Napaliisan Mo so Ataki ed Espiritual a Puso

Sakey a sankatalonggaringan ya atleta ed interon mundo, a sigpot a mangaagamil ed dunong to tan singano ekselente so kipapasen to ed pisikal, so biglan abaktar legan na paniinsayo to tan inatey. Say atleta et si Sergei Grinkov, say amiduan amedalyaan na balitok ed Olympic bilang ice skater, ya apultot so onggagapo ni lambengat a karera to​—sanen sikatoy mantaon labat na 28. Agaylan trahedya! Say sengegan? Ataki ed puso. Nibaga a say impatey to so sigpot ya ag-inilaloan lapud anggapon balot so sintoman pakapatnagan a walay sakit to’d puso. Ingen, nalmoan na saray nan-eksamin a sikatoy walaay binmaleg a puso tan baradon maong iray ulat na puso to.

ANGGAMAN ompatnag a dakel ya ataki ed puso so nagagawan ag-il-ilaloan, inkuan na saray autoridad ed medisina a mataltalag itan a nagawa. Say katuaan et saray mabitar a pakabidbiran tan sengegan a singa say agpakalinawa, sobran belat, tan isasakit na pagew so mabetbet a nibabaliwala. Bilang resulta, anggano sikaray ag-ompatey no naataki ira ed puso, dakel so magmaliw a paralisado legay bilay da.

Diad kaplesan et maslak ed saray autoridad ed medisina so mipakna a say panag-alwar ed kaataki ed puso so mankakaukolan na naynay a pangasikaso ed dieta tan estiloy-kabibilay na sakey pati lay regular a panpanengneng ed doktor. * Saratan a kundang, katekep lay peteg ya inkamabulos a manguman no kapilitan, so ontulong ed too manlapud saray makapasinagem ya epekto na ataki ed puso.

Balet, wala so sakey nin aspekto na puso tayo a mankakaukolan na lalon panangimano. “Yatol [“salimbengan,” NW] mo so pusom ed amin a seet,” so ipapasakbay ed sikatayo na Biblia, “ta manlapu ed sikato so saray agus na bilay.” (Uliran 4:23) Siempre tutukoyen a manuna na sayan teksto so piguratibon puso. Say inkamaalwar so nakakaukolan pian nasalimbengan so pisikal a puso tayo, balet nagkalalon importante  a mansiansian alerto tayo no labay tayon protektaan so piguratibon puso tayo sumpad saray sakit a makapangitonton ed espiritual ya ipapatey.

Pan-analisa ed Piguratibon Ataki ed Puso

Singa say sakit ed pisikal a puso, sakey ed saray segseguradon mangamper ed ataki ed puso diad espiritual a pantalos et say pangamta ed saray sengegan insan gawaen iray nakakaukolan a kundang nipaakar ed saratan. Kanian konsideraen tayo so pigara ed saray manunan sengegan na problema ed puso​—literal tan piguratibo.

Dieta. Kaslakan lan aaksobien a say kakanen ya anggapoy sustansia (junk food), anggaman mananam itan, so agtanton makapabunigas odino anggapo ni ingen. Mipadpara, saray anggapoy kakanaan a bengatla ya iloloob ed nonot so kaslakan tan makapasagyat ed saray liknaan, balet ta makaderal itan ed espiritual a bunigas na sakey. Dakerakel a materyal ed media so masilib a niyaalibansa tan mangipaparungtal na isesebel a sekso tan druga, karawalan, tan okultismo. Say pangiloob ed nonot na ontan a tagano so makapatey ed piguratibon puso. Ipapasakbay na Salita na Dios: “Amin a wala ed mundo, kilalawan na laman tan kilalawan na mata tan maapan gloria na bilay, aliwa a kien na Ama noag kien na mundo. Et say mundo mangangga, tan saray penel to: sabalet so mangunor ed linawa na Dios onsiansia lawas.”​—1 Juan 2:16, 17.

Saray masustansian tagano, a singa saray prutas tan birdin pisipising so agmanagyat ed toon nailuam la ed junk food. Ontan met, say makagunggona tan anawet ya espiritual a tagano so nayarin agmanagyat ed toon nailuam lan manatagano’d utek tan puso to na minumundon bengatla. Walay panaon a nayarin sikatoy atagano ed “gatas” na Salitay Dios. (Hebreos 5:13) Diad kaunoran et agto abayuboan so espiritual ya inkatakken a nakakaukolan ta pian nasakbat toray manunan espiritual a responsabilidad to diad Kristianon kongregasyon tan ministeryo. (Mateo 24:14; 28:19; Hebreos 10:24, 25) Pinaulyan na arum a walad ontan a situasyon ya onkapuy so espiritualidad da ya anggad nagmaliw la iran inaktibo a Tastasi!

Sakey nin kapeligroan et say akinpaway ya itsura so makapalikdo. Say paspasaray a pananumpal ed saray Kristianon obligasyon so nayarin mangiyamot ed onloloor lan sakit na piguratibon puso a papakapuyen na maamot a kigagalet ed saray materyalistikon pilosopiya odino panligliwaan a mangipaparungtal ed imoralidad, karawalan, odino okultismo. Ompatnag ya anggapoy tanton epekto na ontan a makapuy ya espiritual a panagtagano ed espiritualidad na sakey, balet ta nayarin paralisaen toy piguratibon puso no panon a say tagano ya anggapoy sustansia et mamaawet ed saray ula-ulat tan maneral ed literal a puso. Amasakbay si Jesus sumpad pangiyabuloy ed agmanepeg iran pilalek ya onsebang ed puso na sakey. Inkuanto: “Balang sakey ya onlimgis ed sakey a bii ed pangagum to, akilawanan la ed sikato diad puso to.” (Mateo 5:28) On, say makapuy ya espiritual a panangan so makapangitonton ed espiritual ya ataki ed puso. Ingen, wala niray nagkalalon problema.

 Ehersisyo. Kabkabat lan say estiloy-kabibilay a kulang na ehersisyo so pakapansengegan na ataki ed pisikal a puso. Mipadpara, say estilo na kabibilay ya aliwan aktibo ed espiritual so walaan na grabe iran pansumpalan. Alimbawa, say sakey a too so nayarin mibibiang ed Kristianon ministeryo balet ta nayarin gagawaen to lambengat itan no mainawa so kipapasen, ya agto papasyaen odino panggugunaetan so magmaliw a “tometeger ya anggapo so ibaing to, ya agamilen [to] ed matunong so salita a tua.” (2 Timoteo 2:15) Odino say sakey so nayarin onaatendi ed pigaran Kristianon miting balet ta agto tanton manpaparaan tan agto mibibiang ed saratan. Nayarin anggapo iray espiritual a kalat odino ganas odino entusiasmo to parad espiritual iran bengatla. Say kakulangan na ehersisyo ed espiritual so diad kaunoran et mamakapuy, mamabetel ni ingen, ed antokaman a walan pananisia na sakey. (Santiago 2:26) Impaimano nen apostol Pablo iyan kapeligroan sanen sinulat toray Hebreon Kristiano, ya arum ed sikara so mapatnag a naplag ed ontan ya estilo na kabibilay ya aliwan aktibo ed espiritual. Imanoen no panon ton impasakbay so nipaakar ed posiblin pamaawet ya epekto na saya ed espiritualidad da. “Nengneng yo, agagi, agla piga no wala naani ed sikayo so sakey a puson mauges ed agpanisia, diad yarawi to ed Dios a mabilay, balet mansisimbawaan kayo a sakey tan sakey ed inagew-agew legan a nibabagay Natan ed Sayan agew; ompan wala so manpaawet ed sikayo lapud panamalingo na kasalanan.”​—Hebreos 3:12, 13.

Panag-aburido. Ingen say sakey nin manunan sengegan na ataki ed pisikal a puso et say alablabas a panag-aburido. Mipadpara, say panag-aburido, odino “kapagaan ed bilay,” so mainomay a makapatey ed piguratibon puso, a pansengegan ni ingen na itunda la na biktima a manlingkor ed Dios. Nipanpanaon so pasakbay nen Jesus nipaakar ed saya: “Manlikas kayo ed inkasikayo ompan saray puso yo napano ed inkasiba, tan panagbuek, tan saray kapagaan ed sayan bilay, et onsabi ed sikayo ed kasanlilikna so saman ya agew a singa sakey a patit.” (Lucas 21:34, 35) Say panag-aburido so mangapekta met a maong ed piguratibon puso tayo no nagogonigon itayo ed inyamot a kasalanan ed loob na andukey lan panaon. Naaralan nen Arin David manlapud eksperiensya to so ot-ot a nisiglaot ed ontan a makapasakit a panag-aburido sanen inkuanto: “Anggapo so . . . painawa ed saray pukepukel ko nisengeg ed kasalanan ko. Tan saray kasulitan ko tinmundas ira ed tagey na ulok: ambelat ira a tuloy ed siak a  singa sakey ya ambelat a sasakbaten.”​—Salmo 38:3, 4.

Alabas a Kompiyansa. Dakel a biktima na ataki ed puso so mataletalek ed kipapasen na bunigas da sakbay iran naataki ed puso. Mabetbet a say panagpanengneng odino medikal a panagsuri so imbaliwala odino niludlurey da ni ingen bilang sigpot ya agla nakaukolan. Mipadpara, liknaen na arum a lapud sikaray Kristiano la, anggapo so posiblin nagawa ed sikara. Nayarin nibabaliwala ra so panpanengneng ed espiritual odino personal a panagsuri ya anggad onsabi so desyang. Importante a sinononot itayo ed maong a simbawa sumpad alabas a kompiyansa a singa inter nen apostol Pablo: “Kanian say mangisip a manalalagey, imanoen to komon ompan napelag.” Makabat a bidbiren so agtayo inkayadyari tan maparanay tayon usisaen so inkasikatayo diad espiritual a paraan.​—1 Corinto 10:12; Uliran 28:14.

Ag-ibabaliwala Iray Sintomas

Makatunongan so impangipurek na Kasulatan ed kipapasen na piguratibon puso tayo. Diad Jeremias 17:9, 10, nabasa tayo: “Say puso manamalingo alabas nen saray amin a bengatla, et sikato so mapalalo a mauges; siopa so makaamta ed sikato? Siak, si Jehova, usisaen ko so isip, salien ko so puso, pian iter ko lanlamang ed balang too so unong ed saray dalan to, unong ed bunga na saray gawa to.” Balet nilikud ed pansuri ed puso tayo, si Jehova so mangitatarya met na maaron probisyon ya ontulong ed sikatayo diad panggawa na nakakaukolan a dilin-panangusisa.

Diad panamegley na “matoor tan makabat ya aripen,” naiikdan itayo na nipanpanaon iran panonot. (Mateo 24:45) Alimbawa, sakey ed saray manunan dalan a say piguratibon puso tayo so nayarin mamalikdo ed sikatayo et diad kigalet ed saray minumundon pantasya. Saratan so agrealistikon imahinasyon, kugkugip, tan yataw-yataw a kanonotan. Say ontan so nayarin magmaliw a makapasakit a tuloy, nagkalalo la no saratan so mamawala na marutak iran kanonotan. Kanian, nepeg tayon sigpot ya ipulisay iratan. No gulaen tayo so kaugsan a singa ginawa nen Jesus, alwaran tayon say puso tayo so agnigalet ed minumundo iran pantasya.​—Hebreos 1:8, 9.

Niarum ni, wadtan so tulong na saray maaron mamatatken diad Kristianon kongregasyon. Bangta papablien tayo so pampapaga na arum ed sikatayo, say responsabilidad a mangasikaso ed piguratibon puso tayo so mandependin mismo ed inkasikatayo. Mandependi ed sikatayo bilang indibidual so ‘paneguro ed amin a bengatla’ tan say ‘panalsali no kasin wala itayo ed pananisia.’​—1 Tesalonica 5:21, NW; 2 Corinto 13:5, NW.

Salimbengan so Puso

Say prinsipyo ed Biblia ya “antokaman ya itanem na too satan met so anien to” so onaaplika met ed bunigas na piguratibon puso tayo. (Galacia 6:7) Mabetbet, say ompatnag a biglan inkadesyang ed espiritual so resulta na abayag, inyamot ya inkigalet ed saray gegemtan a makaderal ed espiritual a singa say panagbantay na pornograpiya, alablabas a panagpaga ed materyal iran bengatla, odino say panbanikel a magmaliw a prominente odino maimpluensya.

Pian nasalimbengan so puso, importante sirin a bantayan so espiritual a tataganoen na sakey. Pabunigasen so isip tan puso diad pantagano ed Salita na Dios. Ipulisay so anggapoy kakanaan a bengatla ya iloloob ed nonot a sankaala tan makapasagyat a tuloy ed laman balet ta mansumpal labat ed iyawet na piguratibon puso tayo. Mamapasakbay so salmista tekep na matukoy tan unong ed medikal a panangikompara: “Saray puso ra matabataba [“nagmaliw ya agmakalikna,” NW] a singa sebo.”​—Salmo 119:70.

No walaray abayag lan iyaamot mon pakakaluksoan, panggunaetan ya ekalen iratan tano andi et nabarado iray piguratibon ula-ulat mo. No say mundo so onggapo lan makapaayat ed sika tan ompatnag a baleg so iyoopresi ton panliketan tan panggayagaan, dalepdepen so makabat  ya insimbawa nen apostol Pablo. Insulat to: “Kuan ko ya, agagi, ta say panaon apatikeyan la, ta pian manlapu ed natan, . . . saray managamil ed mundo, agda komon aagamilen ya alabas: ta say ugali na sayan mundo nanaebas.” (1 Corinto 7:29-31) Tan no say kaykayamanan so onggapo lan magmaliw a makapaayat, ipapuso iray salita nen Job: “No ginawak a say balitok so ilalo, tan inkuan ko ed dalisay a balitok, Sika so panmatalkan ko; saya met sikato so sakey ya inkauges a dusaen na saray ukom: ta pinaandik komon so Dios a wala ed tagey.”​—Job 31:24, 28; Salmo 62:10; 1 Timoteo 6:9, 10.

Pian niyilustra so inkaseryoso na niyugali lan panangibaliwala ed nibase’d Biblia a konseho, ipapasakbay na Biblia: “Saman so anta maparanay ya abaat paaweten to so tenger to bigla naani a nabagbag, tan satan anggapo so panambal.” (Uliran 29:1) Diad kasunian, diad pangasikaso tayon maong ed piguratibon puso tayo, naeksperiensya tayo so liket tan deen na nonot a manlalapud pambilay a simple tan mauksoy. Saya so lawas a nirerekomendan dalan na tuan Inkakristiano. Si apostol Pablo so apuyanan a mangisulat: “Say kasimpitan sikato so baleg a gunggona no tooran na pamasarag. Ta anggapo so intarok tayo dia ed mundo, et agtayo met nayariay mangala na antokaman a bengatla. No wala siri pantagano tayo tan kawesen tayo pasaragen tayo komon ya.”​—1 Timoteo 6:6-8.

On, say panangipasal tan panag-ehersisyo tayo diad dalan na maridios a debosyon so mangipaseguro ed pakawalaan tayo na mabunigas tan mabiskeg a piguratibon puso. Diad panimanon maong ed espiritual a tataganoen tayo, agtayo abuloyan so makaderal iran dalan tan kaisipan na sayan mundo a pansengegay pansakit odino pakaderal na espiritualidad tayo. Manuna’d amin, diad pangawat ed saray probisyon nen Jehova panamegley na organisasyon to, komon ta maparanay itayon manpasuri ed piguratibon puso tayo. Baleg so nagawaan na magunaet a panggawa ed satan diad kipaliis tayo’d saray makapasinagem a pansumpalan na ataki ed espiritual a puso.

[Paimano ed leksab]

[Blurb ed pahina 10]

SAY MAKAPUY A PANTAGANO ED ESPIRITUAL SO NAYARIN MANPARALISA ED PIGURATIBON PUSO NO PANON A SAY MAKAPUY A PANANGAN SO MAMAAWET ED ULA-ULAT TAN MANERAL ED LITERAL A PUSO

[Blurb ed pahina 10]

SAY ESTILO NA KABIBILAY YA ALIWAN AKTIBO ED ESPIRITUAL SO WALAAN NA GRABE IRAN PANSUMPALAN

[Blurb ed pahina 11]

SAY “KAPAGAAN ED BILAY” SO NAYARIN MAINOMAY A MAKAPATEY ED PIGURATIBON PUSO

[Litrato ed pahina 11]

Say pangibaliwala ed espiritual a bunigas tayo so nayarin mangitonton ed pirmi iran ot-ot

[Saray litrato ed pahina 13]

Say pamayubo na maong ya ugali ed espiritual so manalimbeng ed piguratibon puso

[Picture Credit Line ed pahina 9]

AP Photo/David Longstreath