Onlad karga

Onlad saray karga

Kasin Wala so Diablo?

Kasin Wala so Diablo?

Kasin Wala so Diablo?

“Walay panaon diad awaran na Kristianon Iglesia sanen say diablo, si Beelzebub odino Satanas, say ari na kaugsan, et impasen bilang tudtua tan maimpluensyan persona a singa pangipapasen met na ondaraiset a bilang na totoo ed ‘Dios’ natan; sakey a gawagawa labat na saray Judio tan inmuunan Kristiano pian ikday kabaliksan so itsuran kapalduan-too, kapalduan-ayep ed karelmengan a naiimano ra ed kaliberliber da. Diad saginonor et amoria na saray Kristiano a sayan itsura et imahinasyon labat ya anggapoy peteg a basiyan tan sikato so maamot dan impulisay.”​—“All in the Mind​—A Farewell to God,” nen Ludovic Kennedy.

UNONG ed imbaga na managsulat tan brodkaster a si Ludovic Kennedy, diad loob na pigaran siglo et anggapo ed Kakristianoan so nanduaruwa ed inkapeteg na Diablo. Imbes, saray Kristiano so datin “nigalet ed pakayari nen Satanas tan saray demonyo to,” unong ed impangikuan nen Propesor Norman Cohn. (Europe’s Inner Demons) Sayan inkigalet so aglabat limitado ed saray abebbeba tan aliwan-edukadon totoo. Alimbawa, say sisiaen a say Diablo so nankinon-ayep pian mangidaulo ed kaugsan tan mabanday iran ritual, so “agmanlalapud tongtong basilyo na karaklan ed andiay-aral a totoo, noagta, diad kasunian et manlalapud malaknab ya ideya na saray atagey ya intelektual ed sosyedad,” inkuan nen Propesor Cohn. Sayan “atagey ya intelektual ed sosyedad”​—a laktipen na saray edukadon klero​—so responsable ed saray panagdukirog ed manananem diad interon Europa nen koma-15 ya anggad koma-17 a siglo, sanen say iglesia tan saray autoridad ed sibil so nibabagan amairap tan amatey ed ngalngalin 50,000 ya inakusaan a manananem.

Agpankelawan ya impulisay na dakel so ipapasen dan masebeg, tan inaanito iran ideya nipaakar ed Diablo. Anggan nen kasakbayan ni na 1726, binalaw la nen Daniel Defoe so papanisiaan na totoo a say Diablo et sakey a makapataktakot a kulimaw a “nampayak a singa kulalatnit, nansaklor, walaan na apalduan sali, ikol ya andukey, singa tinidor a dila, tan saray nengneng a mipara.” Inkuanto a saratan ya ideya so “andi-kana iran gawagaway-isip” a pinabrika na “saray manangiyalibansa ed diablo tan saray manag-imbento ed diablo” a “mamapalikdo ed andiay-pikakabat a mundo panamegley na gawagawa ran diablo.”

Kasin ontan so panmoriam? Onabobon ka ta a “diad kapetegan et inimbento na too so diablo pian sakbongan so dilin inkamakasalanan to”? Satan a balikas so pinmatnag diad The Zondervan Pictorial Encyclopedia of the Bible, tan ontan so panmoria na dakel a mankuan a Kristiano. Inkuan nen Jeffrey Burton Russell a saray teologo ed Kakristianoan so diad inkalapagan et “angipasen labat ed Diablo tan saray demonyo bilang inaanito iran sisiaen.”

Balet, parad arum a totoo, say Diablo so petepeteg. Ikakatunongan da a talagan wala so mabiskeg nen say too tan mauges a puersa a walad benegan na saray tubat-tubat a kaugsan a kasmak ed awaran na too. Inkuan nen Russel a “saray makapasinagem a pinawala na komaduamplon siglo” so sakey a rason no akin a “maples ya onlelesa lamet so sisiaen nipaakar ed Diablo, kayari inlabas na andukey a panaon.” Unong ed autor a si Don Lewis, pigara ed saramay moderno tan de-aral a totoo a “mamabalaw” ed saray inaaniton sisiaen tan takot ed “ag-edukadon inmuunan atateng da” so “nasasagyat lamet ed mauges ya elemento a labas nen say toon pakayari.”​—Religious Superstition Through the Ages.

Anto sirin so katuaan ed sayan pamaakaran? Kasin say Diablo so basta labat andi-kabaliksan ya anito? Odino kasin sikatoy nepeg a seryosoen anggan diad koma-21 a siglo?

[Litrato ed pahina 4]

Inlitrato na kadaanan ya an-anito so Diablo bilang kapalduan too, kapalduan ayep a singa nipanengneng ed sayan inyukit nen Gustave Doré

[Credit Line]

The Judecca​—Lucifer/The Doré Illustrations For Dante’s Divine Comedy/Dover Publications Inc.