ton napaliket si Jehova, impulisay to so imoralidad.

13. Akin ya agnapaliisan nen Jose so asawa nen Potipar?

¹³ Balet ta mapilit so asawa nen Potipar, ya “agew-agew” ton tatangguyoren si Jose a miakdol ed sikato. Akin a sikatoy agnakalakalan napaliisan nen Jose? Bueno, bilang sakey ya aripen et walaray trabaho a sumpalen to tan agto nauman so situasyon to. Ipapabitar na arkeolohikon ebidensia a lapud desinyo na kaabungan na Ehipsio et kapilitan so ondalan ed manunan kabiangan na abung pian makakar ed saray panagsimpenan. Kanian, imposibli so pakapaliis nen Jose ed asawa nen Potipar.​—Genesis 39:10.

14. (a) Antoy agawa ed si Jose sanen imbatikan toy asawa nen Potipar? (b) Panon so impamendision nen Jehova ed katooran nen Jose?

¹⁴ Sinmabi so agew sanen bukbukor dan dua ed abung. Si Jose so ginuyor na asawa nen Potipar tan inkelyaw to: “Miakdol ka ed siak!” Si Jose so binmatik. Lapud naopendi ed impangiwagsil nen Jose, sikatoy pinalsaan to na panamasoot. Antoray nansumpalan? Sikato kasi so tinumangan a tampol nen Jehova lapud impanmatoor to? Andi. Si Jose so nipangaw tan nigolonggolong. (Genesis 39:12-20; Salmo 105:18) Naimatonan nen Jehova so agawan ag-inkahustisya ed si Jose kanian diad kaunoran et sikatoy intandoro to manlapud prisoan ya inyakar to ed palasyo. Sikato so nagmaliw a komaduan sankaimpluensiaan a too ed Ehipto tan sikatoy apalaboan na asawa tan ananak. (Genesis 41:14, 15, 39-45, 50-52) Niarum ni, say salaysay a nipaakar ed impanmatoor nen Jose so nikurit nensaman, 3,500 a taon lay apalabas, pian nanodnonotan itan na saray lingkor na Dios anggad natan. Agaylan abig a bendision so nagamoran diad itulok ed saray matunong a ganggan na Dios! Ontan met, agtayo lawas nagamoran iray gungguna natan diad panmantini tayo’d moral a katooran, balet makaseguro itayo a saratan so naiimatonan nen Jehova tan bendisionan to itayo ed dugan panaon.​—2 Awaran 16:9.

 Say ‘Sipan nen Job ed Saray Mata To’

15. Anto so ‘insipan nen Job ed saray mata to’?

¹⁵ Say sakey nin manamemben katooran et si Job. Kaleganay panusubok ed sikato na Diablo, inusisa lamet nen Job so bilay to tan inyabawag to a mabulos ton sagmaken so ambelat a dusa no bilang ta sikatoy akasumlang, a kabiangan ed saratan so prinsipyo nen Jehova nipaakar ed moralidad ed sekso. Inkuan nen Job: “Akisipan ak ed saray matak; panon sirin so inengneng ko ed sakey a birhen?” (Job 31:1) Nipaakar ed saya, say labay ya ibaga nen Job et sikato so pursigido ni ingen ya ag-onlimgis ed sakey a bii tekep na pantindek ed sekso, lapud determinasyon ton manmatoor ed Dios. Siempre, inagew-agew ton nanenengneng so bibii tan nayarin tutulongan to nira no mankaukolan iray tulong. Balet no nipaakar ed inengneng tekep na romantikon liknaan, agto ginawa itan. Sakbay na inkasubok to, sikato so mayamyaman, say “kababalgan ed saray amin ya anak ed Bukig.” (Job 1:3) Balet, agto inusar so pakayari na kayamanan pian sagyaten so dakel a bibii. Malinew, agton balot nanugagepan so pigawaan na mabanday a seksual a relasyon ed mas malangwer a bibii.

16. (a) Akin a si Job so maabig a panuliranan na saray de-asawaan a Kristiano? (b) Panon a midumaan so awawey na saray lalaki ed panaon nen Malaquias ed awawey nen Job, tan anto so kipapasen natan?

¹⁶ Impatnag sirin nen Job so moral a katooran to, diad paborablin panaon odino andi. Satan so naimatonan nen Jehova tan sikatoy mayamyaman a benendisionan to. (Job 1:10; 42:12) Agaylan abig ya alimbawa si Job ed saray de-asawaan a Kristiano, lalaki tan bibii! Agpankelawan ya ontan lay panamabli nen Jehova ed sikato! Misunian, say awawey na karaklan natan so mas mipadpara ed walan agawa’d panaon nen Malaquias. Kinondena na satan a propeta so impangikaindan na dakel a kaasawaan a lalaki ed saray kapareha ra, pian mangasawa na mas malangwer a bibii. Manag-agus ed altar nen Jehova iray lua na tinaynan a kaasawaan a bibii, tan kinondena na Dios iramay ‘nanagamil a sililiput’ ed kaasawaan da.​—Malaquias 2:13-16.

Sakey a Masimpit a Marikit

17. Panon a say Sulamita et singa “sakey a tanamanan a sinikop”?

¹⁷ Say komatlon manamemben katooran et say marikit a Sulamita. Lapud malangwer ni tan maganggana, aliwa lambengat a say balolakin managpastol so inmibeg ed sikato noagta pati say mayaman ya ari na Israel, si Solomon. Unong ed intiron salaysay ya alay dakep a nikurit diad Kanta nen Solomon, nansiansian masimpit so Sulamita kanian sikatoy nirespeto na saramay walad kaliberliber to. Anggaman si Solomon et agginusto na sayan marikit, sikatoy apuyanan a mangikurit ed istorya na sayan Sulamita. Nirespeto met na managpastol, ya inaro na sayan marikit, so masimpit a kondukta to. Aminsan et inumameng to so Sulamita a singa “sakey a tanamanan a sinikop.” (Kanta nen Solomon 4:12) Diad Israel nensaman, say mararakep a tanamanan so walaan na makapalikliket tan nanduruman pising, ambalbalingit iran rosas, tan atatagey a kakiewan. Saratan a tanamanan so kaslakan ya asikop na sakey ya alar odino bakor tan nalooban lambengat diad de-talak a wangalan. (Isaias 5:5) Parad say managpastol, say moral a kalinisan tan inkalimgas na Sulamita et singa hardin ya agaylay dakep. Sikato so masimsimpit. Say matamoy a panangaro to so nipaarap lambengat ed piasawaan to.

18. Anto so ipanonot ed sikatayo na saray salaysay nen Jose, Job, tan say Sulamita?

¹⁸  Dia ed moral a katooran to, impatnag na Sulamita so ekselentin alimbawa parad saray Kristianon bibii natan. Naimano tan inapresia nen Jehova so maong ya ugali na sayan marikit a Sulamita tan sikatoy abendisionan a singa met si Jose tan Job. Pian walay kigiyaan tayo, nikurit ed Salitay Dios so salaysay nipaakar ed impanmatoor da. Anggaman agnikukurit ed Biblia so panmamatoor tayo natan, si Jehova so walaan na “libro a pakanodnonotan” parad saramay manggugunaet a manggaway linawa to. Agtayon balot komon lilingwanan a “maniimano” si Jehova tan panliliketan to so matoor a pambabanikel tayon mansiansian malinis ed moral.​— Malaquias 3:16.

19. (a) Panon so panmoria tayo ed moral a kalinisan? (b) Anto so singbaten ed ontumbok ya artikulo?

¹⁹ Anggaman luludlureyen itayo na saramay andiay pananisia, panliketan tayo so ontulok ed maaron Manamalsa tayo. Walaan itayo na mas atagey a moralidad, salanti, maridios a moralidad. Satan so bengatlan ikinon tayo tan pabpablien. Diad pamasiansia tayo ed malinis a moral a talindeg, panliketan tayo so bendision na Dios tan napansiansia tayo so masnag ya ilalo ed andi-anggaan iran bendision ed arapen. Balet diad praktikal a paraan, anto so gawaen tayo pian mansiansia itayon malinis ed moral? Sayan importantin tepet so singbaten ed ontumbok ya artikulo.

[Saray paimano ed leksab]

Kasin Nipaliwawa Yo?

• Anto so ibabangat na Biblia nipaakar ed seksual a relasyon?

• Anto so saglawien na salitan ‘pilalawanan’ diad Biblia?

• Panon tayon nagunggunaan ed pansiansian malinis ed moral?

• Akin a si Jose, Job, tan say marikit a Sulamita et maabig a napanuliranan na saray Kristianon natan?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Litrato ed pahina 9]

Pinaliisan nen Jose so imoralidad

[Litrato ed pahina 10]

Say marikit a Sulamita et singa “sakey a tanamanan a sinikop”

[Litrato ed pahina 11]

Si Job so ‘akisipan ed saray mata to’