Panon Mon Napansiansia so Balansin Panmoria ed Kuarta?

Say aro ed kuarta tan say pilalek parad kaykayarian so aliwa lan balo; anggan say Biblia et analambit ed saratan, aliwa iratan ya agano nin naoobserbaan. Wala la iratan nensaman. Diad Mosaikon Ganggan, binilin na Dios iray Israelita: “Agmo iibegan so abung na kaparam a too . . . odino antokaman a kayarian na kaparam a too.”​—Exodo 20:17.

KASLAKAN la so aro ed kuarta tan kaykayarian ed panaon nen Jesus. Imanoen pa iyan report nipaakar ed impitongtong nen Jesus ed sakey a ‘mayamyaman’ a balolaki. “Inkuan to ed sikato, Kulang ni ed sika so sakey a bengatla; ilakom so amin a wala ed sika, et yutob mo ed saray duruka, et wala naani kayamanan mo ed tawen; et gala, tumboken moak. Ingen nen nadngel to so saraya a bengatla, naermenan na mapalalo; ta mayaman a tuloy.”​—Lucas 18:18-23.

Dugan Panmoria ed Kuarta

Anggaman ontan, lingo so pangibagan kokondenaen na Biblia so kuarta a mismo odino antokaman a manunan kauusaran na satan. Ipapanengneng na Biblia a say kuarta so mangiiter na praktikal a tulong sumpad inkaduka tan saray katekep ton problema, ya ontulong ed totoo a makagamor na saray nakakaukolan. Oniay insulat nen Arin Solomon: “Say kakabatan sikato so sakey a sakurong, singa met say kuarta sakey a sakurong.” Tan: “Say liket sikato so nagawa nipaakar ed elek, tan say alak panliketen to so bilay; et say kuarta ebatan to so amin a bengabengatla.”​—Eclesiastes 7:12; 10:19.

Aabobonan na Dios so dugan panangusar ed kuarta. Alimbawa, inkuan nen Jesus: “Mikaaro kayo ed panamegley na agmatunong iran kayamanan.” (Lucas 16:9, NW) Laktipen na saya so panagdonasyon parad kiyabante na tuan panagdayew ed Dios, lapud maseguro a labay tayon magmaliw a Kaaro so Dios. Si Solomon a mismo so anumbok ed ehemplo nen ama ton David diad impangidonasyon na baleg a kantidad na kuarta tan ankablin kagawaan parad pamaalagey na templo nen Jehova. Say sananey nin Kristianon ganggan et say pangiter na materyal a tulong ed saramay mankaukolan. Inkuan nen apostol Pablo: ‘Mangiotob ed saray nakaukolan na saray santo.’ Inkuan to ni: “Tumboken so [kurang na] panagparawes.” (Roma 12:13) Mabetbet a lalanoren na saya so panggastos na kuarta. Anggaman ontan, anto so nipaakar ed aro ed kuarta?

“Say Aro ed Pilak”

Malaknab a siningbat nen Pablo so ‘aro ed kuarta’​—odino diad arum a panangibaga et “aro ed pilak”​—sanen sinulat toy malangwer nin Timoteo a kapara ton Kristiano. Naromog so bilin nen Pablo diad 1 Timoteo 6:6-19. Kinomentoan to so nipaakar ed ‘aro ed kuarta’ bilang kabiangan na malalaknab ya impangonsidera to ed materyal iran bengatla. Maabig no aralen tayon maong so pinuyanan iran komento nen Pablo, makasengeg ed pangiyaapasakey natan na sosyedad ed kuarta. Say ontan a panangusisa et seguradon makagunggona lapud ipaparungtal na satan so paraan no panon a ‘nabembenan so peteg a bilay.’

Oniay impasakbay nen Pablo: “Say aro ed pilak sikato so sakey a lamot na saray amin a nengneng na mauges [“makapasakit iran bengatla,”NW]; sikato a sanen inaguman na saray arum, abalbalang ira ed pananisia, tan atalos ira na dakel a kaermenan.” (1 Timoteo 6:10) Ag-ibabaga na sayan teksto  nisay arum niran teksto, a say kuartan mismo et mauges. Agmet ibabaga na apostol a say kuarta so manunan sengegan na “makapasakit iran bengatla” odino say kuarta so lamot na kada problema. Imbes, say aro ed kuarta so pansengegan​—anggaman aliwan satan labat so sengegan​—na amin a klase na “makapasakit iran bengatla.”

Manalwar ed Inkaagum

Anggaman agkokondenaen na Kasulatan so kuarta a mismo, agnepeg a melmelagen so pasakbay nen Pablo. Saray Kristianon onggapon mangaro ed kuarta so niiyan ed kapeligroan na amin a klase na problema, a say sankagrabian ed saraya et say isuawi ed pananisia. Sayan katuaan so pinekderan na imbaga nen Pablo ed saray Kristianon taga-Colosas: “Pateyen yo sirin so kabiangan yo a wadia ed tapew na dalin [salanti say] . . . mauges a getma, tan agum, say panagdayew ed talintao [“idolatriya”, NW].” (Colosas 3:5) Panon a say inkasamel, agum, odino ‘aro ed kuarta’ so misimbangan ed idolatriya? Kasin kabaliksan na saya a makapuy so panpirawat na mas baleg ya abung, mas balon kotse, odino mas baleg a sueldon trabaho? Andi, aliwan mauges irayan bengatla. Balet say tepet et: Anto so mamapakiwas ed puso na sakey pian nawalaan na sarayan bengatla, tan kasin talagan kaukolan iraya?

Niyaliling so pandumaan na normal a pankaliktan tan agum ed apoy a napanlutoan na tagano tan ed say manliob ya apoy a mangupot ed takel. Say maabig tan dugan pilalek so mausar. Papakiwasen itayo na satan a mankimey tan magmaliw a produktibo. Oniay ibabaga na Uliran 16:26: “Say pakapangan na komikimey a too onkimey nipaakar ed sikato; ta say sangi to managdag ed sikato.” Balet say agum so mapeligro tan makadesyang. Satan so agnakontrol a pilalek.

Say manunan problema et say panangontrol. Kasin say natitipon tayon kuarta odino materyal iran bengatla et aripen tayo, odino kasin sikatayo so aripen na kuarta? Satan so rason no akin ya inkuan nen Pablo a say pagmaliw a “maagum . . . diosen to so saray talintao.” (Efeso 5:5) Say pagmaliw a maagum ed sakey a bengatla so diad katuaan to et kabaliksan toy pauleyan itayo ed satan​—diad ontan et pagmamaliwen tayon amo tayo, dios tayo, so bengatlan panseserbian tayo. Diad kasunian, impurek na Dios: “Anggapo so sananey a dirios mo ed arap ko.”​—Exodo 20:3.

Ipapanengneng met na pagmaliw tayon maagum ya agtayo manmamatalek a say Dios et tooren toy sipan to a manustuni ed saray pankaukolan tayo. (Mateo 6:33) Kanian, say agum et kasimbangan toy pangitalirak ed Dios. Diad sayan pantalos et “idolatriya” met iya. Agpankelawan no akin a malinlinew ya amasakbay si Pablo sumpad satan!

Si Jesus so direktan amasakbay sumpad agum. Binilin to itayon manalwar sumpad pankaliktan na bengatlan anggapo’d sikatayo: “Nengnengen yo, et manlikas kayo ed amin a kaagapan; ta say bilay na too andi ed karakel na saray bengatla a bebembenan to.” (Lucas 12:15) Unong ed sayan balikas tan ed sinmublay ya ilustrasyon nen Jesus, say agum so nibase ed makulangkulang a sisisiaen a say importanti ed bilay et no kaunongay karakel na wala ed sakey. Nayarin satan et kuarta, kipapasen, pakayari, odino saray misiglaotan a bengatla. Posibli so pagmaliw a maagum ed antokaman a bengatla a nayarin nakayarian. Nayarin isipen tayo a say pakawalaan na satan a bengatla et manggawa ed sikatayon kontento. Balet unong ed Biblia tan ed eksperiensia na too, say Dios labat so makayari tan mamenek ed saray peteg a pankaukolan tayo, unong ya inkatunongan nen Jesus ed saray patumbok to.​—Lucas 12:22-31.

Nasasagyat so inkaagum lapud sayan kultura odino sosyedad ya okupado tan labalabay day mansaliw tan manlako. Lapud naiimpluensiaan ed masilib balet epektibo iran paraan, dakel so manisian antokaman a wala ed sikara so agmagenap. Kaukolan da ni so dakel, mas baleg, tan mas marakep iran bengatla. Anggaman agtayo nailaloan a nauman so mundo ed kaliberliber tayo, panon tayon naresistian a mismo iyan kurang?

Inkakontento Kontra Inkaagum

Iyoopresi nen Pablo so alternatibo ed inkaagum, salanti say inkakontento. Inkuanto: “No wala siri pantagano tayo tan kawesen tayo pasaragen tayo komon ya.” (1 Timoteo 6:8) Sayan impaneskribe ed amin a peteg a nakaukolan tayo​—say ‘pantagano tan kawesen’​—et singa masyado met lan simpli. Labalabay na dakel a totoo iray programa ed telebisyon a saray manbabantay so ondalaw ed saray sikat a totoo a manaayam ed luho iran  kaabungan. Aliwan ontan so paraan pian nagamoran so inkakontento.

Siempre, agkakaukolanen ed saray lingkor na Dios a manbilay ed dilin-impaakseb ya inkaduka. (Uliran 30:8, 9) Balet, papanonotan itayo nen Pablo no anton talaga so inkaduka: kakulangan na tagano, kawesen, tan panayaman a kaukolan na sakey pian nabilay. Diad biek a dapag, no wala ed sikatayo iratan a bengatla, walaan itayoy basiyan a mankontento.

Talaga ta’n masimoon si Pablo ed ontan ya impaneskribe ed inkakontento? Peteg kasin posibli so pakapenek ed saray manunan pankaukolan labat​—say tagano, kawesen, tan panayaman? Talagan kabisado nen Pablo itan. Naeksperiensia ton mismo so kayamanan tan saray bentaha na atagey a rangko ed Judion komunidad tan bilang Romanon mibabaley. (Gawa 22:28; 23:6; Filipos 3:5) Asagmak met nen Pablo so pirmi iran kairapan diad saray panagmisionaryo to. (2 Corinto 11:23-28) Diad saratan ya amin, naaralan to so sekreto a tinmulong ed sikaton mankontento. Anto itan?

“Naaralan Ko so Sekreto”

Impaliwawa nen Pablo diad sakey ed saray sulat to: “Amtak so manpaabeba, tan amtak met so mamarakel: tan dia ed balang sakey tan dia ed amin a bengatla inaral ko so maamot [“naaralan ko so sekreto,” NW] ya anggan kapesel tan kaerasan, anggan mamarakel tan mankaukolan.” (Filipos 4:12) Si Pablo so matalek tan positibon tuloy! Mainomay ya ibagan marakep so bilay to sanen insulat to irayan salita, balet ta andi. Sikatoy walad prisoan diad Roma!​—Filipos 1:12-14.

No konsideraen tayo itan a seryoson kipapasen, sayan teksto so mangipapasabi na mabiskeg a mensahe nipaakar ed inkakontento, aliwa labat a diad materyal a kaykayarian noagta ontan met ed saray sirkumstansia. Say sobran kayamanan odino kairapan so manubok no antoray iyuuna tayo. Sinalambit nen Pablo iray espiritual a kayamanan a tinmulong ed sikaton mankontento antokaman iray kipapasen ed materyal: “Nayarian ko a gawaen so ganagana ed [Dios a] mamabiskeg ed siak.” (Filipos 4:13) Imbes ya onsaral si Pablo ed kaykayarian to, dakel man itan o daiset, odino ed saray kipapasen to, maabig man o andi, sikato so nanilalo ed Dios a mangitarya na saray pankaukolan to. Say resulta et inkakontento.

Nagkalalon importante so ehemplo nen Pablo ed si Timoteo. Pinaseseg na apostol itan a malangwer nin laki a gemtanen to so istilo na bilay a mangiyuna ed maridios a debosyon tan maapit a relasyon ed Dios nen say kayamanan. Inkuan nen Pablo: “Balet sika, O too na Dios, taynan mo so sarayan bengatla, tan ontumbo’ka ed kaptekan, kasantosan, pananisia, aro, anos, kauyamoan.” (1 Timoteo 6:11) Nayarin saratan a balikas so nipaarap ed si Timoteo, balet onaplika iratan ed siopaman a malabay a mangigalang ed Dios tan nawalaan na peteg a maliket a bilay.

Kaukolan nen Timoteo, a singa ed anggan siopan Kristiano, so manlikas sumpad inkaagum. Mapatnag, walaray mayaman a mananisia ed kongregasyon na Efeso, a kawalaan to sanen sikatoy sinulat nen Pablo. (1 Timoteo 1:3) Impulong nen Pablo so maong a balita nipaakar ed Kristo ed sayan maaligwas a sentro na komersyo tan dakel so akomberti. Agpanduaruwaan a pigara ed saraya et  mayayaman a totoo, a singa met ed saray pigara ed Kristianon kongregasyon natan.

Kanian, diad liwawa na bangat ed 1 Timoteo 6:6-10, say tepet so: Antoy nepeg a gawaen na saray totoon walaan da no labay dan igalang so Dios? Inkuan nen Pablo a nepeg ya onggapo ira diad pangusisa ra’d awawey da. Walaan na tendensia so kuarta a mamalesa na liknaan a matalek ed dili. Inkuan nen Pablo: “Dia ed saray mangayaman dia ed mundo, ibilin mo ed sikara ya ag-ira mantagey na linawa, tan agda met igaton so ilalo ra ed saray kayamanan a panduaruwaan, noag dia ed Dios, a sikato so mangiter ed sikatayo ed daakan na saray amin a bengatla a pinabangan tayo.” (1 Timoteo 6:17) Kaukolan ya aralen na saray totoon walaan da so manilalo aliwan diad saray kuarta ra; kaukolan day manilalo ed Dios, say orihinal a lapuan na dinanman a kayamanan.

Balet say awawey so kabiangan labat a solusyon pian ontalona. Diad kaunoran et kaukolan a makabat a mangusar iray Kristiano ed saray kayamanan da. Insimbawa nen Pablo: ‘Manggawa na maabig, a mayaman ed saray maabig a gawa, managpalangkap, mainomay a mangiter.’​—1 Timoteo 6:18.

‘Say Peteg a Bilay’

Say manunan gagala na simbawa nen Pablo et kaukolan tayon panonotan so inkasikatayo ed relatibon kablian na materyal iran bengatla. Oniay inkuan na Salitay Dios: “Say kayarian na mayaman a too sikato so mabiskeg a syudad to, tan singa atagey a bakor a dili a kaisipan to.” (Uliran 18:11) On, say kaligenan a nitarya na kayamanan so diad kaunoran et kugkugip lambengat tan peteg a manamalingo itan. Lingo so pangisentro’d bilay tayo ed saratan imbes a diad pakagamor na abobon na Dios.

Say agpakaseguro ed materyal a kayamanan so sakey nin rason no akin a makapuy so pangiteen ed ilalo tayo. Nepeg a nipataga so peteg ya ilalo ed bengatlan mabiskeg, makabaliksan, tan magnayon. Say ilalo tayo bilang Kristiano et niteen diad Manamalsa tayo, si Jehova a Dios, tan ed sipan to ya andi-anggaan a bilay. Anggaman tua ya agnasaliw na kuarta so liket, nagkalalon tua ya agnasaliw na kuarta so kilalaban. Say pananisia tayo lambengat ed Dios so makapangiter ed sikatayo na ontan ya ilalo.

Kanian balanglan mayaman odino mairap itayo, gemtanen tayo so kurang na bilay a manggawa’d sikatayon “mayaman dia ed Dios.” (Lucas 12:21) Anggapo lay mamabli nen say naabobonan a talindeg ed Manamalsa. Amin a sagpot tayo pian namantini itan so ontulong ed ‘pantipon na nipaakar ed inkasikatayo ed sakey a maabig a pangiletnegan a niparaan ed panaon ya onsabi, pian nabembenan tayo so bilay, a sikato so peteg a bilay.’​—1 Timoteo 6:19.

[Litrato ed pahina 7]

Naaralan nen Pablo so sekreto na inkakontento

[Saray litrato ed pahina 8]

Sarag tayon panliketan tan pankontentoan no antoy walad sikatayo