Tepetepet Manlapud Saray Managbasa

Panon so nepeg a panmoria na saray tuan Kristiano ed kaslakan lan gagawaen na saray indibidual a pananginabang ed arum na saray kopya na komersyal a software parad saray computer?

Nayarin lingon ikatunongay arum iyan agamil diad panukoy da ed saray salita nen Jesus: “Andi-bayar ya inawat yo andi-bayar met ya iter yo.” Siempre, agtutukoyen nen Jesus so pangipakerew na saray libren kopya na literatura odino saray programa parad computer (software) a walaay kanepegan (copyright), a say pangusar ed saratan a materyal et kontrolado na ley. Sasaglawien toy panangiter a nisisiglaot ed ministeryo. Imbaga nen Jesus ed saray apostol ya onla ra ed nanduruman syudad tan baryo ta pian ipulong so Panarian, tambaley mansasakit, tan mamaekal ed dedemonyo. Imbes a maningil lapud saya, kaukolan a saray apostol so ‘andi bayar a mangiter.’​—Mateo 10:7, 8.

Diad idarakel na bilang na pan-personal tan pannegosyo iran computer, dakel a totoo so mankakaukolan na software. Kaslakan a saya so kaukolan a saliwen.  Tua, walaray indibidual a manggagawa na saray programa ya inanabang dan libre tan ibaga ran nayarin kopyaen tan niiter met ed arum. Balet maslak ed computer software so ilalako. Balanglan usaren parad personal odino parad negosyo, saray manguusar na software so nailaloan a bayaran da itan. No walay sakey ya angawat odino nankopya na software package ya agto binayaran, satan so ilegal, a singano say panag-photocopy na saray intiron libro, anggan ag-itan pabayaran.

Maslak iran programa parad computer (pati saray galaw) so lisensiado, a kakaukolanen ya ontulok so akankayarian/manguusar ed espisipiko a nibinsabinsa iran probisyon tan restriksyon. Dakel ed saratan a lisensia so mangibabaga a sakey labat a too so nayarin mangiloob (install) tan mangusar na programa​—a kaslakan ya iloob itan ed sakey labat a computer, balanglan computer diad abung odino say uusaren ed negosyo odino eskuelaan. Walaray lisensia a mangiiter na probisyon a nayarin mangireserba na sakey a kopya so mismon manguusar, balet agto nayarin mamawala na saray kopya parad arum. No say akankayarian et labay ton ipakerew so intiron programa (pati say lisensia tan dokumento), nayarin gawaen to itan. Balet, sikatoy andian la na kanepegan a mangusar ed satan. Manduruma iray lisensia, kanian nepeg ya amtaen na toon manaliw odino naopresian na sakey a programa no antoy ibabaga na partikular a lisensia.

Dakel a nasyon so nalalanor ed saray paknaan nipaakar ed copyright a manalimbeng ed “intellectual property,” a singa saray programa parad computer, tan panggunaetan dan iyimpuersa iray copyright law. Singa bilang, imbalita na The New York Times na Enero 14, 2000 ya “inerel na saray polis ya Aleman tan Ulandes iray membro a nadedeskribe bilang manunan ulop a pirata na software” a mangokopya tan mangibubunog na saray programa tan galaw parad computer, a mangilalako ni ingen na pigara diad panamegley na Internet.

Anto so talindeg na Kristianon kongregasyon nipaakar ed saya? Bueno, inkuan nen Jesus: “Bayaran yo ed Cesar so bengabengatlan kien nen Cesar, tan ed Dios so saray kien na Dios.” (Marcos 12:17) Kakaukolanen na satan ed saray Kristiano a tuloken daray ley na bansa ya agmisumlangan ed ganggan na Dios. Nipaakar ed saray gobierno, oniay insulat nen apostol Pablo: “Ontulok komon so balang kamarerwa ed saray atagtagey a pakauley . . . Say onsumpa ed pakauley, sumpaen to so bilin na Dios: et saray onsumpa, nagungguna ra ed sikaran dili so kasalaysay da.”​—Roma 13:1, 2.

Aliwan responsabilidad na mamatatken ed Kristianon kongregasyon ya usisaen iray computer na arum, a singa no autorisado iran mangipatalos tan mangimpuersa ed saray copyright law. Balet panisiaan tan ibabangat da a saray Kristiano so kaukolan ya agmangala na bengatlan agda kayarian tan nepeg dan panbanikelan a tuloken so ley. Saya so manalimbeng ed saray Kristiano ed kadusa bilang mananumlang na ley, tan pagmaliwen toran walaay malinis a konsiensia ed imaton na Dios. Insulat nen Pablo: “Lapud satan; nakaukolan ya ontuek kayo, aliwa lambengat a lapu ed sanok, noag met lapu ed konsiensia.” (Roma 13:5) Mipadpara, imbalikas nen Pablo so pilalek na saray tuan Kristiano panamegley na sarayan salita: “Ilaloan mi a wala so maabig a konsiensia mi, a panpirawatan mi so manbilay a sigagalang dia ed saray amin a bengatla.”​—Hebreos 13:18.

[Kahon ed pahina 29]

Walaray negosyo tan eskuelaan ya analiw na saray lisensia a dakel so nayarin mangusar, a mangiyaabuloy na sankarakelan a bilang a mangusar ed satan a programa. Nen 1995, siningbat na saray kongregasyon na Tastasi nen Jehova so artikulon angilaktip ed sayan simbawa:

“Maslak ed saray kompanya a manggagawa tan manlalako na saray programa parad computer so mangipapasen na copyright ed saraya, tan mangitatarya iray lisensia a mangidatak no panon a saray programa et nausar base’d ley. Kaslakan a nidadatak ed lisensia a say akankayarian so agnayarin mangiter na saray kopya na programa ed arum; diad tua, ilegal itan unong ed internasyonal a copyright law. . . . Walaray angkabaleg a kompanya a manlalako na saray computer a nilira la ditan iray lisensiadon programa. Balet, walaray lakoan na computer ya agmangiiter na lisensia lapud saray programa a ni-install da la et ilegal iran kopya, say labay ton ibaga et nasumlang na analiw so ley diad pangusar to ed saratan a programa. Mitukoyan ed saya, nepeg a paliisan na saray Kristiano so pangikopya odino pan-download manlapud saray electronic bulletin board a walaan na copyright (a singa saray publikasyon na Sosyedad) tan nakokopya ya andian na permiso na ley manlapud saray akankayarian.”