Nayarian Yoy Mansiansian Malinis ed Moral

“Saya so aro na Dios, a sumpalen tayo so saray ganggan to.”​—1 JUAN 5:3.

1. Anton pandumaan ed kondukta so naiimatonan ed totoo natan?

 NENSAMAN, si propetan Malaquias so apuyanan a mangipasakbay ed sakey a panaon a midumaan lan maong so kondukta na totooy Dios ed saramay agmanlilingkor ed Dios. Oniay insulat na propeta: “Mangibiig kayo naani na matunong tan marelmeng, say manlilingkor ed Dios tan say agmanlingkor ed sikato.” (Malaquias 3:18) Satan a propesiya so nasusumpal la natan. Say panumpal ed saray ganggan na Dios, pati saramay mankaukolan na moral a kalinisan, so makabat tan manepeg a kurang ed bilay. Ingen ta satan a kurang et aliwan lawas mainomay. Tekep na maabig a rason, inkuan nen Jesus a kaukolan ya ibunek na saray Kristiano so pakagamor na kilalaban.​—Lucas 13:23, 24.

2. Antoran akinpaway a pakadesdesan so makasengeg no akin a mairap so pansiansian masimpit ed moral?

² Akin a mairap so pansiansian masimpit ed moral? Say sakey lan rason et walaray akinpaway a pakadesdesan. Say mabanday a sekso so ipaparungtal na industriya na panligliwaan bilang makapasagyat, makapalikliket, tan parad wala la’d edad, balet ta amin lawarin makapuy a pansumpalan na satan so ibabaliwala. (Efeso 4:17-19) Say maslak ed saray nipapalabas a maapit a pirerelasyonan et diad baetan na agni sanasawa. Say seksual a relasyon so mabetbet a nipapaway ed saray sine tan telebisyon diad situasyon ya anggapoy seryoson nampaknaan na sankapareha. Kaslakan et anggapoy ligsa tan respeto ed balang sakey. Dakel la so nipaarap ed ontan iran mensahe manlapu la’d kaugawan da. Niarum ni, walay mabiskeg a desdes na saray kalimog pian mikompormi ed malukak a moralidad a walad kaliberliber, tan saramay agmangaagamil ed saratan so balbalawen no maminsan odino bubusolen ni ingen.​—1 Pedro 4:4.

3. Anto so pigaran rason no akin a dakel ed mundo so nalalanor ed imoralidad?

³ Mairap met so mansiansian masimpit ed moral lapud akindalem a pakadesdesan. Pinalsa nen  Jehova iray totoo a walaay pilalek ed sekso, tan mabiskeg ed ontan iran pilalek. Baleg so epekto na iisipen tayo ed satan a pilalek, tan say imoralidad so misiglaotan ed panag-isip ya agmitunosan ed saray kanonotan nen Jehova. (Santiago 1:14, 15) Alimbawa, unong ed agano nin surbi a nipalapag ed British Medical Journal, karaklan ed angagamil na seksual a relasyon ed pilimeron pankanawnawa et labay da lambengat manayan salien so pisekso. Panisiaan na arum a say maslak a totoo so aktibo ed sekso lapud edad da, kanian labay da lan naandi so inka-birhen da. Imbaga ni na arum ya atangguyor lambengat so liknaan da odino “akainum iray daiset ed saman ya oras.” No labay tayon napaliket so Dios, nepeg a duma so panagkatunongan tayo. Anton klase na panag-isip so makatulong ed sikatayo pian napansiansia tayo so moral a kalinisan?

Bayuboan so Mabiskeg Iran Kombiksion

4. Pian mansiansia itayon masimpit ed moral, anto so nepeg tayon gawaen?

⁴ Pian mansiansia itayon masimpit ed moral, nepeg tayon bidbiren a pakagunggunaan so panumbok ed satan ya estiloy kabibilay. Mitunosan iya ed insulat nen apostol Pablo ed saray Kristiano diad Roma: ‘Sali yo no anto so maong, tan makapaliket, tan nasnaspot a linawa na Dios.’ (Roma 12:2) Say nasasaglawi ed pamidbir a makagungguna so moral a kalinisan et aliwa lambengat a basta kabat tayon kokondenaen na Salitay Dios so imoralidad. Saglawien met na satan so pakatalos ed saray rason no akin a kinondena so imoralidad tan no panon itayon nagunggunaan no paliisan tayo itan. Arum ed sarayan rason so kinonsidera la ed inmunan artikulo.

5. Manuna, akin a nepeg a mansiansian masimpit ed moral iray Kristiano?

⁵ Anggaman ontan, say talagan sankabiskegan a rason no akin a paliisan na saray Kristiano so seksual ya imoralidad et lapud pisisiglaotan tayo ed Dios. Naaralan tayo la ya amta to so sankaabigan parad sikatayo. Lapud aro tayo ed sikato et gulaen tayo so mauges. (Salmo 97:10) Say Dios so Manangiter ed “amin a maong a palangkap tan amin ya ayadyarin palangkap.” (Santiago 1:17) Inaro to itayo. Diad itulok tayo’d sikato, nipapatnag tayo a sikatoy inaro tayo tan papablien tayon amin so ginawa to la ed sikatayo. (1 Juan 5:3) Agtayo komon papabarongen tan papaermenen si Jehova diad panumlang tayo’d saray matunong a ganggan to. (Salmo 78:41) Agtayo labay so onkiwas ed paraan a pakabalawan lay masanto tan matunong a dalan na panagdayew ed sikato. (Tito 2:5; 2 Pedro 2:2) Diad pansiansia tayon masimpit ed moral, napaliket tayo so Supremon Sakey.​—Uliran 27:11.

6. Panon a makatulong so pangipaamta ed arum nipaakar ed moral iran estandarte tayo?

⁶ No determinado tayo lan mansiansian masimpit ed moral, say sakey nin proteksion et say pangipaamta ed satan a kombiksion ed arum. Ipaamta ed totoo a lingkor kayo nen Jehova a Dios tan determinado kayon mansiansia ed atagey iran estandarte to. Bilay yo itan, laman yo, desisyon yo. Anto ta so napepeligro? Say mablin relasyon yo ed mangatatawen ya Ama yo. Kanian ipaamta yo lan agnikompromiso so katooran yo ed moral. Ikinon so pangirepresenta ed Dios diad pangitandoro ed saray prinsipyo to. (Salmo 64:10) Ag-ibabaing ya itongtong ed arum so nipaakar ed moral iran kombiksion yo. No  makpel yon itongtong itan, napabiskeg kayo, nasalimbengan kayo, tan napaseseg so arum ya ontumbok ed alimbawa yo.​—1 Timoteo 4:12.

7. Panon tayon mantinien so determinasyon tayo pian mansiansian masimpit ed moral?

⁷ Ontumbok, lapud determinado tayo lan manmantini ed atagey ya estandarte ed moral tan nipapaamta tayo la so talindeg tayo, nepeg itayon manalwar pian napansiansia tayo so determinasyon tayo. Say sakey a paraan pian nagawaan iya et say maalwar a pampili na kakaaro. “Miulop ka ed saray makabat a totoo, et sika naani makabat,” so kuan na Biblia. Milimog ed saramay walaan na moral iran prinsipyo a singa sikayo; napabiskeg da kayo. Inkuan met na sayan teksto: “Balet say kaiba na saray maatiw manlikna na segsegang.” (Uliran 13:20) No nayadyari, paliisan so totoo a mamaletey ed determinasyon yo.​—1 Corinto 15:33.

8. (a) Akin a nepeg tayon panoen so kanonotan tayo na makagungguna iran bengatla? (b) Anto so nepeg tayon paliisan?

⁸ Niarum ni, nakaukolan tayon panoen so kanonotan tayo na saray bengatlan matua, seryoso, matunong, malinis, karoyroyo, maabig a pakatongtongan, maong, tan narayrayew. (Filipos 4:8) Nagawaan tayo itan diad pagmaliw tayon mapili ed no anto so bantayan tan basaen tayo tan say musikan dengelen tayo. Say pangibaga ya aliwan makapuy so impluensia na imoral a babasaen et mipadpara lanlamang ed pangibagay anggapoy positibon impluensia na literaturan nipaakar ed moral. Nodnonoten, saray ag-ayadyarin totoo so mainomay a napelag ed imoralidad. Kanian saray libro, magasin, pelikula, tan musika a mangipaseseg ed saray liknaan ed sekso so mangitonton ed makapuy iran pilalek, tan diad saginonor et mansumpal itan ed kasalanan. Pian napansiansia so moral a kalinisan, nepeg tayon panoen so kanonotan tayo na maridios a kakabatan.​—Santiago 3:17.

Saray Kundang a Mansumpal ed Imoralidad

9-11. Unong ed insalaysay nen Solomon, antoran kundang so kalkalnan angitonton ed sakey a balolaki diad imoralidad?

⁹ Mabetbet, walaray mainomay ya ibiig a kundang a mansumpal ed imoralidad. Lalon onirap so pakapaliis no kalkalnan nagawa so kada kundang. Imanoen no panon so inkideskribe na saya diad Uliran 7:6-23. Naimano nen Solomon so “sakey a tobonbalo ya andian na pakatalos,” odino andian na maong a motibo. Say balolaki so “onlalabas ed pulong ed asingger ed suyok to [na balangkantis], tan linma ed dalan ed abung to, dia ed mankapisdem, ed labi na agew dia ed pegley labi tan dia ed kabilungetan.” Satan so pilimeron lingo to. Diad mansirunget, say “puso” to so angitulak ed sikato, aliwan diad inerman a dalan, balet diad lugar ya amta ton kaslakan a kawalaan na balangkantis.

¹⁰ Oniay ontumbok a nabasa tayo: “Nia, diman sikato so abeten na sakey a bii ya akakawes na inkabalangkantis, tan masilib a puso.” Insan anengneng to so balangkantis! Nayarian toy ombuelta tan onsempet la, balet mas lalon inmirap so situasyon, nagkalalo la ta maletey so moralidad to. Sikatoy nilakap tan inangoban na balangkantis. Lapud ginmabay a paangoban, dinengel to natan so makatukson pananangguyor na samay bii: “Saray bagat na bagbagat ed pipapakna wala ed siak,” so kuan na bii. “Sayan agew binayaran ko so saray sipan ko.” Saray bagat a pipaknaan so mangilaktip ed karne, arina, larak, tan alak. (Levitico 19:5, 6; 22:21; Numeros 15:8-10) Diad impanalambit na bii ed saratan, nayarin ipapasagilig to a sikatoy relihyoso met, tan nayarin ipapaamta ton dakel so maong iran bengatla a nakan tan nainum diad abung to. “Gala,” so inlagyat na bii ed sikato, “mantuyaw ita ed aro angga ed kabuasan; manligliwa ita ed saray aro.”

¹¹ Mainomay a nonoten no anto so nansumpalan. “Diad panagkoltit na saray bibil to sikato so napilitan to.” Sikatoy tinumbok na balolaki a “singa sakey a baka ya onla ed panagpateyan” tan “singa sakey a manok a mansiglat ed kalot.” Oniay seryoson impangisampot nen Solomon: “Agto amta a sikato so nipaakar ed bilay to.” Say kamarerwa to, odino bilay to, so nalalanor lapud “saray managlawan tan saray mankakalugoran ukomen ira naani na Dios.” (Hebreos 13:4) Agaylan mapuersan panmadmaran na saray lalaki tan bibii! Nepeg tayon paliisan so panggawa na anggan say pilimero iran kundang diad basbas a mangitonton ed agpanangabobon na Dios.

12. (a) Anto so kabaliksan na balikas ya “andian na pakatalos”? (b) Panon tayon nabayuboan so biskeg ed moral?

¹² Imanoen a say balolaki ed salaysay et “andian  na pakatalos.” Ibabaga’d sikatayo na sayan balikas a say kanonotan, pilalek, kakaliktanen, liknaan, tan kalat to ed bilay so agmitunosan ed saray aabobonan na Dios. Lapud maletey a moralidad to, makapasinagem iray nansumpalan to. Diad sarayan maatap a “kaunoran ya agew,” nakaukolan so sagpot pian nabayuboan so biskeg ed moral. (2 Timoteo 3:1) Walay probisyon na Dios ya ontulong ed sikatayo. Intarya to iray miting ed Kristianon kongregasyon pian napaseseg itayo ya ontundas ed dugan basbas tan makapilimog itayo ed arum a mipara so kalat da ed sikatayo. (Hebreos 10:24, 25) Walaray mamatatken ed kongregasyon a mamapastol tan mangibabangat ed sikatayo ed dalan na inkatunong. (Efeso 4:11, 12) Walaan itayo na Salitay Dios, say Biblia, a mangiwanwan tan mangigiya ed sikatayo. (2 Timoteo 3:16) Tan diad amin a panaon, walaan itayo na pankanawnawan manpikasi parad espiritu na Dios ya ontulong ed sikatayo.​—Mateo 26:41.

Pakaaral ed Impankasalanan nen David

13, 14. Panon a naplag si Arin David ed ambelat a kasalanan?

¹³ Balet, makapaermen ta anggan saray matalonggaring a lingkor na Dios so alanor ed seksual ya imoralidad. Sakey lay Arin David, a diad loob na dakel a dekada et matoor a nanlingkor ed si Jehova. Agpanduaruwaan a pirmi so panangaro to ed Dios. Ingen, sikatoy naplag ed kurang na kasalanan. Singa say kalangweran a deneskribe nen Solomon, walaray kundang ya angitonton ed impankasalanan nen David angga ed inloor na satan.

¹⁴ Si David so wala la’d kapegleyay edad to, nayarin masulok to lan 50 años. Diad atep to et apasikmatan ton manaames so magangganan si Bat-seba. Sikatoy nantepet nipaakar ed sikato tan naamtaan to no siopa iyan bii. Naamtaan ton say asawa na sayan bii, si Urias, so kaiba’d saramay linmubak ed Rabbah, a syudad na saray Amonita. Sayan bii so impaawit nen David ed palasyo to tan akiakdol ed sikato. Saginonor, nagmaliw lan komplikado iray bengatla​—naamtaan nen Bat-seba a sikatoy alukonan nen David. Lapud iilaloan ton akdolan nen Urias so akulaw to, sikatoy impatawag nen David manlapud bakal. Diad ontan a paraan et nayarin ompatnag a si Urias so ama na lukon nen Bat-seba. Balet ta agsinmempet si Urias. Lapud desperado lay David a manakbong na kasalanan to, si Urias so pinapawil to’d saman diad Rabbah ya impaawit toy sulat ed manunaan na armada ya ipuesto ra’d unaan si Urias pian napatey. Kanian inatey ed saman si Urias, tan inasawa nen David so abalo sakbay a nakabatan na publiko a sikatoy malukon.​—2 Samuel 11:1-27.

15. (a) Panon a niwalwal so kasalanan nen David? (b) Panon so inkiwas nen David ed mataktikan impamaat nen Natan?

¹⁵ Ompatnag a tinmalona so getma nen David a nasakbongan so impankasalanan to. Linmabas so dakel a bulan. Nianak so ugaw a laki. No sayan agawa et walad kanonotan ni nen David sanen insulat to so Salmo 32, mapatnag sirin a sikatoy pirmin nakokonsiensia. (Salmo 32:3-5) Anggaman ontan, say kasalanan to so agniyamot ed Dios. Inkuan na Biblia: “Say bengatla a ginawa nen David akapasanok ed Jehova.” (2 Samuel 11:27) Imbaki nen Jehova si propetan Natan, a mataktikan akiarap ed si David nipaakar ed ginawa to. Tampol a nampatua si David tan kinmerew na panamerdona nen Jehova. Lapud puron panagbabawi to, sikatoy akapipulangan ed Dios. (2 Samuel 12:1-13) Agnan-imbelan nen David so impamaat ed sikato. Imbes, impanengneng to so awawey ya adeskribe ed Salmo 141:5: “Say matunong so mangabil ed siak et sikato naani so sakey ya abig na linawa; tan banoen toak; et sikato naani maomaong a larak ed ulo agmo yabuloy ya aggabayey ulok; ta say pikakasik magnayon ya anggan peles na saray kaugsan da.”

16. Anton pasakbay tan simbawa so inter nen Solomon nipaakar ed saray impakalukso?

¹⁶ Nayarin minolimoli nen Solomon, a komaduan ilalak nen David tan Bat-seba, iyan mauddiem a kabiangan na bilay nen ama to. Diad saginonor et insulat to: “Say manakbong ed saray impakalukso to ag-onaligwas; balet say mangipatua tan mangikaindan ed sikara makagamor na panangasi.” (Uliran 28:13) No napelag itayo ed seryoson kasalanan, nepeg tayon talinengen iyan apuyanan a simbawa, ya onkanan pasakbay tan bilin. Nepeg ya ipatua tayo ed si Jehova tan asinggeran tayoray mamatatken ed kongregasyon pian patulongan. Say importantin responsabilidad na mamatatken et say ontulong ed pangipetek ed saramay akapankasalanan.​—Santiago 5:14, 15.

 Sungdoan Iray Nansumpalan na Kasalanan

17. Anggaman perdonaen nen Jehova iray kasalanan, anto so agto ipaliis ed sikatayo?

¹⁷ Si David so pinerdona nen Jehova. Akin? Lapud si David et matoor a too, mapangasi ed arum, tan puro so panagbabawi to. Anggaman kuan, ag-apaliisan nen David iray makadesyang a nansumpalan. (2 Samuel 12:9-14) Ontan met natan. Anggaman ag-itatarok nen Jehova so kaugsan ed saramay magbabawi, agtora ipaliis ed natural iran pansumpalan na makapuy iran ginawa ra. (Galacia 6:7) Say arum iran resulta na seksual ya imoralidad et nayarin say diborsio, agkaliktan a panlukon, makaalis a sakit lapud sekso, tan inkabalang na panagmatalek tan respeto.

18. (a) Panon so impamilin nen Pablo ed kongregasyon na Corinto ya asikasoen day kaso a nipaakar ed ambelat tan makapuy a kondukta ed sekso? (b) Panon ya impatnag nen Jehova so aro tan panangasi ed saray managkasalanan?

¹⁸ No sikatayon mismo so seryoson akapankasalanan, mainomay so nadismaya no sasagmaken tayoray nansumpalan na impakalingo tayo. Anggaman kuan, agtayo komon aabuloyan a naamper so pagbabawi tan pipupulangan tayo ed Dios. Nen inmunan siglo, sinulat nen Pablo iray taga-Corinto a nepeg dan ekalen ed kongregasyon so sakey a toon mangaagamil na pilalawanan a mangilalanor ed insesto. (1 Corinto 5:1, 13) Sanen petepeteg lan nagbabawi so too, binilin nen Pablo so kongregasyon: “Perdonaen tan ligliwaen yo [tan] paeleten yoy aro yo ed sikato.” (2 Corinto 2:5-8) Diad sayan pinuyanan a simbawa, nanengneng tayo so aro tan panangasi nen Jehova ed saray magbabawin managkasalanan. Manliket iray anghel ed katawenan sano magbabawi so sakey a managkasalanan.​—Lucas 15:10.

19. Say manepeg a panermen lapud makapuy ya agawaan so mangitonton ed antoran gungguna?

¹⁹ Anggaman naermenan itayo lapud makapuy ya agawa tayo, say pagbabawin nalilikna tayo so makatulong pian ‘makapanlikas itayo ya agtayo lamet imatleken so inkauges.’ (Job 36:21) On, say makapasinagem iran pansumpalan na kasalanan so mangamper ed sikatayo a mangulit ed sakey a kasalanan. Niarum ni, inusar nen David so makapaermen ya eksperiensia to lapud makasalanan a kondukta pian simbawaen so arum. Inkuanto: “Ibangat ko so saray dalan mo ed saray mananumpa; et saray makasalanan napapawil ed sika.”​—Salmo 51:13.

Say Liket so Manlapud Panaglingkor ed si Jehova

20. Antoray nagungguna diad pangunor ed matunong iran kakaukolanen na Dios?

²⁰ “Mapalar so saray ondengel ed salita na Dios, tan sikatoy unoren da,” so kuan nen Jesus. (Lucas 11:28) Say katutulok ed matunong iran kakaukolanen na Dios so mangitarok na liket natan tan ed magnayon ya arapen. No mansiasiansia tayo lan malinis ed moral, mantultuloy tayo komon ed satan a kurso ya anamoten so amin a probisyon nen Jehova a makatulong ed sikatayo. No naplag itayo ed imoralidad, ipapuso tayo komon so pakaamtan akaparaan si Jehova a mamerdona ed saramay petepeteg a magbabawi, tan determinado tayo komon ya aglan balot uliten so pankasalanan.​—Isaias 55:7.

21. Say pangiyaplika ed anton simbawa nen apostol Pedro so makatulong ed sikatayo pian mansiansian malinis ed moral?

²¹  Magano lan mangangga iyan agmatunong a mundo, pati say amin ya imoral iran awawey tan agamil na satan. Diad pansiansia tayon masimpit ed moral, nagunggunaan itayo natan tan ed andi-ang-gaan. Insulat nen apostol Pedro: “Inararok ira, bangta kaliktan yo so saraya a bengatla, pampelengan yo tan pian naromog kayo’d kareenan, . . . diad pikakabat ed sarayan bengatla alwaran yo ompan, dia ed kasagyat yo ed lingo na saray mangarumsis a totoo napelag kayo ed satan a kaligenan yo.”​—2 Pedro 3:14, 17.

Kasin Nipaliwawa Yo?

• Akin a mairap so pansiansian malinis ed moral?

• Anto so arum a paraan ya ontulong ed determinasyon tayon ontumbok ed atagey iran estandarte ed moral?

• Antoran leksion so naaralan tayo ed impankasalanan na balolakin sinalambit nen Solomon?

• Anto so naaralan tayo ed alimbawa nen David nipaakar ed panagbabawi?

[Tepetepet Parad Panagaral]

[Litrato ed pahina 13]

Sakey a proteksion so pangipaamta tayo ed arum nipaakar ed talindeg tayo ed moralidad

[Saray litrato ed pahina 16, 17]

Lapud masimoon a panagbabawi nen David, sikatoy pinerdona nen Jehova